نمای ساختمان یکی از اجزای بسیار مهم ساختمان است. برخی از عملکردهای نما و عوامل مؤثر در نما سازی در زیر به طور خلاصه بیان شده است:
1. نما و حفاظت
ابتدایی¬ترین و حتی از لحاظ قدمت اولین وظیفه¬ای که نما عهده¬دار گردید، وظیفه حفاظت بود. انسان¬ها برای حفاظت از عوامل جوی و اقلیمی، برای خود فضایی را به نام خانه ایجاد کردند. عدم وجود منفذ در ساختمان گرچه جلوی باد، باران، گرما و سرما را می¬گرفت، ولی ساختمان را از نور و تهویه لازم محروم می-کرد. هرچه نیاز به این مواهب زیادتر شد نیاز به ایجاد روزنه در دیواره ساختمان افزایش یافتو در نتیجه نیاز به پوسته دیگری به نام نما جهت حفاظت بیشتر، به وجود آمد (پاکزاد، 1386).
نمای ساختمان به عنوان یک محافظ باید مشخصه های فنی زیر را داشته باشد:
1-1- عایق بودن نسبت به سرما، گرما
مصالح مختلف ساختمانی ضریب انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی ویژه مختلفی دارند و در نتیجه عملکرد حرارتی متفاوتی خواهند داشت. یک سیستم نمای موفق، نمایی است که زیبایی و بهره-وری انرژی را باهم داشته باشد. داشتن نمایی که عملکرد حرارتی خوبی داشته باشد مستقیماً مصرف انرژی را تحت تأثیر قرار می¬دهد لذا در نمای ساختمان، استفاده از مصالحی که ضریب انتقال حرارتی کمتری دارند، باید مورد توجه قرار گیرد.
1-2- عایق بودن نسبت به صوت
نمای ساختمان می¬تواند بعنوان یک عایق صوتی ایده‌ال و مناسب عمل کند. توجه به این ویژگی به خصوص برای ساختمان¬هایی که در شهرهای بزرگ صنعتی و تجاری و یا در کنار مسیر گذراصلی واقع شده¬اند از اهمییت ویژه¬ای برخوردار می¬باشد.
1-3- مقاومت در برابر زلزله
1-4- مقاومت در برابر ضربه
1-5- مقاومت در برابر یخ زدگی
1-6- مقاومت در برابر آتش سوزی
1-7- مقاومت در برابر ریزش
1-8- انعطاف پذیر بودن در اجرای نما
1-9- سبک بودن
1-10- قابل اجرا بودن در ساختمانهای مرتفع
2. نما به عنوان رابط
نمای ساختمان باید به شکلی طراحی شود که علی¬رغم حفاظت محیط داخل از بیرون، ارتباط فضای بیرون را با محیط داخل ساختمان به خوبی برقرار کند. مثلاً امکان تابش نور به داخل و یا امکان استفاده از چشم-انداز بیرون وجود داشته باشد (پاکزاد، 1386).
3. نما به عنوان یک معرف
همان¬طور که که لباس فرد، معرف شخصیت وی می¬باشد، خانه نیز به مانند لباس دوم میبایست معرف شخصیت و مقام اجتماعی مالک خود باشد. در معماری غرب نما دارای حالت نمایش است، بدین صورت که در همان وهله اول کسی را که پشت آن زندگی می¬کند، نشان می¬دهد. در واقع نما معرف شخصیت خانوادگی و طبقه اجتماعی صاحبخانه است (پاکزاد، 1386). نما علاوه بر معرفی شخصیت مالک، معرف موقعیت مکانی ملک و نوع کاربری ساختمان نیز می¬باشد.
4. نما ی هر ساختمان به عنوان عنصری از نمای مجموعه شهری
ما در فضای شهری با یک ساختمان روبرو نیستیم، در واقع هر ساختمان جزئی از فضای شهری محسوب می¬شود که زشتی آن بر فضاهای عمومی تأثیر گذار است و زیبایی آن منوط به هماهنگی با سایر عناصر آن مکان است. ساختمان یک موجود منزوی و خود بسنده نیست که بتواند تمام توجه طراح و مالک را به خود جلب کند ، بلکه می¬بایست با حفظ شخصیت و اعتبار خود، عنصری از یک جامعه وحدت یافته باشد (پاکزاد، 1386) .
5. زیبایی نما
نما صورت ظاهر و منظره خارجی هر ساختمان است و پوششی مخفی و به دور از انتظار عموم نیست. نما همواره مورد توجه عموم قرار می¬گیرد، لذا زیبایی جزء جدایی ناپذیر هر نما می¬باشد همچنین زیبایی و چگونگی نما معرف هنر و کیفیت کار مهندس معمار و طراح ساختمان نیز می¬باشد.
6. نمای ساختمان و شرایط محیطی
نمای هر واحد مسکونی بسته به شرایط محیطی از جمله آب و هوا، باد و طوفان، زلزله و میزان آلاینده-های هوا در مناطق مختلف، متفاوت می¬باشند. مصالحی که در نماهای شهرهای بزرگ و صنعتی که آلایند¬گی بالا دارند، به کار می¬رود در مقایسه با مصالح کاربردی برای نمای شهرهای کوچک که هوای پاک دارند متفاوت است همچنین نمای ساختمان در مناطق سردسیر به لحاظ میزان مقاومت در برابر یخزدگی یا عایق بودن نسبت به سرما و گرما با نمای قابل کاربرد در مناطق گرمسیر متفاوت می¬باشد.
7. قیمت تمام شده نما
یکی از شاخصه¬های بسیار مهم در انتخاب نما، قیمت تمام شده نما است. هرچه قیمت نما افزایش یابد، قدرت خرید کاهش یافته و دایره مصرف¬کنندگان آن نما محدودتر خواهد شد.
8. سرعت اجرای نما
با توجه به اینکه طولانی شدن در بهره¬برداری از هر پروژه ساختمانی می¬تواند عامل افزایش هزینه¬ها و افت ارزش پول شود، لذا سرعت در اجرای نما بسیار مؤثر خواهد بود.
در زیر ویژگی¬های برخی از انواع نما هایی که اخیراً به کار می¬روند به طور خلاصه بیان شده است.
نماهای تماماً شیشه
نماهای تماماً شیشه از دوران معماری مدرن به عنوان پوشش ساختمان¬ها به کار می¬رفتند. هدف از اجرای نمای تماماً شیشه عبار تند از (رضایی حریری و فیاض،1382):
کاهش بار مرده ساختمان ¬های بلند
سرعت بخشیدن به اجرا
تأمین دید یکپارچه از مناظر بیرون برای ساکنین داخل
ایجاد احساس سبکی و ظرافت در ساختمان از دید یک ناظر شهری
نمایش زندگی درون ساختمان از بیرون به دنبال روشن و خاموش شدن چراغ¬های داخلی در طول شبانه روز
نماهای تماماً شیشه به علت ضخامت کم و مقاومت حرارتی اندک، مشکلات فراوانی را برای ساکنین فراهم می¬آورند. این مشکلات عبارتند از:
1. افزایش بیش از حد دمای داخلی ساختمان در فصول گرم و معتدل سال
نماهای تماماً شیشه در صورتی¬که سایبان خارجی مناسب برای آنها پیش¬بینی نشده باشد، در اوقات گرم و معتدل سال به علت تابش آفتاب به فضای داخل، سبب افزایش بیش از حد دمای داخل می-شوند.
2. احساس عدم آسایش حرارتی در فصول سرد سال
دمای سطح نمای شیشه¬ای به علت مقاومت حرارتی کم، در فصول سرد سال نزدیک به دمای محیط خارج بوده و بدن افراد مستقر در نزدیکی نما از طریق تشعشع با نما تبادل حرارت کرده و ساکنین احساس عدم آسایش حرارتی خواهند نمود.
3. مصرف زیاد انرژی و آلودگی هوا
در نماهای شیشه¬ای در اثر تبادل حرارت از طریق جابجایی بین هوای گرم داخل اتاق و سطح سرد شیشه، دمای داخل کاهش یافته و برای حفظ دما در حد آسایش، نیاز به مصرف زیاد انرژی خواهد بود. اگرچه انواع گوناگون شیشه¬هایی ساخته شده¬اند که جاذب حرارت بوده و از ورود تابش خورشید به داخل جلوگیری می¬کنند، و یا شیشه¬های دو جداره¬ای وجود دارند که مقاومت هدایت حرارتی بهتری نسبت به شیشه¬های یک جداره دارند، اما با این حال هنوز هم نماهای شیشه¬ای نسبت به سایر مصالح ساختمانی دارای ضریب هدایت حرارتی زیاد بوده و باعث اتلاف حرارت زیاد می¬شوند. اتلاف حرارتی بسیار زیاد و مصرف زیاد انرژی جهت تأمین گرمایش و سرمایش در نماهای شیشه¬ای لاجرم باعث آلودگی بیشتر هوا می¬گردد.
مقایسه نماهای آجر، شیشه یک جداره و شیشه دو جداره با یکدیگر از نظر ویژگی-های حرارتی
در یک آزمایش به منظور مقایسه نمای آجری، شیشه یک جداره و شیشه دو جداره با یکدیگر از نظر ویژگی¬های حرارتی دمای خارج ساختمان برای هر سه نما صفر و دمای داخل در حد 20 درجه حفظ شد. اختلاف دما بین سطح داخلی و خارجی ومقایسه ضریب انتقال حرارت برای هر کدام از نماهای شیشه یک¬جداره، شیشه دو جداره و دیوار آجری 22 سانتی¬متری در شکل 1 نشان داده شده است. هرچه ضریب هدایت حرارت کاهش یابد اختلاف دمای بین دو سطح افزایش مییابد ( شکل 2). بنابراین اگر برای گرم کردن فضای داخل، انرژی مصرف نشود، دمای سطح داخلی برای شیشه یک جداره 4/.، برای شیشه دو جداره 3/9 و برای دیوار آجری 7/12 خواهد بود. به این ترتیب مشاهده می¬شود که شیشه دو جداره علی¬رغم داشتن وضعیت حرارتی بهتر نسبت به یک شیشه یک جداره از نظر تأمین شرایط حرارتی فضای داخل نسببت به نمای آجری مناسب نیست (رضایی حریری و فیاض، 1382).