منابع انرژی:
همه انرژی مورد استفاده عالم حیات نهایتاً از خورشید کسب می شود. منبع انرژی فوری همه فعالیتهای انسانی و نیز دراغلب دستگاههای حیاتی را شکسته شدن یک ترکیب مفرد شیمیایی به نام آدنوزین تری فسفات یا (ATP ) حاصل می شود.
تولید سوخت و سازی (ATP) توسط عضله و سایر یافته ها از آزاد شدن انرژی از طریق تجزیه غذاها و سایر ترکیب ها حاصل شده و متضمن هر دو دسته واکنش های شیمیایی بی هوازی (بی اکسیژن) و هوازی (با اکسیژن) می باشد. دانشمندان انرژی را به عنوان ظرفیت انجام کاری تعریف کرده اند که از انواع انرژی شش نوع آن را نام می بریم 1- شیمیایی 2- مکانیکی
3- حرارتی 4- نورانی 5- الکتریکی 6- هسته ای و هریک از این انرژی ها می تواند به دیگر تغییر شکل یابد مثلاً انرژی شیمیایی در بدن به انرژی مکانیکی تبدیل می شود زیرا منبع انرژی مکانیکی که حرکت بدن را باعث می شود خود نوع تغییر یافته ای از انرژی شیمیایی است که در نتیجه سوخته وتبدیل مواد غذایی در بدن ایجاد می گردد.
آدنوزین تری فسفات – ATP
انرژی آزاد شده در اثر تجزیه مواد غذایی نمی تواند به طور مستقیم جهت انجام کار مکانیکی مورد استفاده قرار گیرد بلکه به صورت ترکیبات شیمیایی دیگری به نام آدنوزین تری فسفات یا به طور ساده ترATP که در تمام سلول های عضلاتی ذخیره شده تغییر شکل و مورد استفاده قرار می گیرد. این انرژی تنها انرژی آزاد شده ای است که سلول می تواند برای کاراختصاصی خود از آن استفاده کند.
عامل خستگی در ورزشکاران پس از انجام تمرین ورزشی یا مسابقه ورزشی ایجاد اسید لاکتیک در خون و عضله است.
حال ما باید چکار بکنیم که این اسید لاکتیک ایجاد شده در خون و عضلات ما به سرعت خارج شود.
بهترین روش این است که پس از مسابقه یا تمرین شدید استراحت نکنیم و از تمرینات و نرمشهای سبک بازگشت به حالت اولیه استفاده کنیم تا اسید لاکتیک به سرعت از بدن خارج شود.
اسید لاکتیک از چه طریقی از بدن دفع می گردد:
ترشع در ادراروعرق : چنین معلوم شده که اسید لاکتیک در ادارو عرق مترشع می گردد. هر چند مقدار اسیدلاکتیکی که بدین ترتیب در هنگام برگشت به حالت اولیه پس از تمرین دفع
می گردد ناچیز است .
تبدیل به گلوکز یا گلیکوژن : چون اسید لاکتیک محصول تجزیه شده ای از کربوهیدرات (قند و گلیکوژن ) است می تواند دوباره به یکی از این ترکیبات یعنی در کبد (قند و گلیکوژن ) ودر عضلات (گلیکوژن ) تبدیل شده و انرژی مورد نیاز ATP را فراهم کند البته تبدیل اسید لاکتیک به گلوکز (قند ) و گلیکوژن تنها جزء نا چیزی از کل اسید لاکتیک دفع شده از بدن را در برمی گیرد.
تبدیل به پروتئین :کربوهیدراتها شامل اسید لاکتیک از نظر شیمیا یی می تواند در بدن تبدیل به پروتیئین گردد هرچند که بخش ناچیزی از اسید لاکتیک پس از دوره برگشت به حالت اولیه پس از تمرین به پروتئین تبدیل می گردد.
اکسید اسیون: یا تبدیل به 2co و آب. اسیدلاکتیک می تواند به عنوان ماده سوختی سوخت و سازی جهت دستگاه اکسیژن و بویژه عضلات مخطط مورد استفاده قرار گیرد.
اکسیژن مصرفی تهویه وتمرینات ورزشی
ورزشکاران دارای کارآئی تهویه ای برتراز افراد غیر ورزشی می باشند. این بدان معناست که با صرف مقدار اکسیژن یکسان قادر به تهویه هوای کمتری هستند. با افزایش تهویه مقدار اکسیژن مصرفی به مقدار قابل توجهی افزایش پیدا می کند.
اکسیژن مصرفی تهویه و کشیدن سیگار
همه ما اغلب شنیده و شاید عبارت استعمال دخانیات سبب تنگی نفس می شود را بارها بکار برده ایم عبارت مذکور اگرچه ساده و خودمانی است لیکن از نظر فیزیوژیکی صحیح می باشد. عادت به سیگار مقاومت راهها ی تنفسی را افزایش می دهد. بدان معنا که عضلات تنفسی را دچارمعضلاتی ساخته به نحوی که در برابر تهویه مقدار هوای معینی اکسیژن بیشتری مصرف می نمایند در تمرینات شدید ورزشی اکسیژن مورد نیاز تهویه در افراد معتاد به سیگار به طور متوسط دو برابر افراد غیر معتاد است.
از اطلاعات مذکور دو مطلب عملی به شرح ذیل استنباط می گردد:
مقدار مصرف اکسیژن اضافی تهویه که در اثر اعتیاد به سیگار حاصل می شود می تواند مقادیر متنابهی از اکسیژن پتانسیل ذخیره شده عضلات را اخذ نماید این پدیده می تواند به تضعیف و کاهش عملکرد مهارتهای ورزشی و در تمرینات نسبتاً سبک به افزایش اسید لاکتیک و در نتیجه خستگی منتهی گردد.
سهم بزرگی از این افزایش اکسیژن مصرفی تهویه در معتادان به سیگار ممکن است به سطح قابل توجهی تنزل یابد. بنابراین قهرمانانی که از ترک دائمی سیگار نا توانند می توانند با خود داری از استعمال سیگار برای مدت یک روز قبل از مسابقه به عملکرد ورزشی خود کمک نمایند.
تهویه ریوی
حرکت هوا به داخل و خارج ریه ها،به نامه تهویه ریوی معروف است. تهویه از دو مرحله دم و بازدم تشکیل شده است.
تهویه دقیقه ای:
مقدار هوائی است که در مدت یک دقیقه در عمل دم به داخل ریه و یا در عمل بازدم به محیط خارج فرستاده می شود .
در حال استراحت این مقدار بین 4و 15لیتر متغیر است در تمرینات شدید مقدار مذکورممکن است به بیش از 150لیتر افزایش یابد . تهویه حبا بچه ای عهده دار تأمین اکسیژن مورد نیاز بدن و خارج کردن ایندرید کربنیک از طریق مویرگهای خونی ریه می باشد.
فضای مرده تشریحی:
حجم هوائی را که در راههای تنفسی باقی مانده و در مبادلات گازی نقشی ندارند فضای مرده تشریحی می نامند .
تمرینات سبب بهبود عمل ریه شده و این موضوع گواه براین واقعیت است که افراد ورزشکار دارایریهحجیمتر از افراد غیر ورزشکار چه در حالتاستراحت وچهدرحالتفعالیتهایبدنی
می باشند با انقباض عضلات دم و کم شدن فشارهای درون ریویودرونجنبیهوابه داخل ریه ها هجوم می آورد.
هنگام بازدم این فشارها معکوس شده و هوا با شدت از ریه به محیط خارج باز می گردد.
انتقال اکسیژن از ریه به سایر با فتهای بدن
اکسیژن که از حبابچه ها به مویرگ های خونی ریه منتشر می شود . به بافتها یعنی محلی که باید به مصرف برسد منتقل می گردد. بر همین منوال ، اکسید دو کربنی که از بافت ها به خون مویرگ – بافتی منتشر می شود به حبابچه های محلی که از آنجا به صورت بازدم خارج خواهد شد منتقل می گردد.
انتقال این گازها وظیفه اصلی دستگاه قلب و عروق یا گردش خون است . مایع چرخش کننده این دستگاه یعنی خون همانند وسیله انتقال عروق خونی همانند بزرگ راهها عمل نموده و قلب نیروی لازم را جهت چرخش دائمی خون در سرتاسر ریه ها و بافت های مختلف فراهم می کند.
حمل اکسیژن توسط خون
اکسیژن جذب شده توسط ریه توسط پلاسما (بخش مایع خون) و هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز خون حمل می گردد. اکسیژنی که به داخل پلاسما انتشار پیدا می کند. متحمل هیچ واکنش شیمیایی نشده بلکه به صورت محلول فیزیکی در پلاسما حمل می شود. مقداری که بدین طریق حمل می شود تحت شرایط طبیعی بسیار جرئی است.
از طرف دیگر اکسیژنی که به داخل گلبول قرمز راه پیدا می کند به همولگوبین (Hb) به صورت ترکیب شیمیای تازه ای به نام اکسی هموگلوبین (Hbo2) تغییر شکل می دهد. این مرحله ترکیب ظرفیت حمل اکسیژن خون را تقریباً به مقدار 65 بار افزایش می دهد.
نتیجه گیری
در حقیقت ATP منبع انرژی است که بلافاصله پس از نیاز بدن در عضله تولید می شود. چگونگی تهیه این ماده بسیار مهم بستگی به شدت و مدت فعالیت بدن دارد.
تولید انرژی در بدن به سه روش انجام می پذیرد. در دو روش برای تهیه ATP بلافاصله اکسیژن لازم نیست. به همین سبب آنها را بی هوازی می نامند. در سومین روش وجود اکسیژن ضروری است به همین سبب آن را هوازی یا با اکسیژن می نامند.
روشهای تولید انرژی در بدن به ترتیب: 1- سیستم ATP-PC 2- سیستم اسید لاکتیک
3- سیستم هوازی