فهرست کتابخانه
سا زما ندهی قا نونمند و نظام یا فته مواد و تولیدات به شیوه الفبایی ویا هر شیوه منطقی دیگر که با اطلاعات توصیفی کوتاه " مانند قیمت " اندازه "رنگ و ......... باشد . اصطلاحا فهرست CATALOG نامیده می شود.
فهرست کتابخانه لیست منظمی است از کتابها و سایر مدارک اطلاعاتی کتابخانه است که اطلاعات تو صیفی اعم از نام نویسنده " عنوان ، ویرایش ، ناشر، تاریخ انتشار و مشخصات ظاهری، موضوع ومحل بایگانی مد رک مورد نظر ذ کر میشود. همانطور که تمام کتاب ، بیانگر اطلاعات درون کتاب است ، فهرست کتابخانه نیز منابع موجود در کتابخانه را نشان میدهد.
البته فهرست کتابخانه فاقد اطلاعات تمام منابع موجود در کتابخانه است ، بعنوان مثال ،اطلاعات مقالات نشریات ادواری درفهرست انعکاس نمی یابد. ولی از طریق نمایه ها قابل بازیابی میباشد . اطلاعات نشریات ادواری نیز در فهرست کتابخانه نمیاید . موادی مانند خرده ها ، گزارشات ، تحقیقات و پژوهش ها و پایان نامه ها و سایر اسناد و مدارک معمولا در برگه دان یافت نمیشوند. بلکه بصورت فهرست کتابی ، کتاب شناسیهای مختلف و یا برگه دان جداگانه در دسترس قرار میگیرند.
انواع فهرست کتابخانه:
فهرستهای کتابخانه همگی اطلاعات یکسانی عرضه می کنند . این اطلاعات مربوط به نویسنده ، عنوان ، مشخصات
انتشاراتی ، تعداد صفحات ، ویژگیهای خاص مانند : تصاویر، کتابنامه، موضوعات . تفاوت آنها د ر نمره ی ارائه اطلاعات و شکل فهرست میباشد .
1- فهرست کتابی : BOOK CATA LOG 2 - فهرست برگه ای
فهرست کتابی : BOOK CATA LOG
بعضی از کتابخانه ها فهرست کتابخانه به صورت فهرست چاپی ( کتابی ) است . بار نشر و تو سعه تدریجی مجموعه کتابخانه ها و روز آمد کردن اطلاعات این نوع فهرست ، ابتدا مسیر نبود زیرا وارد کردن اطلاعات منابع جدید در درون فایل الفبای چاپی ناممکن بود . اما امروزه کتابخانه ها با بهره گیری از تجهیزات نوین و نیز با استفاده از امکانات رایانه ای توانسته اند مجددآ اینگونه فهرستها را با ساده ترین شیوه ها تهیه کنند و اطلاعات مجموعه خود را روز آمد نگهدارد . فهرست کتابی هم برای کتابها و هم برای مدارک غیر کتابی به کار می رود .
در فهرستهای کتابی که بوسیله کامپیوتر تکثیر می شوند نه تنها می توان نسخه های فراوان از یک فهرست را تهیه می کند بلکه می توان کتابهای تازه را نیز به ترتیب الفبایی در فهرست قبلی جای دارد .
از مزایای این فهرست این است که به استفاده از این فهرست بساد گی امکان پذ یر است . اطلاعات زیادی را
می توان سریعا مرور کرد ( بعنوان مثال آثار یک نویسنده در یک یا چند صفحه قابل تشخیص است .
معایب این فهرست : روز آمد کردن اطلاعات در این فهرست با مشکلا تی همراه است . جستجو گر برای د ستیابی به تمام اطلاعات نا گریز است جلد های متعد دی را مطالعه کند .
فهرست برگه ای:
فهرستی که اطلاعات کتاب بر روی برگه های 5/12 5/7 به صورت چاپی، تایپی و یا تکثیر شده آمده است . این برگه ها د ر داخل برگردان به صورت الفبایی برگه آرایی می شوند. فهرست برگه: عنوان/ نویسنده/ موضوع.
یک فهرست برگه شامل:
1- نام کامل پد ید آورنده به صورت مغلوب/ تاریخ تولد و وفات نویسنده
2- عنوان اصلی و عنوان فرعی اثر
3- ویرایش
4- نام نویسند گان، همکار، مترجم، تصویر گر،
5- محل انتشار، ناشر، تاریخ نشر
6- مشخصات ظاهری
فهرست برگه ای برای بیشتر متخصصان علوم ، اهمیتی ثانوی دارد و از آن مانند صورت بازیابی ، برای تعیین محل موادی که نمی توان آنها را به آسانی در قفسه ها یافت استفاده می شود : یا به علت که از این مواد اشخاص دیگری استفاده می کنند ، یا رده بندیشان روشن و دقیق نیست و یا به علل دیگر . نیز روشن است که فهرستباید به مقاصد اداری بازبینی شود - بخصوص در ارتباط با سفارش کتاب . آشکار است که فهرست برگه ای برای بازیابی کتابها لازم است . در پشت این واقعیت ، سئوال ساده ای نهفته است و آن این است که جزئیات معرفها در فهرست برگه ای چگونه باید باشد .
اگر هر سندی یک شناسه فهرست برگه ای داشته باشد ، کارآیی سازمان دهی و بازیابی منابع الکترونیک افزایش می یابد . در این صورت ما دو گزینه مؤثر و کارآ خواهیم داشت : سند کامل به اضافه گونه ابر داده ای آن ، که هر دو کاوش پذیر هستند .