آسم چیست؟
آسم بیماری شایعی است که ازهر 10 کودک یک نفر و از هر 20 بزرگسال یک نفر را مبتلا می کند. بسیاری چنین می اندیشند که آسم بیماری است که از دوران طفولیت شروع می شود اما ممکن است آسم در هر سنی بروز کند. همچنین ممکن است در سال های نوجوانی بهتر شود و یا کاملا از بین برود ،اما نزدیک به 50% کودکان مبتلا به آسم هنوز در بزرگسالی نیز مشکلاتی خواهند داشت. ممکن است آسم در افراد یک خانواده دیده شود. اما بستگان اغلب بیماران ، مبتلا به آسم نیستند .آسم علاج قطعی ندارد اما قابل کنترل است . به طوری که می توان از بروز حمله های آسمی پیشگیری کرد. اکثر افراد مبتلا به آسم با درمان مناسب و منظم بدون غیبت از مدرسه یا کار می توانند به زندگی طبیعی خود ادامه دهند و حتی از ورزش و شرکت در دیگر تفریحات لذت ببرند.
کار ریه ها چیست؟
برای دانستن این که آسم چیست باید بدانیم که کار ریه ها چیست ؟ در حین انجام عمل دم ، ریه ها اکسیژن موجود در هوا را می گیرند و وارد خون می کنند. سپس خون با جریان خود اکسیژن را به بخش های مختلف بدن می رساند.در عین حال خون دی اکسید کرین را جمع می کند و به ریه ها برمی گرداند و این دی اکسید کربن همراه هوای بازدمی از ریه ها خارج می شود. هوا از طریق یک سری لوله ها شاخه ای به ریه وارد و از آن خارج می شود که به این لوله ها ((لوله های برونشی )) گفته می شود.
درآسم چه اتفاقی می افتد؟
لوله های برونشی بیماران مبتلا به آسم منقبض می شود. از آنجایی که انجام عمل دم و بازدم از میان این لوله های باریک مشکل می باشد، بیماران مبتلا به آسم دچار علائم تنگی نفس ، خس خس سینه و احساس فشار در قفسه سینه می شوند . به علاوه در این افراد خلط چسبناک هم تولید می گردد که با سرفه بالا می آیید و یا در فرد احساس گرفتگی سینه ایجاد می کند.
علت آسم چیست؟
با وجود انجام تحقیقات وسیع علت آسم هنوز ناشناخته می باشد.
چه عواملی آسم را تشدید میکند؟
در اکثر مواقع شدت بیماری آسم دلیل واضحی ندارد اما اغلب برخی چیزها باعث وخامت آسم می شوند :
سرما خوردگی معمولی یا آنفلونزا آسم را بدتر می کند. که ممکن است 6 هفته به طول بیانجامد مگر آن که درمان مناسب انجام گیرد.
حملات آسمی اغلب در اثر آلرژی ایجاد می شود. چیزهایی که معمولا افراد مبتلا به آسم به آنها حساسیت دارند غبارتند از : گرده گیاهان ، گرد و غبار خانه و پشم حیوانات. از هر 50 فرد آسمی یک نفر به آسپرین حساسیت دارد.
ورزش خصوصا در هوای سرد ممکن است موجب بروز حملات آسمی شود اما با درمان صحیح به خوبی می توان آسم ناشی از ورزش را کنترل کرد. در مجموع از آنجائئ که ورزش و نرمش برای افراد مبتلا به آسم مفید است این افراد نباید از انجام آنها بپرهیزند.
محرک هایی از قبیل دود دخانیات ،دود غلیظ و هوای پر غبار اغلب منجر به حملات آسمی می شود . در برخی از افراد مبتلا به آسم تحریکات روانی ( خشم ، اضطراب و حتی خوشحالی زیاد) می تواند موجب بروز حمله شود. این که بعضی مردم می گویند
( اعصاب خراب ) باعث آسم می شود، صحت ندارد. مصرف اغلب قرص ها و داروها برای افراد مبتلا به آسم بی خطر است . با این وجود ، در صورت ابتلای بیمار به فشار خون بالا و یا بیماری قلبی ممکن است برخی داروها ایجاد عوارض کنند که در این صورت از داروهای جایگزین استفاده می شود . در صورت تردید ، بیمار باید با پزشک خود مشورت کند و همچنین نباید بدون در نظر گرفتن توصیه های پزشک خود مشورت کند و همچنین نباید بدون در نظر گرفتن توصیه های پزشکی و به طور ناگهانی مصرف داروهای خود را قطع کند.
چه درمانهایی برای آسم وجود دارد؟
آسم علاج واقعی ندارد اما بیشتر افراد مبتلا به آسم با درمان صحیح ،کاملا به زندگی عادی خود ادامه می دهند. درمان های بسیاری برای آسم در دسترس است که معمولا به صورت اسپری و گاه به صورت قرص مصرف می شود. برخی از درمان ها به منظور بهبود سریع در موارد حاد آسم بکار می رود ولی دیگر درمان ها را باید برای تاثیر بهتر آنها به صورت منظم استفاده کرد (این درمان ها را پیشگیرنده ها می نامند ). بیمار باید در مورد درمان با پزشک خود مشورت کند و برای این که داروها حداکثر تاثیر را داشته باشند مطمئن شود که چگونگی مصرف داروها را می داند،اگر چه نفس تنگی و خس خس وجود نداشته باشد.
چه مواقعی درمانهای شدید تر لزوم پیدا میکند؟
دانستن مواقعی که علائم آسم در تشخیص تشدید یافته و یا احتیاج به درمان شدیدتر دارد مهم است . آسم اغلب در شب بدتر می شود و یکی از علائمی که نشان دهنده نیاز بیمار به درمان بیشتر می باشد بیداز از خواب در شب یا صبح رود در اثر خس خس سینه یا تنگی نفس است .معمولا کودکان مبتلا به آسم شب ها به علت سرفه از خواب بیدار می شوند و این را می توان نشانه ای برای نیاز به درمان بیشتر تلقی کرد . در صورتی که بیمار در طول روز خس خس بیشتری داشته باشد به طوری که مجبور شود از اسپری های خود به دفعات بیشتر از معمول استفاده کند ،باید به پزشک خود مراجعه کند.
در باره آسم چه می دانید؟
آسم از جمله بیماریهای شایع غیر واگیر است که برای تمام سنین از شیرخوارگی تا دوران کهولت مشکلات زیادی فراهم می کند آسم یک بیماری جدی ومزمن ریه است که غالباً با التهاب مجاری هوایی همراه است وممکن است سبب مشکلات تنفسی شود0 مزمن به این معنا است که بیماری همیشه وجود دارد حتی زمانی که بیمار احساس ناخوشی ندارد در صورت تحریک مجاری هوایی در فرد مبتلا به آسم ، علائم خس خس ، سرفه ،تنگی نفس و فشردگی قفسه سینه عدم تحمل ورزش ظاهر می شود وتنفس طبیعی وراحت برای بیمار دشوار می گردد
علائم آسم عود کننده هستند و ممکن است از چند دقیقه تا چند روز طول بکشند حملات آسم ممکنست خفیف یا شدید وگاه کشنده باشند ودر حملات شدید مراقبتهای پزشکی لازم است این بیماری می تواند در هر سنی بروز کند علت دقیق واصلی آسم هنوز نامشخص است ولی آنچه تاکنون روش شده نشان می دهد که برخی از افراد بویژه شیرخوران که سابقه مثبت آلرژی (حساسیت ) در خانواده دارند زمانی که در معرض دود سیگار گرده گیاهان وقارچ ها یا حیوانات خانگی هیره ها وسوسک ها قرار می گیرند شانس زیادتری برای ابتلا به آسم پیدا
می کنند.
آیا آسم قابل پیشگیری است ،حملات آسم قابل پیشگیری است هر بیمار باید از عوامل محرک ومزاحمی که سبب التهاب مجاری هوایی وبدتر شدن بیماری آسم می شوند اجتناب کند
تا کنون راه حلی برای ریشه کن کردن آسم پیدا نشده است ولی این بیماری را می توان به شکلی درمان وکنترل کرد زندگی با آسم در بیشتر موارد بدون درد سر است
آسم چگونه کنترل می شود ؟ آسم یک بیماری مزمن است معمولاً بیمار نیاز به مراقبت پزشکی پیوسته و منظم دارد بیماران مبتلا به آسم متوسط تا شدید می توانند با استفاده از داروهای طویل الاثر که توسط پزشک توصیه می شود بطور روزانه التهاب مجاری هوایی خود را کنترل کنند وبه این وسیله علائم وحملات بیماری را پیشگیری نمایند در صورت ظهور علائم داروهای سریع الاثر (مانند داروهای استنشاقی ) برای تسکین آنها بکار میرود0
در پایان به نکاتی چند جهت پیشگیری از حملات آسم اشاره می کنیم:
نکاتی جهت پیشگیری از حملات آسم :
1- از حضور در خانه ای که حیوان حساسیت زا دارند اجتناب کنید
2- حیوانات دست آموز را از خانه بیرون ببرید
3- از بکار بردن بالش یا تشک حاوی پر پشم وکرک اجتناب کنید
4- بالشها وتشک ها را در پوششهایی پلاستیکی وغیر قابل نفوذ بپیچید
5- کلیه ملحفه ها را هفته ای یکبار در آب داغ (55 درجه سانتیگراد ( بشویید
6- در صورت امکان از قالی بعنوان کف پوش استفاده نکنید
7- در فصول گروه افشانی پنجره ها را بسته نگه دارید
8- در صورت ابتلا به آسم به هیچ وجه سیگار نکشید واجازه سیگار کشیدن در خانه را به هیچ کس ندهید
9-تغذیه انحصاری شیرخواران با شیرمادر تا 6 ماهگی یکی از مهمترین راههای پیشگیری از وقوع آسم و سایر حساسیتها در کودکانی است که سابقه چنین بیماریهایی را در خانواده خودشان دارند
بیمارى آسم در واقع نوعى افزایش پاسخ راه هاى هوایى به محرک هاى مختلف است. در واقع افزایش تحریک پذیرى و حساسیت مجارى هوایى به محرک هاى داخلى و خارجى سبب ایجاد التهاب در راه هاى هوایى مى شود که به صورت انقباض و تنگى گسترده مجارى هوایى تظاهر مى کند و در این حالت است که بیمار به دلیل تنگى شدید راه هاى هوایى دچار تنگى نفس و سرفه مى شود.
•علائم بیمارى آسم به چه شکلى بروز مى یابد
آسم یک بیمارى دوره اى است و بیماران خصوصاً افراد جوان و کودکان ممکن است در هنگام معاینه هیچ گونه نشانه غیرعادى نداشته باشند. بیماران در فواصل بین حملات حاد آسم بدون علامت هستند. در حمله حاد آسم علائم به صورت تنگى نفس، خس خس سینه و سرفه بروز مى کند. اما در کل علائم آسم خصوصاً در کودکان بسیار متفاوت است به گونه اى که در بعضى از موارد مادر کودک آسمى فقط متوجه ضعف عمومى، خستگى و خمودگى و کاهش فعالیت کودک خود مى شود. سرفه در بچه ها ممکن است تنها علامت باشد.
اما از علائم مزمن آسم سرفه هاى خشک پشت سر هم و متناوب است. تقریباً تمام بیماران آسمى، شب ها بدحال تر مى شوند و بسیارى از بیماران صبح ها پس از خواب شبانه هنگام نفس کشیدن احساس سختى و فشار روى قفسه سینه دارند.
•چه عواملى در بروز حمله آسم موثرند
در بیشتر از ۵۰ درصد بیماران مبتلا به آسم خصوصاً کودکان سابقه شخصى یا خانوادگى آلرژى مانند آب ریزش بینى، کهیر و اگزما و یا آلرژى هاى غذایى وجود دارد. در آسم آلرژیک مواد آلرژن یا حساسیت زا مانند گرده گیاهان، اجزاى حیوانى مثل مو، پر، پشم، گرد و غبار خانگى و قارچ ها سبب افزایش شدت بیمارى مى شوند. بنابراین در مورد بیمارانى که زمینه آلرژى دارند باید تا سر حد امکان رویارویى با مواد حساسیت زا را کاهش داد. وجود حیوانات خانگى، سوسک، کپک، مو، پشم و پر حیوانات در محیط زندگى در بروز حملات آسم موثر است. محیط زندگى باید کاملاً تمیز و عارى از هرگونه گردوغبارى باشد. در واقع در گرد و خاک هاى خانگى، لاى پرز هاى فرش و موکت بندپایان بسیار کوچکى وجود دارند که به آنها «مایت» گفته مى شود. مایت ها با چشم غیرمسلح دیده نمى شوند و به صورت انگل در محیط زندگى انسانى و حیوانى زندگى مى کنند. ورود مایت ها به دستگاه تنفس سبب بروز و افزایش شدت بیمارى آسم مى شود. پس لازم است که براى کاهش و کنترل حملات آسم محیط زندگى بیماران را تا جایى که ممکن است از عوامل خطرآفرین و حساسیت زا پاکسازى کنیم.
آسم غیرآلرژیک ممکن است ناشى از حساسیت به دارو ها مثل آسپرین و دارو هاى مشابه و یا ناشى از عوامل شغلى و یا عفونت هاى دستگاه تنفسى باشد.
در فصول سرد سال با افزایش عفونت هاى دستگاه تنفسى فوقانى چه از نوع ویروسى و چه باکتریایى علائم بیمارى آسم شدیدتر مى شود. از این رو براى پیشگیرى از ابتلا به عفونت هاى تنفسى براى کودکان آسمى واکسن آنفولانزا توصیه مى شود.
ورزش و فعالیت، خنده، هواى سرد و خشک، بوى قوى و محرک هایى مثل دود سیگار و تنباکو، رنگ و بخارات شیمیایى و حتى استرس هاى روحى _ روانى مانند ترس، اضطراب و عصبانیت نیز بیمارى آسم را شدیدتر مى کند.
•براى کاهش حملات آسم چه کنیم
آگاه بودن بیماران آسمى با سرشت بیمارى آسم، استفاده صحیح از درمان ها و پرهیز جدى از مواد حساسیت زا با تغییر زندگى و پاکسازى محیط زندگى و شناخت عوامل تشدید کننده بیمارى همه و همه در کنترل و پیشگیرى از بروز حملات آسم بسیار موثر است