مقدمه: نظر به گذراندن واحد جوشکاری و مشاهده برخی نارسایی ها در کارگاه فوق تصمیم به ارائه مقاله 5s در این مورد گرفتم.
تشریح کارگاه:
کارگاه جوشکاری در طبقه دوم مجموعه کارگاهای گروه مهندسی مکانیک در دانشکده فنی دانشگاه قرار دارد. این کارگاه شامل سه بخش کلی است:1- اتاق پرسنل و اساتید 2-کلاس تشریح تئوری جوشکاری 3-بخش اصلی کارگاه
بخش جوشکاری از دو ردیف تشکیل شده: سمت راست هفت کابین روباز است که مختص به جوشکاری با گاز است. دوره جوشکاری با گاز در این کارگاه جوش با گاز استلین است. در هر کابین وسایل لازم برای جوش با گاز شامل کپسول اکسیژن- کپسول استیلن- وسایل و ملزومات کپسول ها- مشعل- صندلی- میز فلزی با چند آجر بر روی آن برای قرار دادن قطعه- مفتول های جوشکاری- پیشبند- دستکش و عینک است.
در سمت چپ مجموعه کابین های جوشکاری برق دارد: هفت کابین بسته که هر کابین شامل وسایل جوشکاری برق برای یک نفر شامل صندلی- میز- الکترودها- دستگاه جوش برق- چکش- انبر- دستکش- ماسک- پیشبند عینک می باشد.
روال کار به این سورت است که معمولاً 3 یا 4 جلسه برای جوش با گاز و 3 جلسه برای جوش با الکترود صرف خواهد شد.
پنج مرحله 5s :
1-ساماندهی:
هدف حذف غیر ضروریها و الویت بخشیدن به ضروریهاست. با سازماندهی بسیاری از مشکلات بعدی را از بین می بریم زیرا اصولاَ مشکلات را در منشاً آنها و پیش از به فعل در آمدن حل کرده ایم.
با خانه تکانی و تمیز کردن کارگاه شروع می کنیم. نخست اشیایی را که مورد نیاز نیستند شناسایی می کنیم.
در کلاس تئوری حدود 20 صندلی چیده شده اند: همان طور که در بخش قبل توضیح داده شد تعداد کل دانشجویانی که در یک نوبت می توانند از امکانات کارگاه استفاده کنند حداکثر 14 نفر شامل 7 نفر جوش گاز و 7 نفر جوش برق است.
بنابراین اولین که خارج کردن صندلی های اضافی از کلاس خواهد بود کف کلاس تئوری نیز به تمیز شدن احتیاج دارد. اتاق پرسنل و اساتید عمدتا به عنوان اتاق استراحت مورد استفاده قرار می گیرد. طبیعتا روزنامه های پخش شده روی میز، و وسایل شخصی دیده خواهد شد که نسبه به حذف یا نظم بخشیدن به آنها باید اقدام شود.
بخش اصلی کار در خود کارگاه خواهد بود:کپسول ها و لوازم آنها در کابین های جوش گاز باید به منظور پیشگیری از نشت مورد بازبینی قرار گیرنده
اشیای زائد شامل قطعاتی که قبلا جوشکاری شده اند ولی هنوز روی میزها هستند و یا نه مانده الکترودها و مفتول ها دور ریخته خواهند شد. عیوب و خرابی مشعل ها یا دستگاه های جوش برق در همین مرحله باید شناسایی شوند.
کف سالن کارگاه به جارو شدن احتیاج دارد. که بین های جوش برق به خاطر نور زیادی که در هنگام جوشکاری ایجاد می شود با پرده ای ضخیم از سالن کارگاه جدا می شوند که بعضی از بستهای این پرده ها جدا شده اند که در نتیجه پرده به خوبی ایجاد پوشش نمی کند. تمام این بستها باید چک شوند و در صوررت نیاز درست شوند.
همچنین در کارگاه هیچگونه تابلوی اعلانات وجود ندارد که بهتر است برای تشریح کار هر جلسه یا توضیحات دیگر نسبت به نصب حداقل یک تابلو اقدام شود.
نکته دیگر اینجا است که تمام 14 کابین کارگاه برای افراد راست دست تنظیم شده اند. یعنی محل قرارگیری کپسول ها یا دستگاه جوش برق به نحوی است که افراد چپ دست قادر به کار نخواهد بود. هر چند تعداد دانشجویان چپ دست نسبت به بقیه کم است ولی در صورت امکان می توان اقدام به ایجاد یک کابین جدید و اختصاصی برای آنها نمود. (در این جا بحث بهره وری و هزینه مطرح است که قبول دارم پیشنهاد اخیر را به شدت کمرنگ می کند)
2-نظم و ترتیب
دستیابی یه اشیاء در کوتاهترین زمان می تواند هدف نهایی این مرحله باشد. استقرار و جایدهی مناسب و افزایش کارایی کارگاه از طریق حذف زمان تلف شده برای جستجوی ابزار نتیجه مستقیم این امر است.
در این مرحله مخصوصا روانی باید مورد توجه قرار گیرد تمرین مداوم و ایجاد حس رقابت بین دانشجویان در زمینه مرتب کردن کارگاه و بازگردانیدن ابزار بسیار کارآمد است.
نخستین اقدام در این مرحله به قفسه های کارگاه مربوط است. در ابتدای سالن کارگاه و در مجاورت کلاس تئوری دو قفسه بزرگ وجود دارند که قفسه پشتی که تمام فلزی و با چند کشو است حاوی مفتول ها - الکترودها و عینک و دستکش است.