حسابرسی عبارت است از بازرسی جستجوگرانه مدارک حسابداری و سایر شواهد زیر بنای صورتهای مالی.
حسابرسی از راه کسب اگاهی از سیستم کنترل داخلی و بازدهی مدارک، مشاهده و دارائیها، پرسش از منابع داخل و خارج شرکت و اجرای یا روشهای رسیدگی شواهد لازم را برای تعین این که صورتهای مالی، تصویری مطلوب و به نسبت کامل از وضعیت مالی شرکت و فعالیتهای آن در طول دوره مورد رسیدگی ارائه می کنید یا خیر، گردآوری می کند.
گزارش حسابرسی مستقل ، یک مدرک مختصر و بر اهمیت است که حاصل کار حسابرسی است ، مدرکی که اعتبار یک مجموعه از صورتهای مالی را افزایش می دهد و آن را برای سرمایه گذاردن، با منکران، دولت و سایر استفدده کنندگان مقبول تر می سازد.
شواهد گردآوری شده توسط حسابرسی در طول رسیدگی ، انبات خواهد کرد، که داراییهای مندرج در تراز نام واقعا وجود دارد ، شرکت مالک این داراییهاست و ارزیابی آنها بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری انجام شده است. شواهدی جمع آوری خواهد شد تا نشان دهد که تراز نام تمام بدهیهای شرکت را منعکس می سازد، در غیر این صورت ترازنامه می تواند به کلی گمراه کننده باشد، چرا که اقلام مهمی از بدهیها، آگاهانه یا ناآگاهانه، حذف شده است.
حسابرسان به همین ترتیب شواهدی را برای صورت سود و زیان گردآوری خواهند کرد، شواهدی خواسته خواهد شد که اثبات کند فروشهای گزارش شده واقعا روی داده است، کالای فروش رفته عملا برای مشتریان ارسال شده است ، برای تمام شدن هزینه های نسبت شده، مربوط به دوره جاری است و تمام هزینه های تحقیق یافته، به حساب گرفته شده است.
بطور کلی تصمیم گیری اقتصادی نیاز به اطلاعات قابل اتکا دارد، به عنوان مثال بانکها برای وام دادن به یک شرکت معمولا صورتهای مالی و سایر اطلاعات مربوط به شرکت را به دقت بررسی می کند، هدف بانک از اعطای وام ، بدست آوردن سود و اصول اصل دوم در سر رسید آن است، برای این منظور بهترین منبع قابل اتکا صورتهای مالی تایید شده توسط حسابرسان است. فرض کنید صورتهای مالی ، دارایی جاری و سود جاری را بیش از واقع نشان داده باشد و بدهیهای عمده ای آن را منعکس نکرده باشد و اگر بانک بر اساس چنین اطلاعات گمراه کننده ای وام بدهد ، نتیجه نهایی احتمالا این است که بانک به سود مورد انتظار خود نمی رسد و ممکن است مجبور شود اصل وام را نیز به عنوان زبان از مطالبات سوخت شده به هزینه منظور کننده.
شرکتهای بزرگی هستند که سرمایه خود را از چندین سهامدار گردآوری کرده اند و منابع اقتصادی را در یک کشور، یا حتی در سطوح بین المللی، کنترل می کنند، هیات مدیره که معمولا در مرکز شرکت و دور از عملیات کارخانه ها و شعب شرکت مستقرات، برای کنترل منابع شرکت باید به صورتهای مالی و سایر گزارشها استناد و اتکا کنند و به اطلاعات دست اول دسترسی کلی ندارند، و باید به اطلاعاتی اتکا کنند که دیگران تامین می کنند که احتمال دریافت اطلاعات غیر واقعی و غیر قابل اتکا را افزایش می دهد.
ارائه اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی اثر خوب باشد، به شرکت و صاحبان و تصمیم گیران اقتصادی کمک می کند تا منابع اقتصادی خود را به کار آمد ترین شکل تخصیص دهد.
هدف این است که منابع محدود سرمایه به تولید کالاها و خدماتی اختصاص داده شود که بیشترین تقاضا برای آن وجود ندارد.
از طرف دید، حسابداری وگزارشگری نامناسب ریخت و پاشه و کمبود کارآیی را پنهان می سازد و در نتیجه مانع از تخصیص منطقی منابع اقتصادی می شود.
حسابرسی منظم و سالانه توسط حسابرسی مستقل، بهترین نوع حفاظت از منابع سهامداران، سرمایه گذاردن و افراد ذینفع و ریاست رشد و روند اقتصادی و بهینه شرکتها و موسسات و سازمانها را خواهد داشت ، هرچند که سرمایه گذاریها همیشه با مخاطراتی همراه است، اما اگر سرمایه گذاردن در شرکتهایی سرمایه گذاری کنند که صورتهای مالی آنها توسط حسابرسان مستقل بطور مرتب حسابرسی نمی شوند، در معرض خطرهای غیر منتظره خواهد بود.
حسابرسی سه نیاز متفاوت را برآورده می سازد:
نیاز به مکانیزم نظارت
نیاز به فراهم آوردن اطلاعات در خور اتکا به منظور بهبود بخشیدن به تصمیم گیری های سرمایه گذاردن.
نیاز به بیمه به منظور حفظ و حراست در مقابل زیانهای ناشی از اطلاعات تعریف شده.
حسابرسی با تاکید بر اثر بخش عملیات موجب صرفه جویی و هزینه میشود و زیانهای ناشی از اشتباهات را کاهش می دهد ، ونهایتا حسابرسی به صورتهای مالی اعتباری می بخشد.
به طور کلی شرکتهایی که حسابرسی و رسیدگی نمی شوند، معایب موجود در حسابهای رسیدگی نشده آنها غالبا معلول چهار علت بشرح ذیل می باشد:
اشتباهات اتفاقی
انحراف از اصول و موازین حسابداری
تمایلات و علایق ناخودآگاه
سوء استفاده و تعمیر
بدلایل فوق الذکر وجود این قبیل معایب است که صاحبان سرمایه و اشخاصی که از نزدیک اداره امور موسسه ای را بعهده ندارند در قبول صورتهای رسیدگی نشده آن موسسات تردید می نمایند و بطور کلی، امروزه چنین صورتها بجایی دردنیای تجارت قابل پذیرش تلقی می شوند.
شناخت نقاط ضعف و نکات عمده که در گزارشات حسابرسی قید میشوند جهت بهبود و روند رشد اقتصادی بنگاههای موسسات و شرکتها بسیارموثر و اثر بخش خواهد بود و میلان و سهامداران و تصمیم گیران واحد تصمیم گیریهای آینده کمک و یاری می نمایند.