دانلود تحقیق مشارکت والدین در فرایند تعلیم و تربیت فرزندان

چکیده امر تربیت، با همه ی آسانی، کار دشواری است.

بدان خاطراست که انسان موجودی پیچیده، دارای ابعاد و اجزایی متعدد و در هر شرایط و مقتضایی به یک گونه است.

او زنده است، متحرک و پویا است، دارای عقل و اراده است، توان انطباق با شرایط گوناگون حیات را دارد، می تواند موضوع عوض کند، تغییر حالت دهد، دیگران را متوجه خود سازد....

از این رو برای به راه انداختن وی و ایجاد دگرگونی و تحول مثبت در او باید خود را به آگاهیهای مجهز کرد.

تربیت صحیح کودک از یک طرف مستلزم داشتن هرفهای تربیتی توسط والدین است و از طرف دیگر باید به تناسب سن وجنس و محدویت ها و توانایی های کودکان روش مناسب را برای رشد و تربیت قوای جسمی و روانی، آنان برگزینیم اگر نیازهای بدنی در خانواده در شرایطی مناسب پاسخ گویی شود می تواند سایر ابعاد شخصیتی انسان از جمله بُعد اجتماعی، فردی، عقلی و قلبی را فعال و شکوفا کند.

شکوفایی این ابعاد به نوبه ی خود موجب اعتلال روانی خواهد شد و انسان را از افراط و تفریط های مضر دور خواهد داشت.

بزرگترین رسالت والدین، پرورش عقل و خرد فرزندان است که ناشی از تربیت صحیح و آموزش درست فرزندان می باشد.

والدین وظیفه دارند که با اهداف جهانی آموزش و پرورش آشنا شوند و از طریق تمرکز بر فرایندهای جهانی تعلیم و تربیت فرزندانشان را به اعضای قابل و شایسته ی جهانی بدل سازند.

«انشاء ا...» پروردگارا: از جفتمان، فرزندانی مرحمت فرما که خلف صالح و مایه ی روشنی چشم ما باشند و ما را امام و پیشوای تقوی پیشگان قرار بده.(سوره فرقان، آیه ی74) مقدمه اسلام را در موضعگیریهای خاص آن نسبت به مسائل گوناگون به عناوین مختلف نامیده اند آن را دین علم، دین اخلاق، دین تربیت، دین نجات دختران از زنده بگور شدن، دین توجه به کودک، دین احیای بشریت و...

نامیده اند.

ما مکتب و مذهبی را نمی شناسیم که به اندازه اسلام درباره کودک و تربیت او سخن گفته باشد.

حقوق کودکان در اسلام حقوقی پر دامنه، شامل و بسیار غنی است.

امر تربیت طفل از همان دوران تکون او مطرح و مورد نظر بوده و تا 21 سال از زندگی او را در بر می گیرد.

«مادران تا 2 سال فرزندان خود را شیر می دهند»[1] و پس از آن نیز والدین تا 21 سال به ادامه مراقبت او می پردازند.(امام صادق).

اصولا دید اسلام نسبت به کودک دیدی مثبت است و امام سجاد فرمود فرزند خوب چیزی است اگر بماند دعای پس از مرگ والدین است و اگر پیش تر بمیرد شفاعتگری است برای آنان.

تربیت در فرهنگ اسلامی، علاوه بر مفهوم «پرورش» شامل تزکیه و پرورش معنوی نیز می شود.

اگر تربیت را به معنی: اتمام، اصلاح، رشد بخشی و نمودادن مرحله به مرحله ی متربی تا حد نهایی آن در نظر بگیریم، لفظ تربیت خاص و هم چنین ویژه حیات انسان مد نظر خواهد بود.

اما نباید فراموش کرد که«پرورش» ویژه رشد، در مفهوم عام است.

لذا«پرورش» جهت ندارد، اما تربیت رو به سوی ملکوت دارد.

بدین ترتیب اجزای«پرورش» را «آموزش» تشکیل می دهد.

اما اجزای«تربیت» را«تعلیم».

«تعلیم» به ادراک رساندن است، به شعور رساندن است.«تعلیم» نشان دادن حقایق به دانش آموز و متربی.

«تربیت» به تعبیری ساده تر، مثل ساختمانی است که«تعلیم» آجرها و مصالح آن را تشکیل می دهد.

ضرورت تربیت کودک طفل باید تربیت شود و این تربیت باید در خانواده صورت گیرد.

زیرا به گفته‌ی بزرگی تبسم های حرفه ای و مصلحتی پرستاران شیر خوارگاه ها نمی تواند جانشین خنده های بی شایبه ی والدین شود و در این تربیت شامل با دیدی وسیع مورد عنایت قرار گرفته و تربیت جسمانی، قوای ذهنی و عقلانی و جنبه های عاطفی است.

والدین موظفند به مراقبت دائم از رشد طفل بپردازند.

به آنها قرآن بیاموزند، قرائت و کتابت یاد دهند، با فنون سواری، تیراندازی و شنا آشنایش کنند، به پیراستن و پاک کردن اندیشه ها و عادات و بالا بردن مقام و رقبت او بپردازند...(حضرت معصومین ع) و بالاخره والدین بدانند که فرزندشان از پاره پیکرشان و زاده آنهاست و آنان در سرپرستی او مشمولند و موظفند و باید نیکو ادبش کنند، به سوی خدا راهنمائیش نمایند و به طاعت خدایش وادارند.(امام سجاد ع) چنین تربیتی بیش از اینکه صورت آموزش تئوریک داشته باشد دارای جنبه عملی است.

طفل در سایه معاشرت در می یابد چگونه باید کار و عمل کند و با حضور در سر سفره ها و برخورداری از نعمت سرپرستی والدین درس زندگی می آموزد.

بر این اساس تکیه گاه تربیتی کودک معاشرت است و والدین و مربیان باید به این امر توجه کنند.

از بهترین جلوه ها و در مصداق های این نیکی توجه به تربیت آنها انتخاب نام نیکو، آموزش قرآن، قرار دادن او در موضعی شایسته و آموختن دانشی است که او را سودی رساند و از انحراف بازدارد.

هم چنین روایاتی دیگر مساله تصدق و قربان را برای دوری او از گزندها و آسیب ها مطرح می‌کنند.

در سخنی آمده است که حضرت موسی(ع) از خدا می پرسد: یا ربّ!

ایّ الاعمال افضل؟

کدامیک از اعمال نزد تو افضل است؟

قال حب الاطفال: فرمود دوست داشتن کودک و محبت ورزیدن به او(قائمی، علی، معاشرت والدین با فرزندان) نوع معاشرت ما با کودک باید به گونه ای باشد که او را دلشاد کند و بر سر شوق آورد.

این شادی و سرور برای رشد کودک و گسترش فهم و درک او موثر است و باعث می شود طفل زودتر و بهتر بفهمد.

بیشتر در حیات اجتماعی و خانواده مشارکت داشته باشد.

ما می‌توانیم که بازی برای کودک هم آموزش است و هم پرورش، یک کتاب مطلب را در قالب یک بازی می توان به طفل القاء کرد و حتی اثر آن را در او نافذتر ساخت.

البته بدان شرط که بازی اندیشیده و جهت یافته باشد.

کودکان بر اساس زمینه فطری خود دوستدار عدالتند و از تبعیضی که برخی والدین در رابطه با فرزندان زشت و زیبا، پسر و دختر شیرین زبان و الکن و ...

روامیدارند ناراحتند.

رسول خدا فرمود: همانگونه که خود دوست می دارید بین شما در مهرورزی و نیکی به عدالت رفتار شود بین فرزندانتان نیز به‌عدالت‌رفتار‌کنید.(مظاهری، حسین ‌1364) معاشرت ها در خانواده باید یگونه ای باشد که طفل جرات کند حرف خود را در میان بگذارد، از آنچه که بر او می گذرد آنها را مطلع کند تا به موقع تصمیم گیرد.

ما شاهد فجایع بسیاری هستیم که در جامعه بر سر کودکان وارد می آید و آنها به علت ترس از والدین آن را با آنان در میان نمی گذارند و نیز لازم است کودک در کشمکش زندگی خود را قدرتمند احساس کند تا بتواند به پیش رود و بر این اساس نوع معاشرت و یا بازی با کودک باید به گونه ای باشد که گاهی او خود را غالب و پیروز احساس نماید.

با فرزند باید بمانند شخصی رفتار کرد که به زودی مقام خود را در جامعه احراز می نماید و بر این اساس با توجه به احترام با او باید رفتار کرد.

اگر تلاش همه ی ما بر این قرار بگیرد که از طریق روح حاکم بر کلیه ی برنامه های رسمی و غیر رسمی تربیت، تزکیه و تادیب صورت گیرد و مفاهیم نظری به صورت «رفتار دینی» در آید، می توانیم ادعا کنیم که«تربیت دینی» تا حد زیادی تحقق پیدا کرده است.

تربیت دینی زمانی محقق می شود که نوجوان و جوان ما به مرحله تادیب به مفهوم حسن خلق و تخلف به اخلاق حسنه رسیده باشد.

یعنی آنچه قرآن به عنوان «اسوه حسنه» وجود مبارک حضرت محمد«ص» معرفی می نماید.

باید الگوی متربی ما قرار بگیرد.

یعنی همان حضور بخشیدن به قرآن و سیره معصومین(ع) در متن زندگی دانش آموزان.

تردیدی نیست که تقویت پایه های اعتقادی و دست یابی به معتقدات محکم دینی که بر معرفت و آگاهی استوار باشد نشاط و شادابی زیادی به انسان عطا می کند.

بنابراین کودکان، نوجوانان، که دارای افکار روشن و تازه ای می باشند ایجاد زمینه های مناسب برای رشد و تعالی باید همراه با شعور، شادابی و فلاح فردی و اجتماعی باشد.

تشویق و ترغیب متناسب با گروه های سنی دانش آموزان در مدرسه و خانه و ترتیب دادن برنامه های متنوع و قابل پذیرش، آرامش و اطمینان، همراه با دوستی و صمیمیت در مسیر تربیت دینی، نقشی بسیار مهم و تعیین کننده دارد.

تقویت پیوند والدین با معنویت بر مبنای اصل همانند سازی فرزندان با والدین و توجه به این واقعیت که همانند سازی همچون یک نیاز اساسی روحی و روانی فرزندان را از درون برمی انگیزد تا درصد ایجاد و طراحی شخصیتی برآیند که به نوعی انطباق با نسل بالغ ولی مورد قبولشان باشد والدینی که بتوانند الگویی مناسب از معنویت را چه در بعد گفتار و چه در بعد رفتار در خانواده ارائه دهند، فرزندانشان در صورت اعتماد به والدین تلاش خواهند کرد تا از طریق همانند سازی با آنان، زمینه های معنوی شان را نیز با والدین تطابق بخشند.

در این زمینه باید به این واقعیت نیز اشاره کرد که لازمه ی همانند سازی با والدین ایجاد اعتماد است.

چنان چه والدین قادر باشند اعتماد مورد نیاز را بر روابط خود و فرزندانشان حاکم کنند با مشکل چندانی در این زمینه مواجه نخواهند شد.

والدین می توانند بوسیله ی رفتار خویش عملا به فرزندان خود بیاموزند زیرا بیش از گفتار ما از رفتارمان می آموزند.

والدینی که هوشمندانه با تامین به موقع خواست های فرزندان، تعهدات خود را به خوبی انجام می دهند در چشم و دل فرزندان خود اعتبار بالایی کسب می کنند که یکی از نشانه های آن جلب اعتماد فرزندان به خویش است.

برخی از والدین از تمایل جدی برای درک و شناخت فرزندانشان برخورد دارند و این تمایل را از طریق توسعه ی زیبای ارتباطی خود با آنان بروز می دهند.

بدیهی است که هر اندازه ارتباط کلامی و مناسبات روحی میان دو نسل(والد- فرزند) گسترش و تعمیق یابد گامی در جهت رشد و درک متقابل آنان محسوب می شود.(شرفی، محمد رضا، 1385) نیاز به تعالی و کمال در وجود کودکان، نوجوانان و جوانان آنان را بر می انگیزد تا به هر طریقی ممکن خود را به قلبهای اعتلا و بالندگی برسانند بر این اساس، چنان چه ادبیات ملی و جهانی که مشتمل بر زندگی نامه ی الگوها و اسوه های اخلاق و معنویت است به شکلی جذاب و آموزنده به فرزندان ارائه شود، آنان قادرند بخشی از هویت خویش را در الگوها و اسطوره های مورد نظرشان بیایند.

سهم خانواده ها و اولیای مدارس در معرفی و ارائه الگوها و اسطوره های راستین و برجسته به نوجوانان و جوانان، غیر قابل مقایسه با نهادها و مراکز تربیتی دیگر است و غالبا آثار آن ماندنی و پا برجا خواهد بود.

والدینی که با اتکاء به معنویات قادرند در مواجهه با سختی ها، خویشتنداری کنند و مقاوم باشند، به طور عینی و مستقیم بر فرزندان خود و تقویت معنویت آنان تاثیر می‌گذارند.

انسان های آکنده از معنویت از آرامشی برخوردارند که محصول یاد خداست.

این ویژگی بعضا در چهره هایشان نیز قابل مشاهده است و این امر از دید فرزندانشان پنهان نخواهد ماند.

والدین با تنظیم برنامه ای مناسب برای همراهی فرزندان خود در بازدید و مشاهده ی بناهای با عظمت و پر شکوه دینی زمینه ی انس و آشنایی با معنویات را برای فرزندانشان فراهم می کنند.

اصالت نهاد خانواده همه ی ادیان الهی، مکاتب انسانی و مبانی ارزشی علوم انسانی در اشکال مختلف، با اتفاق نظر، لزوم محبت، احساس وحدت عالی و برادری انسان ها در دریافت لذایذ و آلام و دیگر عواطف فراسوی مشخصات فردی و جمعی را به عنوان عالی ترین فرهنگ پیشرو مورد اعتراف و تایید قرار داده اند.

به طوری که می توان گفت: هیچ شعار سازنده‌ای به شیوع، گستردگی و جاذبیت این جمله که: ای انسان ها، به یکدیگر مهر و محبت بورزید، دیده نشده است.

امروزه این حقیقت به ثبوت رسیده است که گسیختگی از خانواده، مخصوصا از وابستگان اولیه از عوامل نیرومند اضطرابات و افسردگی ها و به طور کلی، زندگی ابهام انگیز است.

با نا دیده گرفتن رنج های روانی که ناشی از احساس بی پناهی و گسیختن از حلقه های متصل عوامل اصلی زندگی است، این رنج های روانی گاهی به قدری شدت می گیرند که به یاس و نا امیدی و زندگی منجر شده.

افرادی که بدون تشکل خانوادگی زندگی می کنند، تنها به درد سرباز‌خانه ها و جبهه‌های جنگ می خورند.

این یک نظریه ی انسان شناسانه ی کاملا صحیح و محصول مطالعات و تجارب گسترده و عمیق است که نشان می دهد افرادی که از زندگی در کانون احساسات و عواطف خانوادگی محروم بوده اند، به جهت بریده شدن از حلقه های متصل زنجیره هستی خود با هیچ انسانی با روابط عاطفی و نشاط اتصال وجودی مواجه نمی‌گردند و با توجه به این مثل معروف که: «هیچ دایه ای مهربان تر از مادر نیست» این افراد به جهت عدم تاثر و برخورداری از مهر و محبت و عواطف حقیقی نمی توانند طعم پدیده های مزبور را بخشند در نتیجه مانند دانه ها و پیچ و مهره های نا آگاه ماشین، جنبه ی ابزاری و وسیله ای پیدا می کنند و به صورت بهترین آلات در دست اقویای خود‌کامه‌و‌سلطه‌گران‌از‌انسان‌بی خبر، در می آیند.(شرفی، محمد رضا ‌1372) تاثیراتی که کودک از ناسازگاری والدین و درنتیجه محیط نا آرام خانواده پیدا می‌کند، بسیار دردناک و تاسف آور است این تاثیرات با اضطراب آغاز می شود، اما به افسردگی پایان نمی یابد، بلکه عواقبی وخیم به دنبال دارد.

افت تحصیلی، پیدا کردن خوی ناسازگاری و خصومت طلبی، بی بند و باری و حالت یاس و بی مسئولیتی از جمله آثار آشکار و نزدیک اختلاف والدین، در فرزندان به شمار می آید.

از آثار دورو آتی اختلاف والدین نیز می توان به بدبینی، عقده یی شدن و غیر مفید و حتی مضر بودن فرزندان اشاره کرد.

آنان که زندگی زناشویی را ارج نمی نهند و قدر محبتی را که خداوند مهربان به همسران عطا کرده است، نمی دانند، لاجرم زیبایی و لذت مقدر زندگی را با آتش غفلت با جهل و خود خواهی به زشتی، سیاهی و تلخی می کشانند و نه تنها خود آرامش و سعادت را از دست می دهند، بلکه فرزندان خود را قربانی هوس ها و توهمات نابخردانه می کنند.

آیا آنها نمی دانند که به قول آن دانشمند روسی- آنتوان ماکارنکو- «بهترین کودکان را باید در خانواده های خوشبخت جست و جو کرد؟!» نقش و جایگاه فرزندان در خانواده «فرزند شهره ی زندگی است.» معنای این عبارت این است که زندگی دنیایی ما، توسط فرزندان استمرار پیدا می کند.

ما اگر به استمرار وجود خود در دنیا و آخرت بیندیشیم، عمل صالح و قلب سلیم، استمرار وجودی ما در آخرت و فرزند صالح استمرار وجودی ما در دنیا است.

ما به وسیله فرزندان صالح بر روی زمین باقی می مانیم و استمرار پیدا می کنیم.

و این نکته زمانی تحقق پیدا می کند که ما به تربیت فرزندان خود بیندیشیم و به این نکته فکر کنیم که چه کنیم تا نسل بعدی ما، سالم، شکوفا و متکامل تر از ما باشند؟

یکی از روان شناسان می گوید انسان سالم در فاصله ی سنی 35 تا 60 سالگی در اندیشه نسل آینده است.

او به این موضوع می اندیشد که چه کند تا نسل آینده سالم‌تر، پر‌تحرک‌تر و موفق تر باشند.

چنین نگاهی به فرزند می تواند معنی ثمره زندگی را مشخص تر و بارزتر کند ثمره ی زندگی عبارتست از استمرار نسل و مهم تر از آن استمرار انسانیت انسان.

فرزند احیاگر مکنونات عاطفی والدین و تکیه گاه بسیار مناسب و عاطفی و اجتماعی انسان می باشد.

همچنین فرزندان می توانند استمرار بخش جایگاه اجتماعی انسان باشند.(ملکی، حسن 1382) اگر بخواهیم فرهنگ را منتقل کنیم باید آن را از طریق تربیت به فرزندان انتقال دهیم و آنان نیز از همین طریق آن را به نسل های بعدی منتقل کنند.

فرهنگ تنها به دلیل ارزش فی نفسه خود نیست که باید به نسل های بعدی انتقال یابد، بلکه بستر زندگی انسانی ماست.

چون آب که بستر زندگی ماهی است، بستر زندگی ما نیز فرهنگ است.

هر قدر فرهنگ زلاتر، پاک تر و صافتر باشد، زندگی ما نیز سلامت و صحت بیشتری خواهد داشت.

بنابراین این آب زندگانی را باید پیوسته پاس بداریم.

آن را از آلودگی ها دور نگهداریم و اجازه ندهیم هر کس و ناکس به آن هجوم بیاورد و تراوش های فکر ناقص و بیمار خویش را به درون این آب زلال بریزد.

این آب زلال میراث اصلی ما به فرزندان ماست.

میراثی که باید دست به دست به نسل های آینده برسد.

این است معنای کلام بزرگ مولا امیر المومنین(ع) که فرمود: «لا میراث کالادب» یعنی هیچ میراثی چون ادب و تربیت نیست.

خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: فیما رحمته منِ الله لِنت لَهُم وَ لو کنت فظّاً غلیظ القلب لا نفضوا من حولک.

ای رسول با مهر و محبت و نرمی و ملایمت مردم را جذب خود ساختی و اگر تند و تیز بودی از اطراف تو پراکنده می شدند.

از این جا به خوبی در می یابیم که دعوت و راهنمایی به کمالات، اولین و اساسی ترین شرطش، برخورداری از خلق و خوی ملایم و سازش و سازگاری و تحمل و بردباری است.

لذا پدران و مادران و مربیان باید تلاش کنند از این ویژگیها برخوردار شوند تا متربیان جذب آنان شوند.

در خانواده وجود الگوها و مدل ها موجب می گردد که اعضای خانواده افرادی متدین، مسئول، دیندار و خلیق تربیت شوند و اولین افرادی که بر اعضای خانواده اثر می‌گذارد، پدر و مادر هستند(عقیلی، عباس، کودکان امیدهای آینده) در تربیت قبل از بلوغ ابتدا والدین تا حدود 3/2 موثرند و تدریجا این نسبت کم می‌شود زیرا فرزند ابتدا به صورت فطری زندگی می کند و دلش صاف و باز است و وقتی که می بیند پدر و مادر مطابق معرفت فطری با او مواجهه دارند فرزند به سادگی آنها را قبول می کند و می پذیرد.

اما وقتی فرزند به مرحله بلوغ رسید دیگر اثری از عاملیت مستقیم اولیای تربیتی بر فرزند باقی نمی ماند و در همین لحظه است که او به تنهائی مسئولیت را باید خود بپذیرد.

در دوره ی بعد از بلوغ تنها تذکرها و ارشادها و علم رساندن از برون به فرزند موثر است.

آنهم به شرط اینکه فرزند خود بطلبد و بپذیرد و از درون نیز هدایت الهی و بصیرتهای خداداد و القائات در سمع و قلب به عنوان فیض از جانب حق و اهل حق و بهره های حاصل از دعاها و نتایج اعمال خیر می تواند فرزند را موید باشد.

و حقیقت این است که نقشه تربیتی برای هر فرزند عین نقشه تربیتی برای فرزند دیگر نسیت در حالیکه مقاصد و انتظاراتمان در هر دوی آنها یکی می باشد ولی نوع اجرا و نوع روش و نوع هدفهای عملی با هم فرق می کنند(برنامه های تربیت، تابستان 1365) چگونه کودکانی متدین تربییت کنیم؟

انسان دارای یک فطرت اولیه است که همان استعدادهای عالی انسانی، از جمله: استعداد خدا گرایی، استعداد تفکر، استعداد حقیقت جویی و امثال این هاست.

هنگامی که تربیت با فطرت هماهنگ باشد، باعث رشد انسان می شود ولی وقتی تربیت فطری نباشد به جای رشد دادن استعدادهای عالی فطری، غرایز، امیال و شهوات انسانی را مورد توجه قرار می دهد و این امیال را به طور افراطی ارضاع و اشباع می کند.

از آن جا که اسلام دین هدایت و تربیت است برای ایجاد زمینه ی رشد و کمال در انسان و جامعه طرح و برنامه دارد.

تمام دستورها و احکامی که در این«شریعت کامل» تعیین شده برای آن است که عوامل بازدارنده و اخلال گر را از جلوی روی انسان«در حال شدن» بردارد و او را به سر منزل مقصود برساند.(رحمان دوست، منصوره، 1385) یکی از جنبه های زندگی انسان، جنبه ی تربیتی اوست، یعنی افراد جامعه به شرایط و موقعیت مناسبی نیاز دارند تا توانایی ها و استعدادهای خود را شکوفا کنند و با کسب صلاحیت ها و مهارت های مورد نیاز به اعضای مفید و کارآمد جامعه تبدیل شوند.

اگر مربی، کودک را شکوفا سازد و پرورش دهد، عمل«تربیت» را انجام داده است.

تربیت فرایندی تدریجی است که قبل از تولد آغاز می شود و پس از تولد با تدبیر تربیتی والدین ادامه می یابد.

برای اولین بار والدین در صفحه ی کتاب ذهنی دروانی کودک نخستین درس ها را می نویسند و فرزند خود را با انواع صلاحیت ها آشنا می‌سازند.

والدین اند که راه زندگی را یر روی کودک می گشایند و درس های آغازین حیات را به او می آموزند.

بنا به فرمایش پیامبر اکرم(ص) ،کل مولود یولد علی الفطره، یعنی هر کودکی با فطرت توحیدی و الهی قدم به جهان می گذارد و این محیط تربیتی(خانواده) است که به او شکل می دهد.(رشید پور، 1382) از آن جا که بسیاری از دشواریهای و بدبختی های جامعه معلول نداشتن و آگاه نبودن هاست.

لذا بزرگترین رسالت والدین، پرورش عقل و خرد فرزندان است که ناشی از تربیت صحیح و آموزش درست فرزندان می باشد.

در ارزشمند بودن عقل و خرد همین بس که خداوند می فرماید: ما خلقت حلقاً افضل منک.

مشارکت والدین در فرایند تعلیم و تربیت فرزندان کودک با مشاهده مداخله والدین خود در فعالیتهای محیط تحصیل، از همان سال های نخست زندگی خویش یاد می گیرد به حقوق دیگران احترام بگذارد، حقوق جمعی را محترم بشمار و فعالیتهای گروهی و مشارکت در آن ها را با اهمیت تلقی کند.

«از آن جا که مدرسه بعد از خانه مهمترین نهادی است که در رفتار و کردار و دگرگونی عواطف فزندان نقش اصلی را برعهده دارد، می توان با برنامه ریزی صحیح و با مشارکت معلمان و والدین، حس همکاری، همدردی آداب و نزاکت اجتماعی، سازگاری، مراعات نظم، تفکر منطقی، شناخت حقوقی خود و دیگران، احترام به حقوق دیگران و حمل و رفع مسائل و مشکلات در محیط های آموزشی را به دانش آموزان «آموخت» (خدا یاری، 1372، ص 72).

به دنبال روی دادن تحولاتی در زمینه های فکری و تکنولوژیکی در جهان، نظام تعلیم و تربیت و خواه ناخواه نقش خانواده نیز دچار تحول گردیده است.

امروزه دیگر نقش خانه را نمی توان مجزای از نقش مدرسه دانست.

بلکه این دو نهاد باید یکدیگر را تکمیل و تقویت کنند.

کمک های آموزشی والدین به فرزندان به عنوان یک والد آگاه می توانید زنجیره ی بی پایان آموزش را از "خواندن" آغاز کنید.

سعی کنید حداقل روزی نیم ساعت برای کودک کتاب بخوانید.

شما با خواندن داستانها، اشعار و مطالب گوناگون می توانید مهارت خواندن را در کودکان پرورش دهید، آنها را به خواندن برای خودشان علاقمند سازید و آنان را تشویق به تمرین خواندن کنید تا ضمن لذت بردن از خواندن، اطلاعاتشان نیز بیشتر شود.

زمانی که بچه‌ها تبدیل به یک «کتاب‌خوان» توانا شوند، دنیای زندگی شان وسیع تر و غنی تر خواهد شد.

از طرف دیگر، داشتن برنامه ای منظم برای خوراک روزانه ی کودک نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

والدین یا افراد موثر خانواده به کودکان کمک کنند تا محلی را برای نوشتن، درس حاضر کردن، مطالعه تکمیلی و ...

اختصاصی دهند بعد از مدتی متوجه خواهند شد که برنامه ریزی تا چه حد می تواند در سرو سامان دادن به اوضاع و احوال تحصیلی به آنها کمک می‌کند.

کودک برای اینکه در منزل احساس راحتی و آسایش کنند، به یک رشته قوانین و محدودیت ها نیاز دارند که این مقررات و محدودیت ها باید ساده، شفاف و در جهت پیشرفت فعالیتهای آموزشی بچه‌ها باشد.

بهتر است با توجه به استعدادها و صلاحیت های کودکان و نوجوانان، آنها را به تحرک و پویایی تشویق کنید و با بررسی شرایط و جوانب مختلف جسارت و شهامت گام برداشتن به سوی آینده را در آنان بیدار کنید.

(سلحشور، ماندانا 1380) نتیجه گیری از دیدگاه مکتب اسلام توجه به رشد دینی و اخلاقی فرزندان از جمله وظایف والدین به شمار آمده و هم اکنون خانواده های ایرانی بیش از هر زمان دیگر نسبت به تعلیم و تربیت فرزندان حساسیت نشان می دهند.

کمک به رشد اخلاقی، عقلانی و اجتماعی، همکاری در امور بهداشت، تغذیه و سلامت جسم و روان و تشریک مساعی در بهبود اقتصاد خانواده بر عهده والدین است.

همچنین فراهم کردن محیط مساعد برای آموزش و پرورش فرزندان از دیگر وظایف والدین محسوب می شود.

نخستین و اصیل ترین منبع و منشاء محبت، همنوع گرایی، وحدت، برادری و برابری در خانواده است.

سخن آخر: خانه بهشت است، جائی که در هر سن و زمانی از فرد با آغوش باز استقبال می کند.

والسلام منابع استادان طرح آموزش خانواده- خانواده و فرزندان – انتشارات انجمنی اولیا و مربیان- 1378 - خدایاری فرد، محمد: مسایل نوجوانان و جوانان، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، تهران 1372 - رحمان دوست، منصوره، چگونه کودکانی متدین تربیت کنیم، پیوند، شماره 325 ، آبان 1385 - سلحشور، ماندانا: ترس های کودکان، انتشارات واژه آرا، چاپ اول، تهران 1380 - شرفی، محمدرضا، گست نسل ها، مجموعه مقالات پژوهشکده فرهنگی و اجتماعی، 1382 - شرفی، محمدرضا، خانواده متعادل، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، تهران 1372.

- قائمی، علی.

اخلاق و معاشرت در اسلام انتشارات امیری.

تهران 1370 - گینوت، حیم، روابط والدین با فرزندان، ترجمه مشفق همدانی.

انتشارات امیرکبیر، تهران 1356 - مظاهری، حسین، خانواده در اسلام، انتشارات شفق، قم 1362 - ملکی، حسن، تعلیم و تربیت کودکان و نوجوان، انتشارات مدرسه، تهران 1379.

فهرست مطالب عنوانصفحهچکیده1مقدمه2ضرورت تربیت کودک4تقویت پیوند والدین با معنویت6اصالت نهاد خانواده8نقش و جایگاه فرزندان در خانواده10چگونه کودکانی متدین تربیت کنیم ؟13مشارکت والدین در فرآیند تعلیم و تربیت فرزندان15کمک های آموزشی والیدن به فرزندان16نتیجه گیری17منابع18