«مقدمه » پدران و مادران به حکم عواطف جوشان و نیرومند پدری ومادری فرزندان را در زیر پر وبال محبت خود می پرورانند .کمبودی برای آنها باقی نمی ماند وکمتر پدر ومادری است که آرزومند نباشد فرزندانشان ازتمام مواهب زندگی برخوردار گردد و آینده ای درخشان برایش تامین نگردد لکن وقوع بسیاری ازحوادث تلخ وناگوار در گذشته وحال نشان می دهد که تنها سرنوشت کودکان را به دست عواطف کوروکر پدران ومادران سپردن کافی نیست .
بشر نتنها قبول دارد که طفل هم حق حیات دارد بلکه مادامی که خود نتواند نیازمندیهای خود را تامین کند باید خوراک و لباس ومسکن اورا تامین کرد واورا در مسیری که بابهره مند شدن از آموزش وپرورش به سوی یک زندگی بهتر وایدال پیش بروند .
تعاریف : کودک:طبق تعریف ارائه شده توسط whoهر انسان کمتر از 18 سال کودک محسوب می شود ویا از نظر سن به نمو جسمی وروانی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد چون حیات واقعی کودک با تولد آغاز می شودلذا دوران کودکی هم با تولد شروع می شوداز نظر قوانین شرعی پایان کودکی نزد دختر 9 سال و نزد پسر 15 سالگی تمام قمری است .(قانون مدنی م 1210) خانواده :طبق تعریف قانون مدنی ایران خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است و عبارت است از زن و شوهر وفرزندان تحت سرپرستی آنها که با هم زندگی می کنند و تحت ریاست شوهر و پدر هستند .
خشونت : عبارت است از هر گونه رفتار عمدی بین افراد که آسیب جسمی یا روحی را به همراه داشته باشد .
خشونت در خانواده :who: هر گونه رفتار غیر طبیعی که منجر به آزار رساندن به خود و یا دیگران باشد (آزار به صورت جسمی وروانی یا هر نوع می باشد) کودک آزاری :who:عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان ویا سعادت ت و رفاه و بهزیستی کودک بدست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند .
انواع کودک آزاری : کودک آزاری جسمی : کودکی که یکبار یا به دفعات مورد ضرب وشتم آزار و شکنجه قرار می گیرد .عبارت است از حمله فیزیکی به کودک به طوری که می تواند موجب درد ،بریدگی کبودی و شکستگی در استخوان ویا سایر جراحات و یا حتی مرگ کودک گردد .اشکال مختلف شامل شلاق زدن،بستن کودک کوبیدن به دیوار سوزاندن با آب جوش و یا مایعات داغ و تکان دادن شدید می با شد .
کودک آزاری جنسی : به کارگیری استفاده و واداشتن کودک به درگیری باهر گونه رفتار روشن جنسی ویا نمایش رفتارهای جنسی وتماس جنسی فحشاء و هر گونه بهره برداری جنسی از کودکان جهت لذایذ و ارضاء میل جنسی .
کودک آزاری عاطفی :هر گونه رفتار نامناسبی که بر عملکرد اخلاقی شناختی عاطفی و جسمی کودک تا ثیر منفی داشته باشد همانند آزارهای کلامی سرزنش یا تحقیر ناسزاگفتن مسخره کردن دست انداختن مقررات وتحقیر شدید و نامعقول داشتن ترساندن مکرر کودک از نتیجه سخت بدنی انتظارات و برخوردهای نامتناسب کودک به خدمت گرفتن کودک به خدمت گرفتن کودک در جهت ارضاء نیازهای عاطفی خود وپاسخ های رفتاری غیر قابل پیش بینی والدین که باعث بی ثباتی و دگرگونی و شناختی کودک شود .[1] کودک آزاری ناشی از غفلت و مسامحه : عبارت است از عدم مراقبت وعلاقه مندی به کودک شامل محرومیت از نیازهای اساسی همانند غذا، پوشاک و محرومیت از اقداماتی که جهت رشد رشد طبیعی و نموکودک نیاز است ویا کودک را در معرض خطر قراردادن (مانند رها کردن بچه بدون مراقبت ) میباشد .مسامحه یا غفلت به صورت عدم مراقبت کافی جسمانی و بهداشتی وعدم تامین نیازها ی روحی هیجانی و آموزش کودک ، ترک وبحال خود رها کردن کودک ، فقدان محبت ،صحبت نکردن با کودک ،عدم رسیدگی به وضعیت تحصیلی وبی توجهی به ترک مدرسه وکودک را در معرض خطراطی چون سرماو گرما قرار دادن می باشد به طورکلی ناتوانی یا غافل ماندن والدین از توجه و رسیدگی به نیاز های هیجانی وعاطفی مسامحه عاطفی نامیده می شود همچنین مسامحه فیزیکی شامل علائم کمبود تغذیه ای همانند عفونت های پوستی درماتیت اداری قنداق بچه[2] علائم کمبود ویتامین به صورت بیماری پلاگر وبری بری می باشد.[3] [1] مردی به حضرت علی (ع) از فرزندش شکایت کرد حضرت فرمودند :«فرزندت را نزن و برای ادب کردنش با ا و قهر کن ولی مواظب باش قهرت به طول نینجامد و زود بااو آشتی کن .
[2] درماتیت :نوعی التهاب پوستی ناشی از تماس ادرار با پوست ناحیه تناسلی است که معمولا به علت عدم رعایت در ناحیه قنداق بچه دیده می شود .
[3] پلاگر :نوعی بیماری ناشی از کمبود ویتامین های گروه B(نیاسین )است که زبان سیاه رنگ می شود .
علل کودک آزاری الف)عوامل مربوط به کودک : فرزند اول خانواده بودن نارس بودن داشتن معلولیت جسمی یا عقب ماندگی ذهنی بچه های بیش فعال کودکان سازش ناپذیر وابسته به تحریک پذیر فرزند خواندگی تک والدی کودکان دارای ظاهر فیزیکی بد کودکان ناخواسته و نامشروع 10- کودکانی که دائما بیمار می شوند ویا از خوردن غذا امتناع می کنند .
ب)علل مربوط به والدین 1- فقدان مهارتهای کافی به عنوان والد 2- خانواده های طرد شده و دارای روابط اجتماعی محدود 3- داشتن انتظارات غیر واقعی درک وتصور تعریف نشده و اشتباهی از توانایی های کودک متناسب 4- والدینی که به نوعی آزار وبی توجهی را دوران کودکی خود تجربه نموده اند و یا ارتباط طبیعی با والدین خود در کودکی نداشته اند .
5- والدینی که بدون تفکر و به طور آنی عمل می کند و از نظر فکری افرادی نابالغ،خود محور،زود رنج و حساس هستند .
6- عقب ماندگی ذهنی والدین 7- اختلاف روانی در والدین 8- سابقه ی اپی پسی (صرع) 9- انحطاط اخلاقی والدین و اعتیاد به الکل یا مواد مخدر 10- زمینه بیولوژیک همانند صدمات حین زایمان وکاهش سروتونین مایع محرک نخاعی در موارد عدم کنترل تکانه ها 11- والدینی که تنبیه کودک را نوعی آموزش انظباطی می داند.
12- سن پایین والدین 13- تفاوتهای شدید فرهنگی بین والدین 14- ازدواج زود هنگام بدون برنامه ریزی آسیب شناسی کودک آزاری: آسیب شناسی کودک آزاری محمد حسین بازرگانی نیمه دوم قرن بیستم را میتوان با شجاعت و افتخار عصر کودکان نامید.
بقای جامعه با اطفال است و برای این که جامعه به رشد و تعالی برسد باید طفل ,تربیت و برای زندگی عادی و اجتماعی آماده شود .شخصیت کودک در خانواده تکوین می یابد و هر خانواده زیر بنای ساختمان فکری نونهالان را تشکیل می دهد.
کودکان آسیب پذیر تر از سایر افراد جامعه اند، این آسیب پذیری به علل مختلف از جمله :کوچکی، معایب مادر زادی، بیماری ها ،عدم تطابق با محیط و نیز قدرت اندیشیدن و تشخیص بد وخوب است.
لذا برای چاره این آسیب پذیری والدین ،سرپرستان ،خود محور، زود رنج و حساس هستند .
والدینی که بدون تفکر و به طور آنی عمل می کند و از نظر فکری افرادی نا بالغ و مددکاران وکسانی که مسئولیت آن ها بر عهده دارند باید نخست آشنایی کامل ودرستی از این نکات ،ضعفها ،بیماریها ،و عوامل خطرزا داشته باشند.
برای اولین بار در سال 1964 توسط کافی درگزارش «شکستگی های متعدد استخوان های دراز مطرح شد» در سال 1962 کمپی نتایج صدمات عمدی وار د بر کودک و اثرات سوء آن را باصطلاح «سندرم »کودک کتک خورد ه معرفی کرد.
اپیومیولوژی (همه گیری ) اپید میولوژی کودک آزاری جسمانی در تمام جوامع به چشم می خورد و ارتباطی با ملیتشان اجتماعی و تحصیلات ندارد البته در مشرق به دلیل باورهای مذهبی مردم و اعتقاد به این که کودک هدیه الهی است کودک آزاری نسبتا کمتر دیده میشود .این سندرم در تمام گروههای سنی و نژادی وسطوح مختلف اجتماعی اقتصادی و در دو جنس دختر و پسر دیده می شود.
بنابراین گزارش مرکز ملی پیشگیری از بی توجهی به کودکان و کودک آزاری در آمریکا در سال 1992حدود 3 میلیون مورد مشکوک به کودک آزاری وجود داشته که حدود یک میلیون آن به اثبات رسیده است.32 درصد موارد آزار جسمانی در کودکان زیر5 سال 27درصد کودکان10-4 سال و 14درصد در سنین 15-18 سال اتفاق افتاده است .
منظور از حقوق کودک حقوقی است که کودک به مناسبت خرد سال بودنش دارد یا از آن محروم است.
در حقوق اسلام به نگهداری و تربیت طفل حضانت گویند .
طبق ماده 168 قانون مدنی نگاهداری اطفال هم حق وهم تکلیف ابوین است.
ج)والدینی که با کودک خود بد رفتاری می کنند مربوط به طبقه یا نژاد یا مکان جغرافیایی خاص نیستند و از مذهب تحصیلات شغل ووضعیت اجتماعی گوناگونی بر خوردار هستند .
بنابراین کودک آزاری در تمامی گروههای اجتماعی دیده می شود.تحقیقات کشورهای غربی و اروپایی نشان می دهد خانواده هایی که در فقر به سر می برند بیشتر با کودکان خود بد رفتاری می کنند .
عوامل محیطی : فشارهای اقتصادی سیاسی بیکاری و تورم خانواده های پر جمعیت و شلوغ پر مشکل و ناسازگار صنعتی شدن جوامع فقدان حمایتهای اجتماعی وجود قوانین مبنی بر مجازشدن تنبیه بدنی جهت تربیت و ایجاد نظم سوءاستفاده گر جنسی : در واقع تقریبا در 80% موارد کودک قربانی تهاجی جنسی مهاجم را می شناسد شایعترین حالت این است که پدر یا ناپدری دختر را مورد تهاجم جنسی قرار می دهد .
پدر معمولا دارای اعتماد به نفس ضعیف می باشد وتمایلات جنسی وی ضعیف است و یا از نظر جنسی بیش از حد فعال است .
دختران تقریبا 10 برابر پسران قربانی کودک آزاری جنسی واقع می شونند معمولا قربانیان تهاجم جنسی دختران جوان و غالبا مهاجمین مردان بالغ هستند گر چه دختران به عنوان هدف اولیه و اصلی تهاجم جنسی به شمار می آیند ولی نباید فراموش نمود که گاهی پسران جوان مورد تهاجم جنسی یک زن بالغ واقع می شود.
قربانیان کودک آزاری : بیشتر موارد رشد جسمی کودک در دوران قبل از دبستان شروع می شود ودرست در همین زمان است که کودک نیاز به توجه داشته و متاسفانه قدرت کمی برای دفاع از خود یا بیان مشکل برای دیگری دارد .
عوارض و اثرات سوءآزار و اذیت کودکان به دو صورت کوتاه مدت و دراز مدت بروز می کند .
گروه اول: دارای مشکلات کلامی سطح سواد کمتر باتوجه به سن عدم بلوغ اجتماعی متناسب باسن، هضات روحی کمتر اتکاءبه نفس کمتر و مشکلات شخصیتی (عمدتا ضد اجتماعی) بیشتری نسنت به گروه کنترل بودنند .کودکان آزاردیده در بر قراری ارتباط با دیگران ایجاد روابط اجتماعی و دست یابی نسبت به گروه کنترل توانایی کمتری از خود نشان می دادنند ضریب هوشی در کودکان کتک خورده کاهش بارزی در مقایسه با گروه کنترل نشان داده است و از نظر تحصیلی نیز عقب تر از سایر کودکان بوده اند .
در تکلم ضعیف ترند و دارای شخصیتی محتاط هستند و به طور متوسط 55 % آنان دارای شخصیت نا به هنجار هستند به طور ی که شخصیت ضد اجتماعی در این کودکان بیشتر دیده می شود اعتماد به نفس پایین و افسردگی نیز نسبت به گروه کنترل در اینان بیشتر است .
الف) عوارض جسمی : عوارض ها به دو صورت حاد ودیررس بروز می کنند : شامل اختلالات بینایی شنوایی پارگی وصدمات ارگان های داخلی خونریزی داخلی ناشی از صدمات فیزیکی وارده به قفسه سینه و شکم عقب ماندگی رشد عقلی و جسمی نقص های نرولوژیک (اسکلتی –عضلانی )و معلولیت می باشد .در کودک آزاری ممکن است پارگی کبد مزانتر (روده بند )یا اثنی اشر بدون اینکه هیچ اثر ظاهری بر روی پوست شکم دیده شود .
به دنبال ضربه به شکم رخ می دهد صدمات کبدی از مشخصات کاملا شناخته شده است .سندرم کودک آزاری است دربچه ها دیواره ی شکم نازک است و حفاظت خوبی در مقابل ضربه فراهم نمی کند لذا مواقعیکه ضربه شدیدی به قسمت مرکزی یا فوقانی شکم وارد می آید ممکن است قسمتهای از روده باریک (دئودنوم)دچار پارگی میشوند خونریزی از روده بند یا پارگی آن ناشی از فشرده شدن آنان بر روی ستون فقرات کمری می باشد گاهی آسیب عروقی باعث تشکیل لخته خون داخل عروق مزانتر و یا انفارکتوس روده می گردد همچنین سوراخ شدگی روده ها ممکن است 1تا 2 روز بعد رخ دهد به دلیل نداشتن علائم بارز در بچه ها می تواند منجر به مرگ آنان گردد در کودکان طحال پایین تر از دنده ها قرار می گیرد و هر گونه ضربه به شکم می تواند موجب خونریزی حاد ویا تاخیری (خونریزی زیر کپسولی )می گردد که ممکن است مرگ کودک را در پی داشته باشد .
عوارض روحی و روانی : شامل اختلالات شناختی اختلال شخصیت تجزیهی اضطرابی، شبه جسمی، اشکالات کلامی (تاخیر در حرف زدن ) کاهش اعتماد به نفس افسردگی افکار خودکشی همچنین عقب ماندگی رشد اجتماعی می باشد .
کودکانی که درون خانواده با کمبود عاطفه و توجه مواجه هستند محبت را در خارج خانه و بیگانگان طلب خواهند نمود .
خرده گیری و سرزنش دائم اعمال ابتکار ی کودک را از او می گیرد و کودک اعتمادبه نفس خود را از دست می دهد .به همین دلیل نا امید می شود و گوشه گیرشد و با دیگران ارتباط برقرار می کند و دیگران را مسئول شکستهای خود می داند .
بردگی کودکان : اعلامیه حقوق بشر و حقوق کودک فریاد و جدان همه انسانها است .
جاسن کر ماده یکم اعلامیه حقوق بشر می گوید : « تمام افراد بشر آزاد بدنیا میآیند و از لحاظ حیثیت و حقوق باهم برابرند.
همه دارای عمل و وجدان می باشند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند معلوم می دارد که بشریت از گذشتههای ننگین خود نادم است و توبه نامه ی خود را به منظور جبران گذشته انتشار می دهد ».
امام علی (ع)به فرزند خود حضرت مجتبی (ع)می فرمایند :بنده ی کسی نباش که خدا آزادت آفریده است اسلام با رژیم بردگی مخالف بود مخالفت اسلام دو جنبه داشت 1- مخالفت بامنابع بردگی 2- کوشش در راه تقلیل بردگان و فراهم کردن اسباب آزاد شدن آنان کودک و کار : کودک نباید قبل از رسیدن به حداقل سن کار، استخدام گردد و در هیچ مورد اشغال او به خدمتی که مضر به سلامتی و تعلیم و تربیت او بوده و مانع رشد جسمی و فکری و اخلاقی او گرد مجاز نمی باشد.
دوران کودکی دوران آمادگی است نه کار آنها که دست اندرکار پرورش نهالها و درختان میوه هستند عقیده دارند که اگر درختی زودتر از موقع و در شرایطی که هنوز رشد کامل پیدا نکرده بارور شود .
باید از باردادن آن جلوگیری کرد تا نیروی خود را صرف رشد و تقویت تنه و شاخه ها و ریشهها کند .از این جهت است که باغبانهای مجرب و کار آزموده نه تنها از میوه دادن درختان نورسیده و خرد سال خوشحال نیستند بلکه عملا جلوی باردادن درخت را گرفته آن را تا موقع رشد کامل به تاخیر می اندازند.
آفریننده موجودات خدا است و این طرح را خدا اعمال کرده است.
گیاه باید به اندازه ی کافی رشد کند تا گل و دانه دهد.
درخت باید به اندازه لازم بزرگ شود تا میوه دهد.
حیوان باید دوران کودکی خود را پشت سر گذارد تا بتواند و ظایف خود را انجام دهد.
انسان نیز از این قاعده مثتثنی نیست .
لزوم حمایت از مادر کودک : هیچ دستی برای نوازش کودک مهربانتر از دست مادر نیست .
نیازمندیهای کودک از لحاظ رشد جسمی و سالم زیستن در تغذیه کافی،تفریح و بهداشت خلاصه می شود .
ویل دورانت در مورد عرب عصر جاهلیت می نویسد : پدر دختر را اگر می خواست می توانست به هنگام تولد او را زنده بگور کند و اگر نمی کرد دست کم از تولد وی غمگین می شد و از شرم زدگی از کسان نها ن می کرد .
زیر ا احساس می کرد که کوشش وی هدر شده است.
پدران و مادران بحکم عواطف جوشان ونیرومند پدری ومادری فرزندان را در زیر پروبال محبت خود می پرورانند و کمبودی برای آنها باقی نمی ماند کمتر مادری است که آرزومند نباشد فرزندانش از تمام مواهب زندگی برخوردار گردد و آینده ای درخشان برایش تامین نگردد .لکن وقوع بسیاری از حوادث تلخ و ناگوار در گذشته وحال نشان میدهد که تنها سرنوشت کودکان را بدست عواطف کوروکر پدران ومادران سپردن کافی نیست بشر نه تنها قبول دارد که طفل هم حق حیات دارد بلکه مادامی که خود نتواند نیازمندیهای خودرا تامین کند باید خوراک و لباس و مسکن او را تامین کرد و او را در مسیری قرار داد که با بهره مند شدن از آموزش و پرورش صحیح بسوی یک زندگی یهتر و ایده ال پیش برود .
آزار وبهره کشی : کودک باید در مقابل هرگونه مسامحه و آزار بهره کشی حمایت گردد و تحت هیچ عنوان مورد داد وستد قرار نگیرد .در میان حیوانات هم جنس کمک و مساعدت و تعاون به نحو شایستهای به چشم میخورد.آنها در کمال مساوات و مواسات با هم زندگی میکنند قوی در خدمت ضعیف است و ضعیف متکی به قوی در میان افراد یک نوع خیلی کم اتفاق می افتد که تعدی و تجاوزی وجود داشته باشد اگر هم کسی باشد با مقاومت طرف مقابل روبرو می شود .
به همین جهت است که اینها بنده و برده یکدیگر نمی شود .
در راه خود مستقیم و درزندگی دادگر ودادگسترند .
اما به انسان که می رسیم اینکه باهمه ضعف جسمانی او از لحاظ فکری و عقلی از همه قویتر و در عرصه پهناور جهان فعال مایشاء است .
آدمی از بصری بندگی آدمی کرد گوهـری داشت ولی نذر قباد وجم کرد یعنی از خوی غلامی بندگی آدم کرد من ندیدم که سگی پیش سگی سرخم کرد کودک معصومی هم گرفتار آزار و بهره کشی می شود سنی که باید روزی جای نسل سابق بگیرد چون ناتوان است و سنگر قدرت در دست نسل سابق زندگی و آسایش فدای زندگی و آسایش آن نسل می شود .
فاجعه فرزندکشی بعناوین مختلف در تاریخ بشریت رواج داشته است .
گاه در برابر خدایان خیالی و معبودهای باطل ودروغین خود طفل معصوم قربانی می گردد .
رگهای نازک گردن کودک را به دست جلاد می سپردند تا بت شاد گردد و پدرو مادر از کفن شادی و رضایت او کام رواگردند و به مراد و مقصود خود برسند هنوز در هندوستان این کار به طور مخفیانه انجام می شود .
دستور جاودانی قران در این باره این است : ولاتقتلواولادکم خشیۀ املاق–نحن نرزقهم وایاکم ان فتلهم کان خطنا کبیرا(اسراءآیه 3) «فرزند خود را از ترس تنگ دستی نکشید که آنها و شما را روزی می دهیم کشتن آنها خطائی بزرگ است » امام علی (ع) می فرمایند عاقل به تربیت پند می گیرد و حیوان به زدن .بله اگر بچه انسان هم حیوان است مجازید که از راه زدن تربیتش کنید .(نهج البلاغه ) تشخیص کودک آزاری : تشخیص کودک آزاری را اعلام نموده تشخیص بصورت گروهی صورت میگیرد .
چندین علامت ممکن است دال بر کودک آزاری باشد تعدادی از این علائم با ظاهر کودک و بقیه با علائم با رفتارهای کودک در ار تباط می باشد .
اهداف تشخیص : الف ) بعد انسانی و اخلاقی :کودکانی شدیدا نیاز به محبت و توجه دارند و گاهی سخت در محیط خانواده یا بیرون تحت آزار و اذیت قرار می گیرند لذا بحکم انسانیت موظف به حمایت تمام عیار از آنان هستیم .
ب) بعد پزشکی : 1- درمان والدین :بعضی از روانشناسان کودک آزاری را علامتی از اختلال نهفته روانشناختی والدین می دانند و برای توقف آزار درمان والدین را اساسی ترین اقدام درمانی می دانند .
2- پیشگیری :از بروز اختلالات شخصیتی و رفتاری در کودک .
3- پیشگیری : از بروز آسیب جسمی و مغزی و صدمات فیزیکی به چشم ها و گوش ها و صدمه به (C.N.S).
4- پیشگیری :از مرگ کودک درشیر خوران زیر یکسال (10%) 5- جلوگیری : از تکرار مجدد آزار (60%) مراحل تشخیص : گرفتن شرح حال :1- 15% به علت صـدمات بدنی به بخش اورژانس آورده می شود .2- اغلب شبها و باتاّخیر درحالی که معمولا آسیب جدی دارنند .3- معمولا صدمات باشرح حال داده شده هم خوانی ندارد و والدین در خصوص علت ایجاد صدمات داستان ها را عوض می کنند همچنین شرایط و محلی که حادثه یا مرگ رخ داده است نیز باشر ح حال مغایر می باشد .
معاینه کودک آزاردیده :کودک راباید کاملا لخت نمود و تمام بدن رامعاینه کرد .
معاینه دهان لبها گوش ها و کف دست و پاها نیز علاوه بر سایر قسمتها ضروریست جهت انجام یک معاینه صحیح رعایت نکات ذیل ضروری است .
حتی الامکان بایستی سعی شود که کودک را در یک محیط ساکت و آرام معاینه نمود فضای اتاق رنگ دیوارها تصاویر بهتر است مناسب حال کودکان باشد.
برای کودکان خرد سال استفاده از وسایل بازی و سرگرم کننده مفید خواهدبود هرگز برای انجام معاینه نبایستی به زور متوسل شد.حضور یکی از والدین یا مراقب کودک در کنار وی به شرطی که منعی نداشته باشد موجب آرامش خواهد شد .
چنانچه ضرورتی برای معاینه دستگاه تناسلی وجود ندارد خصوصاّ برای کودکانی به حالت ترس و وحشت دارند و یا از انجام معاینه ممانعت به عمل میآورند بهتر است ازمعاینه دستگاه تناسلی منصرف شود (مگر درمواقع لزوم ) بایستی از معاینات طولانی که می تواند برای کودک خسته کننده باشد جداّخودداری نمود.
معاینه ناحیه تناسلی دختران در مورد آزار جنسی به عهده متخصصین پزشک قانونی و یا پزشک متخصص زنان مورد اعتماد دستگاه قضائی می با شد .
معاینه مقعدی از کودکان پسری که تحت آزار جنسی قرار گرفته اند به عهده متخصصان پزشکی می باشد .
روش معاینه : الف)توصیف ووضعیت فیزیکی ب)توصیف دقیق طرز برخورد رفتار کودک در خلال معاینه ج)بررسی چگونگی وضعیت لباس د)بررسی رشد کودک : روشهای استاندارد مانند :اندازه گیری وزن قد دور سر دور بازو استفاده از چارت های رایج رشد کودک می باشد .
برای مثال (زمانیکه منحنی رشد کودک 50%به صدک 25 و یا 10%افت می کند دال بر اختلال رشد می باشد اندازه گیری دور بازو برای تعیین چگونگی تغذیه کودک کمک کننده است.دور بازو کمتر از cm 14در کودکان 5-1ساله بنفع اختلال تغذیه بوده و نیازبه بررسی دارد ر)معاینه فیزیکی دندان ها ,چشم ها و کلیه قسمتهای بدن ز)توصیف دقیق جراحتهای سطحی :کبودی ,خراشیدگی ,سائیدگی ,گاز گرفتگی از نظر محل ضایعه اندازه تعداد شکل رنگ و زمان ایجاد آن.
ش)بررسی هر گونه سوختگی از نظر محل شکل ضخامت و مراحل بهبودی و در صورت تعیین علت سوختگی س)بررسی شکستگی استخوان تعیین نوع شکستگی علائم و نشانه های کود ک آزاری جنسی علائم مهم در معاینه کودک آزاردیده الف)خلاصه کودک : 1- کودکان آزاردیده حالت ترس دارند بخصوص از پدر و مادر 2- گاهی گوشهگیر و حالت تهاجمی دارنند مقاومت کند در برابر معاینه پزشک3- قیافه بهتزده دارنند و نگاه گریز وسردی دارند.4- نحیفولاغر اندامند و دچار (F.T.T)عقب ماندگی رشد جسمی هستند ومشکلاتی مثل :دهیدراته ودرماتیت دارنند ب)علائم و نشانه های آزار جسمی در کودک در گیری سایر اعضاءبدن : صدمات وارده به مغز می تواند موجب تشنج وبیهوشی در کودکان گردد.
معمولا خونریزی در ناحیه زیر سخت شامه مقعد ایجادمی شود .گاهی بعلت تکان دادن بیش از حد کودک موجب خونریزی در مقعد وهمچنین جابه جایی نسج مقعدی به صورت حرکت لایه ای می گردد بطوریکه این لایه ها بروی هم می لغزند وبدین ترتیب تارهای عصبی سلولهای مغزی صدمه می بینند و می تواند به علت آسیب دائمی مقعد باعث نقصی عصبی بصورت اختلالات اسکلتی عضلانی درکودک گردد.
صدمات شدید وارده به صورت می تواند موجب خونریزی در عروق شبکیه چشم،کاهش بینایی و کوری گرددو یا دررفتگی عدسی ممکن است دیده شود.
آثار و علائم در مورد غفلت و سهل انگاری نوع جسمی می تواند به صورت گرسنگی شدید باشد .تغذیه ناکافی موجب می شود کودک مستعد ابتلا به عفو نتها و اختلالات کمبود ویتامینی گردد و به دلیل فقر پروتئین و کمبود کالری قسمت زیادی از بافت های بدن از دست می رود .در صورت کاهش وزن اولیه بدن میزان بیش از 40%خصوصا ّدرمورد کاهش سریع وزن ،احتمال مرگ نیز وجود دارد.در اطفالی که دلیل غفلت و سهل انگاری والدین یا سرپرستان قانونی دچار گرسنگی شدید شده اند .دوفرم متفاوت دیده می شود .
نوع مرطوب :درگرسنگی نوع مرطوب ورم شدید درتمامی قسمتهای بدن به همراه تجمع مایع فراوان درحفره شکم و حفره حبنب متعاقب تحلیل شدید عضلانی وکاهش پروتئین پلاسمای خون دیده می شود.
نوع خشک :ورم بدن وجودندارد ولی فشارخون پایین می افتد و قلب نارسا میشود.چنین کودکانی ظاهری لاغر،صورتکشیده،چشمهای فرورفته به تحلیل عضلانی ،لاغری گردن (سر به نظر بزرگ می آید ) و پوست رنگ پریده دارند.
درچنین مواقعی ممکن است والدین ادعا کنند که بچه از خوردن امتناع می ورزد.قبل از تشخیص سهلانگاری و مسامحه جسمی بایستی بدخیمی ها ،کم کاری غده آدرنال،بیماری های روده ای (اختلال هضم وجذب ) و نقصهای متابولیک سرشتی را ردنمود.
بعضی متخصصین مهمترین اقدام را درمان والدینی مسئله در درمان کودک تحت آزار اینستکه آیااورا از محیط خانواده خارج نمائیم یا اینکه اجازه بدهیم کودک درمحیط خانواده تحت درمان قرارگیرد .
اصول درمان : شامل حمایت از کودک ،مراقبت و روان درمانی گروهی وخانواده درمانی می باشد.
(family group therapy +protection + crac) درمان والدین : حذف یاتعدیل عوامل استرس زای محیطی و اجتماعی روان درمانی آموش تکنیکهای رفتاری به والدین درخصوص کنترل هیجانات و ایمپالسها (تکانهها) و ایجاد نظم و انظباط درمحیط خانه بدون بروز رفتار انفجاری (رفتاردرمانی) می باشد .
درمان کودکان : درمان کودکان بسته به سن وی روشهای مختلفی موردارزیابی قرار گرفته است ونتایج نشان می دهد که بهترین روش درمانی درمورد کودکان کم سن و خرد سال بازی درمانی است .سایر اقدامات شامل مراقبت روزانه و شرکت کودک درگروههای ویژه روان درمانی به صورت کوتاه مدت می باشد .درمان درمورد سوءاستفاده جنسی به طور مستقیم برروی کودک آزاردیده صورت می گیرد .البته همانطورکه ذکر شد ه سوءاستفاده جنسی از کودکان زیر 5-3 سال نادراست وبیشتر برای دختران باسن بیشتر اتفاق می افتد روشهای درمانی شامل :روان درمانی فردی ،روان درمانی گروههای خوددرمان میباشد استراتژی کلی دردرمان : حدالامکان ازجدا شدن کودک وولدین خودداری می شود مگر در موارد ضروری تاحد امکان از مقیم شدن کودک آزاردیده در محل نگهداری مخصوص خودداری شود .
درگیرنمودن والدین بنحوی که خود آنها جهت رفع مشکلات خانواده اقدام نمایند.
باید سعی کرد از بروز مجدد آزار و سوء استفاده در خانواده پیشگیری شود.
پیشگیری : بهترین درمان ،اقدامات پیشگیرانه است ودرسه سطح صورت می گیرد .
پیشگیری اولیه :شامل تمامی اقداماتی است که منجر به استحکام بنیان خانواده و همچنین اجتماع می گردد .
پیشگیری ثانویه:شامل شناسایی خانواده پر خطر قبل از گرفتار شدن کودک می باشد.
پیشگیری ثالثا:شامل اقدامات مداخله ای ،درمانی وحمایتی برای خانواده های گرفتار می باشد و باید سعی کرد از بروز مجدد سوءاستفاده جلوگیری شود.
برنامه های پیشگیرانه آزارجسمی کودک معمولا از درون قبل از تولد ومستقیما برروی والدین شروع می شود درحالیکه درموردسوءاستفاده های جنسی برنامه های پیشگیرانه مستقیما روی کودک آزاردیده اجرامی شود .برای مثال ویزیت مادران باردار ، ارجاع به متخصصین اطفال، برنامه های آموزشی والدین ودسترسی راحت و آسان مادران و کودکان به خدمات بهداشتی و اجتماعی برای حداقل یک دروه 6ماهه تادو ساله ،حین و پس از زایمان جزء سطوح اول پیشگیری می باشند .
برنامه های آموزشی جهت پیشگیری از سوءاستفاده جنسی: افزایش آگاهی درخصوص احتمال سوءاستفاده جنسی بین اعضاءخانواده ویا افراد غریبه .
تسهیل و ترغیب گزارش موارد سوءاستفاده جنسی می باشد مثلا دربسیاری از کشورهاگزار ش اجباری توسط پزشکان.
آمار کودک آزری : 56% از کودکان آزار دیده دختران و44%پسران هستند و44%از موارد کودک آزاری توسط پدران و 12درصد توسط مادران صورت می گیرد .بیش از 78%از موارد کودک آزاری به شکل جسمانی است 5%ازموارد آزارها سوءاستفاده کودکان است بر اساس آمار تنها درسال گذشته (سال 84)8000 خشونت خانگی ثبت شده که هزارمورد آن کودک آزاری بوده است.
درمهرماه سال 84 مدیر کل اموراجتماعی وزارت ارشاد اعلام کرد کودک آزاری به مرحله «احنطرار»رسیده است از سوی دیگر پژوهشی که برروی 585 کودک کار خیابانی در گروه سنی 6تا 18 سال وبه منظور اطلاع از وضعیت زندگی این کودکان صورت گرفته بیانگر این واقعیت است که بیش از 50 %این کودکان توسط اعضای خانواده ویا صاحبان کارخود درمحل کار مورد سوءاستفاده جنسی قرار می گیرد.
گزارش چند مورد از آزار کودکان : مورد1 نوجوان 16 ساله ای که در یک مدرسه راهنمایی در قم تحصیل می کرد به خاطر برخی موارد انضباطی از سوی معاون مدرسه به اخراج تهدید می شود و پس از فراخوانده شدن به اتفاق مادرش به مدرسه مورد تحقیر و توهین قرار می گیرد وی در کنار خط آهن منتظر آمدن قطار می شود با رسیدن قطار گردن خود را روی ریل می گذارد و به طرز دلخراش کشته میشود .در جیب وی نامه به خط خودش پیدا می شود که انگیزه خودکشیی را اذیت و آزار مسئولین مدرسه عنوان کرده است.
مورد2 پیمان کوچولو بخاطر خشونت والدین زمانی که تنها 35 روز داشت جان باخت مورد3 دختر 15ساله پس از کتک شدید از جانب پدرخوداقدام به خودکشی نمود.
مورد4 دست وپای های پرستوی 4ساله توسط ناپدریداغ سوزانده شده.
مورد5 تجاوزبه دو دختر 7و10 ساله درراه مدرسه به منزل مورد6 مریم که مادری جوان درتهران است می گوید بازی گوشی پسرم من رابه ستوه آورده بود به قدری محکم زدمش که دلم برایش سوخت اشکهایم راپاک می کردم واز خودم بدم آمده بوداز اینکه از قدرتم سوءاستفاده کرده بودم حتی کمی جاخوردم اما میدانستم که باز این کارراخواهم کرد.
مصاحبه دکتر سعادتی (روانشناس) معنی و مفهوم کودک آزاری چیست؟درمورد کودک آزاری تعاریف زیادی وجوددارد مفهوم کودک دومرحله دارد .مرحله اول تا 6سالگی است .مرحله دوم 6تا 12سالگی است (نوجوانی یا پیش بلوغ ) جلوه و صورتهای آزار رسانی را نام ببرید؟آزارو اذیت در جنبههای مختلف عبارتند از آزار جنسی به کودکان ،تنبیه ، وادار کردن کودکان به تکدیگری و کار کردن کودکانی که با شرایط فیزیکی آنها هم خوانی ندارد.دزدی ،خلاف، قاچاق فروشی، مصرف مواد مخدر .
عمومیت کودک آزاری را بیان کنید؟
در جوامعی که از بعد اقتصادی غنی نیستند (عقب نگه داشته شده یا درجه سوم شیوع زیاد )عوامل اصلی آن 1- فقر اقتصادی :باعث اختلافات و ناسازگاری است در نتیجه باعث طلاق وجدایی می شود .و کودکان بلاتکلیف هستند و مورد آزار جنسی و عاطفی دیگران قرار می گیرند و به علت امرار معایش به دزدی و کارهای سخت روی می آورند .2- فقر فرهنگی :خانواده هایی که به تربیت فرزندان خود اعتقاد ندارند تربیت تولد وتعدد فرزند را رعایت نمی کنند .3- عدم توجه جامعه :جامعه و حکومت ما مباحث علمی وروان شناسی را به رسمیت شناخته ونمادینه نکرده وانتظارما از حکومت این است که در مجلس این مسئله را به صورت جدی بررسیو بعد از بررسی مصوبات جلسه را به صورت قانون نمادینه کنند تا طرح برنامه ریزی خاصی داشته باشند وی ندارند و از طریق بهزیستی این کار به خوبی توزیع ویا اصلا فو شود .
عدم کارفرهنگی :کار در صداوسیما خیلی محدود ویا اصلا انجام نمی شود ویا کتابی کافی نوشته نشده است و اگر هم باشد درسطح بالا وتخصصی وبا قیمت گران عرضه می شود.