تحقیق حمل و نقل در چاه

آشنایی – در بعضی موارد به ویژه در تونل های مورب، کشش واگونها در روی خط آهن با استفاده از جرثقیل و کابل انجام می گیرد. برای حمل و نقل واگونها به وسیله جرثقیل می توان از یک یا دو رشته کابل و از یک کابل بی انتها استفاده کرد.

از جرثقیل یک کابله برای بابربری در سطوح شیب دار استفاده می شود. زیرا با این وسیله، فقط می توان واگونها را به طرف جرثقیل کشید و حرکت واگو.نهای خالی، در اثر نیروی وزن انجام می گیرد، در مواردی که در سطوح افقی از این نوع جرثقیل استفاده شود، واگونهای خالی را بایستی به وسلیه دست جا بجا کرد.

اگر جرثقیل دارای دو استوانه و دو رشته کابل باشد، با آن می توان واگون های پر و خالی را به طور همزمان جابجا کرد. بطوریکه دیده می شود، دستگاه دارای دو استوانه هم محور است و در هر مورد، واگونهای پر به طرف جرثقیل کشیده می شود و واگونهای خالی در اثر وزن خود، به طرف پائین سطح شیبدار حرکت می کنند. با استفاده ائز یک کابل بی انتها، که به دور دو استوانه پیچیده شده است، می توان حرکات واگونها را در روی ریل در سطوح افقی نیز تأمین کرد.

در مواردی که از ذو رشته کابل و یا کابل بی انتها استفاده می شود، تونل حتماً بایستی دارای دو رشته خط آهن باشد که از روی یکی از آنها واگونهای پر و از روی دیگری واگونهای خالی حرکت کنند.

قسمتهای مختلف جرثقیل – مهمترین قسمت های جرثقیل عبارت از موتور، جعبه دنده، استوانه، ترمز و کابل است که در زیر به شرح آنها می پردازیم.

الف – موتور – موتور جرثقیل بسته به موقعیت کاربرد آن، ممکن است از نوع الکتریکی، دیزلی یا هوای فشرده باشد. در معادن زغال حاوی گاز و گرد زغال، از نظر رعایت اصول ایمنی، معمولاً نوع هوای فشرده را به کار می برند. و مجموعه موتور، جعبه دنده و استوانه را روی پی بتونی در محل نصب می کنند. با استفاده از موتورهای الکتریکی ضد جرقه، می توان جرثقیل های برقی را نیز در معادن زغال گازدار به کار برد. بدیهی است در معادن فلزی استفاده از انواع برقی باصرفه تر است.

ب-جعبه دنده – از آنجا که معمولاً سرعت موتورها زیاد است، لذا برای کاهش سرعت و امکان انتخاب سرعت های مختلف برای استوانه، از جعبه دنده استفاده می کنند. بدین ترتیب نیروی موتور از طریق جعبه دنده مبه استوانه منتقل می شود.

ج-استوانه-استوانه قسمتی از دستگاه است که کابل به دور آن پیچیده شده و بدین ترتیب گردش این استوانه باعث کشیده شدن کابل می شود.

د-ترمز-استوانه در دو طرف دارای لبه هائیست که در زیر آن کفشک های ترمز قرار دارد و با فشار دادن اهرم ترمز، کفشک ها به این قسمت از استوانه می چسبد و باعث توقف آن یم شود.

توقف و چرخش جرثقیل توسط یکنفر متصدی انجام می گیرد.

ه - کابل – کابل از جمله مهمترین اجزاء جرثقیل است و بایستی به طور دایم مورد بررسی قرار گیرد.

کابل از مفتول های فولادی که به یکدیگر پیچیده شده اند تشکیل می شود. برای رعایت اصول ایمنی، کابل ها را بایستی مرتباً بررسی و در صورتیکه دارای زدگی باشد، آنها را تعویض کرد.

تأسیسات ویژه خط جرثقیل – برای اینکه ضمن کار جرثقیل، کابل به ریل و تراورس مالیده نشود و از بین نرود، در فواصل لازم بایستی تعداد قرقره های هدایت کننده در سطح خط آهن نصب کرد، همچنین در مواردی که ریل خمیده باشد، برای جلوگیری از سایش کابل به دیوارها، از قرقره های هرزگرد استفاده می کنند.

جرثقیل های برقی – هیدرولیکی – امروزه برای استفاده در قسمتهای مختلف معدن، جرثقیل هایی ساخته شده است که با یک موتور هیدرولیکی کوچک کار می کند و این موتور هیدرولیکی، خود به وسیله موتور الکتریکی تغذیه می شود.

این دستگاه سبک و قابل حمل و نقل است و در ضمن قدرت زیادی دارد و به آسانی می توان آنرا جابجا کرد. از این دستگاه علاوه بر حمل و نقل در تونلهای مورب، در نقاط دیگری از معدن نیز می توان استفاده کرد که موارد استعمال آن به طور ساده در شکل 20 نشان داده شده است.

دکل ها

در معادنی که به وسیله چاه گشایش یافته اند، باربری در چاه، آخرین مرحله باربری در داخل معدن را تشکیل می دهد.

بطوریکه در مبحث روشهای استخراج خواهیم دید، پس از حفر چاه، در افق های مختلف، اقدام به حفر تونل می کنند و بدین ترتیب، طبقات مختلف معدن را احداث می نمایند.

محل تلاقی تونل ها با چاه با به نام پذیرشگاه می خوانند و در این نقاط، مواد موجود در واگونها یا نوار باربری، به داخل قفس های چاه می ریزد (یا اینکه واگونها مستقیماً واترد این قفس ها می شوند) و توسط آسانسور به بالا کشیده یم شود. در بالای دهانه چاه مواد از درون قفسها به داخل بونکرهای بیرون معدن تخلیه می شود و از درون آن به داخل کامیونهای معدنی ریخته شده و توسط آنها به کارخانه کانه آرائی حمل می شود.

وسائل حمل و نقل در چاه – مهمترین وسائیل جمل و نقل در چاه، دکل، جرثقیل، کابل و قفس است که در زیر به شرح آنها می پردازیم:

الف-دکل-دکل، ساختمان برج مانندی است که در بالای چاه نصب می شود. دکل ممکن است از قطعات فولادی با نیمرخ مخصوص و یا از بتن مسلح ساخته شود.

دکل بتنی معمولاً در مواردی به کار می رود که مدت بهره برداری از چاه طولانی و میزان حمل و نقل روزانه نیز زیاد باشد. دکلهای بلند را معمولاً از فولاد می سازند.

در بالای دکل، تعدادی قرقره وجود دارد که کابل جرثقیل از دور آنها عبور می کنند و بدینوسیله حرکت قفس ها را در داخل چاه ممکن می سازد. قرقره ها معمولاً یکپارچه ساخته می شود و در بعضی موارد از قطعات مجزائی که به وسیله پیچ به یکدیگر متصل شده اند تشکیل می شود.

قطر قرقره بستگی به مشخصات باربری دارد و در بعضی موارد ممکن است به 4 الی 5 متر نیز برسد.

ب-جرثقیل-ساختمان جرثقیل چاه نیز مشابه جرثقیل هائیست که قبلاً بررسی شد و قسمت های اصلی آن را موتور، جعبه دنده، استوانه و ترمز تشکیل می دهد. جرثقیل را در ساختمان مخصوصی در کنار چاه نصب کرده و برای هدایت آن، وسایل کنترل نصب می کنند.

معمولاً هر جرثقیل دارای عمق نمائی است که در هر لحظه موقعیت قفس ها را در داخل چاه نشان می دهد. همچنین وسیله دیگری وجود دارد که به طور خودکار قسمتهائی را که بایستی سرعت جرثقیل در آنجا کم شود نشان می دهد. از جمله وسایل دیگر جرثقیل می توان سرعت سنج آنرا نام برد.

ج-کابل – ساختمان کابل این نوع جرثقیل ها نیز مشابه آنهائیست که قبلاً بررسی شد و با توجه به اهمیتی که کابل از نظر ایمنی دارد، همواره بایستی مورد بررسی دقیق قرار گیرد. اصولاً پس از زمان معینی، کابل جرثقیل را ولو اینکه سالم باشد، تعویض می کنند.

د-قفس-قفس وسیله ایست که کابل های جرثقیل به سقف آن متصل است و به وسیله آن مواد معدنی و افراد حمل و نقل می شوند.

قفس در انواع مختلف ساخته می شود. اگر بخواهند مستقیماً واگونها را در داخل قفی حمل کنند، در کف آن رسل نصب کرده و بسته به ظرفیت قفس، یک یا دو واگون را به داخل آن هدایت می کنند و آنرا بالا می کشند.

برای حمل مواد معدنی، قفس های مخصوصی به نام اسکیپ وجود دارد. مواد معدنی از بالا به داخل این اسکیپ ها ریخته شده و برای تخلیه آن، دری وجود دارد که با باز کردن آن، مواد از زیر آن تخلیه می شود.

برای اینکه قفس ها با نیروی کمتری کشیده شود، معمولاً دو قفس به وسیله کابل به یکدیگر مربوط اند و با بالا رفتن یکی، دیگری پائین می آید و بدین ترتیب وزن خود قفس و واگونها خنثی شده و برای حرکت دادن قفس نیروی کمتری لازم می شود.

برای رفت و آمد در داخل چاه قفس های مخصوصی وجود دارد. در بعضی موارد از قفس هائی که برای حمل واگونها ساخته شده، برای رفت و آمد کارکنان نیز استفاده می شود.

نحوه باربری در داخل چاه – در مواردی که واگون های جاوی مواد معدنی مستقیماً در داخل قفس ها قرار می گیرند، در کنار قفس یک خط رابط وجود دارد که در پذیرشگاهها آنها را به حالت افقی قرار می دهند. واگونها پس از عبور از روی آن، در داخل قفس جای می گیرند. در بالای چاه نیز به کمک این خط ربط، واگونهای خالی را به داخل قفس می فرستند و واگونهای پر را از طرف دیگر خارج می کنند. برای اینکه حرکت واگونها به هنگام ورود و خروج از قفس به راحتی انجام شود، وسایل مخصوصی موسوم به کشنده واگون تعبیه می کنند که واگونها را به طرف قفس می راند.

در مواقعی که حمل مواد مهدنی به کمک اسکیپ انجام می گیرد، در پذیرشگاه، بونکر مخصوصی احداث می کنند که مواد معدنی از داخل واگونها به درون آن تخلیه می شود. در سر چاه نیز مواد داخل اسکیپ به درون بونکر دیگری تخلیه می شود و به وسیله این بونکر و با استفاده از یک نوار نقاله، می توان آنرا در کامینوهای معدنی بارگیری کرد.

پ-باربری ریلی در راه مورب

ماده 238-باربری با واکن در راه مورب باید حتماً به وسیله کابل انجام شود. چرخ چاه دستگاه بابربری باید بطور محکم و در محل مناسب در بالای راه مورب نصب شده باشد.

ماده 239-در راه مورب در صورت خروج واگن از خط باید پس از حصول اطمینان از بسته بودن ترمز چرخ چاه واگن را از بالا وارد راه مورب کرده و به کمک چرخ چاه دستگاه باربری باید بطور محکم و در محل مناسب در بالای راه مورب نصب شده باشد. و به کمک چرخ چاه دوباره روی خط قرار داد. شروع مجدد کار باید پس از اطمینان از این که افراد در محل های امنی قرار گرفته اند انجام گیرد.

ماده 240-چرخ چاه باید دارای ترمزی باشد که در حال توقف بسته بماند و متصدی آن نباید به هیچ عنوان بدون این که چرخ چاه را از منبع انرژی مجزا کرده باشد محل خدمت ترک را ترک نماید.

ماده 241-پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد که مانع از حرکت خودبخود واگنها به راه مورب گردد. بازکردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از این که واگنها به کابل بسته شده انجام گیرد.

ماده 242-بین پذیرگاهها باید وسیله تبادل علائم وجود داشته باشد.

ماده 243-در گالریهای شیب دار، هنگام کار دستگاههای باربری (مانند جرثقیل و غیره) نزدیک شدن افراد متفرقه ای که در کار دستگاهها دخالتی ندارند به محوطه ای که در آنجا واگن ها از سیم بکسل یا زنجیر جدا و تخلیه می گردند ممنوع است و به این منظور باید در محل فوق الذکر تابلوی مخصوص نصب نمایند.

ماده 244-برای واگن ها و شاسی هایی که ناچار به توقف در سطح شیب دار گالری می باشند پیش بینی موانع ایمنی و اتصال مستحکم آنها به سیم بکسل الزامی است.

ماده 245-حمل مواد معدنی در معادن بوسیله سطل دستی و کوله بار و امثال آم ممنوع است.

ت-باربری در چاه

ماده 246-دهانه چاه بادی در تمام ساعات کار بقدر کافی روشن و دارای نرده مجهز به درهای مناسب باشد.

ماده 247-اگر عمق چاه به اندازه ای باشد که ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه هیا مختلف چاه به وسیله صدای افراد بطور واضح برقرار نشود باید این ارتباط به وسیله علائم زنگ دار برقرار گردد.

تبصره-در چاه هایی که از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده یم شود علاوه بر علائم ارتباطی زنگ دار باید بین متصدیان تمام پذیرگاه ها و متصدی چرخ چاه ارتباط تلفنی نیز برقرار باشد.

ماده 248-تمام قسمتهای مربوط به دستگاه باربری در چاه از قبیل کابل، ماشین ها، ترمز ها و پاراشوت ها باید همه روزه بازرسی شوند و هر هفته یکمرتبه دستگاه های ایمنی مربوطه (پاراشوت – ترمز) آزمایش گردند و همچنین هر ماه یک مرتبه قسمت های حساس از قبیل اتصالی ها و قرقره ها از وجود روغن اضافی پاک شوند.