مواد از نظر خواص به سه دسته تقسیم می شوند
1- خواص مکانیکی مواد
2- خواص فیزیکی مواد
3- خواص شیمیایی مواد
خواص مکانیکی :
که شامل خواص سطحی بوده مانند خاصیت کشسانی ( الاستیسیته ) ، تغییر شکل دائمی ( پلاستیک) ، استحکام و سختی و ...
1- خاصیت کشسانی یا الاستیسیته Elasticity
تغییر شکل پذیری موقتی یک ماده هنگام اعمال نیرو و یا بار به طوری که پس از حذف نیرو قطعه به حالت اول خود بر گردد را خاصیت کشسانی گویند .
2- حد کشسانی :
بیشترین نیرویی که می توان به یک جسم وارد کرد به طوری که پس از حذف آن قطعه به حالت اول خود باز گردد را حد کشسانی گویند .
3- تئوری قانون هوگ :
برای یک ماده معین ، تنش یک ماده برابر است با کرنش همان مقدار ماده
نکته : همه مواد از قانون هوگ تبعیت نمی کنند و فلزات بهترین موادی هستند که از این قانون پیروی می کنند .
4- قانون هوگ : OBJECT-1-
پس قانون هوگ را می توان به این صورت نوشت : OBJECT-2
نکته : ضریب انبساط در رابطه فوق بستگی به جنس قطعه داشته که به ضریب کشسانی یا مدول یانگ معروف است که این ضریب را با حرف E بزرگ انگلیسی نمایش می دهند .
5- فشار :
عبارت است از مقدار نیرویی که به طور عمود بر یک سطح وارد شود که یک کمیت عددی است که با فرمول object-3- به دست می آید و واحد آن نیوتن بر متر مربع می باشد .
6- تنش Stress
عبارت است از مقدار نیرویی که بر واحد سطح وارد شود و با فرمول object-4- به دست می آید و یکای آن نیوتن بر متر مربع است .
7- کرنش :
تغییر طول ، واحد طول یک میله را اصطلاحا کرنش گویند که با فرمول object-5- به دست می آید و کرنش یکا ندارد .
با توجه به تعاریف فوق و رابطه فرمول object-2 قانون هوگ را می توان به صورت رابطه ریاضی زیر بیان نمود
Object-6-
نکته : شیب خط در نمودار تنش و کرنش هوگ نشان دهنده ضریب کشسانی (E) می باشد و در صنعت از این امر به جهت تشخیص جنس فلزات استفاده می کنند
8- ضریب کشسانی :
به خارج قسمت تنش به کرنش در یک ماده معین گفته می شود .
Object-7-
خواص فیزیکی :
که شامل خواص حرارت ، الکتریکی ، مغناطیسی ، نوری و ... می باشد .
خواص شیمیایی :
که شامل زنگ زدگی و خوردگی پیوند های اتمی یا شیمیایی و .... می باشد .
انواع پیوند های اتمی :
1- پیوند های اولیه
2- پیوند های ثانویه
نکته : تفاوت عمده بین پیوندهای اولیه و ثانویه :
الف : پیوند های اولیه بین 10 تا 1000 مرتبه قوی تر از پیوند های ثانویه است
ب: پیوند های اولیه به الکترون های باند ظرفیت مربوط می شوند اما پیوند های ثانویه این گونه نیستند .
انواع پیوند های اولیه اتمی :
1- پیوند یونی و یا الکترو والانسی
2- پیوند های اشتراکی و یا کوالانسی
3- پیوند های فلزی
تئوری مدل درود و یا گاز الکترون آزاد :
الکترون هایی که در فلزات در دور هسته می چرخند عینا مانند مولکول هایی گازی هستند که در داخل یک محفظه بوده و هسته های این اتم در داخل گازها پراکنده شده اند . object-8-
تئوری مدل اتمی بور :
یک اتم تشکیل شده است از یک هسته مرکزی که این هسته موجود تشکیل شده است از دو ذره به نام پورتون و الکترون هست که در این اتم الکترون ها در مدار های معینی در گردش هستند و با فرمول object-9- محاسبه میشوند .
پیوند یونی به پیوند اتم های یک فلز فعال با اتم های یک نافلز فعال پیوند یونی گویند .
پیوند فلزی: طبق مدل درود الکترون های باند ظرفیت اتم های فلز از اتم خود جدا شده و در درون فلز پراکنده می شوند درود این مولکول ها را به مولکول های گاز درون یک محفظه تشبیه کرده که به آن گاز الکترون آزاد نیز گفته می شود . طبق شکل فوق نیروی گاز بین الکترون آزاد و یون های مثبت ( که همان اتم های فلزی هستند که الکترون های باند ظرفیت خود رااز دست داده و تبدیل به یون مثبت گردیده اند ) تشکیل پیوند می دهند که به آن پیوند فلزی می گویند .
انواع پیوند های ثانویه :
الف: پیوند های ثانویه جهت دار دائمی
ب: پیوند های ثانویه جهت دار موقتی
نکته : عامل تشکیل پیوند در پیوند های ثانویه مولکول های قطبی می باشند .
پیوند ثانویه جهت دار دائمی :
بعضی از مولکول ها مانند مولکول آب قطبی می باشند و ایجاد دو قطبی های الکتریکی می نمایند که از اندر کنش دو قطبی های الکتریکی که دائمی نیز هستند ایجاد پیوند هایی به نام پیوند های ثانویه دائمی می نمایند . object 10
پیوند های ثانویه جهت دار موقتی :
اتم هایی که مانند نئون که درحالت عادی غیر قطبی هستند هنگامی که به یکدیگر نزدی می شوند آرایش ابر الکترونی آن ها به طور موقت تغییر کرده وایجاد دو قطبی های الکترویکی موقت می نمایند نیرویی که بین این دو قطبی های موقت ایجاد می شود عامل پیوند در پیوند های ثانویه جهت دار موقتی می باشد بدیهی است که به محض این که اتم ها از یکدیگر دور شوند اتم ها به حالت اولیه برگشته و غیر قطبی می شوند . object11
نکته :وقتی می گوییم مولکولی دو قطبی است که با بار های مثبت و منفی در آن تفکیک شده باشد
نکته : پیوند های ثانویه به پیوند های واندروانسی معروف نیز هستند .
استحکام : strength
به مقاومتی که یک ماده در مقابل بار یا نیروی که بر آن وارد می شود که تا قبل از شکست از خود نشان می دهد را استحکام می گویند .
انواع استحکام :
1- استحکام کششی
2- استحکام برشی
3-استحکام پیچشی
4- استحکام فشاری
5- استحکام ضربه ای
6- استحکام خستگی
7- استحکام تسلیم
استحکام خستگی : fatigue strength
مقاومت ماده در برابر بار های تناوبی را اصطلاحا استحکام خستگی گویند .
استحکام تسلیم : yield strength
به حداکثر مقاومتی که یک ماده تا قبل از تغییر شکل دائمی از خود نشان می دهد را استحکام تسلیم می گویند .
سختی : hardness
به مقاومتی که یک جسم در مقابل نفوذ و یا دخول یک ماده سخت تر از خود را نشان می دهد را سختی یک ماده گویند
سختی یک خاصیت ذاتی نبوده بلکه معیاری برای خاصیت الاستیکی و پلاستیکی مواد است .
نمودار تنش و کرنش فولاد نرم :
که در این نمودار ناحیه حد کشسانی از A تا O و ناحیه پلاستیک از A تا D می باشد . object12
نمودار تنش و کرنش اکسید منیزیم ( MgO)
نکته : در موارد سخت و ترد و شکننده همیشه نقطه تسلیم بر نقطه شکست منطبق می شود . object 13
چگونگی تعیین نقطه تسلیم یک ماده در منحنی تنش و کرنش :
ابتدا نقطه 2/0 درصد را در روی محور به دست آورده و سپس خطی موازی با خط کشسان رسم می نماییم هر جا که این خط محور را قطع نماید نقطه تسلیم نامیده می شود . object14
خاصیت پلاستیک:plasticity
به میزان شکل پذیری دائمی یک ماده در مقابل اعمال نیرو و بار را اصطلاحا خاصیت پلاستیکی یا پلاستیسیته یک ماده گویند .
نکته به طور کلی موادی با استحکام بالا مانند شیشه قبل از این که تغییر شکل دائمی بدهند شکسته می شوند