لافت یکی از روستا های توابع بخش مرکزی شهرستان قشم در استان هرمزگان واقع در جنوب ایران است.
چهره طبیعی روستای لافت در میان درختان سبز گرمسیری و نخلستانهای بلند ، همراه با زیبایی خیرهکننده دریا و جنگل شناور حرا برای هر تازه واردی جذاب و قابل توجهاست .
سبک معماری خانههای روستا نیز بسیار جالب و دیدنی است بارزترین خصیصه معماری این روستا ، بادگیرهای فراوان آن در اندازههای مختلف است .
بناهای روستا خیلی نزدیک به هم ساخته شده و کوچه های آن نیز بسیار تنگ و باریک هستند .
بادگیرهای کوچک و بزرگ خانههای روستایی که در میان باغها و نخلستانها قرار گرفتهاند ، شکوه و زیبایی خاصی به این روستای ساحلی بخشیدهاند.
موقعیت جغرافیایی بندر لافت در شمال غربی جزیره قشم و در پیشآمدگی خشکیهای جزیره در طول جغرافیایی 55 درجه و 5 دقیقه شرقی و عرض 26 درجه و54 دقیقه شمالی واقع شده است لافت در شرق جنگل حرا واقع شده و به لحاظ تقسیمات سیاسی یکی از مراکز جمعیتی دهستان سلخ در شهرستان قشم در استان هرمزگان است.
شرایط اقلیمی لافت از لحاظ تقسیمات اقلیمی تابستانی ایران، در منطقه خیلی گرم و مرطوب و از نظر تقسیمات زمستانی، در منطقه گرم و مرطوب قرار گرفته است.هوای پر رطوبت و شرجی جزیره قشم ، ماههای اندکی از سال را برای غیربومی ها تحمل پذیر کرده است.
بیشینه دمای مطلق 46 و کمینه آن 0 صفر درجه سانتیگراد.
میانگین سالانه درجه حرارت 26 درجه سانتیگراد و میانگین روزانه بیشینه و کمینه به ترتیب 33 و 18 درجه سانتیگراد هستند .
مهم ترین هوایی که موجب بارندگی شود جریان هوای مرطوب غرب و شمال است.
علل پیدایش دلایل پیدایش و شکل گیری روستای لافت به عنوان یک مجتمع زیستی عبارتند از : - وجود راه دریایی و تسهیل ارتباط دریایی - وجود جنگل های حرا - وجود آب شیرین (چاه های تلال – تل + آب – و آب انبار ) - نزدیکی به خشکی ایران - بادهای موسمی بافت روستایی بافت روستا در مراحل مختلف گسرتش یافته است .
با توجه به وضع کالبدی روستا ، بافت روستا را می توان به 3 بخش مختلف تقسیم کرد: الف – بافت قدیمی و اصلی قسمت قدیمی روستا شامل هسته اولیه در بخش مرکزی ساخت و سازهای فعلی بوده و در حد فاصل دریا و تپه های اطراف چاه های آب شکل گرفته است واین بافت به طول تقریبی یک کیلومتر و عرض متوسط 170 متر در چند راستای اصلی به موازات امتداد ساحل واقع است .
مساجد این بافت ( 4 مسجد از 7 مسجد لافت ) در عمل محله هایی را در طول بافت تعریف کرده اند .
این محله ها به مراکز مساجد شکل گرفته اند .
در عین حال ، بافت قدیمی روستا یکپارچه و پیوسته است .
ب – ساخت سازهای قسمت جنوب شرقی روستا این ساخت و سازها به صورت پراکنده و با تراکم ساختمانی و جمعیتی اندک ، در دامنه تپه ها و زمین های مسطح اطراف ، با فاصله از دریا شکل گرفته که موجب جهت دهی توسعه روستا شده و شکل گیری آن به تدریج و به طور پیوسته انجام گرفته است .
در داخل تپه مرکزی و حد فاصل این ساخت و سازها و بافت قدیم روستا ، خدمات آموزشی ، بهداشتی ، درمانی و تاسیسات و تجهیزات لافت به وجود آمده است .
پ – ساخت و سازهای بخش شمالی در سطحی محدودتر و با پراکندگی بیشتر نسبت به ساخت و سازهای جنوب شرقی و در شیب تند تر تپه ماهورها شکل گرفته است با گذشت زمان و توجه به جنبه های اقتصاد آزاد توسعه در جهت شمال و به سوی قشم صورت گرفته ، عواملی مانند طرح جامع و طراحی هایی در این شکل گیری تاثیرات به سزایی دارند .
ویژگیهای معماری تمام خانه ها حیاط مرکزی و بادگیر دارند.
خانهها هر چند سال یک بار به روش های سنتی مرمت شده و بنابراین به شکل اولیه خود باقی ماندهاند و به همین علت ، حدس زدن سن آنها دشوار است.
اهداف اصلی معماری لافت مقابله با شرایط طاقت فرسای اقلیمی، و نیز حفظ ارزشهای مذهبی خانواده است.
ترکیب اتاق ها و راهروها و ارتباط آن ها با حیاط ، تحت تاثیر معماری نواحی مرکزی و حاشیه کویری ایران است.
مراکز محلهها، حول مساجد شکل گرفتهاند و از میدان به مفهوم رایج آن در معماری ایرانی خبری نیست.
بناهای شاخص و عمومی - شاخص ترین بناهای عمومی در سطح روستا مساجد آن است که در نقاط مختلف روستا کانون های محله ای را ایجاد کرده اند .
روستای لافت دارای 7 مسجد به نام های مسجد حضرت رسول (ص) ،(مسجد جامع ) ، مسجد ابوبکر صدیق (ره) ، مسجد عمر ابن الخطاب (ره) ، مسجد عثمان ذی النورین (ره) ، مسجد امیر المومنین علی (ع) ، مسجد حسین (ع) و مسجد امام شافعی (ره) می باشد .
- بناهای آموزشی روستای لافت عبارتند از ، مدرسه ابتدایی ام کلثوم (س) ، مدرسه ابتدایی مدرس ، مدرسه راهنمایی کوثر و دبیرستان راهنمایی علامه طباطبایی که بیشتر در بخش جنوب شرقی در پشت تپه های میانی روستا واقع اند .
- بناهای خدماتی درمانی روستای لافت عبارتند از خانه بهداشت و مرکز بهداشتی – درمانی لافت در بخش جنوب شرقی روستا - کارگاه های لنج سازی ( در دو نقطه از روستا – شمال غرب و جنوب غرب – در جوار ساحل دریا فعال اند ) - سایر بناهای خدمات عمومی از قبیل بانک ملی – بانک صادرات – مخابرات ( هواسنجی + باران سنجی ) .
- پاسگاه لافت و ساختمان ناحیه مقاومت بلال حبشی و کانون جوانان بسیج .
- شاخص ترین بناهای عمومی در سطح روستا مساجد آن است که در نقاط مختلف روستا کانون های محله ای را ایجاد کرده اند .
سیمای کلی روستا سیمای عمومی روستا در بافت قدیم و جدید مقاومت است .
در بافت قدیم ، سیمای عمومی لافت ، منظره ای اخرایی رنگ با بافتی فشرده و کوچه های کم عرض دارد که عناصر شاخص عمودی – بادگیرها – در آن جلب توجه می کنند .
در این بافت مساجد سفید رنگ که بیشتر آن مناره دارند ، خودنمایی می کنند .
اما در این بافت جدید ، همان سیمای رایج شهری دیده می شود .
در این بافت ، تراکم ساختمانی کمتر ، معابر گشوده تر و اطراف مساجد خالی تر شده است ، لذا مرکز محله مفهوم خود را تا حدی از دست داده است .
سیمای کلی روستا دسترسی اصلی به روستا از طرف قشم ، از بخش شمالی روستا است .
در بافت قدیم روستا مسیرهای اصلی به صورت شمالی – جنوبی شکل گرفته اند .
این مسیرها نقاط عطف روستا یعنی مساجد را به هم پیوند می دهند .
همچنین یک مسیر ساحلی آسفالته ، دسترسی های سریع و سواره را تامین می کند .
در بالاترین لایه بافت جهت هدایت آبهای سطحی به سمت چاه های تلا و آب و انبار ، اغلب کوه های منتهی به خانه های بالایی بافت – واقع در دامنه تپه ها – بن بست هستند .
در بخش های جنوب شرقی وشمالی روستا ، معابر تعریف ویژه ای ندارند .فضاهای وسیع لابلای بافت پراکنده ، نقش معابر را دارند .
در حال حاضر راه آسفالت در امتداد ساحل دریا دسترسی اصلی سواره در کل روستا است .
تامین آب سیستم تامین آب روستای لافت براساس جمع آوری آب های سطحی از تپه های میانی روستا است .
آب های سطحی ناشی از باران های ناگهانی و سیل آسایی که گاه بر جزیره می بارد ، در مجراهای طبیعی و مصنوع تپه ها ، جاری می شود و با هدایت از مسیر احداثی کنار بافت بالایی روستا به طرف مجموعه چاه های تلا و آب انبار اصلی ورستا جاری می شوند.
شکل گیری بافت در لایه بالایی آن به صورتی است که آب جاری از تپه ها ، وارد بافت نشود .
در روزهای بارانی شدید ، در محدوده چاه ها دریاچه ای تشکیل شده و آب انبار اصلی روستا پر از آب می شود .
در این ایام این محل به عنوان یک مکان تفریحی در سطح منقطه قشم مورد استفاده قرار می گیرد .سرریز آب چاه ها و آب انبار از محوطه اطراف مسجد جامع به دریا می ریزد.
در حال حاضر با امکان تغییر آب از شهر قشم توسط مخزن های سیار آب ، در حیاط هر واحد مسکونی آب انباری در داخل زمین تعبیه شده است .