امروزه روش‌های کمک باروری در درمان نازایی تحولی ایجاد کرده است. هر ساله هزاران کودک در نتیجه روش‌های کمک باروری به‌دنیا می‌آیند. پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی آن زوج‌های زیادی را قادر ساخته‌اند که کودک خود را به‌دنیا بیاورند. به‌طور متوسط از هر 5 زوجی که از روش‌های کمک باروری استفاده می‌کنند، یک زوج بچه‌دار می‌شود.
1) شایع‌ترین روش کمک باروری IVF یا <تلقیح آزمایشگاهی> است. این روش قدیمی‌ترین و موثرترین روش از میان روش‌های کمک باروری است. >IVF< مخفف >In Vitro Fertilization< بوده و اصطلاح لاتین >In vitro< به معنی <داخل شیشه> است. چرا که پیش از این در ظرف‌های شیشه‌ای در آزمایشگاه باروری انجام می‌گرفت. امروزه در لوله‌های پلاستیکی نیز این کار انجام می‌گیرد. از آنجا که احتمال به هم رسیدن و ترکیب سلول جنسی نر (اسپرم) و سلول جنسی ماده (تخمک) در داخل لوله آزمایش بیشتر از محیط شانسی محفظه شکم است، از این ایده برای باروری استفاده می‌شود. بدین صورت که تخمک‌های رسیده از زن گرفته شده و در ظرفی داخل آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می‌شود. تخم حاصل پس از گذشت 3 تا 5 روز از لقاح (امبریو) در داخل رحم قرار داده می‌شود.
روش‌های دیگر کمک باروری عبارتند از ICSI،GIFT،ZIFT و اهداء تخمک یا جنین که به‌طور مختصر آنها را بررسی می‌کنیم:
2)ICSI
(Intra cytoplasmic sperm Injection)
تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک: در این روش تخمک تنها با یک اسپرم مرد در ظرفی در آزمایشگاه ترکیب می‌شود. بعد از باروری، جنین حاصل در رحم زن قرار داده می‌شود.
3)GIFT
(Gamete Intrafallopian Transfer)
تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب شده و سپس از طریق جراحی به وسیله لاپاروسکوپ به داخل لوله رحمی تزریق می‌گردد. باروری در داخل بدن رخ می‌دهد و جنین به‌طور طبیعی در رحم لانه‌گزینی می‌کند.
4)ZIFT
(Zygote Intra fallopian Transfer)
در این روش مانند GIFT تخمک زن و اسپرم مرد در آزمایشگاه ترکیب شده و به روش جراحی در لوله رحمی قرار داده می‌شود اما مانند IVF پزشک بعد از باروری آزمایشگاهی جنین را در داخل شکم قرار می‌دهد.
5) اهداء تخمک یا جنین: اگر خانمی قادر به استفاده از تخمک‌های خود برای بارداری نباشد، تخمک اهداء شده توسط زنی دیگر با اسپرم شوهر او ترکیب شده (در کشور اسلامی ما برای شرعی بودن این عمل صیغه بین زن اهداء کننده تخمک و مرد جاری می‌گردد) و جنین حاصل در رحم زن اول قرار داده می‌شود.
روند درمان در آی.وی.اف
نزدیک به شروع دوره ماهانه مادر، داروهای باروری برای او تجویز می‌شود تا تخمدان جهت آزاد کردن چندین تخمک رسیده، تحریک شود (به‌طور معمول یک تخمک در هر ماه آزاد می‌شود) گاهی ممکن است برای جلوگیری از آزاد شدن زودرس تخمک‌ها، مجبور به استفاده از هورمون‌های مصنوعی شوند. مادر باید برای اندازه‌گیری سطح خونی هورمون‌ها به‌طور مرتب به پزشک خود مراجعه کند تا بررسی شود که چه زمانی تخمک‌هایش رسیده شده‌اند. به محض رسیده و کامل شدن تخمک‌ها، پزشک به‌وسیله سوزن باریکی که از دیواره مهبل وارد تخمدان می‌کند (تحت بیهوشی)؛ تخمک‌ها را خارج می‌کند. (ممکن است برای مشخص شدن محل تخمک‌ها سونوگرافی انجام شود) سپس پزشک تخمک‌ها را با اسپرم‌های همسر درون ظرفی در آزمایشگاه ترکیب می‌کند.
2 تا 5 روز بعد هر کدام از تخم‌های بارور شده به شکل توپی از سلول‌ها درمی‌آیند که <امبریو> یا جنین نام دارد. سپس پزشک 2 الی 4 عدد از این جنین‌ها را به‌وسیله کاتتر باریکی از طریق گردن رحم به داخل رحم می‌کند. (اگر جنین‌های بیشتری تشکیل شده باشد، فریز می‌شود تا در صورت عدم موفقیت این دوره‌آی.وی.اف در دوره‌های بعدی به‌کار برده شود.) اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، جنین در داخل دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند و به رشد خود ادامه می‌دهد تا نوزاد متولد شود.
در 20 تا40درصد حاملگی‌های ناشی از‌آی.وی.اف بیش از یک جنین لانه‌گزینی کرده و چندقلو زائیده می‌شوند.
پس از 2 هفته از زمان قرار گرفتن جنین‌ها در رحم، مادر می‌تواند با انجام تست خون حاملگی از موفقیت لانه‌گزینی اطمینان پیدا کند.
چه موقع‌آی.وی.اف انجام می‌گیرد؟
آی.وی.اف معمولا به‌عنوان اولین خط درمان و بهترین روش درمانی در انسداد دوطرفه لوله‌های تخمدان به کار می‌رود. این روش در شرایط دیگر نیز به‌کار می‌رود از جمله اندومتریوز، ناباروری به علت مشکلات گردن رحم، نازایی با علت مردانه،اختلالات تخمک گذاری و ناباروری با علت نامشخص. اگر مشکلات تخمک‌گذاری و یا مسدود بودن لوله‌های رحمی وجود دارد، یا اگر شوهر تعداد اسپرم کمی دارد و اگر سایر روش‌های درمان نازایی ناموفق بوده است، می‌توان از‌آی.وی.اف کمک گرفت.