تحقیق پرو توپلاسم - غشای پلاسمایی

خارجیترین بخش زنده یاخته ، غشای پلاسمایی می باشد که حدود 8 میلیونیم میلیمتر ضخامت دارد . برای این که متوجه شوید چقدر این رقم کوچک است 12500 عدد از این غشا با هم به اندازه ضخامت یک برگ کاغذ معمولی می شوند . بنابراین ساختمان غشا خیلی ظریف است و برای تنظیم و ورود و خروج مواد به درون و بیرون یاخته بوده و همچنین در تولید و نظم سلولز برای دیواره یاخته نقش بسیار اساسی دارد . شواهد به دست امده در دهه 1970 نشان می دهد که غشای پلاسمایی مرکب از لیپیدهای موزاییک مانند بوده و پروتئین ها در سراسر ان پخش می باشند در سطح بیرونتر غشا ، پیوندهای کووالانسی کربوهیدراتها را به پروتئینها و لیپیدها متصل می کند . وقتی که غشای پلاسمایی رنگ امیزی شود و با میکروسکوپ الکترونی یک میلیون برابر بزرگ شود به صورت دو لاییه تیره با یک لایه روشنتر بین انها مشاهده می شود . چنین غشاهایی به صورت «تیره – روشن – تیره » به عنوان یک واحد غشایی شناخته شده اند . بعضی از پروتئینها در تمام پهنای غشا کشیده شده اند در حالی که بعضی دیگر کمی در ان فرو رفته و یا ازادانه در سطح ان قرار می گیرند . بقیه محتویات یاخته به واسطه فشار اسمزی غشا را به دیوار وصل می نماید . لیکن غشا کاملا قابل انعطاف است و غالبا چین خورده و ممکن است حبابهای تو خالی تشکیل شده که به سمت درون یاخته شناور شوند . ازمایشان نشان داده که با اضافه نمودن مواد پاک کننده به واحد غشایی باعث شکسته و پراکنده شدن ان می شود ولی با درو کردن مواد مزبور واحد غشایی می تواند مجددا تشکیل گردد ( البته ممکن است به صورت ناقص ) غشا ممکن است چروک خورده و موقه از دیواره جدا شود ، ولی با پاره شدن ان یاخته بزودی می میرد .

شبکه اندوپلاسمی

شبکه اندوپلاسمی ( که غالبا به طور اختصار ER  نشان داده می شود ) یک سیستم پیچیده مرکب از واحدهای غشایی صفحه مانندی است که چین خوردگی پیداکرده و به صورت کانالهایی در سراسر سیتوپلاسم پراکنده می شوند . مقدار و شکل ان نسبت به یاخته های گوناگون متفاوت است . در مقطع عرضی ER به شکل مجموعه ای از غشاهای موازی دیده می شوند که شباهت زیادی به لوله ها یا کیسه های دراز و باریکی را پیدا می کنند . هسته که فعالیت های مختلف یاخته را هدایت می کند به شبکه اندوپلاسمی متصل است . بسیاری از فعالیت های یاخته ، یا در سطح ER و یا درون ان صورت می گرید . ریبوزومها ممکن است در سطح خارجی ER ردیف شده باشند . چنین شبکه اندوپلاسمی که حاوی ریبوزوم می باشد شبکه اندوپلاسمی خشن نامیده می شود که در این حال عمل ان سنتز ، ترشح و ذخیره پروتئین می باشد برعکس شبکه اندوپلاسمی صاف که فاقد ریبوزوم بوده یا ریبوزوم کمی دارد تنها دخالت در ترشح لیپید دارد . هر دو نوع شبکه اندوپلاسمی می توانند در یک یاخته وجود داشته باشند . برخی از انزیمها که در تنفس یاخته ای دخالت دارند در سطح این شبکه ساخته می شوند . انها می توانند بدون این که از ER عبور نمایند وارد اندامکهای دیگر بویژه میتوکندری شوند . شبکه اندوپلاسمی همچنین به نظر می رسد محل اصلی سنتز غشاهای درون یاخته باشد .

ریبوزوم ها

بطوری که اشاره شد ریبوزومها ممکن است روی شبکه اندوپلاسمی قرار گیرند ولی امکان دارد درون سیتوپلاسم ، هسته ، کلروپلاستها و دیگر اندامکها به صورت ازاد حضور داشته باشند . ریبوزومها بسیار کوچک هستند . بطور متوسط قطر انها در بیشتر یاخته های گیاهی 20 نانومتر است . ریبوزومهای ازاد اغلب به شکل 5 تا 100 تایی دیده می شوند مخصوصا هنگامی که در حال ساختن زنجیره های اسید امینه جهت تشکیل ملکولهای بزرگ پروتئین هستند که اساس حیات را تشکیل می دهند . معمولا ریبوزومها بیضی شکل هستند اگر چه مشاهدات اخیر با میکروسکوپ الکترونی نشان می دهد که سطح ان متغیر و پیچیده می باشد . ریبوزومها ا زدو جز متشکل از RNA و پروتئین ساخته شده اند . حدود 55 نوع پروتئین در هر ریبوزوم یاخته پروکاریوت و کمی بیشتر در یاخته های یوکاریوت وجود دارد . برخلاف اندامکهای دیگر ریبوزومها به وسیله غشا احاظه نمی شوند .

میتوکندری

از میتوکندری غالبا به عنوان نیروگاه یاخته یاد می شود چون درون انهاست که ملکولهای الی طی مراحل تنفسی انرژی خود را ازاد می نماند . این انرژی برای فعالیت حیاتی یاخت ها و به طور کلی گیاه لازم است . میتوکندریهای درون یاخته ، بسیار زیاد و کوچکند ، درازی انها بین 1 تا 3 میکرون ، و قطرشان در حدود 5/0 میکرون می باشد . بنابراین انها با میکروسکوپ نوری به زحمت دیده می شوند . میتوکندریهای درون یاخته دارای حرکت ثابتی بوده و هنگامیکه یاخته به انرژی نیاز دارد به صورت گروههای متراکم ظاهر می شوند . میتوکندریها می توانند تقسیم شده و یا با هم ترکیب شوند . در حقیقت همه میتوکندریها ، از تقسیم میتوکندری موجود رد یاخته حاصل می شوند . در مقطع طولی میتوکندری شبیه هندوانه ای می ماند که بیشتر محتوای ان با قاشق خالی شده و درون ان از حفره ها تشکیل شده که دیواره های انهاا عمود بر سطح ریخته شده است . میتوکندری به وسیله دو واحد غشایی احاطه شده است ، غشای درونی دارای یک سری از صفحاتی است که چین خوردگی پیدا نموده و کریستی نامیده می شود و بدین وسیله سطح خود را جهت پذیرش انزیمهای موجود در ماده ماتریس افزایش داده است . این ماده زمینه ای بنام ماتریس محتوی DNA , RNA ریبوزوم ، پروتئین و مواد محلول دیگر است .

دستگاه گلژی ( دیکتیوزومها )

دستگاه گلژی واژه ای است که برای تمام اجسام گلژی یا دیکتیوزومهای یاخته به کار می رود این واژه بیشتر برای یاحته های گیاهی استفاده می شود که ممکن است تا چند صد دیکتیوزوم داشته باشند . انها به صورت گروهی از کیسه های پهن و تا حدی گرد تشکیل شده و غالبا به وسیله لوله های منشعبی که از شبکه اندوپلاسمیک منشا می گیرند احاطه می شوند ، لیکن مستیما به انها وصل نمی باشند . در یاخته های زنده تعدادی از اجسام گلژی پراکنده می باشند . کیسه ها معمولا در گروه های 3 تا 8 تایی هستند ، لیکن در موجودات ساده تر ممکن است تا 30 عدد یا بیشتر یافت شوند .