تعریف : فن ثبت ، طبقهبندی ، خلاصهکردن فعالیتهای مالی یک مؤسسه درغالب اعداد قابل سنجش پول و تفسیر نتایج حاصله از آن میباشد.
مراحل اصلی حسابداری :
1- فن ثبت 2- طبقهبندی 3- خلاصهکردن 4- تفسیر نتایج
فن ثبت: کلیه فعالیتهای مالی یک مؤسسه ، روزانه دردفتری بنام دفتر روزنامه ثبت میشود.
طبقهبندی: در این مرحله حسابدار هفتهای یک بار اطلاعات را از دفتر روزنامه وارد دفتر کل میکند.
خلاصهکردن: در این مرحله حسابدار ماهانه مانده حسابها را از دفتر کل وارد تراز آزمایشی میکند.
تفسیر نتایج: در این مرحله حسابدار مانده حسابها را تجزی و تحلیل میکند و صورتهای مالی اساسی را تشکیل میدهد صورتهای مالی اساسی عبارتند از صورت سود و زیان - صورتحساب سرمایه و ترازنامه .
اهمیت و فایده حسابداری:
برای صاحبان یک مؤسسه مهم است که از وضع مالی مؤسسه اطلاع داشتهباشند و بدانند در طی یک دوره مالی چهمقدار درآمد و هزینه داشتهاند ؟ سود و زیان شرکت چقدر است ؟ تغییرات سرمایه و بدهی شرکت چگونه میباشد ؟ جوابگوی کلیه سؤالات فوق تنها صورتهای مالی میباشد که توسط حسابدار تهیه شدهاست .
اهم طبقاتی که نتایج حاصله از سیستم حسابداری برای آنها مهم میباشد:
1- استفادهکنندگان درون سازمانی :کسانی هستندکه داخل مؤسسه وجوددارندوباید از صورتهای مالی استفاده کنند مثل مدیران مؤسسه که با مطالعه صورتهای مالی وتجزیه تحلیل آنهابه نقص کارهای خودپی برده وبابررسی اعدادوارقام وبااستفاده ازتجربههای گذشته،برنامههای آینده راطرحریزی میکنند
2- استفادهکنندگان برون سازمانی : کسانی هستند که در خارج از شرکت هستنداما میبایست ازاطلاعات صورتهای مالی استفادهکنند :
الف: صاحبان سرمایه (سهامداران شرکت) : صاحبان سرمایه علاقمند هستند که از وضع مالی مؤسسه ای که سرمایه خود را به آنها دادهاند مطلع شوند و با بررسی این اطلاعات نسبتبه درجه لیاقت مدیران پی ببرند .
ب : بستانکاران (طلبکاران) : آنها با بررسی وضع مالی مؤسسه میتوانند تصمیم بگیرند که تا چه اندازه برای چنین مؤسسهای اعتبار قائل شوند و با مدیران آن مؤسسه دادوستد انجام دهند.
ج : بانکها و مؤسسات وامدهنده : با مطالعه صورتهای مالی قدرت بازپرداخت وام درخواستی مشتری (مؤسسه) بنابه وضع مالی و میزان موفقیت تجاری را درنظر گرفته و اعتبار لازم را تخصیص میدهند .
د : رقبا : با مبارزه اقتصادی بمنظور بدستآوردن سود بیشتر(یکی از خصوصیات سیستم اقتصاد آزاد و سرمایهداری میباشد که در این نظام اقتصادی هریک از صاحبان مؤسسه میکوشند فعالیت مؤسسات رقیب آگاه شوند) .
ه : اشخاصی که مایل به سرمایهگذاری در مؤسسات میباشند : افرادی که علاقه مند ومایل هستند سرمایه خود را در مؤسساتی بکار گیرند که احتمال سود بیشتر را دارند قبلاز سرمایهگذاری میبایست از وضع مالی مؤسسه مطلع شوند .
فعالیتهای مالی : عبارتند از فعالیتهایی که موجب تغییر در دارایی ها ، بدهیها و سرمایه میشوند مانندکالایی که خریداری شودو یا به فروش رسد .
دوره مالی : مدت زمانی که فعالیتهای مالی یک مؤسسه با آن شروع شده و در پایان تمامی حسابها بسته شوند و نتیجه عملیات وضعیت مالی یک مؤسسه نشان دادهشود و در ایران دورههای مالی از اول فروردین ماه تا پایان اسفندماه ادامه دارد . ( دورههای مالی ممکن است 3 ماهه ، 6 ماهه ، 9 ماهه یا یکساله باشد که توسط مدیر مؤسسه مشخص می شود .
دوره عمل حسابداری : حسابداری شامل هشت مرحله میباشد :
1- ثبت فعالیتهای مؤسسه در دفتر روزنامه 5- انجام عملیات اصلاح حسابها
2- انتقال معاملات در دفتر کل 6- تهیه کاربرگ
3- تهیه تراز آزمایشی 7- بستن حسابهای موقت
4- تهیه صورتهای مالی اساسی 8- تهیه ترازنامه اختتامیه ( بستن حسابهای دائمی )
رشتههای تخصصی حسابداری :
1- حسابداری عمومی مقدماتی : براساس ثبت دو طرفه معاملات در دفاتر مؤسسات ثبت و در پایان دوره مالی صورتهای مالی اساسی تهیه میشود و زیربنای کلیه رشتههای حسابداری میباشد .
2- حسابداری صنعتی : قیمت تمامشده هر واحد کالا را در هر مرحله ساخت به مدیران مؤسسه نشان میدهد و در کارخانجات استفاده میشود .
3- حسابداری دولتی : این حسابداری از درآمد و هزینههای سازمانهای دولتی و طرز نگهداری حسابها بحث میکند .
4- حسابداری مالیاتی : محاسبه مالیات متعلق به طبقات مختلف درآمد که باید در این محاسبه قوانین و مقررات رعایت شود.
5- حسابرسی : رسیدگی به اسناد ، مدارک ، دفاتر ، صورتهای مالی و اظهارنظر نسبت به صحت و درستی آنها از وظایف حسابرسان میباشد .
سرفصلهای کلی حسابداری :
دارائی بدهی ها سرمایه درآمد هزینه برداشت
داراییها : تمامی اموال وحقوق متعلق به صاحب مؤسسه را دارایی گویند.انواع :1-دارایی جاری 2- دارایی ثابت(مشهود)3- دارایی غیرثابت(غیرمشهود)
دارایی های جاری : به دارائیهایی می گویند که یا پول نقد میباشند یا زودتر به پول نقد تبدیل می شوند .انواع :
موجودی نقد و بانک موجودی کالا موجودی ملزومات بدهکاران اسناد دریافتی حسابهای دریافتی پیشپرداختها
موجودی نقد و صندوق و بانک : به کلیه موجودیهای نقدی اعم از سکه و اسکناس صندوق و بانک گویند . صندوق در شرکت وجود دارد اما برای بانک میبایست یک حساب بانکی در یکی ازشعب بانکها ایجاد کنند.
موجودی کالا : کالاهایی که شرکت به قصد خرید و فروش تهیه میکند .
موجودی ملزومات(اداری): وسیلههایی که برای مصرف شرکت تهیه میشودکه مصرف آنها(عمرمفیدآنها)کمترازیکسال میباشدمانند لوازمالتحریر.
بدهکاران : کسانی هستند که میبایست به شرکت وجه نقد پرداخت کنند . حسابی که در آن طلب مؤسسه از اشخاص یا مؤسسات دیگر نگهداری شود را حساب بدهکاران گویند که در این حساب فروش کالا و انجام خدمات به صورت نسیه ثبت میشود.
اسناد دریافتنی : شامل سفتهها و اسنادی است که در قبال طلب مؤسسه از بدهکاران دریافت میشود.
حسابهای دریافتنی معاملات : گاهی مؤسسات طلب خود و دریافت سفته را جداگانه ثبت نمیکنند ( یعنی از حساب بدهکاران و اسناد دریافتنی استفاده نمیکنند و این دو حساب را ادغام کرده و در حسابی بنام حسابهای دریافتی معاملات ثبت میکنند .)
پیش پرداختها: هزینه هایی که مربوط به دورهها یا ماههای بعدی باشد اما قبل از پرداخت از آن استفاده میشود مثل پیشپرداخت اجاره.
دارایی ثابت: اقلامی با عمر بیش از یک سال که بصورت طبیعی غیرمنقول و غیرنقدی میباشندو به قصد خرید وفروش خریداری نشده اند. بهعلت اینکه مستقیماً درجریان عادی فعالیتهای مالی مؤسسه مورد استفاده قرار نمیگیرند، فروخته نمیشود ودچار تغییرات عمده نمی شوند اما به علت ارتباط با دارائی شرکت و نقش در سودآوری ، بهای تمام شده آنها اندازه گیری می شود .