محمدحسین ادیب روزنامه دنیای اقتصاد آینده روابط ایران و آمریکا به صورت ضعیف اما قابل تشخیص چهارتحول در قاره آسیا در حال تکوین است: الف-1-پیمان «اپک» بین آمریکا و همه کشورهای شرق آسیا اعم از روسیه ، چین، کره جنوبی، ژاپن، ویتنام، فیلیپین و ...
به امضاء رسیده است.
بر اساس پیمان اپک صادرات و واردات کالا بین آمریکا و شرق آسیا از سال 2005 میلادی تنها با 5 درصد حقوق گمرکی انجام خواهد شد.
آشکارا پیمان اپک ادغام اقتصاد شرق آسیا در اقتصاد آمریکاست .
2- اتحادیه اروپا در پیمان اپک حضور ندارد.
به عبارت دیگر «اپک» ادغام اقتصاد شرق آسیا در اقتصاد آمریکا بدون حضور اتحادیه اروپاست!؟
ب - 1- سرانجام «پیمان سارک» هفته گذشته به پیشرفتهای قابل ملاحظهای دست یافت.
بر اساس پیمان «سارک» که بین کشورهای شبه قاره هند به امضاء رسیده است (هند، پاکستان، نپال، بنگلادش و ...) از سال 2005 میلادی تا 2010 به تدریجی صادرات و ورادات کالا بین کشورهای عضو «سارک» با 5 درصد حقوق گمرکی آزاد اعلام خواهد شد.
2- آشکارا پیمان «سارک» طرح یکپارچه کردن اقتصاد شبه قاره هند است .
با این پیمان اقتصاد شبه قاره هند با 1500 میلیون جمعیت در هم ادغام میشود و این امر علیرغم اختلافات سنتی – سیاسی بین هند و پاکستان تحقق مییابد .
ج- 1- پیمانهای منطقه آزاد تجاری بین کشورهای مختلف خاورمیانه با یکدیگر به سرعت در حال امضاست با ادامه این روند طی 5 سال آینده احتمالاً به استثنای چند کشور همه کشورهای خاورمیانه با یکدیگر پیمان منطقه آزاد تجاری امضاء میکنند.
2- امضاء پیمانهای منطقه آزاد تجاری بین کشورهای مختلف خاورمیانه به معنای این است که اقتصاد کشورهای خاور میانه در یکدیگر ادغام میشود.
3- اگر بخواهیم در آینده غرق شویم، خاور میانه یکپارچه اقتصادی که در چارچوب پیمانهای منطقه آزاد تجاری اقتصاد آنها در یکدیگر ادغام شده است، تصویر این منطقه را در سال 2010 میلادی نشان میدهد.
4- شواهده و قرائن نشان میدهد از سال 2005 تا 2010 میلادی گامهای بسیار مؤثری در ایجاد خاور میانه یکپارچه اقتصادی برداشته خواهد شد .
د- 1- اتحادیه اروپا با همه کشورهای خاور میانه به استثنای ایران و سوریه پیمان منطقه آزاد تجاری امضاء کرده است.
به عبارت دیگر اقتصاد خاور میانه در حال ادغام در اقتصاد اتحادیه اروپاست.
2- در حالی پروسه ادغام اقتصاد خاورمیانه دراقتصاد اتحادیه اروپا در حال نهایی شدن است که آمریکا در آن حضوری ندارد.
به عبارت دیگر آنچه در حال رخ دادن است پروسه ادغام اقتصاد خاورمیانه در اقتصاد اتحادیه اروپا بدون حضور آمریکاست.
3- در خاور میانه درست عکس فرایندی دارد شکل میگیرد که در شرق آسیا جای است.
در شرق آسیا با پیمان «اپک» اقتصاد این مناطق در حال ادغام در اقتصاد آمریکاست بدون حضور اتحادیه اروپا و در جنوب آسیا (منهای ضلع شرقی آن) یعنی در شبه قاره هند و خاورمیانه پروسه ادغام این مناطق در اقتصاد اتحادیه اروپا در حال تکوین است البته بدون حضور آمریکا.
4- آیا بر بنیاد اطلاعات فوق میتوان ادعا کرد که WTO در حال تقسیم به دو بلوک بندی تازه است؟
5- صادرات و واردات بین آمریکا و اتحادیه اروپا با 4 درصد حقوق گمرکی انجام میشود لذا در عمل اقتصاد اتحادیه اروپا و اقتصاد آمریکا در یکدیگر ادغام شده است و در باب اختلاف بین اتحادیه اروپا و آمریکا نباید دچار اغراق و افراط شد .
ادغام اقتصاد خاورمیانه در اقتصاد اتحادیه اروپا نظر به حقوق گمرکی 4 درصدی اتحادیه اروپا و آمریکا در عمل به منزله ادغام اقتصاد خاورمیانه در اقتصاد آمریکاست .
6- بر بنیاد بند شش آیا تقسیم بندی WTO به دو بلوک حتی اگر متصور باشد بیشتر ناظر به تقسیم بازار است تا رقابت واقعی برای حذف طرف مقابل ؟
جایگاه ایران 1- دور جدید مذاکرات بین ایران و اتحادیه اروپا در اسفند ماه برای عقد پیمان منطقه آزاد تجاری آغاز خواهد شد.
2- در صورت موفقیت این مذاکرات ، ایران به پروسه ادغام اقتصاد جنوب آسیا (منهای ضلع شرقی آن) در اقتصاد اتحادیه اروپا خواهد پیوست .
3- آیا ادغام اقتصاد شبه قاره هند و خاورمیانه در اقتصاد اتحادیه اروپا کلانتر و دراز مدتتر و مهمتر از آن است که اختلافات سنتی بین ایران و اتحادیه اروپا بتواند این مذاکرات را تحت الشعاع قرار دهد؟
به عبارت دیگر آیا اهمیت یکپارچه سازی اقتصاد خاور میانه و اتحادیه اروپا مهم تر از آنست که اتحادیه اروپا برای نهایی کردن این مذاکرات به اختلافات سنتی خود به ایران بهای چندانی بدهد؟
کاهش سطح تحریمها 1- برآمده از نکات فوق میتوان گفت پروسه ادغام اقتصاد شبه قاره هند و خاورمیانه در اقتصاد اتحادیه اروپا در حال نهایی شدن است .
امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا به منزله شلیک تیر پایان برای این فرایند است .
2- در وضع موجود دو پیشنهاد روی میز ایران قرار دارد : الف - هیأت عراقی در مسافرت به ایران پیشنهاد امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری به ایران را ارائه داد.
ب - هیأت دولت پاکستان نیز یک ماه قبل، تصویب کرد که امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و پاکستان بوسیله دولت این کشور پیگیری و سریعاً به نتیجه برسد.
3- در صورت امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و پاکستان، اقتصاد ایران با یک واسطه به پیمان «سارک» ملحق میشود.
به عبارت دیگر اقتصاد ایران در اقتصاد شبه قاره هند ادغام میشود.
4- در صورت امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و عراق نیز با یک واسطه ایران به پروسه «خاور میانه عربی یکپارچه از منظر اقتصاد» ملحق میشود.
5- برای اینکه 2 منطقه یکپارچه اقتصادی شبه قاره هند و خاورمیانه عربی با یکدیگر وصل شوند امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران با پاکستان و عراق الزامی است .
6- درست در چنین زمانی آمریکا با زلزله بم، سطح تحریمهای تجاری علیه ایران را بطور موقت کاهش داد.
آیا کاهش تحریمها را در چنین موقعیتی باید چگونه ارزیابی کرد.
7- آیا کاهش تحریمها درست درآستانه ادغام اقتصاد خاورمیانه در اتحادیه اروپا، گواه اشراف آمریکا به این نکته نیست که از داستان عقب مانده است و در پروسه یکپارچه سازی از کاروان جا مانده است؟
8- با توجه به مجموعه اطلاعات فوق، ادامه تحریمها دیگر به سود آمریکا نیست و این کشور را در منطقه در موقعیت انفعالی قرار میدهد .
9- حذف تحریم بوسیله آمریکا در این نقطه یک امتیاز به ایران نیست بلکه موقعیت آمریکا در منطقه را ارتقاء میبخشد.
10- لغو تحریمها در این شرایط عنصر مثبتی در رابطه ایران و آمریکا تلقی نمیشود که بیشتر ناشی از ضعف آمریکا ارزیابی خواهد شد.
آمریکا در آستانه عقد قرارداد منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا ظاهراً تمایل دارد به داشتن یک صندلی در کنار میز بازی قناعت نکند.
کاهش تحریمها در این مرحله گواه ضعف آمریکاست تا هر چیز دیگر .
11- پس از امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا و پس از امضاء پیمان منطقه آزاد تجاری بین ایران و پاکستان و عراق ، آمریکا مجبور به دادن امتیازات بسیار بیشتری به ایران خواهد شد .
12- زمان به سود آمریکا نیست.
13- بازی با «کارت زمان» طی دو سال آینده ، کفه ترازو را باز هم به سوی ایران یکسویه تر خواهد کرد.
14- حسن روحانی در باب روابط ایران و آمریکا هر نوع تحول در آن را منوط به بعد از انتخابات ریاست جمهوری کرد منتهی یک نکته را مسکوک گذاشت .
روحانی نگفت پس از کدام انتخابات !
انتخابات ایران یا انتخابات آمریکا .
15- درست در آستانه ادغام اقتصاد خاور میانه در اتحادیه اروپا شعار تحریم اقتصادی پایگاه مصرفی عمدهای در سیاره زمین نخواهد داشت.
این را آمریکائیها نیک به خاطر داشته باشند.
گزاره «تحریم اقتصادی» شعاری است که تاریخ مصرف آن منقظی شده است .
لغو تحریم 1- احتمالاً آمریکا برای خروج از حالت انفعال، تحریمهای تجاری ایران را طی 18 ماه آینده لغو خواهد کرد.
2- در شش ماهه اول سال جاری بر اساس آمار گمرکات، متوسط حقوقگمرکیکالاهای وارداتی ایران 3/6 درصد بوده است.
لغو تحریمهای آمریکا به منزله گشودن بازار ایران به روی کالاهای آمریکایی با 3/6 درصد حقوق گمرکی است .
3- آمریکا بر ورود کالاهای ایرانی به بازار آمریکا تعرفههای بسیار سنگین وضع کرده است .
تعرفه واردات پسته 283 درصد است.
اگر تحریم آمریکا علیه ایران لغو شود اما تعرفههای سنگین برای واردات کالاهای ایرانی به آمریکا لغو نشود، این امر به منزله آن استکه کالاهایآمریکایی با تعرفه3/6 درصد وارد ایران میشود و کالاهای ایرانی با تعرفههایی بطور متوسط 7 تا 8 برابر تعرفههای ایران وارد بازار آمریکا شود و این تبعیض است.
4- لغو تحریم تجاری آمریکا علیه ایران باید کاهش تعرفه کالاهای صادراتی ایران به آمریکا به 3/6 درصد (مساوی شرایط ایران) کاهش یابد.
5- در صورتی که آمریکا، تنها به لغو تحریم تجاری ایران بپردازد و از کاهش تعرفه کالاهای صادراتی ایران ابا کند کمیسیون ماده یک که میزان تعرفه در ایران را تعیین میکند باید مقابله به مثل کند و تعرفه واردات کالاهای آمریکایی را مساوی با تعرفه کالاهای ایرانی برای ورود به بازار آمریکا نماید .
به عبارت دیگر آن را به شدت افزایش دهد.
6- تنها استثنا تعرفه 283 درصدی واردات پسته است .
علت تعرفه 283 درصدی پرداخت سوبسید گازوئیل به پسته کاران ایران است.
باغداران پسته در کرمان از عمق بعضاً 300 متری با گازوئیل هر لیتر 16 تومان آب را به سطح زمین منتقل کرده و پسته میکارند.
در صورت حذف سوبسید گازوئیل ، هزینه تمام شده پسته در ایران عمیقاً افزایش مییابد.
تعیین تعرفه بر واردات پسته از ایران متناسب با میزان سوبسید گازوئیل قابل توجیه است اما تعرفه 283 درصدی بسیار بیشتر از سوبسیدی است که از این طریق باغداران پسته دریافت میکنند.
7- اینکه پسته سیاره زمین را استان کرمان باید تولید کند یا ایالت کالیفرنیا، باید بوسیله قواعد بازار تعیین شود و نه حمایتهای تعرفهای آمریکا از باغداران ایالت کالیفرنیا