سنگ یکی از ابتدایی ترین مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاهها و رفع نیاز خود استفاده کرده است .
دوره های کهن سنگی و پارینه سنگی نشان دهنده دوره هایی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و دیگر مصالح مقدم می باشد .
آثار خانه های از سنگ چیده شده در شمال ایران متعلق به 7000 سال پیش موجود است .
در ساختمانهای سنگی از سنگ لاشه همراه با ملاتهای گچ و آهک استفاده شده است چنانچه باید اذعان کرد که اگرچه سنگ به علت سنگینی و مشکلات حمل و نقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظیر آجر داده است اما همچنان اهمیت خود را در .ساختمانهای سنگین و سخت نظیر پلها ، تونلها بهمن گیرها، دیوارهای حائل و سنگ چین ها و کرسی چین ها و غیر حفظ کرده است خواص عمومی و کاربری سنگها سنگها را به طور کلی از نظر منشاء تشکیل به سنگ های آذرین ، رسوبی و دگرگون دسته بندی می کنند .
در بررسی خواص عمومی سنگها مواردی مانند مقاومت در برابر کشش ، تحمل فشار ، نفوذپذیری ، انتشار امواج ، پایداری و در نظر گرفتن امتداد لایه بندی و سطوح ضعیف در عملیات که باید در این مورد گفت که سنگها نوعا دارای سطوحی هستند که در آنها نیروی چسبندگی و اتصال دانه ها نسبت به لایه های دیگر کمتر و یا حداقل است .
و این موارد می تواند از اهمیت زیادی در بررسی سنگها برخوردار باشد .
در مجموع باید مقاومت سنگ ساختمانی بدون شیار ، رگه ، ترک ، خلل و فرج پوسیدگی و لایه سست باشد و حتی المقدور رنگی یکنواخت داشته باشد بطور کلی سنگ طبیعی را که دارای مقاومت کافی در شرایط جوی و رنگ جالبی باشد می توان در عملیات ساختمانی و به صورت .سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ باربر ، سنگ پلاک ، سنگ درپوش ، سنگ ستون و حتی به صورت ظروف و وسایل سنگی استفاده نمود طرز تهیه سنگها و انواع آن قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می آورند به نام « سنگ قله » معروف است سنگ قله نباید در زیر تیغه برش خرد شود و حتی المقدور بزرگ و قابل حمل باشد سنگ قله را بوسیله دیلم ، دست انفجار و یا برش از معدن جدا می کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه بوسیله عملیات مکانیکی آماده کار می سازند .
سنگهای با کاربرد خشن و باربر را بوسیله تیشه و چکش آماده می نمایند و سنگهای تزئینی را ابتدا برش داده و در حین برش شستشو می دهند تا سنگ را شسته و خاک آن را بگیرند .
آنگاه بسته به اهمیت و مرغوبیت ، آن را ساب و جلا می دهند .
سنگهایی که در ساختمان .بکارمیروند به نامهای سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ بادبر و سنگ پلاک مرسوم می باشند که به شرح آنها می پردازیم یک سنگ لاشه : سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می شود بکارمی .رود و کاربرد ان در زیرسازی ها ، پر کردن فاصله بین سنگها و کف سازی خشن محدود می شود دو سنگ قواره : سنگی است که از سنگ لاشه بدست می آید و در کارگاه ساختمانی با کمی تیشه کاری ابعاد منظمی یافته و دارای گوشه های معین می گردد از سنگ قواره برای دیوارهای باربر ، جدول .سازی و کف .سازی هایی که نیاز به کمی نما سازی دارن استفاده می شود سه سنگ بادبر ( مالون ) : سنگی است که با تیشه کاری کاملا شکل منظمی یافته و بویژه یک طرف آن شکل صاف به خود میگیرد .سنگ بادبر را در تونل سازی ، پل سازی ، جدول سازی ، دیوار های باربر و غیر باربر ، سنگفرش و پله استفاده می کنند و یکی از عمده ترین کاربردهای مهندسی سنگ لاشه و مالون بویژه در نقاط کوهستانی اجرای قوسهای سنگی است که در پلها ، درگاهها و طاق .زیرین دالانهای سنگی مورد مصرف قرار میگیرد چهار سنگ پلاک ( تزئیناتی ) : برای نما سازی در سطوح از سنگ پلاک استفاده می شود برای تهیه سنگ پلاک سنگ قله را در کارگاه سنگبری به ضخامتهای مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آینه شدن ساب می دهند .
سنگ تزئیناتی ارزان را از تراورتن و سنگهای گران قیمت را از گرانیت و مرمر انتخاب می کنند .
سنگ پلاک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان و در کف ، دیوارپله ، کف پنجره ، کنار و زیر دیوار گچی و .وسایل تزئیناتی نظیر گلدان ، شمعدان ، جدول و جوی و غیره استفاده می کنند انواع سنگهای ساختمانی ایرانی ،عمده ترین سنگهایی که در عملیات ساختمانی در ایران بکار می روند عبارتند از : گرانیت ، سنگ سبز توف کوارتزیت ، سنگ آهک تراورتن ، مرمر ، سرپانتین ، ماسه سنگ ، شیست که به توضیح :مختصری در مورد آنها می پردازیم گرانیت : از انواع سنگهای آذرین بوده و بسیار سخت و محکم ، بادوام ، زبر و بسیار جلا پذیر است .
ساب زدن و ،جلاپذیری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله اینه ای امکان پذیر است .
گرانیت خرد شده را برای تهیه بتن زیر سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای یادبود ، زیربنای تاسیسات ، تزئینات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می برند .
از انواع گرانیت .ساختمانی می توان گابرو ، دیاباز ، که اصطلاحا به ان گرانیت سیاه هم می گویند نام برد کوارتزیت : این نوع سنگ که اغلب با سنگ گرانیت نیز اشتباه می شود دارای ویزگیهای متفاوت است و از گرانیت سخت تر است این سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسایی است .
کوارتزیت را .بخاطر ظاهر ،زبر آن بیشتر در ساختمانهای ارزان قیمت و روستایی به کار می برند .
رنگ آن بیشتر قهوه ای سوخته ، سرخ .خاکستری و قهوه ای است ماسه سنگ : این سنگها از نوع رسوبی هستند که از چسبیدن دانه های سیلیس به یکدیگر به وجود آمده اند .
مواد این سنگ ممکن است ، سیلیس ، اکسید آهن و یا خاک رس باشد .
سختی و دوام قطعات این سنگ بستگی به نوع چسب آن دارد .
رنگ این سنگها معمولا خاکستری ، قهوه ای ، سرخ و ارغوانی است .
ماسه سنگ کاملا سیمانی شده را ممکن است کاملا خرد نموده و در زیر سازی راه آهن و جاده .ها به کار برند .
همچنین ماسه سنگ کوارتزی را به عنوان ماسه ریخته گری و ماده اولیه شیشه استفاده می کنند سنگ توف : از انواع سنگهای خاکستر آتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوازدگی پوسته پوسته .می شود و به صورت دانه های ریز از آن جدا می شود .
این سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد در کار دیوار سازی پارک سازی و دیوارهای حایل استفاده می کنند سنگ آهک : از انواع سنگهای رسوبی است و در سطح وسیعی از نظر اندازه ، قواره و شکل و رنگ وجود دارد .
سنگ آهک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان ، دیوار ، تزئینات کف ، نماسازی .مجسمه سازی و ستون سازی به کار می برند .تراورتن : این سنگ حاصل رسوبات جریانات آب گرم زیرزمینی می باشد .
تراورتن به رنگهای سفید ، کرم و خاکستری وجود دارد ، این سنگ را برای نماسازی داخل و خارج ساختمان به کار می برند مرمر : از انواع سنگ های دگرگون است که در رنگهای سفید ، خاکستری ، سیاه ، سبز ، قرمز ، زرد و ارغوانی می باشد.
سنگ مرمر را برای تزئینات و نما سازی داخل ساختمان شامل ، کف ، دیوار و .کارهای هنری بکار می برند شیست : سنگهای لایه لایه سیاه رنگ می باشند که از انواع سنگهای دگرگون هستند و به مصرف فرش کردن کف ، پیاده روها ، خیابانها ، باغها و پارکها می رسند .
نکته ای که در پایان این مطلب قابل .ذکر است این می باشد که با توجه به معادن سنگهای ساختمانی در ایران و استخراج انواع آن در ایران دارای مقام سوم و چهارم جهان می باشد همه چیز درباره ی انتخاب سنگ منظور از (سنگ تزیینی) یا سنگ ساختمانی هر نوع سنگ تزیینی از قبیل مرمر، سنگ آهک، تراورتن، سنگ لوح، کوارتزیت و گرانیت است که برای کابردی خاص بریده و اندازه شده باشد.
احتمالاً اغلب سنگهایی که چنین مصارفی دارند از این گروها ند.
غالباً باید به این نکته توجه کرد که آیا سنگ در خارج از ساختمان نصب می شود یا داخل آن و آیا سطوح قائم را میپوشاند یا سطوح افقی را (مثلاً پوشش دی وار در مقایسه با سنگفرش یا رویه ی میز و کابینت آشپزخانه در مقابل دیوار حمام).
در ضمن باید دا نست که آیا سنگ به صورت مکعبی برای ستونها، طاق ها، یا کاربردهای دیگر مورد نیاز است.
پاسخ این پرسش میتواند در انتخاب سنگ با توجه به قیمت و استحکام آن تاثیر بگذارد، حال آن که غالباً این نکته را در نظر نمی گیرند.
منظور از (سنگ تزیینی) یا سنگ ساختمانی هر نوع سنگ تزیینی از قبیل مرمر، سنگ آهک، تراورتن، سنگ لوح، کوارتزیت و گرانیت است که برای کابردی خاص بریده و اندازه شده باشد.
در این مقاله فرایند انتخاب سنگ را در مورد پلاک، یا سنگ با ضخامت استاندارد 2 سانتی متر یا 3 سانتی متر که 95 درصد سنگهای مصرفی را تشکیل می دهد، بررسی می کنیم.
در بررسی سنگ، همیشه باید پیش از انتخاب سنگ، پرسشهای بسیاری را مطرح کرد.
حتماً باید بدانیم که آیا سنگ در محیطی مصرف میشود که در معرض چرخه ی ذوب و انجماد قرار دارد، در محیط مرطوب مانند حمام به کار می رود، در نواحی پر رفت و آمد مانند کف مراکز خرید نصب میشود، یا به صورت نمای خارجی کاربرد دارد.
همچنین باید بدا نیم که سنگ را به چه ابعادی، و با چه میزانی و چه وقت نیاز داریم.
مسالهای که بیشتر خریداران در هنگام انتخاب سنگ با آن رو به رو هستند این است که آنها فقط نمونه ی بسیار کوچکی از سنگ را، یا فقط آنچه را فروشنده به آنها نشان می دهد می بینند.
فروشندگان معمولاً نام سنگها را تغییر می دهند تا ذهن خریدار را مغشوش کنند، و تولید کنندهی سنگ را منحصر به فرد قلمداد کنند.
معمولاً خریداران نیز اطلاعات کافی درباره ی سنگ دریافت نمی کنند تا بتوانند درست قضاوت کنند؛ آنها سنگ را صرفاً بر اساس رنگ انتخاب میکنند و بعد در می یابند که رنگ سنگ بیش از انتظار متغیر است، یا سنگ برای کاربرد مورد نظر مناسب نیست، یا فرصت برای تهیه سنگ به مقدار مورد نظر کافی نیست.
بنابراین عاقلانه است اگر پیش از تصمیم گیری نهایی پرسش های زیر را مطرح کرد: چه رنگ و بافتی را میخواهید؟
پس از تحقیق کافی، ممکن است دریابید که سنگهای بسیاری خواسته ی شما را تامین میکنند.
وقتی چند سنگ را انتخاب کردی د که نیاز شما را برآورده میکنند، آن گاه میتوانید گام بعدی را بردارید و تعیین کنید که کدام سنگ با کیفیتها و استانداردهای مورد نظر شما مطابقت دارد.
نام واقعی سنگ چیست؟
سنگ از کدا م معد ن استخراج میشود، و آیا میتوان آن را از چند معدن تهیه کرد ؟
اگر با یک نام ساختگی به مناقصه بروید، ممکن است با مشکلات بسیار رو به رو شوید؛ فروشندگان سنگهای دی گری را به جای سنگ مورد نظر شما پیشنهاد می کنند.
به علاوه اگر ناچار شوید مدتی بعد سنگ بیشتری خریدا ری کنید، شاید نتوانید سنگ مورد نیاز را به دست آورید.
سنگ مورد نظر از چه نوع معدنی استخراج میشود؟
آیا میتوان بلوکهایی با ابعاد بزرگ تهیه کرد؟
اگر می توان، بزرگترین اندازه کدام است؟
هر ماه چه مقدار سنگ میتوان تهیه کرد؟
در بعضی موارد شاید بخواهید لایه هایی را مشخص کنید که سنگ مورد نظر شما انحصاراً از آن لایه استخراج شود، در این صورت میتوانید عملی بودن این خواسته را بپرسید.
همچنین اگر کار به اندازه ی کافی بزرگ باشد، می توانید درباره ی امکان استخراج بلوک های مجاور در یک دیواره از معدن سوال کنید.
در ورقهایی که به طور تصادفی بریده شده اند، میتوانید درخواست کنید که سطح ورقها یک در میان ساب زده و شماره گذاری شود تا بتوان آنها را به صورت قرینه چید.
چه گستره ی رنگی در سنگ انتظار میرود؟
آیا رگه هایی وجود دارد و اگر وجود دارد انداره و رنگ این رگه ها در چه محدود های قرار میگیرد؟
از سنگ به تعداد کافی نمونه تهیه کنید تا گستره ی رنگ آن را ببینید و بفهمید که در صورت انتخاب گستره ی رنگ قابل قبول با چه مشکلاتی رو به رو خواهید شد.
شاید ناگزیر شوید پول بیشتری بپردازید تا دقیقا آنچه را میخواهید به دست آورید، اما دست کم در این صورت از آنچه به شما تحویل دا ده می شود شگفت زده نخواهید شد.
اگر کار به اندازه ی کافی بزرگ هست، از پیمانکار، معمار، مالک و غیره بخواهید که از معدن و کارخانه بازدید کنند و سنگهای دیگری را ببینند که برای پروژه های مشابهی تامین شده ا ند.
مراقب باشید: آنچه در نظر شما (گستره ) است، ممکن است در نظر دست اندرکاران تولید سنگ اصلا مفهومی ندا شته باشد.
پس از انتخاب سنگ، چندین مجموعه از نمونه های کنترل تهیه کنید و آنها را نزد همه ی طرفهای درگیر در کار بگذارید تا بتوانند کنترل خود را اعمال کنند.
درباره ی یکپارچگی سنگ اطلاعاتی کسب کنید آیا سنگ مورد نظر حفرههایی دارد که به بطانه کاری نیاز داشته باشند؟
یا ترکها و درزهایی دا رد که باید آنها را چسب زد؟
یا عیبهای دی گری دا رد که برای رفع آنها باید کار یا مراقبت اضافی، مثلا تقویت سنگ، انجام داد؟
این عیبها ممکن است هزینهی کار را افزایش د هند و به هنگام درزبندی یا د وغاب ریزی مشکلاتی ایجاد کنند و مدتها بعد خرابی هایی از قبیل ترک خوردن، حفره دار شدن یا پوسته شدن را به بار آورند.
بعضی از سنگها، از قبیل (نگرومارکینا ) پوسته میشوند؛ بعضی دیگر از قبیل مرمرهای سبز که آنها را سرپانتین مین امند، به هنگام خیس شدن تاب بر میدارند.
بعضی از سنگها شوره میزنند.
درباره ی استانداردهای رعایت شده در تولید سنگ کسب اطلاع کنید و خواهان انجام آزمون ASTM روی سنگ شوید تا اطمینان یابید که سنگ مورد نظر خواستههای پیشنهادی شما را تامین میکند.
یقین حاصل کنید که پرداخت مورد نظر شما به آسانی حاصل خواهد شد و با همه ی آیین نامه ها و استانداردهای مربوط به مقاومت لغزشی انطباق خواهد داشت.
اطمینان حاصل کنید که مشخصه های جذبی آن با نیازهای شما انطباق دارد.
مطمئن شوید که سنگ در آفتاب رنگ نمیبازد یا تغییر رنگ نمیدهد و ضمناً فاقد فلزات یا کانیهایی است که زنگ بزنند و آن را بدن ما کنند.
هر نوع سنگ را باید با توجه به کاربرد مورد نظر، تحت آزمونهای مختلف قرار دارد.
این آزمونها را به عهده ی آزمایشگاههای صاحب صلاحیت بگذارید تا از انطباق مشخصات سنگ با استانداردهای مورد نظر خود یقین حاصل کنید.
در بعضی از موارد، سنگ را چندین بار در جریان تولید بیازمایید تا از حفظ این استانداردها مطمئن شوید؛ زیرا ممکن است خواص سنگ، خواه در نواحی مختلف یک معدن و خواه در معادن مختلف تغییر کند.
استانداردهایی برای پرداخت مورد نظر تعیین کنید وهر چیز را مشخص کنید.
همه ی سنگهای صیقل خورده به یک اندازه آینه ای نمی شوند.
نیز در همه ی سنگ های سنگ زده، آثار برش و سنگ زنی حذف نمیشود.
هر سنگی را بیازمایید تا ببینید که آیا مناسب است و خواسته های شما را تامین میکند یا نه؛ و نوع پرداخت و سنباده مورد استفاده در این پردا خت را معین کنید.
حتی امروزه، پرداختهای شعلهای به روش های مختلف انجام میشوند، و ممکن است یکی از آنها بهتر از بقیه خواسته ی شما را تامین کند.
د رباره ی طرز نگه داری و تعمیر سنگ نیز اطلاعاتی کسب کنید.
آیا سنگ را باید درزبند ی کرد؟
اگر چنین است درباره ی درزبند های مناسب تحقیق کنید، چند نمونه را انتخاب کنید و به آزمایشگاه بفرستید تا از میان آنها بهترین درزبند برگزیده شود.
توجه کنید که کاربرد این درزبندها چه تاثیری در رنگ یا ظاهر سنگ میگذارد.
اغلب درزبندها را میتوان روی سطوح متخلخل (مانند سطوح تیشه ای) به کار برد؛ بنابراین سعی کنید در آغاز کار این نکته را معین کنید.
درباره ی فروشند گان سنگ تحقیق کنید، و پیش از خرید سنگ صلاحیت آنها را بررسی کنید.
( این نکته در مورد پیمانکاران نیز صادق است).
پرسشنامه هایی به فروشندگان بدهید و پیشینه ی کار آنها را بپرسید.
آیا آنها کار مشابهی را با کمیتی مشابه تامین کرده ا ند؟
از آنها بپرسید که در صورت بروز مشکلات احتمالی، چگونه به حل آنها اقدام خواهند کرد به منظور تحقیق درباره ی سنگ مصرف شده یا فروشنده ی سنگ، پیشینه ی پروژههایی را که میتوانید از آنها بازد ید کنید به دست آورید.
عکسهایی از این کارها بخواهید؛ در این عکسها باید حجم کار نشان داده شود.
درباره ی روش های نصب و ضخامت سنگ برای کاربرد مورد نظر اطلاعات جمع کنید.
مثلاً بعضی از سنگ ها را باید با اپوکسی یا سیمان سفید نصب کرد.
بعضی دیگر با دوغاب اپوکسی لک میشوند.
بخشی از هزینه ی انتخاب سنگ باید به نصب درست و مقرون به صرفه ی آن اختصاص یابد.
بودجه ی کل بر اساس هزینه ی سنگ تحویل شده و نصب شد ه تعیین می شود.
گاهی ممکن است هزینه ی نصب سنگ، از قیمت خود سنگ بیشتر شود.
با کسب اطلاعات درباره ی استخراج کننده، فروشنده، و خود سنگ، میتوانید از مشکلاتی که در مسیر کار پیش میآید اجتناب کنید.
با رعایت این نکات، هنگامی که محموله ی سنگ سفارش داده شد ه را دریافت می کنید، برخلاف بسیاری از سفارش دهندگان شگفت زده نمیشوید.
سرانجام درخواست کنید که همه چیز به طور کتبی تایید شود.
نحوهی پرداخت قیمت سنگ را معین کنید.
از فروشند گان بپرسید که چه مبلغی را حاضر است به عنوان »حسن انجام کار « پس از تایید کیفیت سنگ د ر کارگاه ساختمانی یا د ر انبار، دریافت کند.
این مبلغ معمولاً نشان د هنده ی آن است که با فروشندهای معتبر سر و کار دارید .
هنگامی که همه ی این متغیرها را درباره ی سنگ، پیمانکار، هزینه ها و سایر جزئیات بررسی کردید، بر سر مشخصات فنی مورد نظر خود پافشاری کنید تا فروشندگان سنگ دیگری را به جای سنگی که بررسی و انتخاب کرده اید پیشنهاد نکنند.
پیشنهاد کردن سنگهای مشابه کاری بسیار متداول است.
د ر بعضی موارد، معمار کار را در کنترل ندارد.
فروشنده نام منابع را از مشتری دریافت میکند اما این عبارت را نیز می افزاید: (یا مشابه یا جانشین مجاز ).
در این صورت، برای کیفیت، قیمت و تامین سنگ مورد نظر چه تضمینی وجود دارد.
روند انتخاب سنگ ایجاب میکند که همهی طرفها (پیمانکار، مالک، معمار یا طراح، و فروشنده) با هم کار کنند، به نحوی که نظر همگی تامین شود و البته این کار به طول می انجامد.
در هر پروژهای برای اجرای درست و روان کار همکاری و حسن رابطه اهمیت دا رد انواع سنگها : سنگ لوح برای انتخاب سنگ باید از نحوه ی استخراج و فرآوری آن نیز آگاه باشیم.
بعضی از سنگها را از کوه استخراج میکنند، بعضی دیگر را از معادن زیرزمینی، و بعضی را هم از بستر رود خانه ها.
سنگ لوح (اسلیت) معمولاً در بستر رودخانه ها یا معادن زیرزمینی یافت میشود.
سنگ لوح و کوارتزیت از لحاظ ابعاد و پرداخت محدودیت دارند.
معمولاً این سنگها را میتوان در داخل و خارج ساختمان به کار برد.
سنگ لوح در اثر دگرگونی پلمه سنگ (شیل) تشکیل شده و معمولاً به صورت لایه هایی یافت میشود، و میتوان آن را با رخ های نامنظم شکاف داد.
سنگ لوح را میتوان به صورت پلاکهایی با ضخامت 6/5 میلی متر یا بیشتر تهیه کرد و سطح آن معمولاً زبر یا غیرلغزند ه است.
از لحاظ اندازه، این نوع سنگ معمولا به پلاکهایی با ابعاد حداکثر 18×18×1 اینچ، یا ورقهایی به ابعاد حداکثر 28×50 اینچ محدود میشود.
البته حالتهای استثنایی هم وجود دارد، و بعضی از انواع سنگ لوح را میتوان به صورت ورقهایی به بعاد 4×8 فوت استخراج کرد.
سنگ لوح برای سنگفرش مناسب است، زیرا سطح آن در حالت طبیعی زبر است که همین سبب افزایش اصطکاک و جلوگیری از لغزش میشود.
این سنگ در نمای خارجی و پوشش بام نیز به کار میرود.
این نوع سنگ به رنگهای گوناگون، در بسیاری از کشورها به فراوانی یافت میشود گرانیت گرانیت (شامل گنایس، گابرو، دی وریت و بازالت)، سنگی آذرین است و شاید یکی از پرمصرف ترین سنگ ها به ویژه د ر فضاهای خارجی باشد.
این سنگ بسیار سخت و باد وام است (مانند کوارتزیت)، و د ر اغلب موارد د ر شرایط آب و هوایی سخت، بسیار مناسب مین ماید.
معمولاً گرانیت ها د ر نواحی کوهستانی یافت می شوند و نقش آنها رگه دا ر نیست.
اندا زه ی دا نه های گرانیت از ریز تا د رشت تغییر می کند؛ رنگ آن متغیر، اما همواره همگن است.
در بعضی موارد میت وان گرانیت را با رگه ها، جلوه ها و رنگ های متغیر یافت.
گرانیت ها معمولاً د ر کانسارهای وسیع، و در اندا زه های بزرگ یافت می شوند.
بسیاری از گرانیت ها د ر فضاهای دا خلی و به ویژه به صورت سنگفرش به کار می روند زیرا سطح صیقلی خود را دی رتر از مرمر از د ست می د هند و کمتر از مرمر یا سنگ آهک سایید ه می شوند.
روی گرانیت که یکی از متراکم ترین سنگ هاست قدمت استفاده از سنگریزه‌ها و خرده‌سنگ‌ها انسان از زمان‌های دور سنگریزه‌ها را جمع می‌کرد و از آنها ابزار می‌ساخت، او از آنها مهره درست می‌کرد و رنگ می‌زد تا زینت تن او شود.
8 هزار سال قبل از میلاد مردم منطقه‌ای که اکنون فرانسه و اسپانیا نامیده میشود با اجرای رنگ قرمز روی سنگریزه‌ها نقطه‌گذاری و خطوط موجدار می‌کشیده و آنها را تزئین می‌کردند.
اولین نمونه‌های شناخته شده کاربرد موزائیک از سنگریزه‌ها متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد و در آسیای صغیر است.
در قرن سوم قبل از میلاد یونانی‌ها سنگفرشهای موزائیکی وسیعی از سنگریزه‌های تیره‌رنگ با انتقال تدریجی بسیار ظریف به سمت رنگ روشن ساختند.
موزائیک‌های مقدونیه به درجه اوج صنعت خود رسیدند، آنها با ساروج کردن تکه‌های باریکی از سرب خط فاصل تندیس‌ها را طراحی می‌کردند و به آنها استحکام می‌بخشیدند.
در موزائیک‌های قدیمی چینی‌ها آمیخته‌ای از نقش‌های هندسی و نقش مایه‌های گل و گیاه بود و اغلب با کاشی‌های سقف طرح‌ریزی می‌شد.
در مقابل موزائیک‌های پرتغالی‌ها به‌طور معمول برجسته و انتزاعی بود.
سنگفرشهای موزائیکی اسپانیا بیشتر پالوده شده و با سنگریزه‌های خاکستری، سفید و ارغوانی انواع طرح‌های هندسی را خلق کرده‌اند.
در بعضی از فرهنگ‌ها سنگ علاوه بر جنبه کاربردی و تزئینی اهمیت معنوی نیز دارد، در باغ‌های ژاپنی، سنگها، بنیاد و روح باغ، به‌شمار می‌روند و در باور آنها سنگ پناهگاه خیابان است.
اغلب سنگهای ویژه را در محل وسیعی از شن و ماسه قرار می‌دهند که به زیبایی شیار کشیده شده است تا به اجناس آرامش و تعادل کامل دست دهد.
استخراج بلوک سنگ از معدن استخراج بلوک سنگ از معدن توسط دستگاه سیم برش الماسه و یا انفجار صورت می‌پذیرد.
در استخراج سنگهای ساختمانی علاوه بر نمونه بلوک سنگ جهت تامین سنگها نما از باطله‌های آنها نیز استفاده می‌گردد از جمله استفاده از این باطله‌ها در استفاده از جداول در خیابانها استفاده میشود.
در استخراج سنگهای ساختمانی باید توجه داشت که به گونه‌ای سنگ استخراج میشود تا با کمترین باطله برخورد کرده و با بهترین کیفیت سنگ استخراج شود.
در سنگهای آهکی و مرمریتی از سیم برش الماسه و انفجارهای کنترل شده و توسط پاکت‌ها جهت استخراج سنگ استفاده میشود اما اخیراً از مواد منبسط شونده همچون کتراک نیز میتوان جهت استخراج سنگها به صورت بلوک‌های منظم جهت کاهش باطله استفاده شود.
سنگ تزئینی، ساختمانی و نما سنگهای اصلی مورد استفاده در سنگ‌نما عبارتند از: گرانیت، مرمر، تراورتن، سنگ چینی، مرمریت، ماسه سنگ و سنگ لوح.
از سنگهای آذرین به جز گرانیت نمونه‌های دیگر را کمتر مورد استفاده قرار می‌دهد.
به‌هر‌حال انواع دیگر سنگهای آذرین مورد استفاده در صنایع ساختمانی عبارتند از: دیوریت، بازالت، سینیت، کابرولابرادیوریت و دیاباز.
اصطلاحات به‌کار گرفته شده در صنایع سنگبری در همه جای دنیا تفاوت فاحش با اصطلاحات سنگ‌شناسی آنها از دید زمین‌شناسان دارد.
به‌عنوان مثال اصطلاح گرانیت قابل برش نه تنها به گرانیت حقیقی بلکه به سنگهایی مانند کوارتزدیورتیت، سینیت، کوارتزپورفیری، شیست، گنایس و حتی گابرو اطلاق میشود و یا مرمر قابل برش نه تنها شامل مرمر حقیقی است بلکه انواع سنگهای آهکی دگرگون نشده و همچنین هر گونه آهک صیقل‌پذیر را نیز شامل میشود.
سنگبری‌ها، سنگهایی نظیر سرپانتین، انیکس، تراورتن و حتی انواعی از گرافیت‌ها را مرمر می‌نامند و بنابراین مفهوم دگرگون شدن سنگهای آهکی به منظور تبدیل شدن به مرمر که از اصول پایه در سنگ‌شناسی است برای سنگهای نما در بازار سنگبری مصداق ندارد.
سنگهای قابل برش از نظر Shestoperov با توجه به نکات فوق انواع سنگهای قابل برش مورد استفاده برای مصارف گوناگون را شستوپروف Shestoperov در سال 1983 به شرح زیر پیشنهاد کرده است: سنگ روکار بناها: آهک‌های متراکم، ماسه سنگ، مرمرهای الوان، توف‌های آتش‌فشانی، گرانیت، سینیت، دیوریت، لابرادوریت، کابرو، بازالت و سنگهای دیگری که قابل دسترس بوده و با شرایط ساختمان سازگاری داشته باشند.
سنگ مورد استفاده در دیوارها: آهک، دولومیت، ماسه سنگها، سنگ گچ و توف‌های آتش فشانی است.
سنگ نمای داخل بناها: مرمرهای صیقل‌پذیر، سنگ گچ، توف، برش، کنکومراهای با سیمان کربناته.
سنگهای مورد استفاده برای مصارف خاص صنعتی: (خود شامل موارد ذیل است).
سنگهای مقاوم در مقابل حرارت: سنگ صابون (تالک، تالک شیست) توف، آندزیت، بازالت، دیاباز.
سنگهای مقاوم در مقابل اسیدها: گرانیت، دیوریت، کوارتزیت، ماسه سنگهای سیلیسی، آندزیت، تراکیت، بازالت، دیاباز، کلسیت.
سنگهای مقاوم در مقابل قلیائی‌ها: آهک‌های متراکم، دولومیت‌ها، منیزیت‌ها، ماسه سنگهای آهکی.
سنگهای مورد استفاده برای پله‌های خارجی بناها: ماسه سنگ، گرانیت، دیوریت، سینیت، کابرو، بازالت.
سنگهای مورد استفاده برای پله‌های داخلی بناها: مرمر، گرانیت، لابردوریت.
عمر مفید سنگهای ساختمانی، تزئینی و نما عمر مفید سنگ یا دوام آنها در مقابل عوامل فرسایش مورد توجه کارشناسان و افراد دست‌اندرکار سنگ است و عموماً سعی میشود به طریقه آزمایشگاهی ارقامی برای این منظور ارائه گردد.
ولی با بررسی ساختمانهای قدیمی یا تاریخی می‌توانیم عوامل فرسایش را به‌طور مستقیم مورد مطالعه قرار دهیم و با تهیه آماری از انواع سنگ و میزان فرسایش حد طبیعی عمر سنگ را به‌دست آوریم و هرچه آمار بیشتر باشد نتایج ما به واقعیت نزدیک‌تر است کم کردن ضایعات سنگ یکی از راههای کم کردن ضایعات سنگ چسب و تور کردن بلوک سنگ است که در هر مترمربع مبلغ 000,20 ریال جهت هزینه چسب و تور استفاده میشود.
چسب و تور جهت سنگهایی استفاده میشود که در زیر قله بر خرد می‌گردند و سنگ دارای پرت زیاد می‌گردد.
لذا مجبور می‌شویم این عمل را بر روی سنگ انجام دهیم البته در برخی از سنگها این عمل توجیه اقتصادی ندارد.
در ایتالیا یکی از روش‌هایی که سنگ را چسب میکنند این است که بلوک سنگهایی که احتمال خرد شدن را دارند دپو کرده و همزمان در یک استخر چسب قرار می‌دهند تا چسب در بین خلل و فرج سنگ فرو رفته، پس از این مرحله بلوک سنگ را خارج ساخته و به کارخانه می‌فرستند این نوع چسب رزینی به‌گونه‌ای عمل میکند که در حین ساب خوردن نه تنها از کیفیت سنگ کم نمی‌سازد بلکه به کیفیت آن در هنگام ساب خوردن می‌افزاید عوامل مهم تشکیل ضایعات و باطله‌های سنگهای تزئینی - کارخانجات سنگ با توجه به قله‌های آورده شده به کارخانجات که این قله‌ها دارای شکاف‌هایی بوده که در موقع برش توسط قله بر در کارخانه باعث ضایعات بیشتر شده و از استحکام معمول محصول نیز می‌کاهد.
- براساس آمار به‌دست آمده، یک تن سنگ زمانی که از معدن خارج می‌گردد 50% آن ناسالم و غیرقابل استفاده است که ضمن ایجاد ضایعات در نتیجه مصرف‌کننده باید برای هر یک تن سنگ دو برابر بهای آن را بپردازد.
- معمولاً پلاکهایی که در کارخانجات سنگبری، استفاده می‌گردند یا تولید میشوند به‌علت عدم دقت در حمل غالباً باعث ایجاد شکستگی در لبه‌ها، ترکها و یا خراش در سطح ساب خورده میشود و باعث ایجاد ضایعات میشود.
- توسط دستگاه بلو‌ک‌بر - توسط اره گروه‌های چندتیغه‌ای - توسط چکش - چنانچه امتداد لایه‌ها به‌موازات راستای چین‌خوردگی نباشد سنگ شکستگی بیشتری دارد.
- تاثیر گسله‌ها و درزه‌ها بر سنگها - سنگهای واقع در نواحی شکسته - روند استخراج در جهت عکس شیب طبقات نباشد - معادنی که به‌روش انفجاری استخراج می‌گردند در اثر ضربه انفجار به‌میزان زیادی درزه ایجاد میشود که در زمان برش یا صیقل منجر به شکستن پلاک و ایجاد ضایعات می‌گردد.
- توسط دستگاه سیم برش هنگام برش سنگ مقایسه ضایعات سنگ در معدن و کارخانه فرآوری باطله‌های موجود در کارخانه و معدن یک شباهت به‌هم دارند و آن این است که هر دو ماده یک جنس و یک ترکیب شیمیایی دارند ولی از نظر نوع عملکرد با هم تفاوت دارند و این عملکرد بستگی به نوع سنگ، ضخامت و از اندازه‌های متفاوتی که دارند متفاوتند.
مقایسه کاربردی ضایعات سنگهای گرانیتی و تراورتن - بسته به نوع سنگ میتوان از آنها استفاده‌های زیادی کرد، اگر سنگهای ضایعاتی از نوع آذین باشند که سخت می‌باشند میتوان از آنها برای تولید سنگفرش استفاده نمود، ولی اگر سنگهای نرم باشند مانند تراورتن میتوان آنها را به پودر سنگ تبدیل نمود یا از آنها برای تهیه سنگهای آنتیک که در نماها استفاده میشود بهره برد.
- معادن سنگ گرانیت 25% معادن سنگ را تشکیل می‌دهند و بیشترین ضایعات سنگها هم مربوط به سنگ گرانیت است زیرا روش استخراج در این معادن فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد ولی در معادن سنگ نرم از جمله تراورتن با توجه به استفاده از روش‌های مکانیزه، مقدار باطله در حد کمی است و در گذشته قطعات کوچک سنگ تراورتن در معادن دپو می‌شدند ولی هم‌اکنون با افزایش قیمت سنگ، فرآوری این قطعات از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است دلایل عدم به‌کارگیری سنگهای گرانیتی و کوارتزیت جهت استفاده سنگهای آنتیک - ضایعات سنگهایی که برای تولید سنگهای آنتیک به‌کار میرود، بایستی سختی قابل قبول داشته باشند سختی زیاد نیز شرایط برش و صیقل دادن سنگ را مشکل ساخته و هزینه تهیه سنگ آنتیک را بالا می‌برد.
لذا سختی باید در حد قابل قبول باشد در نتیجه تهیه سنگهای آنتیکی به‌دلیل سختی زیاد گرانیت‌ها و کوارتزیت‌ها گران تمام میشود.
- به‌طور کلی ضایعات سنگی که در برابر اسیدها مقاوم می‌باشند جهت تولید سنگهای آنتیک مناسب نمی‌باشند از جمله گرانیت، سینیت، دیوزیت، کوارتزیت، آنزریت، تراکیت، بازاکت، دیاباز و ماسه سنگ ولی سنگهای ذکر شده جهت تولید سنگفرش، کف‌پوش، دیوار داخلی یا خارجی مناسب می‌باشند.
دلایل استفاده از ضایعات سنگهای تراورتن جهت تولید سنگهای آنتیک 1- مقاومت قابل قبول سنگهای تراورتن