مکانیسم ایجاد گرما در جوشکاری گازی در نتیجه عمل احتراق گازهای قابل اشتعال است. صرفاً زمانی میتوان از عوارض سوء انفجار و حودث مربوطه به گازهای مورد استفاده در عملیات حرارتی، جوشکاری و برش فلزات رهائی جست که ویژگی و مشخصات آنها را بخوبی دانست و نکات ایمنی کار را رعایت نمود.
استیلن(C2H2) :
استیلن کوچکترین عضو خانواده آلکینها است. گاز استیلن نسبت به هوا مقداری سبکتر میباشد. این گاز بیرنگ بوده و بوی ویژه آنرا میتوان با وجود مقدار کم در محیط تشخیص داد. از آنجائیکه دمای شعله سوختن استیلن زیاد است. از این گاز برای بریدن قعطههای فلزی و جوشکاری استفاده میشود. این گاز براحتی با وجود یک دود غلیظ و یا در مقابل جرقه آتش قابل اشتعال میباشد. در هوا حجمی حدود 21 درصد از گاز استیلن شامل میشود که این میزان برای استعال آن کافی نیست. گاز استیلن بخوبی با هوا و اکسیژن مخلوط میشود و در این صورت در درجه حرارت بالا قابل اشتعال و انفجار میشود. قدرت اشتعالزائی مخلوط این گاز با اکسیژن خیلی بیشتر نسبت به مخلوط با هوا میباشد. این ویژگیهای استیلن در بروز حوادث انفجاری و آتشسوزیهای محیط کار نقش مهمی دارد.
برای تهیه استیلن آب را بر کربیدکلسیم تأثیر میدهند این روش هنوز در بعضی از کارگاههای جوشکاری قدیمی در محل کار انجام میشود.
گاز مایع:
برای اموری چون برش و گرمکردن فلزات از گازهای پروپان (C3H8) ، بوتان (C4H10) و یا مخلوطی از آنها استفاده میشود. این گازها از هوا سنگینتر بوده و لازم است که در زیرزمینها و سطوح پائینتر از سطح زمین تهویه مصنوعی قرار داده شود تا از تجمع آنها وخطر احتراق و کاهش حجم اکسیژن هوا پیشگیری شود. مخلوط بیش از نسبت 2 درصد این گازها با هوا احتمال آتشسوزی و احتراق را دارد. این گازها تقریباً بدون بو هستند و بدین لحاظ ممکن اسن مقدار زیاد آنها در محیط بدون توجه و علامتی باشند.
گاز طبیعی:
گاز طبیعی نیز میزان فراوان در مراکز صنعتی کاربرد دارد. این گاز مخلوطی است از متان(CH4) ازت، بوتان، دیاکسیدکربن، سولفید هیدروژن.
گاز طبیعی از طریق لولههای هدایتی انتقال داده میشود و تجمع آن در محیط میتواند منجر به انفجار و حریق گردد. گاز طبیعی خالص بدون بو بوده و لیکن موادی که غالباً به آن اضافه میشود برای کسانی که به این محیطها وارد میشوند وجود آنرا در محیط حس میکنند.
اکسیژن:
گاز اکسیژن مقداری از هوا سنگینتر میباشد. اکسیژن به تنهایی قابل اشتعال نمیباشد. اما وجود آن برای انجام عمل آتش ضروری است. میزان اکسیژن موجود در هوا حدوداً 21 درصد میباشد. از آنجا که خیلی از گازها با میزان غلظت بیشتر اکسیژن موجود در هوا قابل اشتعال میگردند. مجاز به استفاده از این گاز برای تهویه و بهبود هوای محیط نمیباشد. اکسیژن خالص میتواند باعث سوختگی روغنها و چربیها گردد و در محیطهای کاری که این مواد وجود دارد استفاده از گاز اکسیژن خالص مجاز نمیباشد و یا لازم است که فاصله کاربرد دور از همدیگر بوده و تهویه مناسبت درمحل نصب باشد.
کپسولهای گاز:
گازهای مختلف مورد استفاده جوشکاری و برش در کپسولهائ تحت فشار ذخیره میگردند. بدین طریق میتوان گازها را بطور مطمئن و اقتصادی حمل و نقل و در مراکز مورد نظر استفاده نمود.
کلیه کپسولهای اکسیژن گازهای تحت فشار و گازهای قابل اشتعال بایستی بر مبنای معیارها و مقررات مربوطه پر، نگهداری و مورد استفاده قرار گیرند. برروی درب پوش این کپسولها لازم است که نوع گاز، میزان تحت فشار گاز، و زمان کنترل آنها بطور واضح ذکر شدهباشد.
به جهت تشخیص نوع گاز موجود در کپسولها لازم است رنگ آنها متمایز از یکدیگر بوده و بر مبنای معیارهای زیر باشند:
کپسولهای حاوی اکسیژن به رنگ آبی
کپسولهای حاوی استیلن برنگ زرد
کپسولهای حاوی دیگر گازهای قابل اشتعال برنگ قرمز
کپسولهای حاوی هوای فشرده و گازهای غیرقابل اشتعال برنگ خاکستری
چگونگی قرارگرفتن و بستن رگراتورهای کپسولهای گازی نیز برحسب نوع گاز موجود در آنها اصولاً بایستی متفاوت از یکدیگر باشد. بطوریکه:
رگلاتورهای کپسولهای حاوی استیلن بصورت افقی و فشاری درمحل قرار میگیرد.( بعضی از انواع قدیمی آنها چپگرد میباشد.)
رگلاتورهای کپسولهای حاوی بقیه گازهای قابل اشتعال بصورت چرخش به چپ در محل بسته میشوند.
رگلاتورهای کپسولهای حاوی اکسیژن هوای فشرده و گازهای غیرقابل اشتعال بصورت چرخش به راست در محل بسته میشوند.
محتوای گاز کپسول ها
میزان حجم فشار گاز های مختلف در کپسولهای اختصاصی برحسب اندازه کپسولها و میزان فشاری که تحت آن پرشدهاست، مشخص میشود، بر این اساس:
=Q میزان حجم فشارگاز موجود در کپسول برحسب لیتر (lit)
=P میزان ظرفیت کپسول برحسب لیتر(Lit )