موارد ایمنی در کشورهای توسعهیافته جهان از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است به طوری که کوچکترین خبری در خصوص ضعف ایمنی خودرویی بر فروش آن تاثیر فراوانی دارد.
اما به نظر میرسد با وجود اینکه آمار تصادفات، ایران را در رتبه دوم جدول جهانی قرار میدهد خودروسازان و خریداران خودرو به این موارد آشنایی یا توجه کمتری دارند.
سیستمهای نوین ترمز مانند Abs، Esp و Ebd با افزایش پایداری و فرمانپذیری و... در زمان حادثه تا 40درصد از بروز تصادفات جلوگیری میکند.
ولی متاسفانه بسیاری از خودروهایی که در کشورهای دیگر تجهیزات ایمنی مثل Abs و ایربگ تولید میشوند از جمله ریو، در ایران برای کاهش هزینههای تولید حذف و فقط در صورت سفارش مشتری بر روی خودرو قرار میگیرند.
ویژگی مهم خودروهای مجهز به سیستم ترمز ضد قفل یا ضد لغزش معروف به Abs این است که از قفل شدن چرخها حتی هنگامی که راننده پدال ترمز را تا انتها فشار میدهد، جلوگیری میکند و مانع از انحراف خودرو میشود.
به این ترتیب میتوان هنگام ترمزگیری خودرو را کنترل کرده و از موانع با اطمینان عبور کرد.
پیشرفت این تکنولوژی به حدی رسیده است که در هر لحظه با استفاده از تناسب سرعت لاستیکها و کنترل آن، تعادل خودرو حفظ میشود.
سیستم ترمز های هیدرولیک و Abs
ترمزهای هیدرولیک از سیستمهای مطمئن ترمز محسوب میشود. اما این سیستم در ابتدا دارای عیبهای بزرگی بود. اگر هر گاه به دلیلی، شکستگی جزئی در یکی از لولههای ترمزها به وجود میآمد در اثر نشت مایع ترمز یا وارد شدن هوا در سیستم، تمام سیستم ترمز از حالت فعالیت خود بیرون آمده و خطرآفرین میشد.
برای از میان برداشتن این عیب، خودروسازان و شرکتهای تولیدکننده سیستمهای ترمز مجبور به تقسیم کردن نیروی ترمز از طریق فشار هیدرولیک به دو بخش شدند. یکی از این بخشها به چرخهای جلو و دیگری به بخشهای عقب فشار وارد میآورد طراحی و تولید این سیستم جدید بسیار مثبت بود، ولی به نظر میرسید آنچنان از خطرات احتمالی آن نمیکاست، چرا که در این صورت ایجاد شکستگی در لولههای ترمز جلو و قفل یا بلوکهکردن چرخهای عقب، خودرو به شدت به دور خود چرخیده و از کنترل خارج میشد.
اما سوئدیها راهحل این مشکل را پیدا کردند. کمپانی (ساب) Saab ترمزهای هیدرولیک دو کاناله به صورت ضربدری را طراحی و تولید کرد به این صورت که چرخ سمت راست جلو به همراه چرخسمت چپ عقب از یک کانال و چرخ سمت چپ جلو به همراه چرخ سمت راست عقب از کانال دیگر تغذیه میشدند.
ولی کمپانیهای خودروسازی ولوو و بیامو بر روی طرح نسبتا بهتری کار کردند به این ترتیب که با هر دو چرخ جلو هر کدام از یک کانال تغذیه میشدند چرخهای عقب نیز از کانال مستقلی بهره میبردند. در این صورت در اثر بروز اشکال یا شکستگی در یکی از لولههای هیدرولیک چرخها تنها همان چرخ بود که قابلیت ترمزگیری را از دست میداد و در کنترل خودرو اشکال عمدهای پیش نمیآمد اما سیستم ترمز در خودروها نیز در دنیا به سرعت دیگر بخشها رشد داشت و خوشبختانه در حال حاضر ترمزهای سه و چهارکاناله ضد بلوکه Abs در بیشتر خودروها به صورت استاندارد وجود دارد.
طرز کار ترمز Abs
ترمزهای Abs در بیان ساده دستگاهی الکترونیکی هستند که در هنگام ترمزگیری باکنترل فشار (قطع و وصل کردن فشار) هیدرولیک در کسری از ثانیه ارتباط لنت را با دیسک یا کاسه برقرار و قطع میکنند و تکرار سریع و مداوم این عمل باعث از میان رفتن حالت بلوکه کردن یا قفل کردن ترمزها میشود.
اهمیت این گونه ترمزها نیز بیشتر در سطوح خیس و لغزنده یا ترمزگیری در سرعتهای بالا بیشتر نمایان میشود. در این گونه موارد راننده از کنترل کامل بر روی وسائل نقلیه خود برخوردار است و اما شاید بتوان گفت تنها نکته منفی در مورد ترمزهای Abs صدای نسبتا شدید آنها در هنگام ترمزگیری بر روی سطوح بسیار لغزنده است.
این صدای لرزان که به درون کابین نفوذ میکند و زیر پدال ترمز حس و شنیده میشود رانندهای را که تجربه ترمزگیری در این شرایط ندارد به اشتباه میاندازد که احتمالا قسمتی از سیستم ترمز خودرواش در حال خرد شدن است و به همین دلیل راننده ممکن است به اشتباه از فشار پای خود بر روی پدال ترمز بکاهد.
به تازگی استفاده از سیستمهای کمکی و تقویت کننده الکترونیکی و مکانیکی نیز برای هر چه بهتر کردن فعالیت ترمزها بر روی انواع خودروهای جدید به کار گرفته میشود این سیستمها با وارد آوردن اندک فشاری به پدال ترمز فعال شده و بهترین نتیجه را در اختیار راننده قرار میدهد.
ترمزگیری صحیح با Abs
در شرایط بحرانی (مواجه شدن با موانع) فورا پدال کلاچ را گرفته و با تمام نیرو به طور مداوم روی پدال ترمز فشار دهید.
در این زمان Abs شروع به کار کرده و شما قادر خواهید بود خودروی خود را در مسیر دلخواه هدایت کرده و از برخورد با موانع جلوگیری کنید.
دو قانون مهم هنگام ترمزگیری با سیستم Abs
1 -فورا کلاچ را بگیرید و با تمام نیرو روی پدال ترمز به طور مداوم فشار دهید.
2 -با وجود ترمزگیری کامل، خودرو را در مسیر دلخواه هدایت کنید.
لامپ هشدار دهنده Abs
از ویژگیهای اصلی سیستم Abs این است که دایما خود را به صورت الکترونیکی کنترل میکند.
روی صفحه نمایش دهندهها مقابل راننده یک لامپ هشدار دهنده وجود دارد که روی آن کلمه Anti-lock نوشته شده است.
هر گاه اشکالی در عملکرد سیستم Abs ایجاد شود این لامپ روشن خواهد شد.
هنگام روشن شدن خودرو این لامپ حدود چهار ثانیه روشن خواهد شد که در این زمان سیستم مشغول کنترل کردن خود است.
در صورت خاموش شدن لامپ سیستم عملکرد صحیح خود را داشته و در غیر این صورت روشن ماندن لامپ هشدار دهنده چه قبل از حرکت و چه هنگام حرکت خودرو راننده را از بروز اشکال آگاه خواهد کرد.