تحقیق آموزش معماری

پیشنهاد طرح تحقیق

مقدمه:

بیان مسئله:

آموزش معماری یکی از مهم ترین مباحث در زمینه معماری امروز در ایران به شمار می آید. زیرا در دوره ای هستیم که مسائل و امکانات بسیار متنوعی در زمینه معماری مطرح شده است که در بسیاری از عرصه ها در عمل آن ها مواجه هستیم بدون آن که اهداف و برنامه های آگاهانه و اندیشه شده ای درباره آن ها داشته باشیم.

اینکه معمار امروزی از کجا شروع می کند؟ چگونه وارد رشته معماری می شود و در چه محیطی پرورش می یابد؟ چه مسیری را طی می کند و نقش آموزش در این میان به چه میزان است؟ آیا محتوای دروس معماری، شیوه تدریس آنها که با خلق و خو و خصوصیات خاص رشته معماری متناسب است؟ و سئوالات دیگری که در این زمینه به ذهن متبادر می شود. مسائلی است که قرار است به بحث در مورد آن بپردازیم؟

1

اگر به تاریخ معاصر آموزش دانشگاهی ایران رجوع کنیم، از سال 1357به بعد پس از انقلاب اسلامی که تحولات سریع و همه جانبه و فراگیر سرتاسر جامعه را پوشاند می بینیم که معماری هم از این موضوع جدا نبوده است،شمار مدارس مراکز فنی حرفه ای و دانشکده های معماری، در دهه های اخیر افزایش چشمگیر و ناباورانه ای داشته است و در هر کدام از آنها صدها دانش جو و دانش آموز دوره آموزشی را طی می کنند، در حالی که شاید بدون اغراق بتوان اظهار داشت که در بسیاری آنها باعث و بررسی کافی درباره اهداف و روش های آموزشی صورت نگرفته و فعالیت های آموزشی به طور کوتاه مدت به پیش رانده می شوند، بدون آنکه درباره نتایج و پی آمدهای آن بررسی و اندیشه کافی صورت گرفته باشد.

مدارس، هنرستان و دانشکده های قدیمی تر نیز همچنان به راه خود ادامه می دهند، بدون آن که ثمره و بازده روش های آموزشی خود را در مسیری که طی کرده اند، به طور اساسی مورد ارزیابی قرار دهند.

به دلیل اهمیت و حساسیت آموزش معماری نسبت به برخی از دیگر تخصص ها در این رشته نمی توان به سادگی مانند رشته های علوم طبیعی یا رشته های فنی و مهندسی نسبت به انتقال دانش و تجربیات حرفه ای اقدام کرد، زیرا از یک سر اهداف مسئولان و برنامه ریزی های هر واحد آموزشی و از سوی دیگر آگاهی  کارایی رشته آموزشی نسب به اهداف علمی و آموزشی بسیار اهمیت دارد. در یک نگاه اجمالی می توان برخی مباحث بنیادی آموزش معماری در ایران را به چند گروه به شرح زیر نام برد:

اهداف و گرایش 2- روش ها و برنامه ها 3- محتوا و اطلاعات پایه         4- پژوهش 5- مدیرآموزشی و پژوهشی 6- اساتید و مدرسان                7- دانشجویان و دانش آموزان 8- فضا و امکانات آموزشی 9- ارتباط آموزش معماری با نیازهای اجتماعی 10- کارفرمایان و مردم.

آموزش دروس نظری در مدارس معماری هنوز به طور عمده با تکیه بر حاظه صورت می گیرد و تنها در موارد خاص و اندک به صورت نقادانه و محققانه به مباحث و موضوع های آموزشی توجه می شود. ما نتوانسته ایم روش های اندیشه ورزانه، پژوهشگرانه و خلاقانه را به کار بریم و ذهن دانشجویان را به صورت خلاق بارور کنیم متاسفانه پژوهش به صورت واقعی و محتوا هنز جای مناسبی در نظام آموزشی نیافته است.

مدیریت آموزشی از موضوع های بسیار مهمی است که تاثیر قابل ملاحظه ای بر روند فعالیت های آموزشی و پژوهشی یک مرکز آموزش معماری در صورتی که مدیریتی علمی، آگاه و توانا در یک مرکز آموزشی وجود داشته باشد، با اجرای روش های مناسب مکان توسعه و پیشرفت دارد و آموزشی در هر شرایطی به طور نسبی وجود دارد.

حضور مدرسان و اساتید پویا علاقمند و مجرب و استفاده درست از علم آنان، از ارکان مهم و نظام آموزشی است. روابط صحیح آموزشی انتخاب درست افراد، امکان ارتقاء افراد و توجه به کیفیت فعالیت آموزشی و پژوهشی و نیز نیازها و مسائل آنان و حاکم بودن ضوابط علمی و کاری به جای روابط غیر علمی، از مواردی است که تاثیر مهمی در نظام آموزش دارد. مسائل متعددی در این زمینه در ایران وجود دارد که باید امیدوار بود به تدریج به راه حل های مناسب برای حل آنها دست یافت.

دانش آموزان و دانشجویان از دیگر ارکان مهم نظام آموزشی هستند که توجه به خواسته های آنان و فراهم آوردن امکانات لازم برای آنان مهم ترین هدف یک برنامه آموزشی است در نحوه انتخاب دانش جویان معماری نیز مشکلات فراوانی وجود دارد که از مهم ترین آنها توجه نداشتن توانایی ها و علاقمندی های هنری داوطلبان در کنکور است که این نکته برای برخی از آنان دشواریهایی پدید می آورد که پیش بینی های لازم برای رفع آنها صورت نگرفته است.

دو موضوع آخر شامل فضا و امکانات آموزشی و نیز ارتباط آموزش معماری با نیازها و خواسته های کنونی و آتی از نکاتی هستند که در بسیاری از مراکز آموزشی به شکل مطلوب مورد توجه و بررسی قرار نگرفته اند و به ویژه موضوع ارتباط آموزش معماری با نیازها و خواسته های جامعه نکته مهمی است که آثار بی توجهی به آن در صحنه های اجرایی و نیز در مراکز حرفه ای قابل مشاهده است.

بعد از بحث و بررسی پیرامون مشکلات و مسائل موجود، مشکل اصلی را می توان جستجو کرد. یعنی در سیستم آموزشی مقطع هنرستان و ادامه این مشکل که به دانشگاه کشیده خواهد شد و علت اصلی ضعف در دانشجویان معماری امروز و معماران فردا خواهد بود.

هدف، ضرورت تحقیق و عنوان پروژه:

نخستین آموزگار معمار فای پیرامون اوست. ادب آموختن به شیوه لقمان همیشه شیرین نیست!

امروزه که جامعه با بسیاری ناسازگاریها در زمینه علمی و آموزشی مواجه است و انعکاسات آن در گسترده ترین شعاع ممکن ذهن و جسم شهروندان را متاثر ساخته، ضروریت قابلیت شناخت آموزش و درک هر یک از علوم را در خود بپردازند.

با توجه به چالشهای موجود جامعه و فضاهای آموزشی معماران و امکانات آتی ها و اینکه دانشکده ها و دیگر مراکز آموزش معماری مثل هنرستان ها نتوانسته اند این را به سرانجام برسانند، و نیز قبول این موضوع که بعضی حرکت های جدید (اعم از فضاهای آموزشی خصوصی) می توانند نایج مثبتی را به همراه داشته باشند یکی از مهمترین مکان ها برای ایجاد اینگونه دگرگونی ها، فضاهای آموزشی معماری است.

زیرا ایجاد تغییر در زیربناهای اجتماعی و نمادهای رسمی آن نظیر نهادهای اقتصادی، سیاسی، علمی، حرفه ای و حتی فرهنگ نمادی (اقلام آموزش و پرورش) بسیار آسانتر از دگرگون کردن فرهنگ مردم و نظام ترجیحات حسی آنان است.

بنابراین پیشنهاد می شود مقطعی مابین آموزش معماری در نظام آموزش و پرورش کشور یعنی هنرستان ها و ادامه آن در همان آموزش در دانشکده های معماری است، برنامه ریزی و طراحی شود.

در واقع پروژه مورد نظر که با نام آموزشکده معماری شناخته می شود، فاصله و خلا بین دو مقطع آموزشی هنرستان ها و دانشکده معماری دایر خواهد کرد. کسانی که در این مرکز مشغول به تحصیل می شوند، بعد از گذراندن یک دوره 2 الی 5/2ساله می تواند ا ادامه تحصیل داده و در مقاطع بالاتر در دانشکده ها و سایر مراکز آموزشی به تحصیل در رشته  زمینه خاص مورد علاقه خود مشغول به تحصیل شوند. و یا بعد از پایان دوره در آموزشکده معماری از آنجا که در این مکان به مساله مهارت حرفه ای و اجتماعی دانش آموزان توجه خاصی مبذول شده، به راحتی می توانند جذب بازار کار شوند.

به طور خلاصه می توان موضوع پروژه یعنی آموزشکده معماری را گرایش های خاصی از معماری مقدمه ای بر تحول در بالاتر دانست.

مثلا معماری معماری منتظر، مدیریت و ساختمان و ...

این پروژه سعی دارد در بخش آموزشی به یک برنامه پیشنهادی برسد و هم در بخش فضای آموزشی، طراحی آموزشکده معماری انجام دهد.

مبانی نظری عام طرح

مدرسه یعنی خانه دوم دانش آموز، آموزشکده یا مدرسه معماری نیز، خانه دوم شاگرد معماری است، به همین دلیل، باید فضایی مشابه با خصلتهای خانه را به همراه داشته باشد.

با عنایت به اینکه هدف اصلی آموزش معماری، پرورش ذهن خلاق دانشجویان می باشد. لذا محیط آموزشی و برنامه آن (هر دو با هم) باید مکانی مناسب را به وجود آورند.

بنابراین این پروژه، سعی دارد در یک بخش به رابطه بین مدرسه (عام) و مدرسه معماری یا آموزشکده معماری (خاص) و فرهنگ حاکم بر آن بپردازد. مفهوم واقعی مدرسه معماری فضایی است که حس تعلق خاطر و آرامش را کاملا القا کند و ساختمانها می توانند این رابطه را تقویت کنند. یعنی تلاش برای ایجاد فضایی صمیمی، خاطره انگیز، آشنا و متواضع. خلق فضاهایی فعال و با روح که هر کدام به نحو بسیار عالی، تعریف شده باشند و در دانشجویان شور و نشاط و سرزندگی را ایجاد کنند. (تلاش در نگاهی دوباره به فضاهای آموزشی موجود).

و در بخش دیگر این مدرسه سعی دارد تا در حوزه طراحی معماری (به عنوان زمینه اصلی) و حوزه های وابسته سرآمد شود. (برنامه آموزشی پیشنهادی) و به این منظور، تلاش در دوباره زنده کردن سیستم آتلیه ای به عنوان ستون فقرات آموزش معماری را از اهداف اصلی خود قرار داده است و به نظام آموزشی سلسله مراتبی در برنامه ریزی نیز (که از دیرباز و در شیوه سنتی ما نیز وجود داشته) توجه می کند.

چکیده (خلاصه)پروژه:

در این پروژه به کمک نقد و بررسی همه جانبه آموزش معماری در دانشکده ها و هنرستان ها و بانگاهی به حرکتهای جدیدی که در زمینه آموزش معماری صورت گرفته است و با تحلیل و بررسی فضاهای آموزشی معماری در کشور و مقایسه آنها با نمونه ها مشابه خارجی، سعی بر آن است که تا کاستیها و کمبودها را شناسایی نموده و نقطه های قوت را ارج نهیم تا گامی مثبت و سازنده در این مقوله برداشته شود و نقطه ای آغاز باشد برای حرکتهای بعدی.

به این منظور، فرایند طراحی در چهار گام proposal (پیشنهاد طرح تحقیق)، شناخت، تحلیل و طراحی، انجام می پذیرد.

به کمک گام شناخت، نسبت به آموزش معماری و تاریخچه آن در دنیا و ایران و نیز وسعت آن، آشنایی لازم را پیدا خواهیم کرد. در گام تحلیل، به کمک جمع بندیهایی که در بخش قبلی، در پایان هر فصل انجام شده، نتیجه گیری نموده و با پردازش اطلاعات و طرح سئوالات اصلی، چارچوبه کلی پروژه و مبانی طراحی معماری آن، مشخص خواهد شد. در نهایت در گام آخر که طراحی خواهد بود، با طرح ایده اصلی و با عنایت به دو گام قبل، به طراحی نهایی پروژه و برش ها و دیتایلهای مربوطه می پردازیم.