مقدمه ضرورت مطالعه و به تبع آن، اشاعه اطلاعات در جوامع امروزی، جایگاه ویژهای دارد و دراین میان توصیفگران و تسهیل کنندگان امر اطلاع رسانی، کسانی جز کتابداران و متخصصان‌دانش‌شناسی نمی‌باشند، اما افسوس که تا به امروز آن شأن واقعی را نیافته و هنوز بسان‌جزیره‌ای ناشناخته در تلاطمی از ابهامات پیش پا افتاده، سردرگمند و ناپیدا.
اگر اطلاعات نیازاست، کتابدار و دانش‌شناس، ضرورت است و اطلاعات و اطلاع رسانی لازم و ملزم همدیگرند.کتابداری عبادت است زیرا کتابخانه‌ها در رویارویی با مردم و خدمت به جامعه معنا و مفهوم‌واقعی خود را می‌یابند.
کارهای کتابدار بکلی وسیله‌ایست برای رسیدن به یک هدف و این هدف‌خدمت است و غیر از کتابدار متخصص از کس دیگری ساخته نیست و کس دیگری نمی‌تواندجای او را بگیرد.
(عماد خراسانی، 1379، ص 4) فلذا بر آن شدیم تا مقاله‌ای در شناخت جایگاه مهم کتابخانه ها، بویژه کتابخانه های عمومی‌و ضرورت اطلاعات و نقش منحصر به فرد کتابداران در ترغیب و ترویج فرهنگ عادت به‌مطالعه، ارایه نماییم، انشاءاللّه که مثمرثمر واقع شود.
کتابخانه کتابخانه باب دانایی است و دانایی توانایی است.
توانایی برای کسب پیروزی، سعادت وافتخار.
کتابخانه‌ها وسیله ایجاد انگیزه و ترغیب و پیشرفت تمایل به مطالعه و «اشاعه فرهنگ عادت‌به مطالعه» هستند.
کتاب، یک رسانه گروهی است که در آن مطالبی ضبط شده و قابل انتقال‌می‌باشد و بازیابی مطالب آن از نظر زمان و مکان محدودیت ندارد.
آموزش بعنوان مقدس‌ترین‌فعالیت آدمی و یادگیری بعنوان عالی‌ترین فرصت در زندگی و کتاب بعنوان ممتازترین ابزارارتباط و مبادله دانش بشری در طول تاریخ مطرح بوده و هست.
در تاریخ، کتاب همواره‌بعنوان عامل اصلی انتقال دانش و اندوخته‌های بشری شناخته شده و از ارکان مهم تعامل‌فرهنگ‌ها و اندیشه‌های مردمان و جوامع در همه ادوار تاریخی می‌باشد.
از دیرباز حتی دردورانهایی که هنوز کاغذ پس از چاپ وارد عرصه زندگی انسان نشده بود و کتابها بر پیوست‌آهو و نظایر آن نوشته می‌شد، باز هم کتاب از جایگاهی رفیع و تعیین کننده در انتقال طولی وعرضی علوم برخوردار بوده است.
بخش عمده‌ای از تثبیت و ماندگاری دانش و فرهنگ،مرهون کتاب است.
کتاب، دریچه‌ای است به سوی جهان شگفت‌انگیزعلم و معرفت و مطالعه‌راهی است بسیار ساده و عملی برای پرورش استعدادهای خدادادی انسان، و آموزش علوم وفنونی است که او را در مسیر رشد و تکامل راهنمایی می‌کند.
اگر بتوانیم مطالعه را در انسان به‌صورت عادت درآوریم، دیگر ارتباط او با جهان دانش و آگاهی سخت نخواهد بود و بدون هیچ‌دشواری و زحمتی، خواهد توانست از راه مطالعه، درک و اندیشه خود را نسبت به جهان‌هستی رشد و تعالی بخشد.
بر این اساس برای حفظ و صیانت از فرهنگ ملی و دستیابی به‌توسعه فرهنگی، پرداختن به کتابخوانی از اهم مسایل است و جامعه امروزی به آستانه فرهنگی‌غیرمادی که در آن، اطلاعات، آموزش و شناخت محور است، قدم می‌گذارد.
لذا برای ورود به‌این مرحله از حیات انسان و جامعه نیاز به کسب آمادگی است.
تعریف مطالعه مطالعه از باب مفاعله است و فرد با بهره جستن از آن به روشنی درونی دست می‌یابد،همان گونه که خورشید طلوع می‌کند و صبح روشن را مژده می‌دهد.
در فرهنگ فارسی عمید،مطالعه از نظر معنا و مفهوم، به معنی اطلاع یافتن از چیزی با ادامه نظر در آن، خواندن کتاب یانوشته دیگر و دقت کردن در آن می‌باشد.
بنظر آلفرد آدلر، مطالعه یا هنر خواندن، جریانی‌است که فکر بدون کمک منبع خارجی و یا تمرکز روی مطالب با استفاده از نیروی خویش،سبب ارتقاء شود.
در نتیجه مطالعه، فکر از درک کمتر به ادراک و فهم بیشتر می‌رسد.
اعمال‌مختلف ماهرانه‌ای که باعث این ارتقاء می‌شود، هنر مطالعه یا خواندن را تشکیل می‌دهد.
مطالعه‌در فرهنگ انگلیسی به فارسی حییم در برابر واژه "study" قرار گرفته است و معانی دیگر آن‌عبارتند از: تحصیل کردن، درس خواندن، مواظب بودن و بررسی کردن.
در فرهنگ انگلیسی‌آکسفورد، واژه "study" عبارت است از صرف کردن وقت در یاد گرفتن چیزی یا مطلبی.
بین خواندن "reading" و مطالعه "study" تفاوت‌هایی وجود دارد.
در دایره المعارف کتاب‌جهانی، خواندن، بمعنی توانایی درک و فهم کلمات نوشتاری و چاپی و ابزار عمده دانش و یکی‌از مهمترین مهارتها در زندگی هر شخص می‌باشد.
از طریق خواندن می‌توان عقاید واندیشه‌های جدید کسب کرد و علاوه بر اطلاعات موردنیاز به لذت شخصی و گسترش عقایددست یافت، مانند خواندن روزنامه و مجلات سرگرم کننده و...
بنابر تعریف دایره المعارف‌دانش‌آموزان بریتانیک، شکل معمول مطالعه این است که شخص با دقت و تیزبینی به مطالب‌کتاب نگاه می‌کند، با این هدف که چیزی را یاد بگیرد.
مطالعه اغلب با خواندن، مشاهده کردن،سؤال کردن، گوش دادن اندیشه و اظهار عقیده همراه است.
هدف مطالعه، کشف و درک‌اطلاعات است، مثلاً مطالعه یک مقاله علمی و اظهارنظر و تفکر بر روی مطالب آن.
پس می‌توان‌مطالعه را خواندن هدفمند و روشمند همراه با یادداشت برداری تعریف کرد.
اهمیت و جایگاه مطالعه قرآن عنایت خاصی به کتاب دارد و حدود 419 بار از آن به صورت اسمی و فعلی و به‌صورت مفرد و جمع سخن به میان آورده است.
نخستین آیه قرآن راجع به خواندن است.«بخوان به نام پروردگارت...
بخوان که پروردگار تواناترین است.
به نام او که با قلم نوشتن‌آموخت و به وی یاد داد هرآنچه را که نمی‌دانست.
«ن والقلم و ما یسطرون» سوگند به قلم وآنچه می‌نویسد.
«الذی علم بالقلم» آنکه نوشتن را به قلم آموخت.
سوگند به کتاب نوشته شده در ورق های‌پراکنده (سوره طور آیه 2 و 3) حضرت محمد (ص): هر که بمیرد و میراث او دفترها و دوات باشد، به بهشت می‌رود.
حضرت علی (ع): کتاب غذای روح بشر است.
هر ظرفی با ریختن چیزی در آن پر می‌شود،بجز ظرف دانش که هرچه در آن جای دهد وسعش بیشتر می‌شود.
سرمایه‌گذاری در علم بهترین و بیشترین سود را به بار می‌آورد.
(بنیامین، فرانکلین) با دانش دیگران می‌توانیم صاحب دانش شویم ولی با عقل دیگران نمی‌توانیم عاقل شویم.(میشل مونتعان) کتاب یعنی زندگی و روح ادوار گذشته.
(تامس کارلایل) جامعه وقتی فرزانگی و سعادت می‌یابد که خواندن کار روزانه‌اش باشد.
(سقراط) حضرت محمد (ص) نیز پیروان خویش را به فراگیری دانش از گهواره تا گورسفارش کرده.
از نظر اسلام تحصیل علم، مکان و زمان معینی ندارد.
هرجا که علم باشد؛همان زمان و مکان؛ زمان و مکان فراگیری علم است.
در اسلام فارغ‌التحصیل نداریم، چون‌زمان شروع و پایان آن و مقدار مطالبی که باید فرا گرفت، نامحدود است.
رسول اکرم (ص)فرمودند که علم را جستجو کنید، تحصیل کنید هرچند در چین باشد.
به هر حال تحصیل علم‌واجب است، هرچند مستلزم این باشد که به دورترین نقاط جهان سفر کنید.
در یکی از احادیث‌معتبر امده است که اگر می‌دانستید که در نتیجه تحصیل و طلب علم، به چه سعادت‌هایی‌می‌رسید به دنبال آن می‌رفتید، ولو اینکه خون شما در این راه ریخته شود یا مستلزم این باشدکه به دریاها وارد شوید و اقیانوس‌ها را بپیمایید.
حضرت محمد (ص) نیز پیروان خویش را به فراگیری دانش از گهواره تا گورسفارش کرده.
انگیزه و اهداف مطالعه مطالعه، یک فرآیند هدف‌داریست که روش خاص خود را دارد.
باتوجه به اینکه یادگیری‌عملی آگاهانه است و برای انجام دادن هر عمل آگاهانه، داشتن انگیزه اساس است، بنابراین‌مطالعه‌کننده باید از انگیزه‌ای قوی برخوردار باشد.
قوی و واقعی شدن انگیزه مطالعه، عمل‌یادگیری را سرعت و جهت می‌بخشد.
بنابراین پیش از هرچیز باید ضرورت نیاز به مطالعه‌کردن را حس کنیم.
افرادی که هدف خواندن را نمی‌دانند، دیری نمی‌پاید که انچه را بدون انگیزه‌و با زور به ذهن سپرده‌اند، به دست فراموشی می‌سپارند.
نیازهای بشر، عادت به مطالعه را به‌وجود آورده، اما دلایل و انگیزه مطالعه به شرح ذیل است: 1- برای دستیابی به اطلاعات روزآمد و جاری 2- برای جوابگویی به خواسته‌ها و تقاضاهاییکه برای تبعه خوب بودن لازم است.
3- برای انجام دادن وظیفه 4- برای پرکردن اوقات فراغت 5- برای ارضای نیازهای ذهنی 6- برای ارضا و تسکین نیازهای روحی 7- برای توسعه مهارتهای حرفه‌ای و شغلی 8- برای اصلاح خود و نفس خویشتن 9- برای ادای فرایض دینی برحسب عادت 10- برای رهایی از احساس حقارت و کم‌بینی و افزایش اعتماد به نفس دنیای درونی خواننده، دربرداشت او از مطلبی که می‌خواند، تأثیر عمده‌ای دارد.
اگر این دنیاغنی باشد، مطالعه او با ارزش‌تر خواهد بود و اگر فقیر باشد، قابلیت تجزیه و تحلیل مطالب دراو ضعیف خواهد بود.
کمال و خودشکوفایی در مطالعه اغلب علمای روانشناسی درباره نیازهای انسان سخن گفته‌اند، اما نظریه‌های مزلو درباره‌نیازها و سلسله مراتب آنها در انسان، از اهمیت خاص برخوردار است و بدین جهت در آغاز به‌ذکر نظریه این دانشمند می‌پردازیم.
مزلو پدیده انگیختگی انسان را یک امر ساده تلقی نمی‌کندبلکه برعکس، آن را پدیده‌ای پرنوسان و پایان‌ناپذیر قلمداد می‌نماید.
او معتقد است که امیال وآرزوهای آگاهانه بشری معمولاً پایان ناپذیرند و با ارضای یکی، دیگری خودنمایی می‌کند.زیرا خواسته‌ها چون پرده‌ای هستند که امیال پایدار نهائی و حقیقی وجود انسان را پنهان‌نموده‌اند.
سلسله مراتب نیازها را می‌توان در پنج طبقه از محرکه‌های اساسی فیزیولوژیکی تا نیازهای‌مربوط به خودشکوفایی که عالی‌ترین پدیده روح انسانی است، ترتیب داد.
خود شکوفایی - نیاز به احترام - نیازهای اجتماعی - نیازهای ایمنی - نیازهای فیزیولوژیک 1- نیازهای جسمانی و زیستی (نیازهای فیزیولوژیک) نیازهای جسمانی و زیستی (خوراک، پوشاک و مسکن و...) محرکه‌های اساسی در رفتارانسانی است.
این نیازها، نیازهای اصلی انسان و همان‌هایی است که انسان را زنده نگه داشته‌و تا زمانی که حداقل این نیازها ارضاء نشود، فعالیت‌های دیگر، ایجاد انگیزش نمی‌کند.
2- نیازهای ایمنی (امنیت) براساس نظریه مزلو، رده دوم نیازها، نیاز امنیت است.
نیازهایی که مربوط به تأمین‌شخص در موارد گوناگون می‌باشد، مانند نداشتن ترس از خطرات جانی و محرومیت ازنیازهای اولیه فیزیولوژیک و همچنین علاوه بر حال، نگران آینده نیز نبودن.
اگر ایمنی و امنیت‌انسان در خطر باشد، دیگر امور برای او اهمیتی ندارد.
3- نیازهای اجتماعی (دلبستگی) آنگاه که نیازهای فیزیولوژیک و امنیت تقریباً خوب ارضاء شدند، در آن صورت نیازهای‌وابستگی اجتماعی یا مرتبط بودن به عنوان نیاز مسلط در جدول نیاز، ظاهر خواهد شد.
ازجمله این نیازها، روابط متقابل با دیگران، همکاری و تشریک مساعی بین افراد، توجه به‌نظریات دیگران و عضو گروه بودن را می‌توان نام برد.
4- نیاز به احترام (عزت نفس) در سلسله نیازهای مزلو، چهارمین نیاز شخص، نیاز به احترام است که پس از ارضای‌نسبی نیازهای قبلی ظاهر می‌شود.
در این مرحله انسان در پی آن است که مورد توجه واحترام قرار بگیرد و از مقام، موقعیت و حرمتی مناسب با خصوصیات خود برخوردار باشد.سایرین برای او قدر و منزلت قایل باشند و او را عنصری ارزشمند تلقی کنند.
5- نیازهای خودشکوفایی (کمال) این نیاز، بالاترین و والاترین نیاز انسان است.
هر فرد دارای استعداد و توانایی وقابلیت‌های بالقوه است.
اگر شرایط مناسب مانند آموزش، تسهیلات و امکانات این استعداد وقابلیت رشد پیدا کنند، شکوفا می‌شود.
به عبارت دیگر نیاز به خودشکوفایی، دست یافتن فردبه استعدادهای نهفته خویش است.
باتوجه به موارد ذکر شده خودشکوفایی برای موسیقی‌دان،نواختن موسیقی و برای شاعر سرودن شعر است.
انسان در مرحله خودشکوفایی از کلیشه‌فراتر می‌رود و نوآوری می‌کند و به خودپذیری می‌رسد و طبیعت بشری خود را با همه‌نقص‌ها و بدون هرگونه آزردگی می‌پذیرد.
عادت به مطالعه عادت به مطالعه باید از سالهای اولیه عمر ترغیب و ایجاد شود.
مردم باید برای خواندن‌انگیزه داشته باشند و این آگاهی را کسب نمایند که چگونه از منابع خواندنی برای تکامل‌شخصیت و محیط اجتماعی خود استفاده کنند.
در این زمینه، سازمان‌های دولتی، بخش‌غیردولتی، کتابخانه‌ها، مدرسه و خانواده نقش بسیار مهمی دارند و با همکاری متقابل‌می‌توانند عادت به مطالعه را در خوانندگان ایجاد کنند.
نقش کتابخانه‌ها (خصوصاً کتابخانه‌های‌عمومی) به علت جایگاه ویژه این نهاد، به عنوان مرکز اطلاعات و کانون آموزشی در تمام‌مراحل زندگی، بسیار اهمیت دارد.
1- نقش مؤسسات محلی یا سازمانهایی که کتابخانه را در ترویج فرهنگ عادت به مطالعه‌حمایت می‌کنند.
1-1- نقش خانواده الف - خواندن کتابهای داستان با صدای بلند ب - ایجاد یک محیط کوچک مملو از کتاب در خانه ج - بازدید از کتابفروشیها د - خریدن کتاب به عنوان هدیه 1-2- نقش کتابخانه‌ها، کتابداران و برنامه‌های کتابداری الف - کتابداران باید به رشد نگرش مثبت و خویشایند نسبت به مطالعه کمک کنند.
ب - به طور رسمی و غیررسمی به دوره‌های آموزشی، ارایه خدمت کنند.
1-3- نقش رسانه‌های گروهی رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها و مجلات با تبلیغ طرح‌های مطالعه، کتابخانه‌های روستایی،کارگاههای آموزشی، همایش‌ها، مصاحبه با صاحب‌نظران مطالعه، نویسندگان، معلمان وسازمانهایی که درگیر فعالیت‌های خواندن هستند، می‌توانند به ترویج فرهند مطالعه کمک کنند.
1-4- نقش بخش‌های دولتی و خصوصی در کمک به کتابخانه‌هایی که هدایت جامعه را به‌سوی مطالعه برعهده دارند.
بخش‌های حرفه‌ای یا بنگاهها نقش زیادی در بالابردن استانداردهای خدمت کتابخانه‌ای دارندکه از طریق فعالیتهایی با هدف بهبود در تشویق تلاشهای ترویج مطالعه و نوشتن اعمال‌می‌شود.
2- روشهای مؤثر و برخی برنامه‌های مشوّق برای ترویج عادت به مطالعه 2-1- برنامه‌های کتابدار الف - در دسترس قرار دادن کتاب ب - راهنمایی و ایجاد انگیزه برای جستجو و یافتن اطلاعات 2-2- برنامه‌های مطالعه الف - اردوگاه مطالعه: هدف این برنامه قرار گرفتن دانش‌آموزان در معرض مهارتهای متنوعی‌از قبیل تندخوانی و مهارت کسب اطلاعات می‌باشد.
فعالیت‌های متعددی با نویسندگان محلی،نمایش فیلم و اسلاید اجرا می‌شود که با هفته ملی کتاب، هم زمانی دارد.
ب - مسابقه کتاب خوانی در تمام سطوح ج - همایش کتاب: همایش از طریق سخنرانی و نمایش اسلاید توسط کتابداران درباره کتابهای‌جدید و یا آنچه که در کتابخانه وجود دارد.
د - بلندخوانی برای کودکان و - شعر خلاق ه - کتابهای تصویری ی - ساعتهای داستان گویی مشخص 2-3- اجرا الف - فعالیت‌های نمایشی ب - عروسک بازی 2-4- فعالیت‌های هنری 2-5- رقابت 2-6- فعالیت‌های انفرادی 3- بردن کتاب به درون جامعه 3-1- نمایشگاههایی درباره شخصیت‌هایی که مؤلف در داستانها معرفی می‌کند و یا مفاهیمی‌از آثار ادبی و نمایشی.
3-2- نقشه‌ای از فروشگاه‌های کتاب و کتابخانه در جامعه فراهم شود.
3-3- تولید و توزیع جزوه‌های آسان خوان و منابع چاپی کم قیمت، رواج یابد.
3-4- ادبیات شفاهی و غیرچاپی، جمع‌آوی و کتاب شود.
3-5- گروه‌های کتابخوان در جوامع روستایی سر و سامان داده شود.
3-6- تشویق مردم برای شناختن کتابها و منابع کتابی، چه آنها که می‌خوانند و چه آنها که‌نمی‌خوانند.
4- اشکال جدید ترویج مطالعه کامپیوتر همانطور که مقدار اطلاعات افزایش می‌یابد و بسادگی و بسرعت قابل دسترسی می‌شود،این نیاز وجود دارد که به افراد، هم روندهای رفتار اطلاعات و هم دستیابی به اطلاعات موجودآموخته شود.
در درازمدت کلمات چاپی به الکترونیکی تبدیل خواهند شد و از جهتی از طریق‌این فن‌آوری برتر، عرصه جدیدی برای ترویج مطالعه گشوده می‌شود.
مراکزی که وظیفه‌جمع‌آوری منابع دیداری و شنیداری و منابع وابسته به کامپیوتر را به عهده دارند، صفحات‌فشرده با تأثیر متقابل و شنیداریها هستند.
شرایط یادگیری یادگیری تغییری است که در توانایی انسان ایجاد می‌شود و برای مدتی باقی می‌ماند ونمی‌توان آن را به سادگی به فرآیندهای رشد و نمو نسبت داد.
نوع تغییری که یادگیری نامیده‌می‌شود، در رفتار ظاهر می‌گردد و استنباط یادگیری با مقایسه اینکه چه رفتاری قبل از قرارگرفتن فرد در موقعیت یادگیری وجود داشته و چه رفتاری می‌تواند پس از قرار گرفتن او دراین موقعیت از او سر بزند، صورت می‌گیرد.
این تغییر ممکن است افزایش توانایی برای نوعی‌عملکرد باشد.
همچنین می‌تواند تمایل تغییر یافته‌ای از نوع آنچه که نگرش یا علاقه یا ارزش‌نهادن نامیده می‌شود باشد.
چنین تغییری باید عملکردی نسبتاً پایدار باشد و برای مدتی درفرد حفظ گردد.
سرانجام اینکه گونه تغییر باید از نوع تغییری که قابل اسناد به رشد و نمواست، مانند تغییر در قوی شدن ماهیچه بر اثر ورزش، متفاوت باشد.
وقوع یادگیری از تفاوت‌موجود در عملکرد انسان در قبل و بعد از «قرار گرفتن در یک موقعیت یادگیری» استنباط‌می‌شود.
یک مجموعه از عوامل که به یادگیری کمک می‌کنند، تواناییهایی هستند که پیش ازشروع هر یادگیری جدید در فرد موجودند.
تواناییهای آموخته شده قبلی، شرایط درونی لازم‌را برای یادگیری تشکیل می‌دهند.
روشهای مطالعه مطالب ذیل مربوط است به یکی از مسایل مهم درگیر با همه کسانی که به خواندن اشتغال‌دارند.
یعنی این که، چگونه به طریق معقول در حداقل زمان، با حداکثر مطالب خواندنی مقابله‌کنیم؟
در این جا مقدار زیادی از نظریه‌های مربوط به مطالعه صحیح و نتایج آزمایشهای‌متعددی که در این مورد انجام گرفته خلاصه شده‌اند، تأکید بیشتر به روی کاربردهای علمی‌این فنون است، هم در مورد مطالبی که خواندن آنها اجباری است مانند کتابهای درسی، و هم‌در مورد مطالب خواندنی دیگر که خواننده علاقمند به خواندن آنها است.
برای مطالعه صحیح وعلمی، هفت روش معقول پیشنهاد می‌شود که به ترتیب ذیل می‌باشند: 1- خواندن اجمالی 1-1- هدف هدف از خواندن اجمالی، دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب و کشف ساختمان مواد ومطالب در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد می‌باشد.
1-2- فواید الف - تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح‌ریزی یک روش مناسب مطالعه ب - تخمین زدن مقدار مطالب و دشواری آنهابرای یک بودجه‌بندی واقعی از زمان ج - افزایش میزان دقت و تمرکز حواس از طریق افزایش میزان علاقه به مطلب 1-3- روش روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونه‌گیری سریع از نکات اساسی و صرفنظرکردن از جزئیات.
در این روش مطالعه، در جستجوی نکات کلیدی درباره مواد و ساختمان‌مطالب و نظر و سبک مؤلف باشید.
همچنین برای افزایش میزان علاقه خود نسبت به مطالب، به‌طرح سؤالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.
2- خواندن سریع 2-1- هدف هدف از سریع خواندن یک کتاب، کسب یک آشنایی کمّی با مطالب کتاب از طریق مرور کتاب بایک سرعت فوق العاده زیاد است.
2-2- فواید الف - کامل کردن روش خواندن اجمالی و افزودن به ارزش آن ب - مرور کردن مطالبی که قبلاً خوانده‌اید.
ج - جایگزین کردن این روش با روش مطالعه دقیق و کامل، هنگامی که درک کمتری از مطالب‌موردنیاز است و وقت کمی وجود دارد.
د - افزودن بر وسعت دامنه مطالب خواندنی 2-3- روش روش سریع خواندن مستلزم یک حرکت منظم و همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است،درحالی که روش خواندن اجمالی مبتنی بر یک روش انتخابی و نمونه‌گیری از مطالب و عبارات‌اساسی و کلیدی است.
روش سریع خواندن امکان مرور کردن مطالب را به طرزی بسیارسریع، میسر می‌سازد.
نتیجه کار یک آگاهی خیلی وسیع، اما نه خیلی دقیق، از محتوای کتاب یامطلب خواندنی است.
هنگام تمرین کردن سریع خوانی، منظور شما باید کسب آشنایی و عادت‌کردن به حرکات چشم و جریانهای فکری باشد، که ممکن است در ابتدا برای شما ناآشناباشند.
در آغاز تمرینات خود، آشنایی با نحوه درست مطالعه، مهمتر از درک مطالب خوانده‌شده است.
در تمرینات خود متوجه خواهید شد که هرچه بیشتر تمرین کنید، بیشتر از معانی‌کلمات و عبارات کلیدی آگاهی کسب می‌کنید.
برای هماهنگ شدن حرکات چشم و ذهن، یک قلم‌در دست بگیرید و با سرعت سطور را بخوانید.
3- عبارت خواندن 3-1- هدف هدف عبارت خوانی، افزایش سرعت مطالعه است، از طریق خواندن عبارات و جملات به عوض‌خواندن کلمات.
3-2- فواید الف - افزایش سرعت مطالعه از طریق کاهش سریع کلمه به کلمه خواندن ب - افزایش درک مطلب از طریق شناسائی اندیشه‌ها و مفاهیم و رابطه بین آنها ج - افزایش تمرکز حواس و لذت حاصل از مطالعه از طریق هماهنگ کردن سرعت خواندن باسرعت فکر کردن.
3-3- روش روش عبارت خوانی، دارای دو سطح است: یکی سطح مکانیکی، دیگری سطح ادراکی -سطح مکانیکی مربوط به عادت دادن چشم برای حرکت سریع از طریق توجه کردن به گروه‌کلمات بجای توقف چشم بر روی یک یک کلمات است.
سطح مکانیکی روش سریع خوانی،همچنین مستلزم استفاده از میدان وسیع دید خواننده است، آنطور که وی با نگاه کردن به‌سطور، متوجه مجموعه‌های بزرگتر و بیشتر از کلمات و عباراتی که حاوی معانی بیشتری‌هستند، بشود.
از نظر سطح ادراکی، در روش سریع خوانی خواننده باید به تدریج یاد بگیرد تامعانی و مفاهیم مطالب خواندنی را از ترکیب کلمات یعنی عبارات، کسب کند و انرژی خود را ازراه حرکت چشم از کلمه‌ای به کلمه دیگر به هدر ندهد.
4- دقیق خواندن 4-1- هدف هدف دقیق خواندن، درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طرزی منظم و منطقی درحافظه می‌باشد، به طوری که یادآوری آنها برای استفاده‌های بصری میسر باشد.
4-2- فواید الف - فهم بیشتر مطالب از طریق درک ساختمان مفاهیم و معانی ب - نگهداری بیشتر مطالب در حافظه از طریق یک روش ساده و مرور کردن و یادگیری‌جزئیات و ربط دادن آنها با اصول و مفاهیم ج - افزایش توانایی خواننده در پاسخ دادن به سؤالات بدین خاطر که در این روش مطالعه‌مفاهیم بوسیله خواننده سازمان می‌یابند و به زبان وی بیان می‌شوند و صرفاً به حافظه‌سپرده نمی‌شوند.
د - افزایش کسب لذت در نتیجه ایجاد اطمینان بیشتر از درک عمیق‌تر مطالب 4-3- روش فنون اساسی روش دقیق خوانی عبارتند از سازمان دادن و مرتب کردن، حاشیه‌نویسی وعلامت گذاری و خلاصه کردن.
در سازمان دادن و مرتب کردن، خواننده به دنبال سازمان‌فکری مؤلف می‌گردد و از رابطه بین مطالب آگاه می‌شود.
با حاشیه نویسی و علامت گذاری،خواننده صفحات را علامت‌گذاری می‌کند تا ساختمان مطالب را روشن‌تر سازد.
در خلاصه‌کردن، خواننده مطالب را مرور می‌کند و درک خود را از مطالب روشن‌تر و بهتر می‌سازد.
5- خواندن تجسمی 5-1- هدف هدف از خواندن تجسمی، تمرکز بیشتر به حواس دادن و درک عمیق‌تر معانی است.
5-2- فواید الف - کمک به تمرکز حواس از طریق تحریک حس کنجکاوی ب - غلبه بر تنبلی و حالت کسلی و پرتی حواس از طریق شرکت فعالانه در مطالعه ج - آمادگی بیشتر برای گذراندن موفقیت‌آمیز امتحانات و شرکت در بحث‌های کلاسی د - افزایش زمان نگهداری مطالب در حافظه از طریق کسب رضایت حاصل از دادن پاسخ به‌سؤالات ه - افزایش آفرینندگی، از طریق نوع تفکری که هدفش همواره طرح پرسش و جستجو برای‌دادن پاسخ به پرسش است.
5-3- روش سؤالها به شما کمک می‌کنند که به دنبال چیزها بگردید.
اگر سؤالها به طور طبیعی پیش‌نمی‌آیند، آنها را ایجاد کنید.
طرح سؤالها در تمام اوقات مفید است.
قبل از خواندن و در ضمن‌خواندن اجمالی، سؤالها علاقه شما را حفظ می‌کنند تا مطالب دشوار را تجزیه و تحلیل کنید وآن را بهتر بفهمید و پس از مطالعه، سؤالها کمک می‌کنند تا میزان درک خود از مطالب راارزشیابی کنید و نظر انتقادی خود را وسعت دهید.
6- خواندن انتقادی 6-1- هدف هدف از خواندن انتقادی، دستیابی به قضاوت مستدل و درگیری عمیق‌تر با مطالب از طریق‌تجزیه و تحلیل معانی است.
6-2- فواید الف - فهم عمیق‌تر مطالب و درگیری بیشتر با مطالب در نتیجه تجزیه و تحلیل اهمیت‌مطالب ب - طولانی ساختن مدت نگهداری مطالب در حافظه از طریق شناسایی روابط مواد مختلف‌مطالب و روابط بین مواد و مطالب خواندنی دیگر و تجربیات شخصی.
ج - کسب اعتماد در مورد ارایه نظرات انتقادی از راه مستدل ساختن عقاید.
6-3- روش منظور از خواندن انتقادی، قضاوت کردن در مورد درستی، اعتبار و ارزش مطالب‌خواندنی، براساس ملاک یا استانداردهای صحیح می‌باشد.
خواندن انتقادی، با یک ذهن فعال وپرشده برای قضاوت کردن درست، اهمیت فراوان دارد.
خواندن انتقادی کلید فهم صحیح‌مطالب و درگیری با مطالب است، که برای تشخیص و ارزش‌گذاری نوشته‌های خلاق ضرورت‌دارد.
این روش، همچنین برای تشخیص حقیقت و ارزش سایر نوشته‌ها لازم است.
خواندن‌انتقادی مستلزم فهم مطالب سطور است.
پس از فهمیدن مطالب سطور، خواننده برای درک‌عمیق‌تری وارد مطالب می‌شود.
در اینجا او علاوه بر خواندن مطالب سطور، بین سطور را هم‌می‌خواند، مطالب مؤلف را تجزیه و تحلیل می‌کند و اهمیت و مربوط بودن یا نبودن عقاید او رامورد ارزشیابی قرار می‌دهد.
خواندن بین سطور و ماورای سطور، مستلزم کاربرد چهار فن‌است: سؤال کردن، استنباط کردن، ربط دادن و ارزشیابی کردن.
7- خواندن برای درک زیبایی و جنبه‌های هنری مطلب 7-1- هدف هدف از خواندن برای درک زیبایی، افزایش آگاهی و لذت بردن از کارهای هنری است.
7-2- فواید الف - افزایش میزان درک و فهم از طریق کشف معانی عمیق یک نوشته ب - غنی کردن تجربیات شخصی از طریق صراحت بخشیدن به افکار و احساسات ج - بالابردن سطح آگاهی نسبت به زندگی از طریق شریک شدن در تجربیات و طرز فکردیگران د - بهره‌گیری بیشتر از استعدادهای شخصی از طریق برانگیختن افکار، ادراکات و احساسات 7-3- روش روش خواندن برای درک زیبایی مبتنی است بر درک معانی عمیق اشعار، داستانهای کوتاه‌و سایر نوشته‌های ادبی.
در این روش مطالعه برخلاف روشهای مناسب برای نوشته‌های‌علمی، زیاد به دنبال مطالب دقیق و صریح نباشید.
در اینجا، در پی کلمات، اندیشه‌ها وتصوراتی باشید که بتوانند برای شما تداعی‌هایی را زنده کنند که معانی عمیق مطالب را به شمانشان دهند.
در شعر و داستانهای جدی، هدف نویسنده بیش از بیان یک داستان است.
هدف اوممکن است این باشد که در شما حالتی ایجاد کند، نکته‌ای را روشن کند و یا بخواهد تا شما دنیارا از طریق دیگری ببینید.
کوشش شما باید بدین منظور باشد که مقصود نویسنده را کشف‌کنید و با نحوه انتقال مطالب و بیان او آشنایی حاصل کنید.
یک اثر هنری معمولاً دارای یک الگواست.
این الگو را می‌توان در طرح‌ریزی داستان، تصویرها و سمبل‌ها و در حالت‌ها و تغییرحالتها مشاهده کرد.
در شعر الگوها را در آهنگ و قافیه کلمات می‌توان دید.
زمان مطالعه بعضی از افراد ترجیح می‌دهند در شب مطالعه نمایند و برخی در روز.
بهترین زمان مطالعه‌بستگی به شرایط و سلیقه هر فرد دارد ولی بطور کلی زمان مطالعه را طوری درنظر بگیرید که‌بتوانید حدالامکان قبل و بعد از آن کمی استراحت کنید.
سعی کنید زمان مشخصی برای مطالعه‌در هر روز درنظر بگیرید که در آن زمان به هیچ کار دیگری نپرداخته و آمادگی کاملی برای‌مطالعه داشته باشید.
مکان مطالعه ایجاد محیطی مناسب برای مطالعه اهمیت بسیاری دارد.
عناصر تشکیل دهنده یک محیط‌کاملاً مناسب جهت مطالعه برای همه یکسان نیست، ولی روی هم رفته گروه زیادی ازدانشجویان موفق، رعایت توصیه‌های زیر را برای مطالعه ثمربخش، بسیار مفید تشخیص‌داده‌اند: 1- تعیین اتاق مختص مطالعه 1-1- اتاقی را انتخاب کنید که پس از مطالعه بتوان آنچه را که هنگام مطالعه بکار برده می‌شود،همان گونه که پر و پخش است در جای خود رها کرده و رفت.
1-2- اتاقی را انتخاب کنید که در آن صدای عبور و مرور در اطراف محل شما زیاد نباشد.
1-3- درجه حرارت اتاق را ملایم نگه دارید.
دمای 20 درجه سانتیگراد مناسب است.
1-4- برای اتاق نور مناسب درنظر بگیرید.
در شرایط معمولی و علمی، نوری معادل 25-30شمع برای مطالعه لازم است.
1-5- استفاده از رنگ مناسب در فضای مطالعه مثل رنگ‌های آبی ملایم، سبز و زرد روشن‌می‌توانند آرامش دهنده باشند.
1-6- فضای مطالعه باید دارای نظم باشد.
2- انتخاب و تدارک میز مطالعه 2-1- میزی را انتخاب کنید که سطح آن به اندازه کافی بزرگ و جادار باشد.
2-2- روی میز مطالعه نباید براق باشد.
2-3- میز مطالعه را در جایی دور از عوامل انحراف حواس، بگذارید.
2-4- اشیایی را که مایه انحراف حواس‌اند، از روی میز بردارید.
2-5- میز تحریری را انتخاب کنید که جای بایگانی به اندازه لازم داشته باشد.
انفجار اطلاعات پل سافو، آینده اطلاعات را به منزله موجی می‌داند که به زودی ما را دربر خواهد گرفت و مانیاز داریم روشهای کنترل این حجم بزرگ اطلاعاتی را بیاموزیم.
در عصر اطلاعات مهارت‌ارتباط برقرارکردن بین اطلاعات ظاهراً نامربوط به مراتب مهمتر از توانایی بازیابی اطلاعات‌خاص است.
استفاده کنندگان آگاه اطلاعات، کلی گراهایی خواهند بود که می‌توانند با دانش درآمیزند و آنچه می‌خواهند از میان فوران اطلاعات بدست آورند.
آنها الگوهای جدید را می‌یابندو مهارتهای ذهنی نویسی را به کار می‌گیرند و با ابزارهای نیرومندتر اطلاعاتی کار می‌کنند.
درجهانی که به اطلاعات، عنوان انفجار اطلاعات داده‌اند، دیگر باسواد خواندن و نوشتن، نمی‌توان‌به راحتی، مطالب درست را از نادرست تشخیص داد.
برای این کار نیاز به سواد اطلاعاتی‌می‌باشد که جستجو کنندگان اطلاعات را ارتقاء بخشند و آنها کسانی نیستند جز «کتابداران ودانش‌آموختگان در این زمینه.» در جهان نامحدود اطلاعات، دانستن باید شامل مهارتهای ذهنی‌لازم برای یافتن، جداکردن، تحلیل و ترکیب کردن اطلاعات باشد.
«کتابداران در حوزه‌های‌علوم و تکنولوژی نقش مهمی در تحقق سواد اطلاعاتی دارند.» امروزه مفهوم سواد، به سواد اطلاعاتی گسترش یافته که بسیار فراتر از سواد سنتی است،زیرا سواد اطلاعاتی ملازم با سواد کامپیوتری است.
تمام توانائیها و مهارتهای ذیل برای‌مدیریت اطلاعات، متخصصات و دست اندرکاران اطلاع رسانی؛ بویژه کتابداران؛ ضروری ولازم می‌باشد: 1- قدر اهمیت اطلاعات را برای حل مسائل و معضلات می‌داند.
2- منابع اطلاعاتی را می‌شناسد.
3- آگاه به نحوه جمع‌آوری اطلاعات است.
4- نیازهای روزآمد اطلاعات را می‌شناسد.
5- به اهمیت اشتراک منابع اطلاعاتی به خوبی واقف است.
6- نحوه استفاده از اطلاعات را، در حل مشکلات می‌داند.
در نهایت کسانی دارای سواد اطلاعاتی هستند که آموزش دیده‌اند که چگونه بیاموزند، زیراآنها همیشه می‌توانند نیاز اطلاعاتی را در مورد هر وظیفه یا تصمیم پیش رو پیدا کنند، به بیان‌دیگر مهارتهای سواد اطلاعاتی، پل میان استفاده کنندگان و اطلاعات به شمار می‌آید.
به خاطریافتن اطلاعات، افراد باسواد اطلاعاتی، باید قدرت جهت‌یابی در میان قلمرو وسیع منبع‌اطلاعاتی در دسترس خود را داشته باشند.
کتابخانه و اطلاعات در خدمت توسعه انسانی در حال حاضر در دانش اطلاعات و ارتباطات، انفجاری روی داده است و این انفجار زندگی‌و جهان ما را متحول کرده و نیرومند است.
همچنین ما را به سرعت به عصری جدید و متفاوت‌منتقل می‌کند و دارای مزایای بسیار، معایب اندک و پرسشهای بسیار زیادی است.
باید به‌یادداشت که فن‌آوری صرفاً ابزار است و اطلاعات نیز چنین است.
آنچه حیاتی است اینست که‌چه کسانی به اطلاعات و ابزارهای اطلاعاتی دسترسی دارند و چه کسانی قصد استفاده آنها رادارند و با چه هدفی.
آسیب‌شناسی مطالعه خوانندگانی که از مهارتهای مناسب مطالعه، محرومند با دشواری‌های زیاد در امر مطالعه‌مواجه می‌شوند، از جمله آنها ابتلا به برخی از آسیب‌ها و اختلالات روانی است.
با کسب‌مهارت‌های لازم و بهبود بخشیدن به شیوه‌های مطالعه، می‌توانند ضمن موفقیت در فراگیری،از بهداشت روانی مطلوب هم برخوردار باشند.
انواع آسیب‌های مطالعه بشرح ذیل است: 1- بلند خوانی در زمان مطالعه الف - باعث کاهش سرعت فرد در مطالعه می‌گردد.
ب - در فضاهای مختلف میسر نیست.
ج - به تارهای صوتی؛ به ویژه خانمها؛ آسیب می‌رساند.
د - ایجاد خستگی در فرد مطالعه کننده می‌نماید.
2- مطالعه کردن در حین راه رفتن الف - ایجاد خستگی زودرس ب - کاهش زمان مطالعه ج - کاهش تمرکز 3- مطالعه در کنار وسایل صوتی 4- خواندن بیش از حد 5- از ساده به مشکل خواندن 6- مطالعه طوطی‌وار 7- وجود اضطراب در مطالعه 8- مطالعه در حین خستگی 9- پیوسته خواندن یک درس یا مطلب کتابخانه‌های آینده در عصر حاضر کتابخانه‌ها از نظر شکل ظاهری و همچنین نوع کارکرد و اشاعه اطلاعات،تفاوت بسیار زیادی با شکل سنتی آن پیدا کرده و در جهانی که نقل و انتقال اطلاعات بسیارزیاد در زمان بسیار اندک، امکانپذیر شده است، بدون نیاز به مواد چاپی، در آینده‌کتابخانه‌هایی خواهیم داشت بنام کتابخانه‌های الکترونیکی، که تمام اطلاعات موجود درکتابخانه‌ها بر روی کامپیوتر قرار خواهد گرفت و قابلیت استفاده برای افراد بیشماری بدون‌توجه به محدوده جغرافیایی و دوری و نزدیکی به کتابخانه‌ها و نیز امکان هر نوع استفاده ازکتابخانه‌ها، اعم از گرفتن یک مقاله موردنیاز تا امانت کتاب مشخص برای استفاده‌کنندگان‌امکانپذیر می‌باشد، با صرف هزینه و وقت بسیار کمتر.
اسناد الکترونیکی 1- اسناد الکترونیکی محلی نیستند و با فناوری ارتباطات راه دور، حتی بدون آگاهی کاربر ازمحل جغرافیایی مدرک ذخیره شده، مدرک الکترونیکی از هر محلی قابل استفاده است.
2- در عمل، افراد متعددی می‌توانند همزمان از یک پایگاه اطلاعاتی یا پیشینه‌های الکترونیکی‌استفاده نمایند.
3- اسناد الکترونیکی به سادگی نسخه‌برداری می‌شوند.
4- اسناد ذخیره شده الکترونیکی از انعطاف پذیری بسیاری برخوردارند.
5- در حال حاضر مجموعه مدرک الکترونیکی از نسخه‌های کاغذ، کم حجم‌ترند و حتی گرایش‌به سمت فشردگی بیشتر اطلاعات است.
نتیجه‌گیری کتابخانه‌ها وسیله ایجاد انگیزه و ترغیب و پیشرفت تمایل به مطالعه و اشاعه فرهنگ عادت‌به مطالعه هستند.
اگر بتوانیم مطالعه را در انسان به صورت عادت درآوریم دیگر ارتباط او باجهان دانش و آگاهی سخت نخواهد بود و بدون هیچ دشواری خواهد توانست از راه مطالعه‌درک و اندیشه‌ی خود را نسبت به جهان هستی رشد و تعالی بخشد.