دانلود مقاله نحوه بیمه باغات

چکیده: با توجه به نقش و اهمیت بیمه در فعالیتهای تولیدی و تجاری و توجه سرمایه گذاران به آن و عدم آشنایی و آگاهی اغلب کشاورزان و باغداران نسبت بیمه محصولات کشاورزی و باغی، نحوه بیمه باغات در سال زراعی 81-80 مورد ارزیابی قرار گرفته است.

اطلاعات و آمار مورد نیاز برای این مطالعه از صندوق بیمه محصولات کشاورزی و سازمان جهاد کشاورزی گرفته شده است.

در این مطالعه به ارزیابی مختصر بعضی از فرم های بیمه نامه پرداخته شده و همچنین محاسبات درصد خسارت و غرامت پرداختی مورد بررسی قرار گرفته است.

در سال زراعی 81-80، سطح زیر کشت باغات سیب، انگور و بادام (در حال حاضر فقط همین 3 نوع باغ تحت پوشش بیمه قرار می گیرند) بصورت کشت آبی، 5918 هکتار می باشد.

سطح بیمه شده این باغات در این سال زراعی، 401 هکتار است.

یعنی 78/6 درصد باغات بیمه شده اند.

نتایج حاصله، بیانگر عدم استقبال از بیمه، نزد باغداران منطقه شهرستان مشهد می باشد.

این عدم استقبال را می توان متاثر از عوامل متعددی از قبیل: محدود بودن محصولات تحت پوشش (سیب، انگور، بادام)، تحت پوشش قرار نگرفتن باغاتی که بصورت چند کشتی هستند، تحت پوشش قرار نگرفتن باغاتی که بصورت حصار یا حاشیه و یا پراکنده هستند، و همچنین عدم آگاهی بسیاری از باغداران از بیمه و مزیتهای آن و … دانست.

مقدمه همواره فعایتهای تولیدی کشاورزی، باریسک همراه بوده و می باشد.

تغییرات شرایط تولید و نرخ بالای ریسک در این بخش، سرمایه گذاری را تحت تاثیر قرار می دهد.

همچنین شرایط اقلیمی و اقتصادی، تولید در بخش کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد.

نوسانات قیمتی در بازار محصولات کشاورزی، افزایش عرضه محصولات و حاشیه بازاریابی ناکارا، همچنین بروز خشکسالی ها، آفات ، بیماریها و شرایط غیر قابل پیش بینی آب و هوایی ،درآمد کشاورزان را به مخاطره می اندازد.

به جهت تامین درآمد مطمئن، جهت کشاورزان و باغداران، راهکارهای متعددی در بخش کشاورزی توسط سیاستگذاران این بخش ارائه شده است.

بیمه محصولات کشاورزی یکی از چندین راه حصول اطمینان جهت تولید در بخش کشاورزی می باشد.

امروزه بیمه در سراسر فعالیتهای تجاری و تولیدی مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفته و اهمیت و نقش خود را نشان داده است.

در بخش کشاورزی نیز به دلیل بروز شرایط غیر قابل پیش بینی، بیمه یکی از راهکارهای مهم محسوب می شود.

اهداف: هدف کلی: بررسی نحوه بیمه باغات در استان خراسان اهداف جزئی: بررسی ارتباط بین نوع بیمه محصولات با درصد استقبال کشاورزان به بیمه.

بررسی نحوه محاسبات درصد خسارت بر اساس پارامترهای مورد نظر صندوق بیمه محصولات کشاورزی.

بررسی نحوه دریافت غرامت توسط کشاورز از صندوق بیمه محصولات کشاورزی.

پیشینه نگاشته ها : ترکمانی ،جواد (1376)درمطالعه ای به بررسی تاثیر بیمه بر کارایی فنی و ریسک گریزی کشاورزان منطقه کوار پرداخته است .نتایج این مطالعه نشان میدهد که میانگین کارائی فنی درگروه بیمه شده، بطور قابل ملاحظه ای بیشتر از گروه بیمه نشده است که میانگین کارائی فنی این گروهها، به ترتیب 08/73و 09/65درصد برآورد گردیده است.

داده ها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله دربهار 75 جمع آوری شده است.

برای تعیین شاخص های کارایی فنی وضرائب ارو-پرات بهره برداران بیمه شده وبیمه نشده از تابع "تولید مرزی تصادفی" و "معادل قطعی متحمل برابر" استفاده شده است.

تخمین وتحلیل ضرائب ارو-پرات بهره برداران نشان داد که هرچند مقدار آن درگروه بیمه شده درمقایسه با گروه دیگر کمتر است، ولیکن تفاوت بین دو گروه معنی دار نیست.

به نظر وی عدم آشنایی با مفهوم و اهداف بیمه، عدم سهولت دسترسی برای بیمه شدن، عدم اطمینان به دریافت سریع خسارت، تاخیر در بازرسی مزارع آسیب دیده، عدم دریافت غرامت مناسب ومشکلات اداری از عمده ترین نقائص بیمه کنونی در نقطه نظر بهره برداران مورد مطالعه است.

قربانی،محمد (1376) به بررسی مطالعه ای باعنوان تاثیر بیمه بر بهره روی و تولید گندم استان مازندران پرداخته است.

داده های مورد نیاز برای مطالعه از طریق مصاحبه وتکمیل پرسشنامه 180 کشاورز گندم کار در 27 روستای شهرستان ساری در سال 1374 جمع آوری شد، که از این تعداد 179 پرسشنامه (105 بیمه شده، 74 بیمه نشده) مورد ارزیابی وتحلیل قرار گرفت.

نمونه ها از طریق روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شده است.

در این مطالعه از تحلیل تابع تولید گاریتمی- خطی (کاپ-داگلاس) استفاده شده و به منظور تفکیک تفاوت بهره وری کل، بین گروه بیمه شده وبیمه نشده به منابع تشکیل دهنده آن، مدل تجزیه بیزالیا مورد استفاده قرار گرفت.

یافته های مطالعه نشان می دهد که بیمه گندم به عنوان نوعی تکنولوژی جدید، بر روی تولید اثر مثبت داشته، بطوری که باعث تغییر عرض از مبدا وشیب تابع تولید شده است.

همچنین کل اختلاف بهره وری در هکتار بین دو گروه 7/16 درصد برآورد شده که 2/16 درصد آن مربوط به تغییر تکنولوژی و 5/0 درصد آن مربوط به نهاده های تولید است.

دریجانی وقربانی (1377) درمطالعه ای که با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه گندم می باشد، با بهره گیری از مدل لاجیت بر روی 179 گندم کار استان مازندران وبا استفاده از اطلاعات پرسشنامه ای سال 1374 به بررسی آن پرداختند.

نتایج این مطالعه حاکی از آنست که بیمه گندم به سمت واحدهای کوچکتر، گرایش داشته ومتغیرهای طرح محوری، نوع کشاورزی، سابقه خطر، اعتبارات ومالکیت زمین بر پذیرش بیمه تاثیر مثبت ومتغیر اندازه زمین تاثیر منفی دارد.

همچنین متغیرهای طرح محوری، تسهیلات اعتباری ومالکیت زمین سه فاکتور بسیار مهم در پذیرش بیمه تلقی می گردند که دو سیاست طرح محوری وتسهیلات اعتباری بعنوان مکمل بیمه محسوب می گردند.

ترکمانی وقربانی (1378) به مطالعه عوامل موثر بر تقاضای بیمه محصولات کشاورزی شهرستان ساری پرداختند.

داده های موردنیاز این مطالعه، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از 105 گندم کار بیمه شده شهرستان ساری در سال 1374 جمع آوری شده است.

هدف کلی مطالعه جاری، تخمین تابع تقاضای بیمه محصولات کشاورزی بوده که با استفاده از روش گود وین برآورد گردید.

نتایج این بررسی نشان داد که متغیرهای یارانه بیمه، درجه ریسک گریزی، عضویت در طرح محوری گندم، تحصیلات وسن بهره بردار، نسبت غرامت پرداختی صندوق بیمه به حق دریافتی آن تاثیر مثبت بر تقاضای بیمه محصولات کشاورزی دارد.

درحالیکه، اندازه مزرعه و پاره وقت بودن بهره بردار روی تقاضا تاثیر منفی گذاشته است.

کرباسی،قربانی وفرهمند(1379) به بررسی مطالعه ای تحت عنوان عوامل موثر بربیمه محصولات کشاورزی پرداختند.

نمونه های مورد مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، شامل 50 بهره بردار بیمه شده وبیمه نشده در شهرستان مشهد صورت گرفته است.

مدل مورد استفاده در این مطالعه، مدل لجستیک می باشد.

داده های جمع آوری مربوط به سال زراعی 78-77می باشد.

همچنین ایشان نشان دادند که متغیرتحصیلات، اثر معنی داری بر پذیرش بیمه از سوی زارعین ندارد ودر آمد سالانه محصولات برای هیچ یک از محصولات بغیر از گندم، معنی دار نشده است.

به عقیده ایشان، تعداد مشاغل جانبی باپذیرش بیمه محصولات، رابطه عکس دارد.

تعداد دفعات دریافت غرامت وخسارت وارده در طی پنج سال اخیر نیز، اثرمعنی داری از طرف کشاورز بر پذیرش بیمه ندارد.

نتایج نشان می دهد که مالکیت زمین، بغیر از محصول چغندرقند، اثر معنی داری بر روی بیمه محصولات کشاورزی نخواهد داشت.

میزان سطح زیر کشت برای چغندرقند وگندم، احتمال پذیرش بیمه را افزایش میدهد ولی این متغیر برای کل مزرعه ومحصول جو، اثر معنی داری ندارد.

نجفی وبرازجانی (1380) درمطالعه ای به ارزیابی عملکرد برنامه بیمه محصولات کشاورزی پرداختند، که با توجه به اهمیت بیمه محصولات کشاورزی در کاهش خطرپذیری وتثبیت درآمد کشاورزان، برنامه بیمه محصولات کشاورزی را مورد ارزیابی قرار دادند.

اطلاعات مورد نیاز برای این ارزیابی، از صندوق بیمه محصولات کشاورزی جمع آوری شده است.

علاوه براین اطلاعات تکمیلی از یک نمونه منتخب 65 نفری، از کارشناسان بیمه محصولات کشاورزی، در استانهای مختلف از راه پرسشنامه به دست آمده است.

به منظور ارزیابی پروژه، از روشهای تحلیل مالی وتحلیل فایده-هزینه استفاده شده است.

نتایج بدست آمده نشان می دهد که شاخص تحلیل مالی، در سالهای 1363 تا 68 کوچکتر از یک ودر سالهای 1369تا78 بزرگتر از یک است.

این موضوع معرف خودکفایی برنامه در مراحل نخستین، به سبب محدود بودن حوزه عمل وپوشش بیمه ای ونیاز به یارانه دولت ودر مرحله بعد، به سبب گسترش خدمات بیمه ای بوده است.

تحلیل اقتصادی پروژه، نیز نشان می دهد که نسبت فایده-هزینه برنامه، برابر 803/0 است وهمچنین نیاز به یارانه دولتی، در کل دوره وجود دارد.

روش تحقیق: در این مطالعه آمار و اطلاعات مورد نیاز از صندوق بیمه محصولات کشاورزی و سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جمع آوری شده است.

این مطالعه شامل چند قسمت می باشد.

در قسمت اول تاریخچه مختصری از وضع تولید میوه در کشور و همچنین شرح مختصری از تعاریف و شرایط عمومی بیمه باغات، بیان شده است.

در قسمت دوم به نحوه بیمه کردن باغات پرداخت شده و فرم های بیمه نامه باغات بصورت مختصر بررسی شده و همچنین محاسبات درصد خسارت و غرامت پرداختی ذکر شده است.

در قسمت سوم سطح زیر کشت باغات بیمه شده و بیمه نشده، و مقایسه و ارزیابی شده و نتایج حاصله از این مقایسه بیان شده است.

وضع تولید میوه در کشور: 19 درصد کل محصولات کشاورزی کشور را میوه های باغی تشکیل می دهند.

که در این میان استانهای مازندران، فارس،کرمان، تهران وخراسان نزدیک به 56 درصد محصولات باغی کشور را تامین می کنند.

بنا به گزارش سازمان غذا وکشاورزی (FAO)، محصولات کشاورزی جهان که مرکب از 66 نوع اصلی است، شامل 41 محصول مزرعه ای و 25 محصول باغی می باشد.

ایران برحسب تنوع محصولات بیمه بعد از چین که 17 محصول وایالت متحده وترکیه که هرکدام 16 محصول دارند، در بین 25 کشور برگزیده تولید کننده محصولات باغی، رتبه سوم را کسب کرده است.

در سال 1355 جمع سطح زیر کشت باغهای کشور، حدود 650 هزار هکتار (نهال وبارور) و جمع تولید فرآورده های باغی، در حدود 1/2 میلیون تن بود.

که بتدریج تا سال 1367 میزان سطح کشت باغهای میوه در کشور به حدود 1200 هزارهکتار وتولید میوه، به 8/6 میلیون تن رسید که حاکی از افزایش سطح کشت میوه نزدیک به 2 برابر وحجم تولید میوه به حدود 3برابر نسبت به سال 1355 بود.

این روند همچنان در سالهای بعد ادامه یافت، به طوری که در سال 1375 سطح زیر کشت باغهای میوه در کشور، به حدود 1679 هزار هکتار (نهال وبارور) وتولید میوه به 6/10 میلیون تن رسید.

1-مرکبات: براساس آمار منتشر شده در سال 1375 نزدیک به 222 هزار هکتار زمین، زیر کشت مرکبات بود که 202 هزار هکتار از درختان حاصلخیز وبقیه از نهال پوشیده شده بود.

متوسط عملکرد مرکبات در سطح کشور 7/15 تن درهکتار است.

در همان زمان تولید مرکبات، جمعاً 168/3 میلیون تن بود که 40 درصد در مازندران، 5/24 درصد در فارس و 6/13 درصد در کهنوج وجیرفت تولید شد.

بیشترین مرکبات در استانهای شمالی کشور (گیلان و مازندران ) تولید وبرداشت می شوند.

2-سیب: در سال 1375 بالغ بر 150 هزار هکتار زمین، زیر کشت سیب قرار داشت که 141 هزار هکتار از آن را درختان بارور تشکیل می دادند.

عملکرد متوسط سیب در کل کشور، 660/13 تن در هکتار است.

تولید سیب در آن سال به 9/1 میلیون تن رسید.

3تولید کننده بزرگ سیب در کشور، به ترتیب استان آذربایجان غربی با 7/27 درصد، وآذربایجان شرقی با 4/13 درصد وخراسان با 3/13 درصد هستند.

3-انگور: در سال 1375 جمعاً از 263 هزار هکتار تاکستان، 987/1 میلیون تن انگور تولید شد.

لازم به ذکر است که 94 درصد از زمینهای زیرکشت نهال بودند.

استان خراسان، بزرگترین تولید کننده انگور با 4/16 درصد وپس از آن زنجان وهمدان می باشند.

در سال 1375 جمعاً از 263 هزار هکتار تاکستان، 987/1 میلیون تن انگور تولید شد.

4-دیگر میوه های دانه دار: براساس آمار 1375 بالغ بر 6/10 میلیون تن محصولات باغی تولید شد.

میوه هایی مثل گلابی، هلو، گیلاس وزرد آلو هم به شکل تازه وهم برای کمپوت سازی مورد استفاده قرار گرفتند.

در سال 1376،199 هزار تن گلابی، 191 هزار تن هلو، 173 هزار تن گیلاس و 215 هزار تن زرد آلو در کشور تولید شد.

ماخذ آمار واطلاعات منبع (9) می باشد.

تعاریف وشرایط عمومی بیمه باغات: 1-در اجرای قانون بیمه محصولات کشاورزی، مصوب مورخ 1/3/1362 مجلس شورای اسلامی وماده 12 اساسنامه صندوق بیمه محصولات کشاورزی، مصوب مورخ 5/3/1363 مجلس شورای اسلامی، باغات موضوع بیمه نامه به شرح مواد وشرایط ذیل، تحت پوشش بیمه قرار می گیرد.

2-بیمه باغات، عبارت است از تامین وجبران خسارتهای وارده به مورد بیمه در مقطع زمانی مندرج در بیمه نامه در مقابل خطرات ناشی از عوامل قید شده در بیمه نامه که براساس قراردادی که بین باغدار وصندوق، باحق بیمه معین وسایر شرایط که در قرار داد فی مابین تعیین می شود، منعقد خواهد شد.

3- بیمه گذار، عبارت است از شخصیت حقیقی یا حقوقی که در تولید محصول باغ مورد بیمه درمقابل خطرات تحت پوشش بیمه، ذینفع باشد وحق بیمه مربوطه را طبق مقررات آئین نامه به حساب صندوق یا نمایندگی آن، پرداخت نماید.

4-بیمه گر، عبارت است از صندوق ویا نمایندگان آن که نسبت به اجرای برنامه بیمه محصولات کشاورزی برطبق شرایط آئین نامه هر زراعت ومفاد قرارداد، اقدام نماید.

5-حق بیمه، عبارت از وجهی است که بیمه گذار به ازای بیمه هر هکتار یا اصله درخت خود به بیمه گر پرداخت می نماید که در موقع عقد قرارداد از بیمه گذار نقداً یا قسطی دریافت می شود.

6-غرامت، عبارت از وجهی است که بعد از وقوع خطر وایجاد خسارت، طبق مقررات مندرج در آئین نامه ودستورالعمل اجرایی هر محصول محاسبه واز طریق صندوق به بیمه گذار پرداخت می شود.

7-حداکثر تعهد بیمه گر، به عنوان ارزش قرار دادی مورد بیمه در یک یا هر اصله می باشد که رقم آن در باغات مختلف متفاوت بوده وبرحسب اینکه خسارت چنددرصد محصول تولیدی را در یک هکتار یا هر اصله از بین ببرد، فرق می کند در هرحال، حداکثر غرامت پرداختی در یک هکتار از این میزان، تجاوز نخواهدکرد.

8-تاریخ شروع بیمه، حداکثر مهلت برداشت محصول وخاتمه قرارداد بیمه، براساس شرایط آیین نامه ودستورالعمل اجرایی بیمه باغات ومفاد قرارداد فی مابین می باشد که در هر حال از تاریخ مندرج در بیمه نامه تجاوز نخواهد کرد.

9-صندوق بیمه محصولات کشاورزی، حق دارد در صورتیکه مسائل تکنیکی مورد بیمه از طرف بیمه گذار، رعایت نگردد( از جمله کود دهی،هرس،شخم، تنک، آبیاری به موقع، مبارزه باعلفهای هرز، آفات وبیماریهاو ...)در پرداخت غرامت مربوطه، ملحوظ نظر قراردهد.

زیرا ضعف مدیریت باغدار در کاهش تولید وخسارت پذیری باغ، تاثیر مستقیم خواهد داشت.

10-زمان برآورد نهایی خسارت، حداکثر 20 روز قبل از برداشت محصول خواهد بود.

11-فرانشیز 10 درصدی، بدین معناست که در صورت وقوع خسارت، چنانچه درصد افت زیر پوشش تا حد 10 درصد باشد غرامت پرداخت نمی شود.ولی اگر بیش از 10 درصد باشد کل غرامت قابل پرداخت خواهد بود.

ماخذ اطلاعات منبع (11) نحوه بیمه باغات: ماخذ آمار واطلاعات د راین مطالعه، صندوق بیمه محصولات کشاورزی استان خراسان می باشد.

یک باغدار با توجه به شرایط نامساعد جوی وخطرات طبیعی واینکه چه مقدار ریسک پذیر است وبا در نظرگرفتن شرایط مالی خود، سطحی (هکتار) از باغات خود را بیمه می کند.

مهلت انعقاد قرارداد بیمه در فرم خلاصه شرایط بیمه قید شده که تا این زمان فرصت دارند باغات خود را بیمه کنند.

در این زمینه فرم های تعیین شده که باغدار یا بهتر بگوییم بیمه گذار، باید نسبت به پر کردن آن اقدام کنند.

شرح مختصری از موارد فرم بیمه نامه باغات (فرم شماره 1): 1-بیمه گر: در اینجا بیمه گر منظور صندوق بیمه محصولات کشاورزی است.

2-مشخصات بیمه گذار: مشخصات بیمه گذار یا نماینده وی در این قسمت باید پر شود.

3-زراعت مورد بیمه وسال زراعی: در این قسمت نوع باغی که بیمه می شود وهمچنین سال زراعی آن باید قید شود.

4-شامل سه قسمت} الف-متوسط سن درختان، ب-میانگین عملکرد (کیلوگرم در هکتار)،ج-تعداد اصله در هکتار{ که سن،عملکرد وتعداد اصله درختان باغ در این قسمت نوشته می شود.

5-نوع واریته ومنابع آب: در این مورد نیز نوع واریته درختان باغ ومنبع آبی که باغدار برای آبیاری درختان از آن استفاده می کند در این قسمت ذکر می شود.

6-محل باغات مورد بیمه (حدود اربعه باغ): مکان باغ تحت پوشش در کدام استان، شهرستان، بخش وقریه قرار دارد وهمچنین حدود اربعه آن (شمال،جنوب، شرق وغرب) باید مشخص شود تا نماینده صندوق نسبت به محل باغ آگاهی داشته باشد.

7-خصرهای موضوع بیمه نامه: بیمه گذار در این قسمت می تواند باغ خود را نسبت به این خطرها بیمه کند.

این نکته قابل ذکر است که هر چه تعداد عوامل تحت پوشش بیمه، بیشتر انتخاب شود، حق بیمه سهم باغدار، افزایش می یابد.

بعضی از این خطرها عبارتنداز : سیل،تگرگ، زلزله، سرما، طوفان،بارانهای بی موقع، برف سنگین.

این عوامل هر ساله در فرم خلاصه شرایط بیمه باغات بیان می شود.

8-مدت قرارداد: که از زمان انعقاد قرارداد در آن سال، تا حداکثر پایان شهریور ماه سال بعد می باشد.

9-مساحت یا تعداد اصله بیمه شده: با توجه به اینکه باغدار چه مقدار از سطح باغات خود را می خواهد بیمه کند بیان می شود که تعداد اصله آن نیز باید مشخص شود.

10-کل حق بیمه براساس گزینه شماره: د راین قسمت مقدار کل حق بیمه، در فرم خلاصه شرایط بیمه باغات آمده وبراساس یک تن محصول، محاسبه می گردد.

جدول حق بیمه وحداکثر تعهد بیمه گر برحسب یک تن محصول باغ سیب.

سال زراعی 82-81 در نتیجه برای اینکه مقدار کل حق بیمه را بدست آوریم، مقدار ذکر شده در جدول را در میانگین تولید یک هکتار ودر مساحت بیمه شده ضرب می کنیم.

بعنوان مثال، کل حق بیمه یک باغدار سیب با سطح بیمه 15 هکتار ومیانگین عملکرد 25 تن در هکتار، بصورت ذیل محاسبه می شود.

سطح بیمه شده: 15 هکتار میانگین عملکرد:25 تن درهکتار کل حق بیمه در سال زراعی 82-81 براساس جدول: 155000ریال.

58125000=15×25×155000=کل حق بیمه گزینه، منظور همان تناژ میانگین عملکرد است که در یک محدوده مشخص در فرم آن بیان شده است.

11-پرداختی باغدار: محاسبات این قسمت نیز مانند محاسبه کل حق بیمه می باشد.

باغدار فقط همین مبلغ را به صندوق بیمه پرداخت می نماید.

12-حداکثر تعهد بیمه گر: محاسبه آن مشابه موارد فوق می باشد.

13-پرداختی کمک دولت: محاسبه آن مشابه موارد فوق می باشد وبعنوان یک نوع تسهیلاتی برای باغدار است که مبلغ آن را دولت جبران می کند.

بقیه موارد هم بصورت توضیحی در فرم قید شده است.

نمونه فرم شماره 1وفرم های خلاصه شرایط بیمه باغات سیب، انگور وبادام در سال زراعی 82-81 در قسمت ضمائم آمده است.

بعد از بستن قرارداد بین بیمه گر وبیمه گذار، نماینده (کارشناس) صندوق بیمه در سه مرحله از باغ مورد نظر، بازدید می کند.

بازدید اول، در زمان گلدهی درختان باغ می باشد که جهت تطبیق میانگین عملکرد درختان است.

در این بازدید، کارشناس صندوق بیمه، نسبت به تکمیل فرم شناسنامه باغ، اقدام می کند.

موارد این فرم در ذیل آمده است.

1-مشخصات صاحب باغ.

2-محل وقوع باغ.

3-نوع مالکیت: خصوصی،اجاره ای، موقوفی، نسق زراعی،سایر.

4-سیستم کاشت: کلاسیک،نامنظم،داربستی،پاچراغی،سایر.

5-سیستم آبیاری: غرقابی،نشتی،قطره ای،بارانی،سایر.

6-روش برداشت: قرار داد اجاره، بااعضای خانواده،کارگرروز مزد،سایر.

7-بازار فروش: محل،حمل به شهرهای دیگر،صادربه کشورهای خارج.

8-عواملی که در سال گذشته منجر به خسارت شده: سرما،تگرگ، سیل،یخبندان،بارانهای سیل آسا،طوفان، زلزله، بادگرم، آفات و بیماریها.

9- عملیات به زراعی انجام شده: شخم، هرس، سمپاشی، مبارزه با علف های هرز.

10-نوع کشت: آبی، دیم.

11- نوع کود مصرفی: در این قسمت مقدار کود آبی مورد استفاده (تن در هکتار) چقدر مصرف شده و همچنین مقدار مصرف کود شیمیایی (کیلوگرم در هکتار) به چه میزان بوده و زمان مصرف آن نیز باید قید شود.

12-زمان برداشت: که حدوداً از چه زمانی شروع به برداشت میوه می کنند وپایان این زمان نیز باید قید شود.

13-پیش بینی عملکرد(نظر کارشناس):در این مورد کارشناس مربوطه با توجه به تجربیاتش وبازدید از درختان باغ ومقدار گلدهی درختان،تخمینی از عملکرد تولید آن برآورد می کند که این تخمین با میانگین عملکرد قید شده در فرم بیمه نامه تطبیق می شود.

14-خصوصیات باغ ومحاسبات مالی: موارد این قسمت شامل حق بیمه برای هر هکتار یا اصله،کل حق بیمه،پرداختی باغدار،پرداختی کمک دولت وحداکثر تعهد بیمه گر بوده که درجدول،محاسبات آن باید نوشته شود.

در پایان این فرم،کارشناس صندوق بیمه از محل وقوع باغ مورد بیمه کروکی تهیه می نماید.

نمونه فرم شناسنامه باغ در بخش ضمائم آمده است.

بعد از این بازدید، بازدید دوم پس از وقوع خسارت، جهت احراز خسارت وبرآورد درصد خسارت اولیه صورت می گیرد.

در زمان قبل از برداشت هم کارشناس صندوق بیمه، جهت برآورد نهایی درصد خسارت منتج به پرداخت غرامت از باغ مورد بیمه، بازدید به عمل می آورد.

در زمان بروز خسارت وبازدید کارشناس از محصول باغ، درصد خسارت آن از نظر افت کمی وافت کیفی، توسط کارشناس محاسبه می شود.

قابل ذکر است که افت کمی، مربوط به ریزش وافت عملکرد می باشد وافت کیفی، مربوط به افت قیمت است.

محاسبه درصد خسارت (افت کمی-افت کیفی)محصول باغ: کارشناس صندوق بیمه با توافق صاحب باغ چند نمونه درخت را بطور تصادفی در سطح باغ انتخاب می کند که در مورد هر نمونه انتخاب شده محاسبات خود را انجام میدهد.

موارد محاسبه درصدخسارت افت کمی: - نوع وتعداد واحد ارزیابی (عدد) که منظور تعداد وشاخه اصلی یا تعداد قسمت شده تاج درخت به حجم مساوی می باشد.

- تعداد میوه شمارش شده در یک واحد ارزیابی(عدد).

- متوسط وزن یک عدد یا خوشه میوه (گرم).

- وزن یک واح ارزیابی (کیلوگرم).

- عملکرد اصله مورد ارزیابی (کیلوگرم).

در این بخش، پس محاسبه مراحل ذکر شده، میانگین عملکرد اصله مورد ارزیابی (کیلوگرم) بدست می آید.

همچنین برای محاسبه افت کیفی برای همان چند نمونه تصادفی موارد زیر باید محاسبه شود.

موارد محاسبه درصد افت کیفی: - تعداد میوه های چیده شده مورد ارزیابی که زیر مجموعه آن سه بخش، کل میوه چیده شده، نوع الف ونوع ب می باشند.

نوع الف: عواملی که زیر پوشش نیستند لیکن باعث افت محصول می شوندمثل مورد مدیریت.

نوع ب: عوامل زیر پوششی که باعث افت می شوند.

نوع ج: مقدار محصولی که برداشت شده است.

- نسبت میوه های ناسالم به کل میوه چیده شده ضربدر100 (درصد افت کیفی) که نوع الف ونوع ب آن برای هر نمونه تعیین می شود.

در پایان، میانگین درصد افت کیفی نوع الف وب مشخص می شود.

ملاک اصلی برای محاسبه درصد نهایی خسارت، مقدار عددی-میانگین عملکرد اصله مورد ارزیابی (کیلوگرم)ومیانگین درصد افت کیفی نوع الف ونوع ب می باشد.

محاسبه درصد خسارت: برای محاسبه وبرآورد نهایی درصد خسارت، مراحل ذیل به ترتیب باید محاسبه شوند.

1-عملکرد ارزیابی شده: تعداد قابل قبول اصله در هکتار×میانگین عملکرد اصله مورد ارزیابی=عملکرد ارزیابی شده 2-افت کمی: 100×(عملکردواقعی در هکتار(اصله)-1)=افت کمی عملکرد واقعی، عبارت است از تولید مورد انتظار باتایید کارشناس یا میانگین تولید منطقه در هکتار که در این قسمت نوع افت کمی با نظر کارشناس باید مشخص شود.(نوع الف،نوع ب،نوع ج) 3-درصد عوامل کاهنده(سوء مدیریت): (درصد افت کیفی الف+درصد افت کمی ج + درصد افت کمی الف)}= درصد عوامل کاهنده 100×{(درصد افت کیفی الف×(درصد افت کمی ج+درصد افت کمی الف){- 4-درصد کاهش ارزش محصول (A): A=(1-قیمت میوه نامرغوب (خسارت دیده) /قیمت میوه مرغوب (بدون خسارت))*100 5-درصد افت زیر پوشش: A) ]×درصد افت کیفی نوع ب)+درصد افت کمی نوع ب[}=درصد افت زیر پوشش 100×{A]×درصد افت کیفی نوع ب×درصد افت کمی نوع ب[- محاسبه درصد نهایی خسارت محصول: 100×(درصد افت زیر پوشش×(درصد عوامل کاهنده-1))=درصد خسارت غرامت قابل پرداخت: در زمانی که باغ مورد بیمه، خسارت می بیند بعداز بازدیدهای کارشناس صندوق بیمه و مراحل محاسبات درصد خسارت وارده به باغ، غرامت قابل پرداخت آن محاسبه شده وبه بیمه گذار (صاحب باغدار یا نماینده وی)پرداخت می شود.

-محاسبه غرامت قابل پرداخت: تعهد بیمه گردرصد خسارت×سطح یا تعداد اصله خسارت دیده=غرامت قابل پرداخت برای هر واریته درصورت وجود واریته های مختلف خسارت دیده، غرامت هر کدام محاسبه شده وبا هم جمع می شوند تا غرامت کل قابل پرداخت مشخص شود.

نمونه فرم گزارش نهایی خسارت وپیشنهاد پرداخت غرامت باغ در قسمت ضمائم آمده است.

توضیح اینکه: جهت پرداخت غرامت خسارت به باغداران، صندوق بیمه بانک کشاورزی این مبلغ را به حساب پس انداز باغدار در بانک کشاورزی مربوطه واریز نماید.

این نکته شایان ذکر است که بیمه گذاران بایستی در بانک کشاورزی منطقه خود، حساب پس انداز افتتاح کنند.

در صورت بروز خسارت، غرامت قابل پرداخت به بیمه گذار از طریق صندوق بیمه به حساب پس انداز بیمه گذار واریز شده و بیمه گذار با برداشت این مبلغ از حساب خودش، غرامت خسارت را دریافت می کند.

نتایج در این سال زراعی 401 هکتار از باغات شهرستان مشهد بیمه شدند که از این میان 5/383 هکتار مربوط به باغات سیب و 4 هکتار آ ن مربوط به باغات بادام و 5/13 هکتار دیگرآن مربوط به باغات انگور بوده است.

همچنین 41 هکتار از کل باغات تحت پوشش بیمه دچار خسارت شدند.

خسارت بیشتر براثر طوفان وتگرگ وسرما بوده است.

از 41 هکتار خسارت دیده 35 هکتار مربوط به باغات سیب بوده و 4 هکتار آن مربوط به باغات بادام و 2 هکتار دیگر مربوط به باغات انگور می باشد.

کل غرامات پرداختی در این سال زراعی (81-80) به باغدارانی که باغ آنها دچار خسارت شده مبلغ 13777850 ریال می باشد که از این مقدار مبلغ 115869600 ریال ان مربوط به 35 هکتار خسارت دیده باغات سیب می باشد مبلغ 6781250 ریال ان به 4 هکتار خسارت وارده به باغات بادام بوده و مبلغ 9100000 ریال آن مربوط به 2هکتار خسارت وارده به باغات انگور است.

قابل ذکر است که 401 هکتار بیمه شده باغات مربوط به 21 باغدار است 11 باغدار سیب 3 باغدار بادام و 7 باغدار انگور باغات خود را در این سال زراعی بیمه کردند.

در جدول ذیل، سطح زیر کشت باغات سیب، انگور و بادام شهرستان مشهد و همچنین سطح بیمه شده این باغات در سال 1381 بیان شده است.

لازم به ذکر است که درحال حاضر، فقط باغات سیب، انگور و بادام در شهرستان مشهد می توانند تحت پوشش بیمه قرار بگیرند.

با توجه به جدول فوق، سطح زیر کشت این سه باغ بصورت نهال و بارور 5918 هکتار است.

سطح بیمه شده این باغات نیز 401 هکتار می باشد.

در نتیجه با توجه به این آمار 78/6 درصد این باغات بیمه شده که حاکی از عدم استقبال باغداران از طرح بیمه باغات می باشد.

دلایل عدم استقبال از بیمه باغات مختلف بوده که به تعدادی از این دلایل مختصرا اشاره می شود.

اکثر باغات بصورت حصار و پراکنده هستند.

این نوع باغات با توجه به آئین نامه بیمه باغات تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند.

بعضی از باغات بصورت کشت مخلوط هستند.

بعنوان مثال در یک هکتار باغ انواع مختلفی از درختان سیب، بادام، گلابی، انگور و … کشت شده است.

این نوع باغات که بصورت چند کشتی هستند، تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند.

محدود بودن محصولات تحت پوشش بیمه (سیب، انگور، بادام).

عدم آگاهی و آشنایی اکثر باغداران با بیمه و اهداف آن می باشد.

پیشنهادات: واگذاری بیمه محصولات کشاورزی و باغی به بخش خصوصی و استفاده از فارغ التحصیلان مجرب مربوطه، جهت گسترده شدن بیمه.

فراگیر شدن محصولات تحت پوشش بیمه.

همکاری بخش ترویج و آموزش کشاورزی با صندوق بیمه، جهت بیمه پذیر نمودن باغات موجود و معرفی بیمه به باغداران واجد شرایط.

بیمه کردن قیمت محصولات باغی.

منابع: ترکمانی، جواد.

(1376).

تاثیر بیمه به کارائی فنی و ریسک گریزی کشاورزان.

مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 29 شماره 1، تهران.

ترکمانی، جواد و محمد قربانی.

(1378).

عوامل موثر بر تقاضای بیمه محصولات کشاورزی: مطالعه موردی کشاورزان شهرسان ساری.

مجله علوم کشاورزی ایران.

جلد 30 شماره 2،‌تهران.

جعفر زاده، علی.

اهمیت بیمه محصولات کشاورزی در جبران خسارتهای طبیعی.

فصلنامه صنعت بیمه، سال چهاردهم، شماره 55، تهران.

دریجانی، علی و محمد قربانی.(1377).

عوامل موثر بر پذیرش بیمه گندم: مطالعه موردی استان مازندران.

مجموعه مقالات دومین گردهمایی اقتصاد کشاورزی ایران، 18 تا 19 شهریور ماه 1377، تهران.

قربانی، محمد.(1376).

تاثیر بیمه بر بهره وری و تولید گندم استان مازندران.

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پنجم، شماره 20.

فیاض، علیرضا.(1376).

نگاهی به تولید میوه و بررسی اقتصادی تولید کمپوت و میوه در ایران.

مجله بانک کشاورزی، شماره 63.

کرباسی، علیرضا، بهناز قربانی و زهرا فرهمند.(1379).

بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی.

مجموع مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 22 بهمن و 11 اسفند 1379، مشهد.

کریمی، آیت.(1373).

بیمه محصولات کشاورزی در کشورهای درحال توسعه.

فصنامه صنعت بیمه، سال نهم، شماره 36، تهران.

نازی قلی.(1377).

نگاهی به میوه ها و محصولات باغی.

مجله باغدار، شماره 2.

نجفی، بهاالدین و محمود احمد پور برازجانی.(1380).

ارزیابی عملکرد برنامه بیمه محصولات کشاورزی.

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، شماره35.

صندوق بیمه محصولات کشاورزی استان خراسان.

سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان.

گزینهکل حق بیمهسهم باغدارسهم دولتحداکثرتعهد بیمه گرمیانگین تولید (کیلوگرم برهکتار)*******155000310001240008000001000 نوع باغسطح زیر کشت(هکتار)سطح زیر کشت(هکتار)سطح زیر کشت(هکتار)سطح زیر پوشش بیمه(هکتار)درصد بیمه شدهنوع باغنهالبارورجمعسطح زیر پوشش بیمه(هکتار)درصد بیمه شدهسیب960446554255/38307/7انگور323523845/1351/3بادام6643109467/3جمع10584860591840178/6