امتیاز تنباکو
یکی از امتیازاتیکه نتایج نامطلوب ببار آورد، امتیاز انحصار تنباکو معروف به واقعه ی رژی بود. این امتیاز در زمان صدارت میرزا علی اصغرخان امین السلطان و اندکی بعد از مسافرت سوم ناصرالدین شاه به فرنگستان باهتمام امین السلطان و برای مدت 55 سال به یکی از اتباع امگلیسی موسوم به ماژور تالبوت و شرکای او واگذار شد. به موجب این امتیاز، کمپانی رژی صاحب حق انحصاری تجارت تنباکوی اریان و حتی نظارت بر زراعت آن شناخته شد. مردم ایران پس از اطلاع از شرای این انحصار و مقایسه ی آن با امتیازی که دولت عثمانی در باب انحصار دخانیات خود با شرایط بهتر به یک شرکت خارجی داده بود، با آن مخالفت کردند. از طرف مرجع تقلید وقت حاج میرزا حسن شیرازی و یکی دیگر از علمای بزرگ تهران بنام حاج میرزا حسن آشتیانی حکم تحریم دخانیات صادر شد.
در تهران و نبریز بازارها بسته و تعطیل عمومی اعلام شد و سرانجام شاه و امین السلطان از بیم شورش مردم و اعلام جهاد علما، در شانزدهم جمادی الاولی ساتل 1309 رسماً آن امتیاز را لغو کردند. شرکت رژی بساط خود را از ایران برچید و دولت مجبور شد غرمت مؤسسه ی مزبور را که بالغ بر پانصد هزار لیره بود با بهره ی 5% بپردازد. در الغای این امتیاز روس ها مداخله داشتند و لغو آن سبب بروز کدورت در روابط شاه و امین السلطان با انگلیسیها و تمایل آنان به سیاست روس شد. از آنجا که دولت ایران پول هنگفتی در بساط نداشت، مجبور شد مبلغ پانصد هزار لیره ی انگلیسی از بانک شاهنشاهی وام بگیرد و بشرکت رژی بپردازد و این نخستین وامی بود که دولت ایران از بیگانگان گرفت. باید دانست که آن رکود اقتصادی که در شش سال آخر سلطنت ناصرالدین شاه در ایران پیدا شد و سرانجام منجر به پریشانی اتوضاع کشور گردید، ناشی از اعطای امتیاز تنباکو باین کمپانی بود.
12- اصلاحات دوره ناصری
نخستین خط تلگراف برقی ایران در سال 1274 بین قصر سلطنتی شاه و باغ لاله زار دایر گردید. سال بعد نیز به دستیاری علیقلی میرزای اعتماد السلطنه خطی بین تهران و سلطانیه کشیده شد و در سال 1276 تا تبریز امتداد یافت. در همین سال انگلیسیها برای تأمین ارتباط لندن با بمبئی در زمینه اتصال سیم تاگراف به اروپا اقدام کردند و در 1280 نیز امتیاز خط بین خانقین و تهران و بوشهر را گرفتند و پس از اندک مدتی بیشتر ولایات ایران دارای خط تلگراف شد. اولین وزیر تلگراف ایران مخبرالدوله بود.
بعد از اصلاحات امیرکبیر در قشون ایران، دولت ازمستشاران و مربیان اتریشی برای سامان بخشیدن بوضع ارتش دعوت کرد. پس از ایشان مستشاران روسی این وظیفه را بعهده گرفتند و رژیمانی بشکل قزاق تشکیل دادند. تزار روس یک هزار تفنگ بردن و مقداری توپ به ایران اهدا کرد. دیری نگذشت که این رژیمان به یک بریگاد (تیپ) قزاق توسعه یافت و این تیپ با توپخانه ی خود نمونه مؤثرترین واحد ارتش گردید.
تا سال 1299 در ایران پست بروش جدید وجود نداشت و نامه های اداری و اشخاص متنفذ را چاپارها می بردند. در این سال مستشاری اتریشی برای تنظیم پست بسبک و روش اروپا استخدام شد. دو سال بعد ایران عضویت اتحادیه ی پستی بین المللی را پذیرفت و پس از مستشار اتریشی یک نفر روسی بنام استال مدیریت پست ایران را بعهده گرفت و اصلاحاتی در وضع پست ایران بعمل آورد. پس از آن اداره ی امور پست بدست ایرانیان سپرده شد و میرزا علیخان امین الدوله مدیر آن شد.
ضرب سکه در ایران صورت منظمی نداشت و در هر شهر ضرابخانه ی خاص موجود بود. دولت ایران در سال 1294 دستگاه ضرابخانه ای از فرنگستان به تهران آورد و آنرا زیر نظر مستشاران آلمانی و فرانسوی بکار انداخت و بعدها اداره ی آن بدست میزاعلیخان امین الدوله و آقا محمد ابراهیم خان امین السلطان آبدارباشی پدر میرزا علی اصغرخان افتاد.
در سال 1301 هجری و 1888 میلادی اولیت راه آهن بطول هشت کیلومتر بن تهران و عبدالعظیم بتوسط برادران بلژیکی بواتال کشیده شد. بیست و هفت سال بعد راه آهن جلفا به تبریز بطول 146 کیلومتر و بین صوفیان و شرخانه به درازی 531 کیلومتر ساخته شد. در سال 1307 بکوشش حاج محمد حسن امین الضرب خطی دیگر بین آمل و محموداباد مازندران ایجاد گردید، ولی این خط بزودی از کار افتاد.
علاوه بر کارخانه های ضرابخانه و تفنگ سازی و باروت کوبی، کارخانه ی چراغ گاز بوسیله ی حاج میرزا حسین خان سپهسالار و کارخانه ی قندسازی کهریزک به کوشش میرزا علیخان امین الدوله و کارخانه های بلورسازی و چینی سازی و ابریشم تابی از طرف امین الضرب تأسیس شد و کارخانه های دیگری نیز بهمیت تجار و سرمایه داران بکار افتاد.
در سال 1287 حصار قدیم شهر تهران خراب شد و حدود آن توسعه یافت، خندقی دور شهر کنده شد، محیط شهر به دوازده میل رسید و دوازده دروازه دور تا دور شهر تهارن احداث گردید.
بسال 1307 هجری جمعیت تهران به یکصد و سی هزار یعنی دو برابر جمعیت آن در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه افزایش یافت و شهر جدید را دارالخلافه ی ناصری نامیدند.
فساد درب ار ناصری و ستم و ظلم حاکمان بیدادگر و بخصوص حرکات ناپسند امین السلطان و کامران میرزا، مردم با بفکر اصلاح خرابیها و انتقاد از حکومت استبدادی شاه انداخت. گروه بسیاری از داخل و خارج در راه بیدار کردن افکار مردم میکوشیدند.
از نخستین کسانیکه در انتشار افکار آزادیخواهی در میان مردم ایران موثر بودند، میتوان سید جمال الدین اسدآبادی معروف به افغانی و میرزاملکم خان ناظم الدوله را نام برد. ملکم خان قبلاً سفارت ایران در رفانسه و انگلستان را بعهده داشت و چون بسبب دشمنی با امین السلطان دستش از کارها دولتی کوتاه شده بود، روزنامه ی قانون را در لندن تأسیس کد و بنام طرفداری از قانون و تغییر وضع حکومت ایران، به ذکر مظالم حکومت استبدادی پرداخت و از آنجا که سبک نگارشش ساده بود، نوشته های او در مردم آن روزگار تأثیر فراوان داشت.