شهرسازی واژه‌ای است که در برابر یک واژهآلمانی در دهه بیست خورشیدی وارد ادبیات حرفه‌ای ایران شد. این واژه در واقع ترجمه نه چندان صحیحی است از برنامه‌ریزی شهری و به مفهوم مداخله در شهر از طریق تنظیم فضا و فعالیت به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان است.
مجموعه روش‌ها و تدابیر ارزشمند و مفیدی که متخصصین امور شهری به وسیله آن شهرها را بهتر می‌سازند، به شهرسازی یا علم تنسیق شهرها شهرت دارد . شهرسازی عبارت است از مطالعه طرح‌ریزی و توسعه شهرها با در نظر گرفتن احتیاجات اجتماعی و اقتصادی با توجه به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخگویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری
برنامه‌ریزی شهری
برنامه‌ریزی شهری به دنبال مشکلات نشأت‌گرفته از انقلاب صنعتی مطرح شد.هرچند پیشینه برنامه‌ریزی برای شهر به گذشته‌های بسیار دورتر و شکل‌گیری نخستین تمدن‌های بشری در هند، میان‌رودان و مصر برمی‌گردد. هدف برنامه‌ریزی شهری توسعه شهر و منطقه‌است. در ابتدا حل مشکلات صنعتی‌شدن -همچون کمبود مسکن و بهداشت محیط- در مداخلات کالبدی دیده می‌شد؛ اما از اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی و با بروز ناکارآمدی این‌گونه مداخلات، برنامه‌ریزی به سوی مسایل اقتصادی و اجتماعی روی آورد و مباحث عدالت و دموکراسی و جلب مشارکت مردم در فرآیند برنامه‌ریزی مطرح گشت. ابزارهای کالبدی برنامه‌ریزی شهری عبارت‌اند از شبکه معابر، کاربری اراضی، تراکم، محدوده‌ها و حریم‌ها.
در حال حاضر بسیاری از بیانیه‌های سازمان ملل متحد و دستورالعمل انجمن‌ها و سازمان‌های غیردولتی دخیل در امور برنامه‌ریزی شهری با استفاده از تعریف واژه «رشد هوشمند» به دنبال ارتقای محیط زندگی از طریق گسترش حرکت افراد پیاده هستند. کاهش آلودگی هوا، افزایش بلندمرتبه‌سازی، نزدیکی و در دسترس‌بودن خدمات شهری، عدم نیاز به توسعه سطحی زیرساخت‌ها و خدمات شهری، عدم تخریب فضاهای سبز و کمربندهای سبز در اطراف شهرها، از مزایای حرکت به سوی رشد هوشمند و در نهایت دست‌یابی به شهر کامل است.
تاریخچه و خاستگاه شهرسازی :
1- لوکوربوزیه معتقد است : « آغاز شهرسازی معاصر به پایان قرن هفدهم، زیالی لوئی چهاردهم است و او را نخستین شهرساز دنیای غرب بعد از تمدن روم می داند »
2- زیگفرید معتقد است : «آغاز شهرسازی معاصر به سالهای آخرین قرن شانزدهم بر می‌گردد. یعنی – دوره پاپی سیکستوس پنجم – که وی را اولین شهرساز مدرن می داند.
3- زیرلو معتقد است : «نظام جدید خانه‌سازی در حومه‌ها که امکان جرایی یک نفر از همسایه‌اش را میسر می سازد، ترجمان تجملی خانه‌های بشر اولیه است.
در ادامه ی همین تحقیق در قسمت «تحولات شهرسازی» به صورت مفصل وجامع تری به این موضوع خواهیم پرداخت .
وظایف شهرسازی :
1- طرح و تنظیم نقشه‌های جدید
2- توزیع صحیح تأسیسات شهری و برنامه‌ریزی جهت حمل و نقل شهری
3- بسط روابط اجتماعی و اقتصادی
4- ایجاد محیط‌های راحت و سالم
5- کاستن از اثرات سوء زندگی شهری
شهر ساز کیست ؟
در حقیقت شهرسازی یا طرح و برنامه‌ریزی شهری عبارت از دو پدیده محیط و انسان هستند، که در کنار هم جوامع زیستی را به وجود آورده اند.
شهرساز به ایجاد رابطه‌ای منطقی بین انسان و محیط زیست مبادرت می کند.
امروزه متخصصین شهرسازی در زمینه مسائل شهرسازی، در دو رشته اصلی برنامه‌ریزی شهری.
درس های مهم در این رشته
ضرایب و عنوان درس های اختصاصی رشته ی شهر سازی در آزمون سراسری به شرح زیر است: ریاضیات:۴، فیزیک مکانیک:۴، شیمی:۱
برخی از دروس این رشته در طول تحصیل عبارت اند از: شهرشناسی، درک و بیان محیط شهری، بوم‌شناسی طبیعی و ریاضیات در شهرسازی، کارگاه بیان تصویری، کاربرد هندسه در شهرسازی ،زبان تخصصی .کاربرد نقشه‌برداری، کاربرد رایانه در شهرسازی، تاریخ و فرهنگ شهرنشینی جهان و ایران، آشنایی با مبانی معماری وساختمان، مبانی مهندسی شبکه حمل و نقل، کارگاه مهندسی شبکه حمل و نقل، مبانی مهندسی تأسیسات شهری، کارگاه مهندسی تأسیسات شهری، طراحی و کاربرد نظام اطلاعات ، آمار و روش‌های کمی ، آشنایی با مصالح و ساخت ، جغرافیای شهری ، جامعه‌شناسی شهری ، اقتصاد شهری ، کارگاه مطالعات شهری، مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی شهری ، مبانی و روش‌های طراحی شهری ، کارگاه برنامه‌ریزی شهری، کارگاه طراحی شهری، مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی مسکن ، کارگاه برنامه‌ریزی مسکن، کارگاه طرح‌های اجرایی ، شناخت فضاهای شهری ایران ، روش تحقیق در شهرسازی ، کارگاه آماده سازی زمین، کارگاه برداشت کاربری ، طرح نهایی.
چرا مهندسی شهرسازی را انتخاب می کنیم ؟
▪ جون ترکیبی از ریاضیات ، هنر و علوم محیطی است.
▪ چون هیچ فارغ التحصیل مهندسی شهرسازی به دنبال کار نمی گردد.
▪ چون امکان گرفتن بورس تحصیلی برای اعزام به خارج از کشور وجود دارد.
▪ چون امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا در ایران وجود دارد.
▪ چون در دانشگاه شیراز در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارایه می شود.
▪ چون باعث رشد خلاقیت ، نوآوری و مهارت فردی و گروهی می شود.
بازار کار
این رشته هم اکنون در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آن که دارای زمینه های کاری متفاوت و متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. به عنوان نمونه، کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل، قائل است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا ۵ سال پیش، این رشته تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است و به تازگی در مقطع کارشناسی نیز فعالیتهایی صورت گرفته است، بنابراین با بازار کار اشباع از نیروی کار مواجه نیستیم.
از آن جا که این فارغ التحصیلان علاوه بر تواناییهای یک مهندس شهرساز، از نظر علمی و نظری وپژوهشی در یک زمینه خاص، معلومات بیشتری دارند، بدین جهت کارایی بیشتری نیز دارند و از مطالب فراگرفته شده می توانند در زمینه های طراحی و محاسباتی دقیق و تخصصی تر و همچنین پژوهشی ، استفاده نمایند. این گونه فارغ التحصیلان ضمن آن که می توانند در تمام محلیهای جذب فارغ التحصیلان کارشناسی مشغول به کار گردند، مسوولیتهای بالاتر و سنگین تر علمی،پژوهشی و اجرایی را به عهده می گیرند. پس از پایان دوره دکترای تخصصی ، امکان همکاری در دانشگاهها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیات علمی برایشان میسر می گردد.