تحقیق شکست طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا

حادثه 11 سپتامبر که عوامل آن از کشورهای مورد حمایت آمریکا برخواسته بودند مشخص کرد که در حال حاضر کانون ضدیت با آمریکا در 25 کشور خاورمیانه ای قرار دارد این باعث شتاب در تغییر 4 دهه سیاست آمریکایی متکی بر حفظ وضع موجود در خاورمیانه و خلیج فارس، شد. طرح خاورمیانه بزرگ نیز بخشی از استراتژی امنیت ملی آمریکا و اسرائیل و دکترین نو محافظه کاران برای مقابله با تروریسم واسلام گرایی و رادیکالیسم در خاورمیانه مطرح شد.

در همان ابتدا، افرادى نظیر «ریچارد بوچر» سخنگوى وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کردند همانگونه که اجلاس هلسینکى و معاهده آن که توسط چندین کشور امضا شد، به فروپاشى اتحاد جماهیر شوروى انجامید، طرح خاورمیانه بزرگ نیز باعث فروپاشى دولت‌هاى خودکامه در منطقه خواهد شد و همگان شاهد رشد سریع دموکراسى در میان کشورهاى خاورمیانه و شمال آفریقا خواهند بود. سه هدف اصلى طرح آمریکا براى خاورمیانه، عبارت بودند از مبارزه با رادیکالیزم ، گسترش دموکراسى و برپایى حکومت‌هاى معتدل، ایجاد جامعه مدنى و دمکراسی و توسعه فرصت‌هاى اقتصادى.

راهکارهای زیربرای محو رادیکالیسم اسلامی وگرایش بسوی آمریکا پیشنهادگردید:

1- منطقه به سوی دموکراسی و حکومت‌های منتخب و شایسته ترغیب شود.

2- جامعه ای فرهیخته در این کشورها به وجود آید.

3- فرصت‌های اقتصادی و ایجاد شغل توسعه یابد.

4- اشتغال و آموزش در اولویت قرار گیرند.

5- برای بهبود وضع مناطق فقیر نشین تلاش شود.

برای تغییر ساختار قدرت، نهادهای دمکراسی رسانه‌های گروهی، کانون‌های فکری و دانشگاهیان و میانه رو‌ها مورد حمایت قرار می گیرند. در این راستا کارگاههای آموزشی ،سمینارها و فعالیتهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی زیادی تا کنون انجام گرفته است.

پنج میلیارد دلار هزینه‌های دولت آمریکا برای اجرای این طرح است. دولت آمریکا اعلام نموده که در سال مالی 2005 بیش از 82 میلیارد دلار به بودجه شرایط اضطراری افزوده است در همین حال مبلغ 5 میلیارد دلار را نیز جهت کمک به پیشبرد اهداف آن کشور برای کشورهای خاور میانه اختصاص داده است. این غیر از5/1 میلیارد دلاری است که در قالب چالش هزاره برای گسترش دمکراسی در جهان هزینه خواهد شد. 15 میلیارد دلار نیز برای یک دوره 5 ساله به قاره آفریقا اختصاص یافته است. کنگره بدون آن که مقدار هزینه را تصویب نماید پیشنهاد کرد که دست کم 4.5 میلیون دلار از سرمایه ابتکار مشارکت خاور میانه به طور مشخص به برنامه‌های کمک هزینه تحصیلی دانشجویان «کشورهایی با اکثریت جمعیت مسلمان در موسسات معتبر آموزش عالی آمریکایی» اختصاص یابد. بودجه بیش از 100 پروژه و برنامه مختلف در 14 کشور طرح خاورمیانه بزرگ را وزارت امور خارجه آمریکا تامین کرده تا این کشورها بتوانند به اهداف مورد نظر کاخ سفید دست یابند.

طرح آمریکا با مخالفت شدید 5 طیف فکری مختلف در سراسر جهان روبرو شد دولتهای حاکم، اسلام گرایان، چپها، و مخالفان جهانی شدن هر کدام برای مخالفت خود دلایل خاصی داشتند آمریکا ناچار شد طرح را بطور کلی اصلاح و تغییر دهد و از شعارهای تند اولیه که خود نوعی رادیکالیسم بود عدول کند اما با این وجود و با این همه هزینه چرا طرح آمریکا شکست خورد؟

پاسخ را دو مقاله مربوط به سه استاد دانشگاه و همچنین سخنان جان کری کاندید قبلی دمکراتها در سخنرانی این هفته خود در جمع رزمندگاه جنگ ویتنام ارایه نمود. وی گفت : دکترین بوش می خواهد چیزی را به منطقه تحمیل کند که مردمان منطقه آن چیزها را نمی خواهند چون عملکرد ما و استانداردهای دو گانه آنان را بدبین کرده است. دکترین چینی بوش رامسفیلد شکست خورد چون برپایه زور، زر و تزویر( و خرافات مسیحیان حیات دوباره یا نو انجیلی‌های صهیونیست ) قرار داشت. خط و مشی آنها بجای اینکه منافع آمریکا را تامین کند منافع لابی اسرائیلی را تامین می کند. او همچنین مطالب مقاله «جان میرشایمر» و «استفان والت» را بنوعی دیگر بازگویی کرد. آنچه در پی می آید خلاصه ای است از سه مقاله یکی به قلم «لویس کانتوری» استاد دانشگاه مریلند و مطلب مشترک دیگری از شایمر و والت اساتید دانشگاههای شیکاگو و‌هاروارد آمریکا که ترجمه عربی آنها در بیشتر روزنامه‌ها و رسانه‌های عربی منتشر و واکنش‌های زیادی در بر داشت و روزنامه‌هاآرتص اسرائیل آنها را گفته‌های احمدی نژاد معرفی نمود که البته فقط جمله محو اسرائیل از روی نقشه را سانسور کرده‌اند!

به نظر این گروه از مخالفان خط و مشی نیوکان‌ها، منافع ملی آمریکا باید در اولویت نخست باشد؛ حال آنکه در خلال چندین دهه ی گذشته و بویژه پس از جنگ اعراب و اسرائیل در 1967، محوریت سیاست خارجی ایالات متحده در خاورمیانه بر پایه ی مناسباتش با اسرائیل بوده است. حمایت پایدار امریکا از اسرائیل و تلاش این کشور برای گسترش دموکراسی در منطقه، سبب برانگیخته شدن اسلامگرایی و باورهای افراطی عربی و تهدید امنیت و لطمه به منافع امریکا گردیده است.

چرا حتی رژیم‌های متحد آمریکا هم جرات نکردند از طرح «خاورمیانه بزرگ» بوش که با اشغال عراق آغاز گردید حمایت کنند؟ پاسخ روشن است چون این طرح بیش از هر چیز در راستای تقویت جایگاه اسرائیل است. سخت بتوان تصور کرد کشوری تا این اندازه حمایت مادی و معنوی خویش را در اختیار کشوری دیگر بگذارد. چنین حمایت همه جانبه و چشمگیری، چنانچه اسرائیل سودمندی حیاتی استراتژیک برای امریکا داشت قابل درک بود، اما چنین نیست.

پس از جنگ اکتبر 1973، اسرائیل بزرگترین دریافت کننده ی مستقیم کمک‌های اقتصادی و نظامی سالانه ی ایالات متحده بوده است. مجموع کمک‌های مستقیم امریکا به اسرائیل در سال 2003 به بیش از 140 میلیارد دلار رسید. اسرائیل سالانه 3 میلیارد دلار بطور مستقیم دریافت می دارد که تقریبا برابر است با یک پنجم کل بودجه ی کمک‌های خارجی ایالات متحده در یک سال. به سخن دیگر، هر اسرائیلی مبلغی در حدود 500 دلار در سال دریافت می کند. ابعاد گسترده ی چنین کمک‌هایی آنگاه آشکارتر می شود که در نظر آوریم، اکنون اسرائیل کشوری صنعتی و ثروتمند است که درآمد سالانه اش با کره ی جنوبی برابری می کند.

و سرانجام این که امریکا اطلاعات امنیتی سری یی که حتی از متحدان خود در ناتو مخفی می دارد، با گشاده دستی در اختیار اسرائیل می گذارد و برنامه‌های تسلیحات اتمی این کشور را نادیده می گیرد.