امروزه بسیاری از زنان میدانند که محیط زیست در همه جا مورد بهرهبردای بیش از حد قرار میگیرد و تخریب و آلوده میشود، زنان میدانند که تخریب لایه ازن تهدیدی زیستمحیطی برای همه موجودات زنده دنیاست. زنان از آثار زیانآور پرتو خورشید اطّلاع دارند و متوجه تغییر آب و هوا، گرم شدن زمین و شیوع بیماریها هستند. در بهار، شاهد برف زمستان و در زمستان، شاهد گرمای تابستان نتایج این رفتار انسانی است.
آنان میدانند بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت. برای بقا در طبیعت باید از قوانین آن پیروی کرد و برای هماهنگی با طبیعت باید در شیوههای زندگی تغییراتی به وجود آورد، باید ارزشهای طبیعت را درک کرد و به آن احترام گذاشت. در واقع تغییر الگوی مصرف و روی آوردن به درست مصرف کردن کالاها، انرژی و منابع، بنیادیترین رویکرد برای مقابله با موج مصرف، تخریب محیط زیست و آلودگی بهشمار میآید. امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط زیر بسیار قابل تامل و اثربخش میباشد:
اگر آگاهی ما انسانهایی که بیدریغ مصرف میکنیم و بیرویه مواد زاید و آلوده تولید میکنیم در حدی باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه حد ضروری است؟ و هر مقدار مواد زاید که تولید میکنیم، یا هر مقدار انرژی که مصرف میکنیم چه اثری بر محیطزیست میگذارد و چه هزینهای را برای رفع آلودگی ناشی از آن بر ما تحمیل میکند و همچنین اگر الگوی مصرف را درست بشناسیم و این الگو را در زندگی خود تعمیم دهیم، شاید بسیاری از مسایل ناشی از ورود آلایندهها به محیطزیست حل شود، زیرا فزونی مصرف به معنای فزونی ضایعات و آلودگی محیطزیست است. اگر تصمیم داریم در این زمینه نقش آلوده کننده کمتری داشته باشیم باید الگوی مصرف صحیحی برای خانواده ایرانی تهیه کنیم که در اینجا زن به عنوان همسر، مادر، مدیر برنامهریز خانواده و کسی که نقش اصلی در تنظیم خرید و چگونگی مصرف را به عهده دارد و همچنین به عنوان مربی، فرهنگ ساز نسل آینده و سرانجام به عنوان پیوند دهنده کودکان به خانه و جامعه میتواند نقش بسیار مهمی در تغییر الگوی مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی داشته باشد.
● راهکارهای کاهش مصرف:
۱) ارتقای سطح آگاهی زنان در زمینه مصرف صحیح:
در درجه اول ابزار زنان آگاهی و خودباوری آنهاست. زنان باید به نقش آموزش دهنده خود در مورد درست مصرف کردن و در نتیجه کاهش ضایعات واقف باشند و بچهها را از کودکی در خانه طوری تربیت کنند که افراد مصرفگرا نباشند و این در صورتی ممکن است که زن در زندگی روزمره الگوی صحیحی از مصرف داشته باشد. برای مثال دانستن میزان گالری مورد نیاز بدن در سنین مختلف کمک به خرید مواد به اندازه نیاز میشود. در موقع رفتن به فروشگاه، داشتن فهرست کالاهای مورد نیاز از خرید بیمورد ممانعت بهعمل میآورد. خرید در یک روز در هفته هم میتواند هم از الودگی هوا و هم از خرید زاید ممانعت نماید.
۲) کاهش استفاده از کالاهای یک بار مصرف:
در سال ۱۹۹۰ در اتریش، خانوادههای داوطلب با تغییر الگوی مصرف و کاهش استفاده از کالاهای یکبار مصرف موفق شدند زبالههای تولیدی خود را تا حد ۱۹ درصد نسبت به خانوادههای معمولی که وارد مطالعه نشده بودند، کاهش دهند و این کاهش پس از یک سال به ۳۴ درصد رسید.
۳) افزایش دوام اجناس تولیدی:
اگر محصولات تولیدی با دوامتر باشند و زنان در برنامهریزی روزمره از محصولات بادوامتر استفاده کنند، مدت استفاده از آنها طولانیتر خواهد شد.
۴) کاهش میزان سمی بودن زبالههای خانگی:
خانمها با تفکیک مواد زاید سمی خانگی در محل تولید، میتوانند خیلی از آلودگی محیطزیست جلوگیری کنند.
۵) کاهش حجم زباله از طریق بازیافت و استفاده مجدد:
امروزه در کشورهای مختلف جهان بازیافت زباله بسیار معمول است و به علت اهمیتی که مواد اولیه در فعالیتهای صنایع دارند و نیز محدودیت منابع و افزایش قیمت مواد اولیه مواد خام و سرانجام به دلایل ملاحظات زیستمحیطی، سی درصد اجزای ترکیبی زباله نظیر کاغذ، مقوا، شیشه، پلاستیک، فلزات از طریق بازیافت مورد استفاده مجدد قرار میگیرند و بار دیگر به عنوان مواد اولیه به کارخانه ها تحویل میشوند. هفتاد درصد مابقی اجزای ترکیبی زباله نیز توسط کرم خاکی با نام علمی آیزینیافوتیدا۱ به کود آلی بیولوژی ورمی کمپوست تبدیل و کودش به افزایش محصولات آنهم از نوع ارگانیک میانجامد و خود کرم هم در توسعه صنایع داروسازی، صنایع غذایی، صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده میشود
خسرو سلجوقی، عضو هیأت علمی، بازنشسته معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در یادداشتی که برای «تابناک» فرستاده، درباره تأثیر زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده چنین مینویسد:
امروزه دیگر بر همگان آشکار شده است که محیط زیست در همه جا مورد بهرهبردای بیش از اندازه قرار میگیرد و تخریب و آلوده میشود که حاصل این روند، از بین رفتن لایه ازن و تهدید سلامت همه موجودات زنده دنیاست. از آثار زیانآور پرتو خورشید آگاهی دارند و متوجه تغییر آب و هوا، گرم شدن زمین و شیوع بیماریها هستند که در بهار، برف زمستانی میبارد و در زمستان، شاهد گرمای تابستانیم و اینها همه نتایج رفتار انسانی است.
بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت؛ برای بقا در طبیعت، باید از قوانین آن پیروی کرد و برای هماهنگی با طبیعت، باید در شیوههای زندگی تغییراتی پدید آورد، باید ارزشهای طبیعت را درک کرد و به آن احترام گذاشت. در واقع تغییر الگوی مصرف و روی آوردن به درست مصرف کردن کالاها، انرژی و منابع، بنیادیترین رویکرد برای مقابله با موج مصرف، تخریب محیطزیست و آلودگی به شمار میآید. امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط زیر، بسیار قابل تأمل و اثربخش است:
اگر آگاهی ما انسانهایی که بیدریغ مصرف میکنیم و بیرویه مواد زاید و آلوده تولید میکنیم، در اندازهای باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه اندازه ضروری است و هر مقدار مواد زاید که تولید میکنیم، یا هر مقدار انرژی که مصرف میکنیم، چه اثری بر محیطزیست میگذارد و چه هزینهای را برای رفع آلودگی ناشی از آن بر ما تحمیل میکند و همچنین اگر الگوی مصرف را درست بشناسیم و این الگو را در زندگی خود تعمیم دهیم،