پیامبر ص هماره به تشکیل خانواده تشویق می کرد و مردمان را از بی همسری بیم می داد و می فرمود : بیشتر دوزخیان بی همسرانند1 .
دو رکعت نماز کسی که همسر دارد ، بهتر از هشتاد و دو رکعت نماز انسان بی همسر است2 .
همواره دیگران را به ازدواج آگاهانه تشویق می کرد تا هر کدام از همسران به آرامش دست یابند ؛ آرامشی که در پرتو ثروت و شهرت به دست نمی آید . می فرمود :
بیچاره است ، بیچاره است ، بیچاره ، مردی که همسر ندارد .
گفتند : گر چه ثروتمند باشد ؟
- گرچه ثروتمند باشد . بیچاره است ، بیچاره است ، بیچاره ، زن بی شوهر .
- گرچه ثروتمند باشد ؟
- گرچه ثروتمند باشد3 .
وقتی مرد به همسرش و همسرش بدو می نگرد ، پروردگار مهربانه به آنان می نگرد .
اهمیت همسر شایسته
آدمی ، پس از ایمان به خداوند ، به چیزی برتر از همسری همدل دست نمی یابد1 .
در سخنی دیگر ، از بانوی شایسته ، نه به عنوان گنج ، بلکه « بهترین گنجینه » نام برده است : آیا شما را از بهترین گنجینه آگاه کنم ؟ زنی شایسته .
اهمیت روابط عاشقانه
مردی نیست که دست همسرش را عاشقانه بگیرد ، جز آن که آفریدگار برای او پنج پاداش می نویسد . پس اگر او را در آغوش کشد ، ده پاداش می برد . اگر همسرش را ببوسد ، بیست پاداش دارد . اگر با او درآمیزد ، [ پاداش این کار ] از دنیا و آنچه در آن است بهتر است . پس زمانی که مرد برمی خیزد ، تا غسل کند ، آب از هیچ قسمتی از بدنش عبور نمی کند ، جز آن که گناهش را می زداید و درجه ای بر او می افزاید . خداوند برای این غسل پاداشی بهتر از دنیا و آنچه در آن است بدو می بخشد . و همانا خداوند والا در برابر فرشتگان افتخار می کند و می گوید : به بنده ام بنگرید . در شبی سرد برخاسته است تا از جنابت غسل کند . بر این باور است که من پروردگار او هستم . گواه باشید که من او را بخشیدم .
رشد دادن یکدیگر
خداوند بیامرزد مردی را که [ نیمه ] شب برمی خیزد و نماز [ شب ] می خواند و همسرش را بیدار می کند و اگر زنش برنمی خیزد ، مرد به صورتش [ مهربانانه ] آب می پاشد ؛ پروردگار بیامرزد زنی را که شب برمی خیزد و نماز [ شب ] می خواند و شوهرش را بیدار می کند . و اگر شوهرش برنمی خیزد ، به صورتش [ مهربانانه ] آب می پاشد .
موریانه های فتنه
درباره کسانی که به سان موریانه در کانون گرم خانواده ها رخنه می کنند و بنیان های آن را با سخنان فتنه گرانه خویش سست می سازند ، می فرمود :
خشم و نفرین آفریدگار در این جهان و آن جهان بر کسی باد که میان مرد و زنی جدایی افکند ؛ و بر خداوند است او را با هزار سنگ دوزخی بکوبد ؛
و کسی که برای بر هم زدن میانه آن دو گام بردارد ، اما کارش به جدایی آنان نینجامد ، مورد خشم خداوند والا و نفرین او در دنیا و آخرت است ؛ و پروردگار بدو [ بامهربانی ] نمی نگرد .
پروانه های آشتی
کسی که برای آشتی دادن زن و شوهری گام بردارد ، پروردگار بدو پاداش هزار شهیدی می دهد که به راستی در راه خدا کشته شدند ، و برای هر گام که برمی دارد و هر واژه ای که در این زمینه می گوید ، عبادت یک سال را به او عطا می کند ؛ سالی که روزهایش را روزه بوده و شب هایش را شب زنده داری کرده است .
احترام و مهرورزی
به مردان سفارش می کرد : کسی که همسری گرفته است ، باید او را گرامی بدارد1 .
به مردان هشدار می داد : خداوند همه گناهان را [ با شرایطی ] می بخشد ، جز کسی را که ... مهریه را انکار کند2 [ و در روایتی دیگر : پرداخت آن را به تأخیر افکند ] .
دوست داشتن زنان [ = همسران ] و آگاه کردن آن ها از این محبت را مستحب اعلام کرد3 .
می فرمود : این که مرد به زنش بگوید : « تو را دوست دارم » ، هرگز از دل زن بیرون نمی رود4 .
هر چه بر ایمان بنده ای افزوده شود ، بر محبت او به زنان [ = همسرش ] افزوده می شود5 .
به مردانی که گمان می بردند عشق به همسر – هر چند مانع از انجام وظایف دینی نشود – چندان کار پسندیده ای نیست ، می فرمود : به خاندان ما هفت چیز داده اند که نه به پیشینیان ما داده اند و نه به کسانی که پس از ما می آیند خواهند داد : ... [ یکی از آنها ] عشق به زنان [ = همسران ] است6 .
جبرئیل آن قدر سفارش زنان را کرد که گمان کردم طلاق دادن آنان حرام است7 .
پیامبر محبت به زنان و چشم پوشی از اشتباهات آنها را مستحب برشمرد8 .
در سفارشی طولانی فرمود : برادرم جبرئیل ... هماره سفارش زنان را به من می کرد تا آن جا که گمان بردم روا نیست مرد [ با اعتراض ] به همسرش بگوید : اه !9
از خداوند والا درباره زنان پروا پیشه کنید . آنان [ به سان ] اسیران نزد شمایند . آنان را به عنوان امانت های خداوندی [ به همسری ] گرفته اید ... بر شما حقی واجب دارند ؛ زیرا تنشان بر شما حلال شمرده شده و از آن بهره می گیرید . فرزندانتان را در درون خویش حمل می کنند تا [ زمانی که ] با زایمان [ از این رنج طاقت فرسا ] رها شوند ؛ پس با آنان مهر بورزید و دلشان را به دست بیاورید ؛ تا در کنار شما بایستند . زنان را ناپسندیده نشمارید و بر آنان خشم مگیرید . از آنچه [ از مهریه و جز آن ] به آن ها داده اید ، جز با رضایت خاطر و اجازه آنان ، چیزی باز پس نگیرید ...10 .
بهترین شما کسی است که ... برای همسرش بهترین [ شوهر ] است .
مردی که بر بداخلاقی همسرش تاب بیاورد ، پروردگار پاداشی را که به خاطر تحمل ناگواری ها به حضرت « ایوب ع » داده است ، به او خواهد داد11 .
هر مردی که با زبانش زنش را بیازارد ، پروردگار نه انفاقش در راه خدا را می پذیرد ، نه نماز مستحبی اش را و نه نیکی اش را ، تا زنش را خرسند کند ؛ و اگر آن مرد روزها روزه گیرد و شب ها [ برای نماز مستحبی ] به پا خیزد ، برده ها آزاد کند ... [ باز هم ] نخستین کسی خواهد بود که وارد دوزخ می شود .
بهترین شما ، کسانی هستند که برای زنان خود بهترین [ شوهر] باشند . و من از همه شما برای خانواده ام بهترم .
خوش خلقی
روزی ام سلمه از او پرسید : پدر و مادرم فدایت ! زنی دو شوهر داشت . آنان هر دو مردند و به بهشت رفتند . این زن با کدامین آن ها زندگی خواهد کرد ؟
- ای ام سلمه ! زن ، مردی را که خوش اخلاق تر و با خانواده بهتر است برمی گزیند .
عدالت ورزی
عایشه می گوید : شیوه رسول گرامی چنان بود که هر گاه می خواست به سفر رود ، میان همسرانش قرعه می زد و نام هر کسی که در می آمد ، او را با خویش به سفر می برد1 .
مردی که دو همسر داشته باشد و میانشان به عدالت رفتار نکند ، روز رستاخیز در حالی می آید که دستانش را بسته اند و نیمی از پیکرش کج [ و فلج ] است ؛ تا او را در دوزخ افکنند.
رعایت عفاف
حضرت ، برای پاسداری از کانون گرم خانواده ، سخن گفتن مردان با زنان و دوشیزگان بیگانه را ، بدون آن که ضرورتی در کار باشد ، ناپسند می شمرد .
مردی که با زنی نامحرم شوخی کند ، پروردگار [ در رستاخیز ] به خاطر هر واژه هزار سال زندانی اش می کند !1
بدانید که هیچ مردی با زن نامحرم خلوت نمی کند ، جز آن که سومین نفر آن جمع شیطان است .
به مردان توصیه می کرد : پاکدامن باشید تا زنان شما پاکدامن باشند