تحقیق ارگونومی

بیان مسئله:

کارگران خط مونتاز و وارد کنندگان اطلاعات به شبکه های کامپیوتری با استفاده از صفحه کلید دو نمونه از مشاغلیند که در آن کارگران باید دوره زمانی طولانی حرکتهای مشابه و پشت سر هم انجام دهند بعد از هفته ها – ماه ها یا سالها بافت نرم درگیر انجام حرکات که معمولا ماهیچه ها –تاندونها ویا اعصاب میباشند عوارض ایین استفاده مفرط را از خود بروز  می  دهند به هر حال مقادیر گستردگی و تنوع اراد در محیط کار آنقدر زیاد است که دستیابی به یک روش مناسب برای پیشبینی دقیق اشخاص حساس به خطرات ارگونومیکی مشکل و طاقت فرسا می شود وبدونه وجود اطلاعات تکمیلی متخصص بهداشت شغلی فرض میکند همه کارگران به صورت بالقوه در معرض خطرند .(1)

جراحات قابل انتصاب بهخطرات ارگونومیکی گاهی تحت عنوان آسیبهای کار تکراری یا ضربه تکراری نامیده می شوند که میتوان برای تامین تندرستی نیروی کار «ارگونومی »به عنوان رهیافتی کار آمد به انسان یاری دهد که ارگونومی توانمندی های انسان را می سنجد وآنگاه دستگاه کار ومحیط را متناسب با آنها سازماندهی می کند .آنگونه که روجرو کاواناگ توصیف می کند:

ارگونومی در پی آن است که کار را متناسب با انسان سازد و نه انسان را متناسب با کار .(5)

که در این تحقیق به بحث در مورد ارگونومی به خصوص عوارض ناشی از حرکات تکراری و آنتوپومتری پرداخته شده است که در راستای مشکل اعلام شده توسط متخصص بهداشت وایمنی شرکت مهر کام پارس می باشد. 

چکیده

ارگونومی یا عوامل انسانی مطالعه ی ویپگیهای انسان وکاربرد آنها در طراحی محیط های کار تعریف می شود.(1)

محیط کار مشتمل بر عوامل زیادی است مانند :

ارتبات فضایی وچیدمان تجهیزات-نوع وتعداد حرکات مورد نیاز برای انجام یک وظیفه-دما وروشنایی وابعاد جسمانی کارگر.استفاده مکرر از بدن برای انجام وظایف یا حرکاتی که غیر معمولند یا حرکاتی که بدن به سختی نور را برای انجام آن منطبق می کند.می توانند منجر به آسیبهای بافتها و اعضایی از بدن شوند که مستقیما درگیر این حرکات می باشند .این جراحات جراحات استفاده مکرر یا اسیبهای تکراری نامیده می شوند.کارگر مسن از نظر ایجاد این جراحات در خطر بالاتری قرار دارند ماآسیبهای ناشی از کار بیش از حد اعضای بدن می تواند عضوی از جامعه را درگیر کند .(1)

آسیبهای معروف ناشی از حرکات تکراری شامل سندروم تونل کارپال –سندروم رینود و انگوشت ماشه و همچنین کشیدگیها ورگ به رگ شدنها-التهابها و دردناک شدن ماهیچه ها وسایر بافتهای نرم میباشد.

ارگونومیستها قابلیت کاربرد ابعاد آنتروپومتریک رابرای کمک به طراحی جایگاه های کاری منطبق بر بیشتر کارگران دارند.این کار با ترکیب مشخصات قابل تنظیم و کاربرد آنها در طراحی جایگاه های کاری عملی می شود به نحوی که هر کارگر منطبق بر نیازهای فردی خود دست به تنظیم جایگاه میزند.معمولا طراحان قابلیت تنظیمرا به گونه ای طراحی می کنند که جمعیت کاری بین صدک پنجم ونودو پنجم به راحتی برای دستیابی به جایگاه کاری راحت وآسوده تنظیم کاری را انجام دهند.(1)

از حرکات چرخشی باید در خلال بلند کردن و بر زمین گزاشتن اشیا اجتناب شود .در کاربرد ابزارهای پنوماتیک یا هیدرولیک نیز باید نیروی گشتاور و ارتعاش ناشی از کار با ابزارها را مدنظر قرار داد (2)

استاندارد ارگونومیکی پیشنهادی OSHA در همایش سال 1996 از اعتبار افتاد . از آن زمان تا کنون کار فرمایان تحت شمول قانون وظیفه عمومی OSHA برای انحراف ایمنی وبهداشت بار رویکرد ارگونومیک قرار دارند.(1) 

مقدمه

هر فرد از افراد جامعه بخش زیادی از زمان زندگی خود را صرف کار می کنند .با توجه به اینکه امروزه انجام هر نوع کار عموما با استفاده از انواع متنوعی از وسایل ماشین آلات همراه گشته عدم استفاده از آنها به منزله عدم توانایی انجام کار و یا دشوارتر شدن طولانیتر گشتن و موارد نظیر آن خواهد بود بنابر این استفاده از وسایل و ماشین آلات جزء لاینکف بسیاری از فعالیتها به ویزه فعالیتهای شغلی در محیط های کار قلمداد می گردد.(3)

در جهان صنعتی امروز بسیاری از کارگران و کارکنان ناچارند خود را با شرایط نا مناسبی که محیط و ابزار مورد استفاده بر آنها تحمیل می کند متناسب سازند  با محدودیت های ایجاد شده به گونه ای کنار آیند پیامد چنین مصالحه ای می تواند بسیار وخیم بوده و بر زندگی فرد تندرستی ایمنی و فراوری وی اثری نامطلوب داشته باشد در چنین وضعیتی انسان از نظر جسمانی و یا روانی با نوع کار یا تجهیزاتی که مورد استفاده قرار می دهد و یا در محیطی که در آن زندگی کرده یا به کار می پردازد تناسبی ندارد .نبود تناسب جسمی ناراحتی های جسمانی را سبب می شود که از آن جمله می توان به ناراحتی های اسکلتی –ماهیچه ای که از دسته شایع ترین عوارض ناشی از کار در جوامع امروزی هستند اشاره کرد.(5)

این اختلالات شایع ترین بیماری ها و آسیب های شغلی می باشند و علت اصلی از کار افتادگی کارگران را تشکیل میدهد در کشور مانیز اختلالات عضلانی سکلتی شایعترین بیماری وآسیب ناشی از کار می باشد که بیماری های عضلانی اسکلتی 7 درصد کل بیماری ها را در جامعه و14 درصد مراجعین پزشکان و19 درصد موارد بستری در بیمارستان را به خود اختصاص می دهند.62 درصد مبتلایان به بیماریهای عضلانی –اسکلتی به نوعی دچار محدودیت حرکت می باشند .نتیجه اینکه مشکلات عضلانی –اسکلتی منشا اصلی بیماری زایی از کار افتادگی و هزینه های مربوطه هستند پس توجه به آن حائز اهمیت است و علم مطالعه ی این مهم را ارگونومی می نامند.(4)

ارگونومی واژه ای عمومی برای توصیف انطباق وظیفه یا شغل با ویژگی های فیزیکی کارگر است اصلی که منطقی به نظر می رسد اما همیشه به کار نمی رود شبیه سایر نظامها ارگونومی هم زبان خودش را دارد و متخصصان مربوطه به آن را ارگونومیست می نامند .(1)  

ارگونومی

از دو کلمه یونانی «ارگو»به معنی کار و«نوموس»به معنای قاعده و قانون تشکیل شده است و در اصطلاه به علمی گفته میشود که محیط کار ماشین و انسان را با یکدیگر تطبیق داده و به دنبال سیستمی باشد که برای کارگر راحتی ،رضایت مندی ،حداقل تنش و حد اکثر بازدهی را فراهم کند .(6)

از ارگونومی تعاریف متعددی به عمل آمده است که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

-ارگونومی عبارت است از تطابق علمی کار و محیط کار با مشخصات فیزیکی و روانی انسان .

-ارگونومی عبارت است از کاربرد اطلاعات علمی موجود در باره انسان (و روشهای علمی کسب جچنین اطلاعاتی برای حل مشکلات طراحی .

-ارگونومی عبارت است از علم اصلاحو بهینه سازی محیط،مشاغل و تجهیزات به گونه ای که متناسب با محدودیت ها و قابلیت های انسان با شد .(3)

اما در یک توصیففراگیر می توان گفت که ارگونومی عبارت است از کاربرد اطلاعات علمی موجود در باره انسان (و ویژگی های علمی کسب چنین اطلاعاتی )برای حل مشکلات طراحی .

به این ترتیب ارگونومی ظرفیتها و توانمندی های انسان را مورد مطالعه قرار می دهد و سپس اطلاعات به دست آمده را در طراحی مشاغل ،فراورده های محیط کار (و حتی محیط زندگی )و تجهیزات به کار میبندد .(5)

کاربرد اصول ارگونومی مشتمل بر در نظر گرفتن عوامل زیادی که بر چگونگی عکس العمل شخص نسبت به محیط موثر است شامل موارد زیر میشود :

-ارتباطفضایی وفاصله ای بین تجهیزات وحرکات کارگر درمحیط .

- ابعاد جسمانی و وضعیت بدن کارگر .

- نوع وتعداد حرکات ضروری برای انجام وظیفه .

- روشهای به کار رفته برای کاررهای دستی امنیت وکاربرد ابزارهای دستی شامل نی رو ی مورد نیاز برای چنگش یا فعال کردن ابزار .

- آیا وظیفه با کاربرد ابزارهای گرم ،سرد،مرتعش در گیراست .

- آیا شغل در گیر نشستن ،ایستادن و همچنین تناوب زمانی میباشد .

- وضعیت محیط اطراف شامل دما وروشنایی.             (1)

تاریخچه ای کوتاه از ارگونومی :  (5)

از آغاز انقلاب صنعتی تا کنون بسیاری در اندیشه دستیابی به شرایط کاری ایمن ،سالم وراحت بوده اند .اسناد موجود نشان می دهد که نخستین بار نزدیک به 120 سال پیش مدرس وپژوهشگر لهستانی و وجسیج جاستر زبوسکی (1882- 1799) اصطلاح ارگونومی را به جهان ادبیات معرفی کرد.ارگونومی از دو واژه یونانی ارگوس به معنی کار ونوموس به معنی کانون بر گرفته شده است .

از آن زمان تا جنگ جهانی دوم صحبت زیادی از ارگونومی نامده.در طی جنگ جهانی دوم فناوری به کار رفته در تسحیلات نظامی (مانند هواپیمای جنگی و...)از توانمندی های انسان پیشی گرفت وهمین امر مشکلاتی پیچیده را در هئایت و به کارگیری این تجهیزات و تعمیر ونگهداشت آنها ایجاد نمود .پی آینداین موضوع کاهش چشمگیر عملکرد شغلی در میان افزرادی بود که با چنین تسلیحات و دستگاه هایی کار می کردند .ازآنجا که مسئله هم به علوم مهندسی وهم به علوم رفتاری مربوط می شود گروهی از روانشناسان،مهندسان،مردم شناسان وفیزیو لوژیستها گردهم آمدند تا مسائل طراحی وآموزشی رارفع کنند اگر چه دراین زمان برای نخستین بار نگرش چند نظامی برای حل مشکلات محیط کار و طراحی تجهیزات مورد استفاده قرار گرفت اما هنوز این نگرش چند نظامی به عنوان ارگونومی امروزی شناخته نمی شد .در آن زمان برای توصیف این نگرش اصطلاحات مهندسی انسانی وروانشناسی به کار می رفت.در این زمینه تلاشهایی ک پیامد جنگ دوم جهانی بودند همزمان در آمریکا و انگلستان آغاز شدند و موج آن بسیاری ازکشورهای اروپایی را نیز متاثر ساخت به گونه ای که در زمانی اندک تب وتاب آن سراسر اروپا را فراگرفت .

همپای با رشد دانش ارگونومی انجمنهای همایت کننده نیز پا گرفته و با گزشت زمان گسترش یافته اند .

نخستین انجمن شناخته شده انجمن پژوهش ارگونومی انگلستان است که در سال 1950 بنا نهاده شد .در آمریکا انجمن عامل انسانی در اکتبر 1956 پایه گزاری شد درسال 1961 نخستین گردهم آیی بین المللی ارگونومی دراستکهلم سوئد بر گزار شد و انجمن بین المللی ارکونومی (IEA) شکل گرفت .هم اکنون این انجمن در بر گیرنده دست کم 15 انجمن کوچکتر از کشورهای گوناگون مانند آمریکا ،انگلستان اغلب کشورهای اروپایی،ژاپن،استرالیا و... می باشدو 15000 عضو در سراسر جهان رادر زیر چتر خود دارد.  

اهداف وبرخی حیطه های عملکرد ارگونومی

این علم از یک سو به سلامت نیروی کار و به عبارتی گسترده تر به سلامت انسان و از سوی دیگر به کار آمدی وبهره وری سیستمهای در فعالیت مختلف صنعتی وغیر صنعتی می اندیشد بنا براین به طور خیلی خلاصه مهمترین اهداف ارکونومی را می توان :

الف) ایمنی و بهداشت

ب) تولید و بهره وری دانست

حیطه های مطرح در علم ارگونومی بسیار متنوع و گسترده اند و بدیهی است که پرداختن به همه آنها در این مجموعه امکان پزیر نیست بنابراین در اینجا به معرفی برخی از حیطه ها و توضیح مختصری پیرامون آنها بسنده می شود ودر صفحات آتی به توضیح کامل در مورد موارد اعلام شده توسط شرکت MCP پرداخته میشود:  (3)