مقدمه دزدی متداولترین جرم نوجوانان است موفت(1969Mopffatt) 500 جوان دزد را مورد مطالعه قرار داده است.
در این مورد عوامل موثر عبارت بوده اند از: زمینه های دزدی در خانواده، بی توجهی والدین نسبت به نادرستی عمل، جدائی پدر و مادر، گرفتاری و اشتغال پدر و مادر، سختگیریهای افراطی در مذهب،نا امنی، ارائه الگوها و نمونه های بد به وسیله پدر و مادر، تایید ضمنی نادرستی کودک، و یا ازدحام و شلوغی بیش از حد خانه(زیرا وجود جمعیت زیاد در خانه سبب می شود تا کودک نتواند از اشیاء متعلق به خود جدا از وسایل دیگران نگهداری به عمل آورد و در نتیجه نوعی بی‌ملاحظگی نسبت به اشیا دیگران در خانه به وجود می آید و همین جو، مستقیما در عملکرد بچه نیز تاثیر می‌کند) در ضمن این کودکان معمولا در نزد معلمین به دانش‌آموزان تنبل شهرت داشته اند.
کودک ممکن است نسبت به دیگران احساس حقارت کند، تنها به این دلیل که پول توجیبی کسب کند.
شنیدن این که کودک فقط در خانه دزدی می کند و اغلب هم فقط از مادر، بسیار متداول است معمولا علت این عمل، روابط ناسالم فرزند با مادر است این گونه دزدی، ممکن است عکس العمل پرخاشگرانه ای علیه مادر باشد.
اما دزدی کودک در مدرسه، احتمالا به دلیل تاثیر گروه همسالانش می باشد البته باید توجه داشت که کاری در یک مقطع سنی طبیعی و هنجار است در مقاطع دیگر طبیعی و هنجار نخواهد بود.
هیچ گاه کودک 2 ساله ای را که بدون اجازه، اسباب بازی خواهر یا برادرش را برداشته متهم به دزدی نمی کنند؛ اما هیمن کودک اگر در 10 سالگی یا بالاتر به وسائل دوستش در مدرسه، دست دراز می کند مورد شماتت قرار گرفته و به دردسر می افتد.
بررسی علت دزدی بیمار گونه (اختلال کنترل تکانه) در دانش آموزان فرشته رحمتی – بجنورد دبیرستان سمیه بیان مساله در یکی از روزهای آبان ماه بود که کلاسی از کلاسهای دبیرستان سمیه را جهت دیدن فیلم آموزش به اتاق تکنولوژی برده بودند که بعد از اتمام فیلم وقتی دانش آموزان به کلاس مراجعه کرده بودند متوجه شدند که مبالغی پول که در کیفشان داشتند وجود ندارد و بعضی از آنها مبلغ زیادی جهت تهیه جزوه آورده بودند و احساس نگرانی می‌کردند و با تحقیقی که از دانش آموزان همین کلاس و کلاس های دیگر شد همگی اظهار می داشتند که محدثه ...
را در حین دیدن فیلم دیده اند که به کلاس رفت و آمد می کرده است.
دفتر آموزشگاه دانش آموز را خواست و از او سوالاتی پرسیدند و او همچنان مقاومت می کرد و ادعا می کرد که او پولها را برنداشته و آنها قصد تهمت زدن به او را دارند ولی وقتی به من که مشاور آموزشگاه بودم ارجاع داده شد بعد از حدودا یک ساعت و اندی صحبت کردن و پس از اینکه کاملا اعتماد کرد و مقاومتی که در مصاحبه داشت شکسته شد اعتراف به برداشتن پول ها کرد و شروع به گریه کرد و رفت و پولها را آورد و تحویل بنده داد و من به عنوان مشاور به او قول دادم که این مساله محرمانه بین من و او بماند و تصمیم گرفتم که این رفتار ناپسند و ضد اجتماعی را در این دانش آموز پی گیری کرده و مرتفع نمایم.
توصیف وضع موجود: الف- معرفی پژوهشگر: فرشته رحمتی مشاور آموزشگاه دبیرستان سمیه هستم.
دارای مدرک کارشناسی در رشته روان شناسی بالینی بوده و دارای 6 سال سابقه خدمت در مشاوره می باشم و 3 سال در مقطع ابتدایی تدریس داشته ام.
ب- معرفی آموزشگاه: دبیرستان سمیه(ایراندخت سابق) از پر جمعیت ترین دبیرستانهای دخترانه سطح شهر می باشد و احتمالا تاسیس آن به‌سال 1335 باز می‌گردد.
این دبیرستان دارای 12 کلاس در هر شیفت می باشد و تعداد حدود 350 دانش آموز مشغول له تحصیل می باشند از لحاظ امکانات آموزشی اعم از آزمایشگاه، کتابخانه و سایت کامپیوتر مجهز می باشد.
ج- مورد مطالعه: محدثه دختر 15 ساله ای است با ظاهری تقریبا نامرتب، اخمو، گوشه گیر که در سال اول دبیرستان مشغول به تحصیل است.
محدثه ظاهرا سالهاست که این عمل ناپسند را انجام می دهد ولی تا کنون کسی پی نبرده بود.
این دانش آموز با توجه به اینکه پرخاشگر بوده و دائما با دانش آموزان درگیری دارد، هیچ دوستی برای خودش انتخاب نکرده است ولی دانش آموز باهوشی است با توجه به اظهارات دبیران، او دانش آموزی است که اگر در کلاس به درس توجه کند از میزان یادگیری بالایی برخوردار است خانواده او از وضعیت اقتصادی نسبتا خوبی برخوردار است.
پدرش بنگاه معاملات مسکن دارد دارای پنج فرزند(سه پسر و دو دختر) که محدثه فرزند چهارم خانواده است.
دو برادر و یک خواهر او ازدواج کرده اند که هر کدام 2 فرزند دارند که تقریبا هر روز این بچه ها در منزل این دانش آموز می باشند و خانه همیشه شلوغ است.
روابط عاطفی در این خانواده کمرنگ است.
مادر خانواده بی سواد است و پدر نیز دارای مدرک تحصیلی سیکل است.
فرزندان دیگر خانواده نیز تا سیکل و حداکثر تا دیپلم ادامه تحصیل داده اند و منبع درآمد مشخصی ندارند.
با توجه به گفته های معونین آموزشگاه این دانش آموز در زنگ های تفریح هنگام صحبت با دیگر دانش آموزان کلمات رکیک و زشت استفاده می کند و به طور کل حالت طبیعی و نرمال ندارد.
گرد اوری اطلاعات (شواهد) با پی‌گیری‌هایی که داشتم با صحبتهایی که با دبیران( البته بدون ذکر مشکل و حفظ رازداری) و مسوولین مدرسه و نیز والدین او داشتم و همچنین با مصاحبه ای که با خود او و همکلاسی‌هایش کردم و با شرح‌حالی که از کلیه افراد که او را تا حدودی‌می‌شناسند گرفتم و با شواهد و اسناد موجود و دزدی هایی که در روزها و تاریخهای متعدد اتفاق افتاده بود، دلایل این مشکل را موارد ذیل می دانم: - زمینه های دزدی در خانواده - الگوهای نامناسب در محیط خانواده و اطرافیان - ازدحام و شلوغی بیش از حد خانه - عدم وجود حریم در خانواده - عدم شکل گیری هویت مثبت در نوجوان - تایید ضمنی نادرستی کودک - روابط عاطفی و اجتماعی سرد و نامطلوب در خانواده - سخت گیری ها و محدودیت های بیش از حد در خانواده - بی توجهی والدین نسبت به نادرستی عمل - جدائی عاطفی والدین - بی توجهی دبیران و تشدید این مساله - نادیده گرفتن مقررات مدرسه و حقوق دیگران پیشنهادهایی برای ایجاد تغییر: برای این که چنین دانش آموزانی در یافتن هویت مثبت موفق باشند در بین همکلاسی ها پایگاه اجتماعی مناسب پیدا کنند لازم دانستم که: - با دانش آموز ارتباط صمیمی داشته و به عنوان منبع دلبستگی و محبت برای او باشم.
- به حرفهایش خوب گوش داده که او احساس کند که حرفهای او مهم است و کسی را دارد که برای او وقت بگذارد.
- استفاده از اصول رفتار درمانی و اصول یادگیری و تقویت در شکل گیری رفتارهای مناسب و قابل قبول اجتماع.
- استفاده از تشویق حتی برای رفتارهای مثبت بسیار ناچیز - درک بهتر و بیشتر او از جانب خانواده و دبیران ارائه الگوهای مناسب - برقراری ایجاد ارتباط این دانش آموز با دانش آموزان خوب مدرسه - صحبت با والدین و ارائه راهنمایی های لازم جهت مساعد نمودن اوضاع خانه - مسئولیت دادن به او در خانه و مدرسه - محبت نمودن به او در حد متعادل انتخاب راه حل از بین راه حل های پیشنهاد شده از بیشتر آنها استفاده ولی بیشتر سعی کردم با او ارتباط دوستی برقرار کرده و هر چند روز یکبار شارژ روحی کرده و مدام دورادور مراقب رفتارها بوده و از دبیران نسبت به اوضاع درس و رفتار او سوال می کردم از دانش آموزان خواستم که به او بیشتر توجه کرده و او را به خاطر کمترین کار مثبتی که انجام می دهد تشویق کلامی یا غیر کلامی کنند.
در فعالیت‌های گروهی بیشتر شرکت داده شد و از او خواستم هر وقت این افکار مزاحم به سراغش آمد چیز دیگری که دوست دارد را جایگزین کرده و اگر در مدرسه بود به سراغ من بیاید.
به اولیا او هم پیشنهاد کردم تا رفت و آمدهای با افراد خارج از منزل کم کنند و بیشتر به محدثه توجه کنند و خواستم تا آزمایشی به مدت 2 هفته مسئول فروش فروشگاه قرار داده شود.
چگونگی کاربرد راه حل ها دبیران محترم در طول ترم سعی کردند تا در کلاس بیشتر وادار به فعالیت کنند و فرصت ابراز وجود و اظهار نظر به او دادند.
- چون دانش آموز پر انرژی بود دبیر ورزش او را جزء تیم والیبال قرار داد.
- معاونین نرم تر و بهتر با او برخورد می کردند و مسئول انتظامات سالن قرار دادند.
- هدایایی با عناوین مختلف به او داده شد از قبیل پیشرفت تحصیلی، همکاری در مدرسه، ...
- با ضمانت و تعهد من به مدت 2 هفته مسئول فروش فروشگاه باشد.
نتیجه - تاپایان اسفند ماه هیچ شکایتی در مورد دزدی در مدرسه نشد.
- نسبت به فعالیت های گروهی ذوق و اشتیاق نشان می داد و کاملا پایگاه اجتماعی خودش را یافته بود.
- از نظر درسی‌پیشرفت چشمگیری مشاهده می‌شد و نمرات خوبی دریافت می‌کرد.
(در امتحانات میان ترم) فروشگاه را به خوبی اداره می کرد و تمام حساب های مربوط به فروش کاملا درست بود.
- دوستی و ارتباط من و او خیلی خوب شده بود به طوری که تقریبا هر روز باید همدیگر را می دیدیم.
- از مقرارت مدرسه به خوبی پیروی می کرد - با توجه به گزارشاتی که از خودش دریافت می کردم رفتار خانواده بهتر شده بود و رفت و آمد خواهرزاده‌ها و دیگران کمتر شده بود.
والسلام