دانلود تحقیق دارائی های نا مشهود

حسابداری دارائیهای نامشهود دارایی نامشهود چیست ؟

از نظر حسابداری، داراییها را می توان کلاً به دو گروه مشهود و نامشهود تقسیم کرد مراد از دو صفت مشهود و نامشهود این است که دارایی مشهود عیناً وجود دارد.

حال آنکه دارایی نامشهود فاقد عینیت است.

از دیدگاه حسابداری داراییهای نامشهود تعریف دقیقی ندارد، اما می توان آنها را بر حسب خصوصیات زیر مشخص کرد : 1) موجودیت عینی ندارد.

2) اندازه گیری منافع اقتصادی آتی یعنی حق مالکیت در آنها، غالباً دشوار است .

3) تعیین عمر مفید آنها دشوار است.

4) معمولاً به منظور استفاده در عملیات عادی و مستمر واحد تجاری تحصیل می شوند و نه به قصد فروش یا سرمایه گذاری.

داراییهای نامشهود جزو داراییهای غیر جاری به شمار می روند زیرا منافع آتی آنها عموماً بیش از یک دوره مالی می باشد.نیاز به متمایز ساختن داراییهای نامشهود از داراییهای مشهود از جمله به این دلیل است که شناسایی داراییهای نامشهود غالباً دشوار است حال آنکه در شناسایی داراییهای مشهود مشکلی وجود ندارد.

نمونه هایی از داراییهای نامشهود عبارتند از : حق اختراع، حق تألیف ، علایم و نام های تجاری ، فرمولها و فرآیندهای سری ساخت، انواع پروانه های ساخت، سرقفلی درمورد داراییهای نامشهود ممکن است شواهد موجودیت آنها مبهم باشد یا نتوان رابطه‌ی صریحی میان مخارجی که به عمل می آید از یک سو و پدید آمدن دارایی از سوی دیگر برقرار کرد.ارزش‌اقتصادی هر دارایی، صرف نظر از اینکه عینیت داشته باشد یا نه بسته به این است که دارائی ایجاد شده‌تاچه میزان سبب تولید درآمد و سود در آینده‌ بشود.و اندازه گیری این ارزش اقتصادی غالباً در مورد دارایی های مشهود دشوار است.بنابراین صرف موجودیت عینی (مانند ماشین آلات) تعیین کننده ارزش اقتصادی نیست از سوی دیگر عدم عینیت هم (مانند فرمول سری ساخت) دلیل بر نبودن ارزش اقتصادی نیست.در حسابداری دارائیهای نامشهود همان اصول و روشهایی به کار می رود که در حسابداری اموال ماشین آلات و تجهیزات،بدین معنا که : الف) هنگام تحصیل هر دارایی نامشهود اصل بهای تمام شده باید در نظر گرفته شود.

ب) در خلال استفاده از آن اصل تطابق هزینه ها با درآمد به کار می رود.

پ) هنگام فروش یا واگذاری به مبلغ سود یا زیان، معادل تفاوت مابه ازای دریافت شده و ارزش دفتری دارایی مورد نظر به حساب منظور می شود.

بهای تمام شده دارایی های نامشهود : دارائی های نامشهود ممکن است خریداری یا اینکه توسط خود واحد تجاری ایجاد شود، هنگامی که دارایی نامشهود به طور مجزا خریداری شود، عموماً مشکلی در تعیین بهای تمام شده آن وجود ندارد در مورد تهیه دارائیهای نامشهودی که در مبادلات غیر پولی یا جزو گروهی از انواع دارائیها تحصیل شده باشند رهنمودهای استاندارد حسابداری دارائیهای ، نامشهود چنین است: "واحدهای تجاری باید بهای تمام شده دارائیهای نامشهودی را که از سایر واحدهای تجاری یا افراد تحصیل شده است به عنوان دارایی ثبت کننده مخارج ایجاد، نگهداری، یا احیای دارائیهای نامشهودی که به طور مشخص قابل شناسایی نباشد یا مدت دوام آنها نامعین باشند.یا اینکه جزو خصلت ذاتی فعالیت تجاری مداوم باشند و تفکیک آنها از کلیت واحد تجاری امکان نداشته باشد مانند سرقفلی باید در همان دوره ای که ایجاد می شوند به حساب هزینه جاری منظور شوند دارائیهای نامشهود که جدا تحصیل می شوند باید در تاریخ تحصیل به بهای تمام شده ثبت شوند.

بهای تمام شده بر حسب مبلغ وجه نقد پرداخت شده یا ارزش جاری سایر دارائی هایی که در ازای آنها داده شده است یا به ارزش فعلی بدهیهای ایجاد شده بابت آنها، یا به ارزش جاری ما به ازای دریافت شده در قبال سهام صادر شده، اندازه گیری می شود.دارائیهای نامشهودی که جزو گروهی از دارائیها یا جزو واحد تجاری خریداری شده تحصیل شوند نیز باید در تاریخ تحصیل به بهای تمام شده ثبت شوند.بهای تمام شده دارایی های نامشهود قابل شناسایی و غیر قابل شناسایی به یک گونه اندازه گیری نمی شود.بهای تمام شده دارائیهای نوع اول، بخش تخصیص یافته ای از کل بهای تمام شده گروه دارائیها یا واحد تجاری خریداری شده است.و کل بهای تمام شده به طور معمول مبتنی بر ارزش جاری یک یک دارائیها است.

بهای تمام شده دارائیهای نوع دوم عبارت است : از تفاوت بهای تمام شده گروه دارائیها یا واحد تجاری خریداری شده و مجموع بهای تخصیص یافته به هر یک از دارائهای مشهود و نامشهود قابل شناسایی خریداری شده منهای بدهیهای تعهد شده در ازای آنها..

باید به همه ی دارائیهای نامشهود قابل شناسایی بهای تمام شده تخصیص داده شود بهای‌تمام‌شده دارائیهای‌نامشهود قابل‌شناسایی را نباید جزو ارزش سرقفلی منظور داشت.

در استاندارد مزبور چنانچه مشاهده می شود، دارائیهای نامشهود به دو گروه : 1) دارائیهای نامشهود قابل شناسایی 2) دارائیهای نامشهود غیر قابل شناسائی تقسیم شده است .

دو روش برای به حساب گرفتن بهای تمام شده داراییهای نامشهودی که راساً توسط خود شرکت ایجاد می شوند بستگی به این دارد که دارایی نامشهود بطور مشخص قابل شناسایی است یا نه.مخارج داراییهای نامشهودی که بطور مشخص قابل شناسایی نیستند باید به محض تحمل هزینه شوند رهنمود آمره خاصی در مورد نحوه ثبت مخارج متحمله در رابطه با ایجاد دارائیهای نامشهودی که مشخصاً قابل شناسائی هستند: نظیر حق اختراعها، علایم تجاری و حق نشر وجود ندارد.

در شرکتها می توانند یا 1) بهای تمام شده موارد فوق را به عنوان دارائی ثبت و طی دوره های انتفاع منقضی نمایند یا 2) به محض وقوع آنها را هزینه نمایند.

برغم فقدان رهنمودی معین برای دارائیهای نامشهود قابل شناسائی روشی که توسط خود شرکت بوجود آمده ، چارچوب نظری ما را در تعیین نحوه حسابداری مناسب یاری می دهد.

یک قلم برای آنکه بتواند به عنوان یک دارائی در ترازنامه گزارش شود باید حائز تعریف یک دارائی باشد.اما این ضابطه ، شرط لازم برای اقلامی است که به عنوان دارائی گزارش خواهد شد.

اقلامی که تعریف یک دارائی را برآورده می سازند باید دارای خاصه مربوطی که با قابلیت اتکا کافی قابل اندازه گیری باشد نیز باشند با علم به ضوابط فوق شرکت باید قادر به تدوین رویکردی قابل قبول و استوار از نظر تئوریک باشد به نحوی که حسابداری مخارج متحمله برای ایجاد دارائیهای نامشهودی که اختصاصاً قابل شناسائی هستند، میسر گردد.

کاهش قابل ملاحظه و ترمیم ناپذیر در ارزش دارائیهای نامشهود باید در دوره ای که کاهش رخ می دهد به حساب هزینه منظور شود این گونه اقلام حذف شده عموماً به عنوان زیانهای غیر مترقبه به صورت حساب سود و زیان منظور می شود.

هزینه ایجاد، نگهداری، یا احیای دارائیهای نامشهود غیر قابل شناسایی (سرقفلی) باید در زمانی که وقوع می یابد به حساب هزینه دوره منظور شود.

استهلاک دارائیهای نامشهود مشکل دیگری که در حسابداری دارائی های نامشهود وجود داشته است مربوط به تعیین عمر مفید آنها در رابطه با استهلاک بهای تمام شده است.

در برخی کشورها تاپیش از انتشار استاندارد حسابداری مربوط به دارائیهای نامشهود حسابداران غالباً درائیهای نامشهود را به دو گروه تقسیم می کردند: 1) گروهی که عمر مفیدشان محدود است.

1) گروهی که عمر مفیدشان محدود است.

2) آنهایی که عمر مفید نامحدود یا نامعین دارند.

دارائیهای نامشهودی که عمر مفیدشان محدود تشخیص داده می شد مستهلک می شدند و آنها که عمر مفیدشان نامحدود یا نامعین شناخته شده بود مادام که بی ارزش نگردیده بودند، بدون استهلاک باقی می ماندند و هنگام بی ارزش شدن به یکباره از دفاتر حذف می شدند بدین گونه مدیریت آزادی عمل قابل ملاحظه ای در حسابداری دارائیهای نامشهود می یافت اما در استاندارد حسابداری رهنمود زیر در ارتباط با استهلاک دارائیهای نامشهود ارائه شده است : دارائیهای نامشهود در هر زمانی که بوجود آمده باشد، سرانجام ارزش آنها از میان می رود.بنابراین بهای تمام شده آنها باید به طور منظم و سیستماتیک در قبال درآمد هر دوره در مدت زمان برآورد شده ای که انتظار استفاده از درائیهای مزبور می رود، مستهلک می گردد.پس همه دارائیهای نامشهود ، صرف نظر از اینکه عمر مفیدشان محدود نامعین ، یا نامحدود باشد باید مستهلک شوند، در برآورد عمر مفید دارائیهای نامشهود عوامل زیر را باید در نظر گرفت: 1- حداکثر عمر مفید تعیین شده در قوانین و مقررات ، یا در قراردادها.

2- قابلیت تمدید حقوق ناشی از دارایی نامشهود مورد نظر.

3- تأثیرات ناشی از ناباب شدن، تغییر تقاضا، رقابت ، سرعت تغییرات تکنولوژیک و سایر عوامل.

4- وجود رابطه میان دارایی نامشهود مورد نظر و مدت اشتغال گروه از کارکنان.

5- اقدامات مورد انتظار از ناحیه رقیبان و مراجع دولتی و دیگران.

6- عمر مفید داراییهای نامشهودی که مدت دوام آنها نامحدود می نماید ممکن است‌درواقع‌صرفاً نامعین باشد، بدین معنا که پیش‌بینی‌منافع آتی آنها میسرنباشد.

7- یک دارایی نامشهود را باید تنها پس از بررسی همه جانبه عوامل مؤثر در آن تعیین کرد.

عمر مفید دارائیهای نامشهود را باید تنها پس از بررسی همه جانبه عوامل مؤثر در آن تعیین کرد.این گونه بررسی به مدیریت امکان می دهد تا در بیشتر موارد به برآوردی معتدل از مدت استهلاک دارایی نامشهود دست یابد.

طبق استاندارد حسابداری دارائیهای نامشهود، مدت استهلاک هیچ دارایی نامشهودی نباید از چهل سال تجاوز کند.اگر دوره انتفاع یک دارایی نامشهود بیشتر از چهل سال باشد، برای استهلاک آن نباید کمتر از چهل سال در نظر گرفته شود.

اما این قاعده مبنای عینی ندارد و به منظور جلوگیری از کاربرد نابجای اصل تطابق هزینه ها با درآمد و تعیین سود و زیان وضع گردیده است.به عقیده بعضی از صاحبنظران ، چهل سال به عنوان حداکثر مدت استهلاک در مورد بسیاری از دارائیهای نامشهود بس طولانی است.

در این عصر تغییرات سریع، چه در تکنولوژی و چه در پسند مصرف کنندگان کمتر موردی از دارایی نامشهود را می توان یافت که به مدت چهل سال همچنان مفید باشد.بنابراین استفاده از حداکثر مدت مجاز برای استهلاک دارائهیای نامشهود غیر قابل شناسایی ، در مورد بسیاری از واحدهای تجاری به زیاد نشان دادن سود خالص می انجامد از سوی دیگر، استهلاک ، الزامی برخی از انواع دارائیهای نامشهود که ارزش آنها با گذشت زمان رو به افزایش دارد، ممکن است واقع بینانه نباشد، مستهلک کردن این گونه دارائیها، حتی طی مدت چهل سال هم ، ممکن است به کم نشان دادن دارائیها، حقوق صاحبان سهام و سود خالص بینجامد.برای دارائیهای نامشهود به علت نداشتن عینیت ارزش اسقاط در نظر گرفته نمی شود.روشهای حسابداری استهلاک دارائیهای نامشهود همانند سایر دارائیهاست.بهای‌تمام شده‌دارائی های نامشهود باید طی مدت برآورد عمرمفید بطورمنظم مستهلک شود.در این کار معمولاً "روش خط مستقیم "استفاده می شود.در رابطه با محاسبه استهلاک دارائی نامشهود می توان از دو روش استفاده کرد.

یا اینکه به حساب دارایی بستانکار کرد یا اینکه آن را جداگانه در حساب استهلاک انباشته مزبور ثبت کرد.

مثال : هزینه استهلاک حق تألیف 200000 حق تألیف (یا استهلاک انباشته حق تألیف) 200000 استهلاک دارایی نامشهود بر حسب ماهیت و کاربرد آن ممکن است به حساب هزینه سربار کارخانه یا به حساب هزینه های عملیاتی یا سایر هزینه ها منظور کرد.برای مثال بخش مستهلک شده حق اختراع مربوط به یک فرآیند تولید منطقاً جزو هزینه سربار کارخانه است و استهلاک علامت تجاری که برای ترویج یک فرآورده بکار می‌رود جزو هزینه فروش است و استهلاک سرقفلی جزو سایر درآمدها و هزینه ها منظور می شود.

روش استهلاک و عمر مفید و مبلغ استهلاک باید در صورتهای مالی و یا در یادداشتهای همراه افشا شود.مدت زمانی که برای استهلاک دارایی نامشهود منظور شده است باید پیوسته مورد بررسی قرار گیرد.و در صورت لزوم تجید نظر شود اما مدت تجدید نظر شده استهلاک نباید بیشتر از چهل سال از تاریخ تحصیل دارایی نامشهود باشد اما وقوع زیان در یک سال یا حتی چندین سال ، دلیل کافی برای حذف تمام یا قسمت قابل ملاحظه ای از باقی مانده بهای تمام شده دارایی نامشهود نیست تغییر در برآورد عمر مفید به معنای تغییر در برآورد حسابداری است و بنابراین باید در محاسبه استهلاک منظور گردد.

داراییهای نامشهود قابل شناسایی : دارائیهای نامشهود قابل شناسایی عبارتند از : حقوقی که موجودیت آنها مشخص و مجزا از واحد تجاری است.

مثال : حق اختراع ، حق تألیف حق اختراع حق اختراع عبارتست از حق انحصاری تولید و فروش محصول یک اختراع خاص برای مدت معین مدت اعتبار ورقه ی اختراع بین 5 تا 20 می باشد.حق اختراع فقط به شرطی ارزش اقتصادی دارد که به مصورنیت در مقابل رقابت بینجامد.

ممکن است عمر مفید حق اختراع بسیار کوتاه تر از مدت اعتبار قانونی آن باشد.

در این صورت لازم است که بهای تمام شده آن طی مدت دوام آن مستهلک شود.

"بهای تمام شده حق اختراع خریداری شده عبارتست از قیمت خرید به علاوه هزینه ‌های مخفی آن " ثبت خرید حق اختراع به شرح زیر است : حق اختراع 200000.

بانک 200000 ثبت حق اختراع به تنهای مصونیتی در قبال تجاوزات دیگران برای صاحب آن فراهم نمی آورد.

بنابراین صاحبان حق اختراع ناگزیر می شوند که علیه تجاوز کنندگان اقامه دعوی کنند یا در قبال دعاوی صاحبان حقوق مشابه از خود دفاع کنند.

هزینه اثبات اعتبار قانونی به دلیل اینکه منجر به افزایش عمر مفید حق اختراع می گردد باید به حساب دارایی ثبت شود.

اما امکان دارد که دعوای تجاوز به حق اختراع سالها به درازا کشد و سرانجام آن قابل پیش بینی نباشد این گونه مخارج به هزینه دوره منظور می شود.

چنانچه رأی دادگاه به نفع مدعی باشد مخارج دادگاه را ممکن است محکوم علیه بپزیرد اما در شرایطی که علیه مدعی باشد هم هزینه دعوی و هم باقی مانده بهای تمام شده حق اختراع باید جزو هزینه دوره یا زیان در دفاتر مدعی منظور شود.حق استفاده از حق اختراع دیگران طبق قرارداد واگذاری نباید به عنوان دارایی نامشهود ثبت شود.

مگر آنکه مبلغی مقطوع در آغاز قرارداد بابت آن پرداخت شده باشد.حق امتیازی که دوره به دوره از این بابت پرداخت شود بسته به اینکه چه استفاده هایی ازحق‌اختراع ‌بشود به عنوان هزینه سربار کارخانه ‌یا به عنوان هزینه عملیاتی ثبت‌می‌شود.

اگر حق اختراع در نتیجه تحقیقات خود واحد تجاری پدید آمده باشد بهای تمام شده‌ای که برای آن در نظر گرفته می شود فقط هزینه های مستقیم حقوق و سایر هزینه های مربوط ثبت حق اختراع مانند تهیه نقشه و قالب و مانند اینها را (در صورت با اهمیت بودن) شامل می شود.

حق تألیف عبارت است از حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر هنری یا نوشته ای که به مدت عمر پدید آورنده و سی سال بعد از فوت او به شخص پدید آورنده و وارث او اعطا می شود.

مدت انتفاع اقتصادی از حق تألیف، صرف نظر از طولانی تر بودن اعتبار قانونی آن تنها، زمانی است که بازار برای انتشار اثر وجود دارد.بهای تمام شده حق تألیف در قبال کل درآمد مورد انتظار مستهلک می شود.

علایم و نامهای تجاری و فرمولهای سری علایم و نامهای تجاری و فرمولهای سری هم حقوقی است که قابل اجاره و واگذاری ، یا قابل فروش است مدت انتفاع اقتصادی این گونه حقوق تا زمانی است که از آنها استفاده می شود و بهای تمام شده آنها در مدت عمر مفیدشان، یا طی چهل سال، هر کدام که کوتاهتر است، مستهلک می شود.

ارزش علامت تجاری ، نام تجاری، یا فرمول سری به نسبتی که واحد تجاری موفق شود اعتماد و علاقه مشتریان را به فرآورده خود جلب نماید افزایش می یابد.

فرانچایز (حق انحصار و حق امتیاز) فرانچایز که در فارسی اصطلاحاً فرانشیز هم نامیده می شود، " قراردادی است که طی آن یک طرف قرارداد (فروشنده) حق انحصاری فروش محصول یا خدماتی را در یک منطقه جغرافیایی معین به طرف دیگر قرارداد (خریدار) اعطاء می کند." اگر خریدار حق فرانچایز اولیه پرداخت نماید، مبلغ پرداختی باید به عنوان یک دارائی نامشهود ثبت شود.

خریدار باید حق فرانچایز را طی عمر فرانچایز و یا 40 سال – هر کدام که کوتاه تر است- منقضی نماید.

در صورت دایمی بودن فرانچایز و یا نامعین بودن مدت آن ، خریدار باید حق فرانچایز اولیه را ظرف دوره انتفاع که از 40 سال تجاوز نخواهد کرد، منقضی نماید.

پرداختهای الزامی که طبق قرارداد فرانچایز در هر دوره صورت گرفته و مبتنی بر معیاری مثلاً سودعملیاتی دوره می‌باشد، باید با استناد به اصل تطابق ‌به محض تحمل هزینه شود.

دارایی نامشهود غیر قابل شناسایی برآورد سرقفلی : قیمتی که برای خرید یک واحد تجاری پرداخت می شود پس از حصول توافق و رضای طرفین تعیین می شود.

در خلال مذاکرات تعیین قیمت سرقفلی هم ممکن است مطرح باشد.

اما مبلغ سرقفلی که باید ثبت شود بعد از قطعی شدن معامله با کسر کردن ارزش جاری همه داراییهای خالص قابل شناسایی از کل قیمت خرید، تعیین می گردد.

حسابداران به این دلیل به فرآیند تخمین سرقفلی توجه دارند که غالباً در تعیین ارزش جاری یک واحد تجاری طرف مشاوره واقع می شوند.

در برآورد ارزش جاری یک واحد تجاری ، که به برآورد سرقفلی می انجامد به طور کلیه مراحل زیر پیموده می شود : 1- برآورد ارزش جاری همه داراییها مشهود و نامشهود قابل شناسایی واحد تجاری و کسر کردن کل بدهیها از این مبلغ بدین گونه ارزش جاری خالص داراییها قابل شناسایی واحد تجاری بدست می آید.

2- پیش بینی میانگین سود سالانه واحد تجاری در سالهای آینده با استفاده از تسهیلات و امکانات کنونی آن .

3- انتخاب نرخ ( یا نرخهای ) مناسبی برای برآورد بازدهی که شرکت به طور معمول باید از خالص داراییهای قابل شناسایی خود بدست آورد.

4- محاسبه سود فوق العاده سالانه اگر وجود داشته باشد.

5- برآورد ارزش سرمایه ای اضافه سود سالانه با استفاده از نرخ یا نرخهای مناسب بازده ارزش فعلی اضافه سود سالانه مورد انتظار که به این طریق محاسبه می شود همان برآورد سرقفلی واحد تجاری است.

استهلاک سرقفلی در رابطه با استهلاک سرقفلی نظرات مختلفی وجود دارد: یک نظر این است که سرقفلی عمر مفید نامحدود دارد و بنابراین تنها زمانی باید مستهلک شود که اثبات شود دیگر وجود ندارد.

صاحبان این نظر معتقدند تا زمانی که تحصیل سود به میزان کافی ادامه دارد، سرقفلی هم بدون کاهش همچنان برقرار است و باید دارایی دایمی محسوب شود، به نظر آنها مستهلک کردن سرقفلی در حالتی که کاهش در سود رخ نداده است به معنای نادیده انگاشتن سود فوق العاده است که بدواً ثبت سرقفلی را سبب شده است.

مستهلک نکردن سرقفلی خریداری شده ، به خصوص در حالتی که میزان سودی که تحصیل می شود.

بر وجود سرقفلی گواهی دهد، بسیار موجه می نماید.

از سوی دیگر یقین نمی توان داشت که ادامه سرقفلی صرفاً نتیجه شرایطی باشد که هنگام خرید واحد تجاری وجود داشته است.

ادامه سرقفلی به احتمال قوی ناشی از کوشش های ثمر بخش صاحبان و مدیریت جدید برای پیشگامی در میدان رقابت است.

احتمال نمی رود که وقتی سرقفلی نخستین به مرور از میان برود، سرقفلی تازه ای که مجدداً در خود واحد تجاری بوجود می آید درست به همان میزان قبلی باشد.

کاهش ندادن ارزش سرقفلی خریداری شده در دفاتر کوششی است برای جبران این ناهمسازی منطقی در حسابداری که ثبت کردن سرقفلی خریداری شده و ثبت نکردن سرقفلی ایجاد شده جدید بیانگر آن است.

مخارج " تحقیق و توسعه " و مخارج تبلیغات لازم برای حفظ توان کسب سود فوق العاده اگر به عنوان هزینه ثبت شود در واقع ثبت مضاعف هزینه است، یعنی به هزینه بردن مخارج جاری برای ایجاد و حفظ سرقفلی و مجدداً ثبت هزینه استهلاک ادواری سرقفلی خریداری شده.

در مقابل نظر فوق ، این نظر ابراز می شود که مبلغ سرقفلی نمایانگر بهایی است که در ازای گروهی از داراییهای نامشهود غیر قابل شناسایی و سود فوق العاده حاصل از آن در مدتی محدود پرداخت می شود.

صاحبان این نظر معتقدند که دوام سرقفلی همیشگی نیست و تحقق سود فوق العاده در واقع بازیافت سرمایه است نه سودی که عاید صاحبان جدید شود.

استهلاک سرقفلی خریداری شده مبتنی بر این دلیل عملی است که ارزش سرقفلی در یک زمان آینده صفر می شود.

بنابراین ، سرمایه گذاری در سرقفلی باید بر همان مبنایی به حساب گرفته شود که هر دارایی مولد دیگری با عمر مفید محدود به حساب گرفته می شود.

اگر انتظارات تحقق یابد یعنی اگر تغییری در سود طی سالهایی که برای برآورد عمر مفید سرقفلی خریداری شده در نظر گرفته شده بود رخ ندهد، انگاه نتیجه مستهلک کردن ممکن است این باشد که بازده سرمایه گذاری صاحبان جدید طی مدت استهلاک کمتر از میزان عادی گزارش شود.

این با واقعیت هم راست می آید، زیرا آنچه را در ازای سود فوق العاده پرداخت شده است ، سرانجام (در صورت تحقق سود فوق العاده ) به صورت بازیافت سرمایه ، نه به شکل سود ، ظاهر می گردد.

هر دو طرف مناظره این را قبول دارند که ارزش سرقفلی ، در صورتی که شواهد روشنی بر لزوم تقلیل آن بدست آید، باید در دفاتر تعدیل شود.

اگر سود فوق العاده به سبب فشار رقابت و سایر شرایط اقتصادی رو به کاهش نهد ، این زوال تدریجی باید به عنوان هزینه به حساب گرفته شود.

نقصان ارزش داراییهای نامشهود ممکن است در خلال استفاده از یک دارایی نامشهود، ارزش دفتری آن بنا به برآوردهای مجددی که در طول مدت انتفاع از این دارایی به عمل می آید، بیشتر از ارزش اقتصادی آن گردد.

در این صورت باید مبلغ مابه التفاوت به حساب زیان دوره منظور و به باقی مانده ارزش‌دارایی طی مدتی‌که بیش‌از چهل سال‌از تاریخ تحصیل دارایی نباشد،مستهلک شود.

چنانچه ارزش دفتری دارایی نامشهودی به علت نقصان ارزش آن کاهش داده شود، لازم است این امر در یادداشتهای همراه صورتهای مالی افشا شود.

فروش یا واگذاری دارایی های نامشهود هنگامی که یک دارایی نامشهود به فروش می رسد یا با دارایی دیگری مبادله می شود، یا به طریق دیگر واگذار می شود، باید باقی مانده بهای تمام شده آن از حسابهای خارج و سود یا زیان واگذاری به حساب منظور شود.

مخارج انتقالی به دوره های آتی یکی‌از دشوارترین مسایل مربوط به‌داراییهای نامشهود هزینه "تحقیق‌و توسعه" است.

طبق استاندارد حسابداری برخی کشورها هزینه تحقیق و توسعه باید در دروه وقوع به حساب هزینه منظور گردد.

اما طبق استاندارد بین المللی حسابداری ، می توان برخی مخارج تحقیق و توسعه را که واجد کلیه شرایط قید شده در این استاندارد برای انتقال به دوره های آتی و استهلاک طی چند دوره متوالی هستند، به حساب مخارج انتقالی به دوره های آتی برد.

برخی از مخارج به این دلیل ، تحت عنوان "مخارج انتقالی به دوره های آتی" گروه بندی می شوند که انتظار می رود منافع آتی حاصل از آنها بیش از یک دوره را شامل گردد، حال آنکه دلیل طبقه بندی همین مخارج جزو داراییهای نامشهود به نظر برخی صاحبنظران حسابداری نداشتن عینیت است.

از سوی دیگر، بازیافت ارزش این گونه مخارج از طریق فروش به ندرت امکان پذیر است.

به هر حال مخارج انتقالی به دوره های آتی در ترازنامه تحت عنوانی مجزا از داراییهای نامشهود‌وبه شکل پیش‌پرداخت بلند‌مدت هزینه‌یعنی‌نوعی‌دارایی‌غیرجاری،ارائه می‌شوند.

1- هزینه های تأسیس 2- هزینه های انتشار سهام 3- مخارج بهسازی اموال مورد اجاره درازمدت 4- مخارج‌تحقیق‌وتوسعه‌در صورتی که حائز شرایط انتقال به دوره های آتی باشند.

5- مخارج نرم افزار کامپیوتری چنانچه نتوان مخارج قابل انتقالی را به عنوان دارایی ثابت یا دارایی نامشهود طبقه بندی کرد، باید آن را در ترازنامه تحت عنوان " سایر داراییهای غیر جاری "یا " مخارج انتقالی به دوره های آتی" ارائه گردد.

انتقال دادن مخارج به دوره های آتی در صورتی موجه است که مسلم گردد دارایی قابل استفاده یا درآمدی در آینده از آن حاصل خواهد شد.

چنانچه ابهامی در قابلیت استفاده از مخارج مذکور در آینده وجود داشته باشد، باید آن را به حساب هزینه برد.

1- هزینه های تأسیس هزینه هایی که در ابتدای تأسیس شرکت سهامی از جمله : حق مشاوره ، هزینه های حقوقی برای تهیه اساسنامه و شرکت نامه ، هزینه ثبت شرکت و غیره ، 0000 ایجاد می شوند و دارای منافع آتی می باشند تا زمان انحلال شرکت سهامی که معمولاً عمر نامحدود دارند جزو داراییهای شرکت محسوب می شوندوبه‌دلیل‌وجود منافع آتی صحیح نمی باشد که جزو هزینه دوره محسوب شوند.

طبق اصول پذیرفته شده حسابداری هزینه های تأسیس طی مدت چهل سال مستهلک می گردند.

اما طبق نظر مقامات مالیاتی مدتی زمان کمتری حداکثر تا مدت ده سال از تاریخ بهره برداری به طور مساوی قابل استهلاک است.

2 - هزینه انتشار سهام این مخارج شامل : حق ثبت، کمیسیون فروش ، مخارج حقوقی، و مخارج چاپ اوراق سهام می باشند و به دو روش در حسابداری با آنها برخورد می شود: روش اول اینکه از قیمت فروش سهام کسر گردد.

روش دوم اینکه به عنوان مخارج انتقالی به دوره های آتی ثبت می گردد و طی مدت زمانی معین مستهلک می شود.(اصل تطابق هزینه ها با درآمدها) 3 - مخارج بهسازی اموال مورد اجاره دراز مدت در مواردی که واحد تجاری اموال و تجهیزات مورد استفاده خود را به اجاره بگیرد قراردادهای مربوط به آن بر دو نوعند : "اجاره عملیاتی و اجاره سرمایه ای " در صورتی قرارداد اجاره سرمایه ای باشد با توجه به اینکه مورد اجاره سرانجام به مالک مسترد خواهد شد.

نوعی دارایی نامشهود برای مستأجر ایجاد می کند و طی مدت اجاره ، یا عمر مفید هر کدام که کوتاهتر است مستهلک می شود.

4- حسابداری مخارج تحقیق و توسعه بسیاری از واحدهای تجاری بزرگ مبالغی کلان برای تحقیق به منظور کشف و پدید آوردن فرآیندهای تولیدی بهتر و فرآوردهای بهتر خرج می کنند.

برخی از این مخارج به کشف های قابل ثبت به عنوان حق اختراع می انجامد و برخی دیگر غیر قابل ثبت به شکل بهبود روشها و تکنیک های تولید را سبب می شود.

اما چه بسا مبالغ قابل ملاحظه ای از مخارج تحقیق و توسعه که صورت می گیرد و هیچ نفع قابل سنجشی از لحاظ درآمد در آینده به بار نمی آورد.

فعالیتهای تحقیق و توسعه در صورتی که به منظور ایجاد فرآورده های جدید، بهبود فرآورده‌های قدیم، یا کاستن از هزینه عملیات انجام ‌بگیرد به چشم‌داشت انتفاع دوره‌های آتی به عمل می آید و نه دوره جاری دانش جدید چون به چشمداشت انتفاع دوره های آتی کسب شده است، یا به صورت یک دارایی تجسم می یابد، یا سبب افزایش ارزش دارائیهای موجود می گردد، و یا اینکه ارزش کلیه واحد تجاری را افزایش می دهد.

بنابراین ، طبق مفهوم تطابق هزینه ها با درآمد، مخارج تحقیق و توسعه باید به عنوان دارایی ثبت و طی مدت انتفاع مستهلک شود.

با آنکه درباره مدت و زمان بندی انتفاع آتی این گونه مخارج عدم اطمینان زیادی وجود دارد، طرفداران مفهوم تطابق هزینه ها با درآمد عقیده دارند که تخصیص دادن آنها به طرزی مناسب ، بهتر از آن است که یکجا به حساب هزینه برده شوند.

زیرا برآورد ذهنی ارزش این مخارج بهتر از صفر کردن ارزش آن به دلخواه است.

دلیل دیگری که برای تخصیص دادن مخارج مزبور ، و نه به هزینه بردن آن ارائه شده این است که به هزینه بردن یکباره ممکن است سود دوره را چنان کاهش دهد که واحد تجاری گزارش کننده در وضعیتی نامساعد تصویر شود، حال آنکه حقیقت شاید عکس این باشد.

مؤسسه ای که به تحقیقات دامنه دار بپردازد ممکن است دارای آینده ای بس مساعد باشد، و آنکه تحقیقی انجام ندهد شاید محکوم به ورشکستگی گردد.

اگر بنا باشد تمامی مخارج تحقیق و توسعه به حساب هزینه دوره برود، ممکن است تمایلی به کاستن از فعالیتهای پژوهشی به وجود آید، آنهم درست هنگامی که چنین فعالیتهایی برای حفظ مشتری و استمرار کارآیی لازم است.

در مورد تخصیص مخارج فعالیتهای تحقیق و توسعه بین دوره های مختلف مالی ، بر حسب رابطه این مخارج با مبالغ مورد انتظار آینده فعالیتهای مزبور، تصمیم گیری می‌شود.

در غالب موارد، بین مبالغ جاری مخارج تحقیق و توسعه و منافع آتی حاصله رابطه مستقیمی وجود ندارد، زیرا مبالغ این منافع و زمان تحقق آنها معمولاً نامشخص و بسیار نامطمئین است.

بنابراین ، مخارج تحقیق و توسعه غالباً در دوره وقوع به حساب هزینه منظور می شود.

اما چنانچه مشخص شود که تولید محصول با استفاده از فرآیند ساخت مورد نظر از لحاظ فنی و تجاری توجیه پذیر می باشد و واحد تجاری نیز منابع کافی برای عرضه محصول یا استفاده از فرآیند ساخت را در اختیار دارد، عدم اطمنیان اشاره شده در قسمت قبل ممکن است به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یابد.

در چنین وضعیتی شاید صحیح باشد که مخارج فعالیتهای توسعه به دوره های آتی انتقال یابد.

مخارج توسعه ای که در دوره های قبل به حساب هزینه منظور شده است نباید به عنوان دارائی احیا شود زیرا هزینه های مزبور در زمانی به وقع پیوسته است که توجیه پذیری پروژه از لحاظ فنی و تجاری بسیار نامطمئن بوده و امکان برقراری رابطه بین هزینه های مزبور و منافع آتی آنها وجود نداشته است و بنابراین به هزینه بردن مخارج صحیح بوده است.

مخارج توسعه انتقالی به دوره های آتی به روشی منظم و سیستماتیک مستهلک می شود.

برای استهلاک می توان میزان فروش فرآورده یا استفاده از فرآیند ساخت و یا مدت زمان معقولی را مبنا قرار داد.

امکان نابابی یا منسوخ شدن از لحاظ فنی و اقتصادی ابهاماتی را سبب می شود که موجب محدود ساختن تعداد واحدها و مدت زمان منظور شوده برای استهلاک مخارج انتقالی می گردد.

مطابق با استاندارد شماره 7 مخارج توسعه باید در دوره وقوع هزینه شود، مگر در صورت وجود کلیه شرایط زیر که باید آن را به عنوان دارائی شناسائی کرد: الف .

پروژه ای موجود بوده و به روشنی تعریف و مشخص شده باشد.

ب.

مخارج مربوط به طور جداگانه قابل تشخیص و به گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد.

ج.

ماحصل چنین پروژه ای ، از جهات زیر، با اطمینان معقولی، مثبت ارزیابی شده باشد: - امکان پذیری آن از نظر فنی - قابلیت تداوم نهائی آن از نظر تجاری در پرتو عواملی، نظیر شرایط احتمالی بازار( از جمله محصولات رقیب) ، افکار عمومی ، قوانیت مربوط به حمایت از مصرف کننده و قوانین محیط زیست.

- حصول اطمینان معقول از قابل استفاده بودن محصول یا فرآیند برای واحد تجاری در شرایطی که هدف استفاده داخلی باشد.

د.

به گونه ای معقول چنین انتظار رود که درآمدهای آتی مربوط، مبالغی بیش از میزان لازم جهت بازیافت مخارج توسعه و مخارج تحمل شده بعدی (مخارج بعدی توسعه پروژه و مخارج تولید، فروش و اداری مربوط) ایجاد می کند.

ح .

جهت تکمیل پروژه و تأمین هر گونه افزایش لازم در سرمایه در گردش، منابع کافی موجود یا دسترسی به آن، به گونه ای معقول مورد انتظار باشد.

و باز هم در این استاندارد در توضیح بند بالا به این نکته اشاره می شود که مخارج توسعه را باید تا میزانی به عنوان دارائی شناسائی کرد که نسبت به بازیافت آن اطمینان معقول وجود داشته باشد.

مخارج نرم افزار کامپیوتری مخارج متحمله بابت خرید یا ایجاد نرم افزار کامپیوتری که فروخته خواهد شد اجاره داده خواهد شد یا به هر شکل دیگر به بازار ارائه خواهد گردید باید نظیر مخارج تحقیق و توسعه تا زمانی که امکانپذیری فن آورانه محصول یا فرآیند ایجاد نشده ، هزینه شود.

امکان فن آوری زمانی ایجاد می شود که شرکت تمام فعالیتهای برنامه ریزی ، طراحی ، کدگزاری و آزمایش لازم برای تعیین اینکه محصول امکان تولید را دارد، انجام دهد.