چگونگی تشخیص خودکشی خود کشی بیشتر به گونه آسیب رساندن به قسمت های مورد دسترس در بدن انجام میشود ودر افرادمختلف متفاوت است مثلادرزنان خودکشی بیشتر با خوردن قرص ویا سیاه نور مشاهده میشود در مردان خودکشی خشن تر می باشد مثلا به وسیله سلاح گرم چاقو وگاهی اوقات حلق آویز کردن خود به چشم میخورد بعضی از افراد هم بعد از خودکشی پشیمان میشوند معمولا در خودکش درب اتاق قفل ویا در یک جای خلوت می باشد همچنین محل انجام خودکشی نیز در بیشتر مواقع مرتب می باشد وبر روی جسد هیچ اثری از کشمکش یا ضربه وجود ندارد همچنین پزشکی قانونی با توجه به شرایط قبل از مرگ فرد با مطالعه پرونده پزشکی و صحبت کردن با پزشک او در مییابد که آیا این فرد دچار مشکل روانی بوده یا اثری از یاس یا ناامیدی داشته که منجر به انجام خودکشی شود یا خیر؟
2- عوامل موثر خودکشی می توان عومل مؤثر برشیوع خودکشی را به صورت زیر دسته بندی کرد : 1-جنس: در تمام سنین مردها سه برابر زن ها خودکشی موفق داشته اند در حالی که زن ها سه برابر مردها اقدام به خودکشی می کنند .
2- سن :خودکشی و بیشتر از آن ژست و فکر خودکشی در نوجوانان افسرده دیده می شود .
(خودکشی سومین عامل مرگ ومیر نوجوانان است .) 3- مذهب:میان یهودیان و کاتولیک ها ، خودکشی نسبت به پروتستان ها کمتر است ومیان مسلمانان به خصوص طبقات مذهبی که ازایمان بیشتری برخوردار باشند تصورمی شود از تمام مذاهب کمتر باشد.
4- وضعیت تأهل : خودکشی میان افراد مجرد دوبار بیشتر از افراد متأهل است و برای مطلقه وبیوه چهار تا ده بار بیشتر از کسانی است که با همسر خود زندگی می کنند.
5- شغل 6- نژاد : در امریکا اغلب خودکشی سفیدپوستان از سیاه پوستان بیشتر است.
9- محیط زندگی : زندگی در شهرهای بزرگ خطر اقدام به خودکشی را افزایش می دهد علل عمده خودکشی : 1- افسردگی ؛ افسردگی به معنی و افسردگی به معنی غمزدگی 2-گیسختگی در روابط صمیمانه ی شخصی 3-سابقه ی خودکشی در خانواده 4-سابقه ی اقدام به خودکشی فرد 5- انزوای اجتماعی 6-الکلسیم و اعتیاد 7- فقر ومحرومیت مزمن 8- رفتارهای پرخاشگرانه در خانه یا محیط اجتماعی 9- صحبت مستقیم یا غیر مستقیم درباره ی خودکشی 10- تغییرات ناگهانی در رفتار مانند بی قراری غیرعادی ، ناآرامی و یا انتقال از افسردگی به حالت خوشی و شادمانی که باعث پوشاندن حالات روانی اصلی می شود 11-بیماری های روانی 12-از دست دادن ،همسر ،والدین ،فرزندان ،نزدیکان و دوست صمیمی 13- سابقه بستری شدن در بیمارستان روان پزشکی 14- آزار و رنجیدگی از نوع غیر قابل تحمل برای فرد افسردگی از مهم ترین رفتارهای منجر به خودکشی است ؛ احساس بی ارزشی، احساس گناه و اندیشیدن درباره مرگ،خودکشی یا اقدام به خودکشی از شایع ترین نشانه های افسردگی است ؛ فاربر و ولیمتن بیان کرده اند که هنگام افسردگی شدید ،شخص معمولاً دوراندیشی خود را از دست داده و از لحاظ عاطفی ، توانایی حل مشکلات را نداشته وبه دلیل محدودیت جریان فکری قادر به انتخاب راه حلی جز خودکشی نیست .و نیز گفته شد که منظور افسردگی به معنی و افسردگی به معنی است .
پیشگیری از خودکشی 1- مراجعه به روانشناس یا روانپزشک 2- امید وار کردن او نسبت به اینده 3- شرکت دادن این افراد در مجالس بحث و گفتگو وایجاد زمینه های صحبت برای به وجود آمدن اعتماد به نفس در انها 4- سعی در حل مشکلات او که به سبب آن دست به خودکشی زده است 5- سعی در برقرار کردن ارتباط دوستانه باا ین افراد وسعی شود که ایمانشان را قوی تر کنند با مطالعه قران وکتب دینی از روشهای خودکشی میتوان به حلقآویز کردن خود، پرش از ارتفاع، غرق کردن، خودسوزی، گازگرفتگی، بریدن رگها، شلیک گلوله به سر و خوردن بیش از اندازه دارو یا سم و مصرف سیانور را نام برد.
از روشهای خودکشی میتوان به حلقآویز کردن خود، پرش از ارتفاع، غرق کردن، خودسوزی، گازگرفتگی، بریدن رگها، شلیک گلوله به سر و خوردن بیش از اندازه دارو یا سم و مصرف سیانور را نام برد.
انواع خودکشی 1- خودکشی ناخواسته این خودکشی به صورت ناخواسته و اتفاقی روی میدهد و جان باختگان، غالبا افراد بازیگوش وریسک پذیر (کنجکاو به پدیده خود کشی) هستند.
2- خودکشی با قرار قبلی : قرار دومعشوق برای خودکشی بخاطر اعتراض به اینکه پدر مادرشان نگذاشتهان ازدواج کنند 3-حمله انتحاری 4 - خودکشی نوجوانان 5- خودکشی به علت احساس گناه 6- خودکشی به علت ترس بررسی خودکشی از دیدگاه فقه جزایی و حقوق کیفری از لحاظ حقوق کیفری، بحث راجع به خودکشی، در حاشیه بررسیهای قتلها به میان میآید.
ازاین حیث، خودکشی یا انتحار، قتلی است که مرتکب جرم(قاتل) مفعول جرم(مقتول) نیز میباشد.
به عبارت دیگر، هرگاه مجنیعلیه یا بزه دیده قتل، خود قاتل باشد، خودکشی تحقق مییابد.
مقامات ذی صلاح معتقدند که بعد از مرگ ناشی از تصادفات رانندگی، خودکشی دومین عامل مرگ و میر جوانان است.
خودکشی از دیدگاه شرع اسلام قوانین کیفری دارای احکام خاصی میباشد.این نوشتار به بررسی فقهی خودکشی از منظر کتاب، سنت و اجماع میپردازد و ضمانت اجرای ممنوعیتاین عمل را در نظام حقوقیایران و اسلام به بحث میگذارد.
میدانیم که از نظر اصل قانونی بودن جرایم ومجازاتها خودکشی جرم نیست وبه تبع آن معاونت در خودکشی هم جرم محسوب نمی شود.
حیات، ودیعه و امانت الهی بوده و نقطه عزیمت اعتلاء و کمال آدمیاست.
خیانت دراین امانت، از نظر عقل، مذهب و اخلاق، غیرقابل بخشش میباشد.
خودکشی، اهانت به خداوند متعال است و اسلام آن را گناهی نابخشودنی اعلام نموده است.
«اجماع مدرکی» مینامند، نمیتوان دلیلی مستقل از ادله دیگر استنباط احکام دانست؛ زیرا فرض براین است که مستند حکم مسأله، کتاب یا سنت است.(محمدی، پیشین، ص 191) اجماعی بین فقها در مورد حرمت خودکشی، از نوع «اجماع مدرکی» است؛ زیرا اصل حکم حرمت انتحار در کتاب وسنت اثبات شده است.
بااین حال، ذکر بعضی اقوال علمای شیعه در مورد خودکشی لازم به نظر میرسد.
ملا محمد باقر مجلسی (متوفق1111 ه ق) مینویسد: «کسی که با حربه یا سم یا اعتصاب غذا یا نخوردن دارویی که میداند برای او مفید است، جان بدهد، خودکشی کرده است».
(زمانی1384، صص29 و30 به نقل از محقق قمی).
شیخ محمد حسن نجفی اصفهانی ملقب به «صاحب جواهر» (متوفی 1266 ه ق) مینویس: خودکشی برای رهایی از رنج وفشار شدید ناشی از تشنگی وگرسنگی که ممکن است به مرگ انجامد، جایز نیست.» (نجفی، بی تا، ج 1، ص 51) از دیدگاه فقهی، «ضرر» شامل «مال» و«نفس» میشود.
بهاین ترتیب، از آنجا که خودکشی نوعی ضرر است، اسلام نیز انجام آن را هرگز مجاز نمیشمارد.
مضاف براین که بر اساس قاعده فقهی «کلما اضر بالبدن فهو حرام»، هر چیزی که به بدن ضرر برساند، حرام است، خودکشی نیزکاملترین نوع ضرررساندن به بدن بوده وازاین نظر، قطعاً حرام میباشد.
اخیراً مطابق قانون مجازات جرایم رایانهای، معاونت در خودکشی به وسیله سیستمهای رایانهای ومخابراتی، جرم شناخته شده است.
طبق ماده 16 قانون مذکور وبند «ج» آن،«هرکس از طریق سیستم رایانهای یا مخابراتی به منظور ارتکاب جرایم وانحرافات جنسی یا سایر جرایم یا خودکشی یا استعمال مواد روان گران، اشخاص زیر هجده سال تمام را آموزش داده، یا تبلیغ یا تحریک یا تهدید یا یا تشویق یا دعوت نموده یا فریب دهد، یا طریق ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل نماید، یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از دو میلیون وپانصد هزار تا ده میلیون ریال یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
» ماده 836 قانون مدنیایران، وصیت فرد خودکشی کننده مقرر را معتبر ندانسته و «هرگاه کسی به قصد خودکشی خود را مجروح یا مسموم کند یا اعمال دیگر ازاین قبیل که موجب هلاکت است، مرتکب گردد وپس از آن وصیت نماید، وصیت در صورت هلاکت باطل است و هرگاه اتفاقاً منتهی به فوت نشد، وصیت نافذ خواهد بود» خودکشی از نظرادیان مختلف در اسلام اقدام به خودکشی حرام و زشت شمرده شدهاست آیات قرآنی و روایات امامان و پیامبر اسلام بر زشتی و نادرست بودن این کار دلالت دارد.
سوره نساء ایه 29 و30 «و خودتان را مکشید، خداوند نسبت به شما مهربان است و هر که این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد به زودی او را در آتش وارد خواهیم ساخت و این کار برای خدا آسان میباشد.» حضرت محمد: «آن که خود را خفه کند و بکشد خویشتن را در آتش جهنم خفه کردهاست و آن که با نیزه خودکشی کند در آتش جهنم است.
«هر که در دنیا به هر گونهای اقدام به خودکشی کند و بمیرد و روز قیامت به همان گونه مشمول عذاب خداوندی خواهد شد.» "قبل از شما مردی بود که بر اثر جراحت دست بیتابی میکرد چاقو را برداشت و دستش را قطع کرد و از آن به قدری خون چکید تا جان داد.
خداوند متعال درباره این شخص فرمود: «بنده من اقدام به خودکشی کرد و جانش را از دست داد من بهشتم را بر این بنده ام حرام کردم و او را به بهشتم راه نمیدهم.»" در دین مسیحیت زندگی مقدس است و مرگ، حقیقت گریز به سوی زندگی جدیدی است که ماهیت آن را اعمال گذشته خود تشکیل می دهند، خودکشی گناه تلقی می شود و نتیجه آن برای شخص گرفتار آمدن به عذاب ابدی است.
قضاوت در مورد خودکشی تحت تاثیر دیدگاههای فرهنگی مرتبط با موضوعات هستیگرایانه مانند دین، شرافت و معنای زندگی است.
در ادیان ابراهیمی خودکشی گناه (ضدیت با خدا) محسوب می شود، چون بنا به باور مذهبی، زندگی مقدس است.
در غرب خودکشی یک جرم است.
برعکس در ژاپن در دوره سامورایی ها، خودکشی seppuku، به عنوان جبران شکست یا نوعی اعتراض، محترم شمرده میشد.
در مراسم خاکسپاری هندوها، بر اساس سنتی ساتی زن بیوه به خواست خود یا تحت فشار اقوام شوهرش در مراسم سوزاندن جسد همسرش قربانی میشود خود کشی در حقوق جزای تطبیقی درحقوق جزای انگلستان، «پیمان خودکشی» (1) سبب میشود که برخی از قتلهای عمدی به «غیرعمدی ارادی» تبدیل شوند به موجب ماده580 قانون جزایایتالیا، «هرکس مسبب خودکشی دیگری شود، یا نقشه خودکشی او را تقویت کند، یا به نحوی اجرای آن را تسهیل کند»در آمریکا مطابق قانون جزایی نیویورک مصوب1881 میلادی، «اگر عمل خودکشی به نتیجه نرسیده باشد، مجازات ندارد، ولی اگر شروع به آن شده و به نتیجه نرسیده باشد، مرتکب به مجازات حبس با اعمال شاقه تا دو سال وپرداخت جریمه تا هزار دلار محکوم میشود».(پاد، پیشین، ص 32) منابع ومناخذ .
آقایی، محمد علی،ایات الاحکام حقوق مدنی،کیفری، تهران، انتشارات خط سوم، چاپ دوم، 1381 2.
اردبیلی، محمد علی، حقوق جزای عمومی، جلد اول، تهران، نشر میزان، چاپ اول، 1379 3-گلدوزیان،ایرج، حقوق جزای اختصاصی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ یازدهم، 1384 4- محسنی، مرتضی، دوره حقوق جزای عمومی«مسؤولیت کیفری» تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ اول، 1376 5-.
محمدی، ابوالحسن، مبانی استباط حقوق اسلامییا اصول فقه تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ شانزدهم،2 138 6.
مظاهری، حسین، اخلاق در خانه «فضائل ورذائل اخلاقی» قم، نشر اخلاق، چاپ نهم 7-.
مکارم شیرازی،ایت الله ناصر وجمعی از محققان، تفسیر نمونه، جلد سوم، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست وچهارم، 1375 8-.
نجفی اصفهانی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد اول، بی تا 9-.
ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ ششم، 1380 10.
هاشمیرفسنجانی، اکبر وجمعی از محققات تفسیر راهنما، جلد سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1373 .
پاد، ابراهیم، حقوق کیفری اختصاصی، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1348 11- پرفیت، آلن، پاسخهایی به خشونت، مترجم: مرتضی محسنی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ اول، 1378 12-.
دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، جلد اول، تهران، انتشارات یاسر، بی تا 13- زمانی، مصطفی، پیمان زناشویی، قم، انتشارات مهدی یار، چاپ اول 1384 14-.
جبعی عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) تحریر الروضه فی شرح اللمعه، گرد آوری: علیرضا امینی ومحمد رضاایتی، جلد دوم، قم انتشارات طه، چاپ ششم، 1383 15-.
صدیق سروستانی، رحمت الله، آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات اجتماعی)، تهران انتشارات سمت، چاپ اول، بی تا 16.
طباطبایی، محمد حسین المیزان فی تفسیر القرآن مترجم: محمد باقر موسوی، جلد چهارم، قم، دفتر: تبلیغات اسلامی، 1363 17- کلارکسن، سی ام وی، تحلیل مبانی حقوق جزا، مترجم: حسین میرمحمد صادقی، تهران انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، 1374 18-گرجی، ابوالقاسم ودیگران،حدود، تعزیرات وقصاص، تهران 19- گرجی، ابوالقاسم ودیگران، دیات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1382 20- التلاویلا، انریکو، روان شناسی قضایی، مترجم: مهدی کی نیا، جلد اول، تهران، انتشارات مجد، چاپ دوم،