کشاورزی ،تنها تامین کننده مواد غذایی در جهان به شمار می رود و بهبود وضعیت آن می تواند جان میلیونها انسان را از گرسنگی رهایی بخشد دراین راستا باغهای ، به عنوان تولید کننده بخش عمده ای از مواد غذایی ، عامل اصلی تلطیف هوافکاهش آلودگی ، حفظ و زیباسازی محیط زیست ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است . متاسفانه ،در سالهای گذشته برنامه هایی مدون در جهت حفظ حراست ،توسعه کمی و کیفی باغها و استفاده درست از تولیدات آن وجود نداشت . لیکن در سالهای اخیر ، وزارت کشاورزی به این امر مهم توجه ویژه مبذول داشته و با ایجاد معاونت امور باغبانی و در پی آن ، اجرای طرحهایی زیرعنوان طرح اصلاح و احیای باغهای میوه کشورتوانسته است گامی ارزشمند در این راه بردارد و امید است بایاری خداوند متعال و تلاش جمعی مسوولان و دست اندر کاران ، نتایجی سود مند و ثمر بخش در بر داشته باشد.
این برنا مه، با هدف افزایش عملکرد و بهبود کیفی محصول انار در سطح کشور ، تولید محصول در حد استاندارد ، بازاریابی ، قابلیت صدور به سایر کشورها ایجاد صنایع تبدیلی مناسب و بالا بردن ارزش افزوده آن وسیله دفتر امور میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری تهیه شده که امید است بااجرای آن در طول برنا مه پنجساله دوم وپس از آن، دگر گونی اساسی در پیشبرد اصلاح و احیای باغهای انار کشور حاصل گردد.
تاریخچه، خاستگاه و پراکندگی باغ های انار
انار با نام علمی punica granatum و نام انگلیسی pomogranat درختی است که در اقلیم های نیمه گرمسیری subtropical مدیترانه ای meditteranial می روید . منشا و سرزمین اصلی آن هنوز به درستی روشن نشده است ولی ، بنابر باور بیشتر گیاه شناسان ، خواستگاه نخستین انار اغلب در دامنه های جنوبی البرز و بلندیهای زاگرس و برخی شمال آفریقا می دانند به نظر می رسد انار ، بومی نواحی پیرامون دریای مازندران ، مدیترانه ، دریای سیاه ، جنگلهای شمال ، دامنه های البرز و کوهساران زاگرس باشد . در حال حاضر ، افزون بر ایران ، در کشورهای افغانستان ، عراق ، یونان ، موریتانی ، ایتالیا ، اسپانیا ، قبرس ، ازبکستان ، ترکمنستان ، عربستان ، روسیه ، فرانسه ، پرتغال ، سوریه ، مراکش ، هندوستان ، چین ، ترکیه ، گرجستان ، پاکستان و ... کشت و کار می شود . انواع باغی آن که به بلندی 2-6 متر می رسد در مناطقی که دارای میانگین دمای سالیانه 5 تا 10 درجه سانتیگراد باشد به خوبی رشد می کند . در وضعیت موجود ، سطح زیر کشت انار در حدود 55960 هکتار است که تقریبا 4286 هکتار آن به صورت نهال و 51674 هکتار آن به صورت بارور است . کل تولید انار 545000 تن و متوسط عملکرد در هکتار 10547 کیلوگرم است .
انار تقریبا در کلیه مناطق کشورمان کشت می شود ؛ ولی ، مناطق عمده و مستعد آن عبارتند از : استانهای فارس ، یزد ، خراسان ، اصفهان ، مرکزی ، تهران ، کرمان ، کرمانشاه ، سمنان ، خوزستان ، زنجان ، سیستان و بلوچستان ، لرستان ، مازندران ، کهکیلویه و بویر احمد ، قزوین و استان گلستان .
از جمله مشکلات باغداران انار ، نبود و یا کمبود صنایع تبدیلی است
ویژگی های بوتانیکی انار
انار ، از خانواده ای به نام پونیکاسه punicaceae است که دارای یک جنس به نام پونیکا و دو گونه به نام هایponica granatum ( انار خوراکی معمولی ) punica protopunica ( انار غیر خوراکی ) می باشد . از گونه انار غیر خوراکی نمونه ای در ایران وجود ندارد ؛ اما ، از گونه اهلی چهار زیر گونه اهلی ، وحشی ، تزئینی ومینییاتوری را می توان در ایران نام برد.درختان انار ایران به بلندی2-6متر می رسند و در مناطقی که دارای میانگین دمای سالانه 5-10درجه سانتی گراد باشد،به خوبی رشد میکند.ساقه های آن دارای خیمیدگی،شاخه های نا منظم ،پوست ساقه آن تقریبا دارای تیغ،برگهای آن ساده،بدون بن برگ و براق است.
گلهای منفرد و گاهی 3-4گل در یکجا مجتمع شده و در نوک شاخه ها قرار می گیرند.رنگ آنها قرمز روشن و در نوعی از انار گلها سفید هستند. هر گل دارای 5-7کاسبرگ قرمزگوشت دار زخیم و چرمی شکل،بیضی،آزاد ولی در انتها به هم چسبیده اند.
در میان آنها جام گلبه رنگ قرمز اناری دیده میشود که دارای 5-7گلبرگ ظریف چین خورده وآزاد می باشد که در بخش بالاییکاسه گل پراکنده شده و تعداد بسیاری پر حجم(اتامین)را احاطه میکند.پرچم ها خیلی زیاد و آزاد میباشند؛بساک آنها به رنگ زرد و به طوری که ذکر شده،قرمز ارغوانی و یا قرمز اناری است؛اما،در بعضی از انئاع آن گلهای سفید نیز دیده می شود.میوه اتارسته و به رنگ قرمز و کروی است،درون آن دانه های پرشمار قرار دارد،بخشی خارجی دانه های آبدار و بخش درونی آن سخت است؛رنگ میوه در ابتدا سبز بعد کم و بیش قرمز خدرمایی می شود.