دانلود مقاله پاسارگاد

منظرهٔ پاسارگاد مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از آثار باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در ۸۵ کیلومتری شمال مرودشت در منطقهٔ پاسارگاد از توابع شهرستان پاسارگاد)(با مرکزیت سعادت شهر) استان فارس واقع شده‌است.

این مجموعه دربرگیرندهٔ ابنیه‌ای چون کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آبنماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، آرامگاه کوروش بزرگ، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.

• این مجموعه، پنجمین مجموعه ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که طی جلسه یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

هر اثر که در فهرست جهانی یونسکو جای می‌‌گیرد طبق کنوانسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارنده اثر مورد توجه ویژه قرار گیرد و انجام هرگونه اقدامی در به خطر افتادن آن ممنوع است.

[ویرایش] پیشینه سرزمین پارس زادگاه هخامنشیان بوده است.

خاندان پارس، که به رهبری کوروش دوم (که از ۵۲۹ تا ۵۵۹ پیش از میلاد سلطنت نمود) در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، بر مادها پیروز شدند.

بر پایه سنت، کوروش دوم این منطقه را به پایتختی انتخاب کرد زیرا در نزدیکی منطقه‌ای بود که بر ایشتوویگو پادشاه ماد پیروز شد.

این اولین پیروزی، پیروزی‌های دیگری چون غلبه بر لیدی، بابل نو، و مصر را به دنبال داشت.

امپراتوری هخامنشی بعداً توسط پسر او کمبوجیه (۵۲۲ تا ۵۲۹ پیش از میلاد) و داریوش اول (۴۸۶ تا ۵۲۱ پیش از میلاد) تحکیم و گسترش یافت.

از کوروش در انجیل به عنوان آزادی‌دهنده بابل و کسی که یهودها را از تبعید بازگردانده یاد شده است.

در ۷۰ کیلومتری جنوب پاسارگاد، داریوش بزرگ پایتخت نمادین خود شهر پارسه ( شاعری یونانی این شهر را پرس پلیس نام نهاد ) را بنیان نهاد.

تا هنگامی که اسکندر از مقدونیه در سال ۳۳۰ پیش از میلاد امپراتوری هخامنشی را تسخیر کرد، پاسارگاد یک مرکز مهم سلسله‌ای باقی ماند.

به گفته نویسندگان باستانی، مانند هرودوت و آریان (گزنفون)، اسکندر آرامگاه کوروش را محترم شمرده و آن را بازسازی نمود.

در دوره‌های بعدی، از تل تخت همچنان به‌عنوان یک دژ بهره‌برداری می‌شد، حال آنکه کاخها متروک شده و از مصالح آن دوباره استفاده شد.

از سده هفتم به بعد، آرامگاه کوروش به نام آرامگاه مادر سلیمان خوانده می‌شد، و به یک مکان زیارتی تبدیل شد.

در سده دهم یک مسجد کوچک در گرد آن ساخته شد، که تا سده چهاردهم از آن استفاده می‌شد.

این محوطه توسط مسافرین طی سده‌ها بازدید شده، که باعث از دست رفتن تدریجی اجزا گوناگون آن گشته است.

[ویرایش] مشخصات[1] شهر باستانی پاسارگاد نخستین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی در قلب استان فارس، در دشت رودخانه پُلوار قرار دارد.

نام شهر «اردوگاه پارس» دلالت از موقعیت مکانی شهر دارد.

شهر توسط کوروش بزرگ (کوروش دوم) در سده ششم قبل از میلاد ساخته شد.

محوطه اصلی (۱۶۰ هکتار، حدوداً ۲.۷×۰.۸ کیلومتر) توسط یک منطقه طبیعی بزرگ احاطه و محافظت شده است (حدوداً ۷۱۲۷ هکتار).

محوطه اصلی شامل این بناهای تاریخی است: • آرامگاه کورش بزرگ در جنوب؛ • تل تخت (یا «تل تخت سلیمان»؛ سریر پادشاهی سلیمان) و استحکامات، واقع بر یک تپه در شمال محوطه اصلی؛ • مجموعه سلطنتی در مرکز محوطه اصلی، شامل بقایای: ساختمان دروازه (دروازه R)، تالار عمومی (کاخ S)، قصرمسکونی (کاخ P)، و باغ سلطنتی (چهار باغ).

• در منطقه شرق یک بنای کوچک قرار دارد(۱۶×۱۶ متر) که یک پُل تشخیص داده شده است.

در شمال مجموعه سلطنتی زندان سلیمان قرار دارد، یک برج سنگی، باحدوداً ۱۴ متر ارتفاع.

تاریخ ساخت این بنا مشخص نیست.

محوطه اصلی شامل منطقه حفاری‌شده است، اما پایتخت باستانی منطقه‌ای بسیار وسیعتر از این منطقه بوده و هنوز حفاری نشده است.

در محوطه حفاظتی اطراف، باقیمانده‌های دیگری نیز هستند: محدوده مقدس (حدوداً ۵۵۰-۵۳۰ پیش از میلاد)، و محوطه‌های تل نوخودی، تل خاری، تل سه آسیاب، دوتلان، که برخی از اینها متعلق به ماقبل تاریخ هستند، همینطور مدرسه یا کاروانسرا (سده ۱۴ میلادی).

در محوطه حفاظتی همچنین پنج روستا وجود دارند که کشاورزان در آنها ساکنند.

[ویرایش] آرامگاه کوروش مهمترین اثر مجموعه ی پاسارگاد،بنایی است که پیشتر مشهور به ((مشهد مادر سلیمان))بود و از سال ۱۸۲۰م.

به بعد به عنوان آرامگاه کوروش کبیر مشخص شده است و چون گوهری در میان دشت خودنمایی می کند.

حدوداً در ۵۳۰ تا ۵۴۰ قبل از میلاد از سنگ آهکی به رنگ سفید ساخته شده است.

بنای آرامگاه میان باغ های سلطنتی قرار داشته و از سنگ های عظیم ، که درازای بعضی آنها به هفت متر می رسد،ساخته شده است.

تخته سنگ های آرامگاه با بست های فلزی، به هم پیوسته بوده است.که بعدها آنها را کنده و برده اند و اکنون جایشان به صورت حفره هایی دیده می شود که بیشترشان را تعمیر کرده اند.

بنای آرامگاه دو قسمت مشخص دارد، یکی سکویی ۶ پله ای که قاعده آن مربع مستطیلی به وسعت ۱۶۵ متر مربع است و دیگری اطاقی کوچک به وسعت ۵/۷ متر مربع که سقف شیب بامی دارد و ضخامت دیوارهایش به ۵/۱ متر می رسد.

پایه بنا (۱۳.۳۵×۱۲.۳۰ متر) از شش لایه پلکانی تشکیل شده است، که از آنها اولی به بلندی ۱۷۰ سانتی متر، دومی و سومی ۱۰۴ سانتی متر، و سه عدد آخری ۵۷.۵ سانتی متر هستند.

ارتفاع کلی بنا در حدود ۱۱ متر است.

در ورودی آرامگاه در سمت شمال غربی قرار داشته و ۷۵ سانتی متر پهنای آن است.این درگاه کوتاه نیز دارای دو در سنگی بوده که از بین رفته است.

خزانه آرامگاه، در بالاترین نقطه، شکل یک خانه شیروانی ساده با یک ورودی کوچک در غرب را دارد.

تا حدود صد سال پیش باور بر این بود که این بنا آرامگاه مادر سلیمان باشد و در دوره اتابکان در زمان آل بویه با استفاده از ستونهای باقیمانده از کاخ‌های باستانی مسجدی با نام «مسجد اتابکی» در گرد آن ساخته و یک محراب کوچک در خزانه آرامگاه کنده‌کاری شد.

در دهه ۱۹۷۰ بقایای مسجد پاکسازی شده و تکه‌های تاریخی به نزدیکی مکانهای اصلی‌شان بازگردانده شدند.

مهمترین اثر مجموعه ی پاسارگاد،بنایی است که پیشتر مشهور به ((مشهد مادر سلیمان))بود و از سال ۱۸۲۰م.

پس از کشته شدن کوروش بزرگ در جنگ با ساکاها یا ایرانیان شمالی، جسد وی را مومیایی کرده و درون تختی از زر نهاده و اشیای مهم سلطنتی و جنگی او را در کنار وی گذارده بودند.

در حمله اسکندر مقدونی، یک شخص مقدونه ای در این آرامگاه را شکسته و اشیای آن را تاراج کرده و کالبد را گزند رسانده بود.

در شیب سقف آرامگاه دو حفره ی بزرگ وجود دارد که برای سبک کردن سنگ ها و کم کردن از بار سقف ایجاد شده است و برخی اشتباها، جای نگهداری کالبد کوروش و همسر وی دانسته اند.

آرامگاه کوروش در همه دوره هخامنشی مقدس به شمار می آمده این امر باعث گردیده که در دوران اسلامی هم این تقدس حفظ شود، اما تعبیر اصلی بنا دیگر مشخص نبوده است و از سوی دیگر مردم هم ساختن بناهای با عظمت سنگی را خارج از قوه بشری می دانسته اند و به حضرت سلیمان که دیوان را برای کارهای دشوار در خدمت داشته است، نسبت می داده اند.

به همین جهت آرامگاه کوروش را هم از بناهای آن حضرت می شمردند و آن را به مادر او نسبت می دادند و ((مشهد مادر سلیمان)) می خواندند.

[ویرایش] استحکامات دفاعی تل تخت این استحکامات با وسعتی در حدود ۸۰۰۰ متر مربع بر روی تپه‌ای عظیم در انتهای شمالی پاسارگاد قرار دارند.

استحکامات مذکور معماری چهار دوره را به خود اختصاص داده است : 1.

ساختارهای سنگی؛ عموماً مربوط به دوره اول هخامنشی.

2.

ساختارهای خشتی؛ مربوط به دوره دوم هخامنشی.

3.

ساختارهای خشتی و سنگی؛ مربوط به دوره سلوکی و اشکانی.

4.

ساختاری خشتی، آجری و سنگی؛ مربوط به اواخر دوره ساسانی.

ساختار اول (سنگی) به روش بنایی خشک و با استفاده از قالبهای بزرگ سنگی و یک شیوه اتصالی بنام آناتیروسیس (Anathyrosis)، که تمدنهای آسیای صغیر در سده ششم میلادی با آن آشنا بودند، بنا شده‌است.

نقشه عمومی سکو یک متوازی‌الاضلاع با ابعاد تقریبی ۹۸×۷۹ متر و با تورفتگیهایی در کناره‌های شمالی و جنوبی، است.

ارتفاع اصلی آن تقریباً ۱۵ متر بوده است.

اولین مرحله از ساخت بنا توسط کوروش بزرگ انجام گرفته و با مرگ وی در سال ۵۳۰ قبل از میلاد متوقف شد.

مرحله دوم در دوران داریوش بزرگ با استفاده از آجرهای خشتی (گلی) ساخته شد (۴۸۶ تا ۵۲۲ قبل از میلاد).

[ویرایش] مجموعه سلطنتی این مجموعه در مرکز پاسارگاد قرار گرفته است واز تعدادی کاخ تشکیل شده که در اصل در محدوده مجموعه باغها قرار دارند (معروف به «چهار باغ»).

بدنه اصلی کاخها از سالنهای ستون‌دار تشکیل شده است.

تالار عمومی (کاخ S) حدوداً در سال ۵۳۹ پیش از میلاد ساخته شده.

تالار ستون‌دار آن دو ردیف چهار ستونی دارد.

پایه ستونها از سنگ سیاه هستند (۱.۴۳×۱.۴۳ متر)، و بدنه آنها از سنگ آهکی سفید است.

پایه ستونها ۱.۰۴ متر و بدنه ستونها ۱۲.۰۶ متر ارتفاع دارند.

سرستونها از سنگ سیاه بوده‌است.

شواهدی موجوداست که سرستونها یک شیر مرکب، شاخ‌دار و یال‌دار، را نشان میداده است.

کاخ یک سرسرا در هر طرف داشته است.

برخی از نقوش برجسته درگاه‌ها حفظ شده‌اند، که پیکر انسان و دیوها را نشان می‌دهند.

کاخ مسکونی کوروش دوم (کاخ P) بین سالهای ۵۳۰ تا ۵۳۵ پیش از میلاد بنا شده است.

سالن ستون‌دار این کاخ (۳۱.۱×۲۲.۱ متر) پنج ردیف ستون و در هر ردیف شش ستون دارد، و سرسرای پر ابهت آن در جنوب شرقی به ابعاد ۷۵.۵×۹.۳ متر است.

کاخ دروازه در حدود شرقی محوطه اصلی قرار دارد و شامل یک تالار ستون‌دار با نقشه چهار ضلعی و ابعاد ۲۵.۵×۲۸.۵ متر است.

این تالار ۸ ردیف ستون دارد.

این تالار دو در ورودی اصلی در محور طولی کاخ و دو در فرعی در محور عرضی کاخ دارد.

در یکی از چهار چوبهای دروازه، یک نقش برجسته مشهور از یک پیکر انسان‌مانند که بالهایی دارد دیده می‌شود.

این طرح که تنها نقش باقیمانده در کاخ دروازه است، مردی را نشان می‌دهد که ریش انبوه و چهار بال که رو به مرکز تالار دارد.

کوشک‌های (پاویلیون‌ها) A و B که در شرق و جنوب باغ شاهی قرار دارند، احتمالاً دو ورودی به باغ سلطنتی بوده‌اند.

از این دو، کوشک B بهتر حفظ شده است.

این کوشک با ابعاد ۱۱.۷×۱۰.۱ متر از یک سکوی چهارضلعی از سنگهای آراسته تشکیل شده است.

[ویرایش] آرامگاه کمبوجیه آنچه از این بنا باقی مانده دیواری بلند به ارتفاع حدود ۱۴ و طول تقریبی ۷.۵ متر است.

این بنا به بنای کعبه زرتشت در نقش رستم شباهت دارد در حالی که از نظر قدمت، قدیمی‌تر و از نظر استحکام و فن ساخت نمایانگر اجرایی قوی‌تر از بنای کعبه زرتشت است.

[ویرایش] محوطه مقدس این محوطه که در ۳ کیلومتری آرامگاه کوروش و در غرب مجموعه پاسارگاد واقع شده است شامل تپه‌ای تاریخی و دو سکوی مجزای سنگی است.

برخی از محققین اعتقاد دارند که سکوی سوم کشف‌نشده‌ای وجود دارد که تثلیث خدایان باستانی - اهوارامزدا، مهر و آناهیتا - را نمایشگر است.

[ویرایش] کاروانسرای مظفری در دوره آل مظفر برای اسکان کاروانهای تجارتی و زیارتی که از مسیر جاده شاهی می‌گذشتند، کاروانسرایی با استفاده از سنگ‌های آورده شده از بناهای سلطنتی پاسارگاد به طرح چهار ایوانی در کنار آرامگاه کورش ساخته شده که امروزه بقایای دیوار و شالوده آن قابل مشاهده است.

[ویرایش] ثبت جهانی پاسارگاد توسط یونسکو [ویرایش] اطلاعات اولیه • دولت طرف: جمهوری اسلامی ایران • نام ملک: پاسارگاد • موقعیت: استان فارس • تاریخ دریافت: ۳۰ ژانویه ۲۰۰۳ • طبقه بندی: مطابق طبقه‌بندیهای دارایی‌های فرهنگی شرح داده شده در مقاله ۱ از پیمان نامه میراث جهانی سال ۱۹۷۲، این یک محل باستانی است.

• شرح مختصر: پاسارگاد اولین پایتخت سلسله‌ای امپراتوری هخامنشی بود که توسط کوروش دوم در قرن ششم قبل از میلاد ساخته شد.

کاخهای آن، طرح باغها، هم چنین آرامگاه کوروش نمونه‌های برجسته‌ای از اولین مرحله تکامل هنر و معماری سلطنتی هخامنشیان هستند، و یک گواهی استثنایی از تمدن ایرانی است..

[ویرایش] جستارهای وابسته • استان فارس • تخت جمشید • تپه رحمت آباد • تنگه بلاغی • کوروش بزرگ • داریوش بزرگ • راه شاهی • شهر استخر [ویرایش] پیوند به بیرون • پایگاه اطلاع رسانی شهرستان پاسارگاد(سعادت شهر) • صفحه پاسارگاد در وب‌گاه میراث جهانی یونسکو • کوروش بزرگ • آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد • وب‌گاه سازمانی پاسارگاد • فارس ‌توریسم • دانشنامه‌ بریتانیکا • در باره پاسارگاد • نخستین پایتخت ایران • وب‌گاه پیوند • آثار باستانی ایران • میراث امپراتوری فراموش شده • وب‌گاه نجات پاسارگاد • درباره کوروش کبیر، جهانگشای پارسی • نامه سرگشاده کمیته بین المللی نجات پاسارگاد پایتخت‌های ایران ماد: هگمتانه (همدان) هخامنشیان: شوش | پاسارگاد اشکانیان: دامغان | اشک‌آباد | تیسفون ساسانیان: تیسفون طاهریان: بخارا | نیشابور | مرو صفاریان: زرنج سامانیان: بخارا علویان: طبرستان زیاریان: اصفهان بوییان: همدان | ری | شیراز غزنویان: غزنین سلجوقیان: نیشابور | اصفهان خوارزمشاهیان: سمرقند | گرگانج ایلخانیان: مراغه | تبریز تیموریان: سمرقند | هرات صفویان: اردبیل | تبریز | قزوین | اصفهان | ساری افشاریان: مشهد زندیان: شیراز | کرمان قاجاریان: ساری | تهران پهلوی: تهران [ویرایش] منابع 1.

^ متن بر گرفته از شناسنامه پاسارگاد ویرایش یونسکو به شماره ۱۱۰۶.

• تصاویر از: LIVIUS مجموعه سلطنتی در مرکز محوطه اصلی، شامل بقایای: ساختمان دروازه (دروازه R)، تالار عمومی (کاخ S)، قصرمسکونی (کاخ P)، و باغ سلطنتی (چهار باغ).

استحکامات دفاعی تل تخت این استحکامات با وسعتی در حدود ۸۰۰۰ متر مربع بر روی تپه‌ای عظیم در انتهای شمالی پاسارگاد قرار دارند.

مجموعه سلطنتی این مجموعه در مرکز پاسارگاد قرار گرفته است واز تعدادی کاخ تشکیل شده که در اصل در محدوده مجموعه باغها قرار دارند (معروف به «چهار باغ»).

کاروانسرای مظفری در دوره آل مظفر برای اسکان کاروانهای تجارتی و زیارتی که از مسیر جاده شاهی می‌گذشتند، کاروانسرایی با استفاده از سنگ‌های آورده شده از بناهای سلطنتی پاسارگاد به طرح چهار ایوانی در کنار آرامگاه کورش ساخته شده که امروزه بقایای دیوار و شالوده آن قابل مشاهده است.

ثبت جهانی پاسارگاد توسط یونسکو [ویرایش] اطلاعات اولیه • دولت طرف: جمهوری اسلامی ایران • نام ملک: پاسارگاد • موقعیت: استان فارس • تاریخ دریافت: ۳۰ ژانویه ۲۰۰۳ • طبقه بندی: مطابق طبقه‌بندیهای دارایی‌های فرهنگی شرح داده شده در مقاله ۱ از پیمان نامه میراث جهانی سال ۱۹۷۲، این یک محل باستانی است.

جستارهای وابسته • استان فارس • تخت جمشید • تپه رحمت آباد • تنگه بلاغی • کوروش بزرگ • داریوش بزرگ • راه شاهی • شهر استخر [ویرایش] پیوند به بیرون • پایگاه اطلاع رسانی شهرستان پاسارگاد(سعادت شهر) • صفحه پاسارگاد در وب‌گاه میراث جهانی یونسکو • کوروش بزرگ • آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد • وب‌گاه سازمانی پاسارگاد • فارس ‌توریسم • دانشنامه‌ بریتانیکا • در باره پاسارگاد • نخستین پایتخت ایران • وب‌گاه پیوند • آثار باستانی ایران • میراث امپراتوری فراموش شده • وب‌گاه نجات پاسارگاد • درباره کوروش کبیر، جهانگشای پارسی • نامه سرگشاده کمیته بین المللی نجات پاسارگاد پایتخت‌های ایران ماد: هگمتانه (همدان) هخامنشیان: شوش | پاسارگاد اشکانیان: دامغان | اشک‌آباد | تیسفون ساسانیان: تیسفون طاهریان: بخارا | نیشابور | مرو صفاریان: زرنج سامانیان: بخارا علویان: طبرستان زیاریان: اصفهان بوییان: همدان | ری | شیراز غزنویان: غزنین سلجوقیان: نیشابور | اصفهان خوارزمشاهیان: سمرقند | گرگانج ایلخانیان: مراغه | تبریز تیموریان: سمرقند | هرات صفویان: اردبیل | تبریز | قزوین | اصفهان | ساری افشاریان: مشهد زندیان: شیراز | کرمان قاجاریان: ساری | تهران پهلوی: تهران منابع 1.

• تصاویر از: LIVIUS منظره پاسارگاد مجموعه میراث در خبرنامه روزانه عضو شوید و مطالب روزانه را با ایمیل دریافت کنید.

نام واقعی ویندوز جدید فاش شد | صفحه اصلی | آب روى آتش 1 مرداد 1384 کوروش بنیانگذار هخامنشیان مطلبی از ali کوروش دوم از کشورگشایانی بوده است که بیش از هر کشورگشای دیگر او را دوست می‌داشته‌اند.

او پایه‌های سلطنت خود را بر بخشندگی و خوی نیکو قرار داده بود.

دشمنان وی از نرمی و گذشت او آگاه بودند و به همین جهت در جنگ با کوروش مانند کسی نبودند که با نومیدی می‌جنگد و می‌داند چاره‌ای ندارد جز اینکه بکشد یا کشته شود.

ایرانیان، کوروش را پدر و یونانیان او را سرور و قانونگذار می‌نامیدند و یهودیان او را به منزله مسح شده پروردگار محسوب می‌داشتند.

او پادشاهی بود که بر جان مردم حکومت نمی‌کرد، بر قلب آنان حکم می‌راند.

اما با تمام صفات و خوبی‌هایی که داشت بالاخره در سال 529 ق.م در جنگ با قبایل ماساگت (Massagetes) که از قبایل گمنام سواحل جنوبی دریای خزر بودند، کشته شد.

کمبوجیه اول پادشاه پارسوماش (پارس) و انشان با دختر آستیاگ پادشاه ماد و سلطان متبوع خود ازدواج کرد.

این ازدواج اهمیت خاندان هخامنشی و فروغ دو دولت متحد را تحت لوای یک تاج و تخت نشان می‌دهد.

از این وصلت کوروش بزرگ به وجود آمد، او پایتخت خود را در پاسارگاد قرار داد.

کوروش پس از متحد ساختن قبایل پارس، با آستیاگ از در مخالفت درآمد و پس از غلبه بر او، اساس شاهنشاهی هخامنشی را پی‌ریزی کرد.

با این پیشامد، تغییر قابل ملاحظه‌ای در اوضاع ایجاد نشد، چون غالب و مغلوب هر دو از یک نژاد بودند و تقریبا مذهب و آداب و رسوم واحدی داشتند.

مادها از این پس متحد پارس‌ها به شمار آمدند و با آنها رفتار رعیت و مردم مغلوب نمی‌شد.

بدین ترتیب کوروش بزرگ در سال 559 ق.م دولت ماد را ساقط کرد و حکومت هخامنشیان را با قدرت تمام تاسیس کرد.

به سال 546 ق.م کرزوس پادشاه لیدی که از تشکیل شاهنشاهی جدید نگران بود، تصمیم گرفت به پارس حمله کند.

او پس از عقد پیمان و اتحاد با یونانیان و دولت مصر، قوای انبوهی از داوطلبان مزدور گرد آورد و از رود هالیس گذشت.

کوروش با شتاب خود را به وی رسانید و قوای کرزوس را شکست داد.

چنانکه معروف است، یکی از علل پیشرفت کوروش، وجود تعداد زیادی شتر در سپاه وی بود که موجب وحشت اسبان لیدی شد، زیرا اسبان لیدی از دیدن جانوری که تا آن موقع ندیده بودند، متوحش شدند و از جنگ خودداری کردند.

کرزوس اسیر شد و سراسر لیدی و ایونی صحنه قلمرو پارس‌ها شد.

دکتر اردشیر خدادادیان کارشناس تاریخ باستان و استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد کوروش و اقدامات او می‌گوید: «وقتی که لیدی به تصرف کوروش درآمد گام اول بحران برداشته شد و ثروت زیادی به تصرف کوروش درآمد.

وقتی سرزمین لیدی را ترک کرد کرزوس را به عنوان مامور نظامی خود انتخاب کرد.

او بعد از تصرف لیدی، اقوام شمال و شرق را سرکوب کرد و به صورت مسالمت‌آمیز با آنان گفت‌وگو و آنان را مطیع خود کرد.

او اُسرا را به کار گرفت و در جنگ‌ها از آنها استفاده می‌کرد.

از خود کوروش کتیبه‌ای وجود ندارد.

خشت این بنا را کوروش گذاشت که باید اسرا را مطیع خود کرد.» کوروش پس از غلبه بر کرزوس به نواحی بلخ و سغد و رخج و سیستان لشکر کشید و آن نواحی را تسخیر کرد.

کوروش از رود جیحون عبور کرد و به سیحون که سرحد شمال شرقی کشور را تشکیل می‌داد رسید و در آنجا شهرهای مستحکم به منظور دفاع و جلوگیری از حملات قبایل آسیای مرکزی بنا کرد.» دومین اقدام رسمی کوروش فتح بابل در زمستان 539 ق.م یا بهار 538 ق.م بود.

بابل به علت ثروتمند بودن برای کوروش اهمیت داشت ولی کوروش باید از درون بابل اطلاعاتی را به دست می‌آورد.

او از یک نظام امنیتی و جاسوسی قوی متشکل از انسان‌های صاحب‌نظر و وفادار برخوردار بود.

دو گروه برای این کار وجود داشتند یکی عوامل جاسوسی و دیگری تیره‌ای از مغان مخلص که برای به‌دست آوردن اطلاعات از بابل از این دو گروه استفاده کرد.

آن زمان پادشاه بابل نبونید بود.

نبونید خود را خدا می‌دانست، به معابد مردوک (خدای سنتی) اعتنا نمی‌کرد و باعث نارضایتی مردم شد.

برای اینکه کوروش بتواند مردم را علیه بابل بشوراند یک دستاویز کافی نبود او باید زمینه را برای ورود به بابل فراهم کند.

او راه‌های کاروانی را مختل کرد و با ایجاد اختلال در جاده‌های کاروانی بحران به وجود آمد.

وقتی کوروش وارد بابل شد از او استقبال کردند.

ورود کوروش به بابل همانند یک رژه نظامی بود.

کوروش در بابل اقدامات مهمی انجام داد.

او نسبت به ادیان سرزمین‌های دیگر سعه صدر داشت او از موبدان پول لازم را گرفت تا معابد را بازسازی کند.

افراد صاحبنظر را جمع کرد و از اوضاع و احوال بابل اطلاعات لازم را گرفت و خود شخصا بر یهودیان آنجا نظارت کرد.

کوروش وقتی بابل را فتح کرد به آرام کردن اوضاع کشور پرداخت.

با تصرف بابل، بزرگ‌ترین شاهنشاهی مشرق قدیم را به وجود آورد.

در بابل منشور معروف خود را در زمینه احترام به آزادی مذهب و حقوق ملل مغلوب صادر کرد.

بعد از فتح بابل یک مشکل برای کوروش وجود داشت، هنوز شمال شرق ایران کاملا از دست افراد خالی نشده بود و کسانی بودند که کوروش آنها را کم اهمیت می‌دانست ولی خطرناک بودند، از این اقوام باقی‌مانده ماساژت‌ها (ماساگت‌ها) بودند، یونانیان می‌گفتند اینها همان هپتالیت‌ها (هیاطله) بودند که بعدها خسرو انوشیروان ساسانی آنها را از بین برد.

دکتر اردشیر خدادادیان در این زمینه اعتقاد دارد که: «کوروش آنقدر پیشرفت عقلی مانند خسرو نداشت ولی عرق جوانمردی او آنطور بود که می‌گفت پشت سر او باید امن باشد از سویی هرودوت می‌گوید که کوروش بی‌میل نبود که همه راه‌ها را به اروپا باز کند.

ماساژت‌ها شاخه‌ای از سکاها بودند که از اقوام بدوی شمال شرقی بودند و نژاد آنها را آریایی‌ می‌دانند.

گرچه ساسانیان آنها را آریایی نمی‌دانستند از سویی کوروش سران را نمی‌کشت و از خدمات آنها استفاده می کرد.

قانون ماساژت‌ها که از قانون سکاها استفاده می‌کردند این بود که خوانین یک سری شرایط را اجرا می‌کردند و زنان باید در جنگ‌ها شرکت کنند.

از ویژگی‌های دیگر آنها این بود که شکارچی بودند و اگر دامداری می‌کردند به صورت ناپایدار بود و خدمات نظامی مختلفی به دیگران هم می‌دادند.» کوروش هم می‌دانست که ماساژت‌ها قوی هستند ولی او مغرور شده بود زیرا دو سرزمین لیدی و بابل را از پا درآورده بود.

اشتباه کوروش که گفت شبانه می‌تواند ماساژت‌ها را از بین ببرد موجب کشته شدن خود او شد.

کوروش در حقیقت سیاستمدار خوبی نبود او ابزار را برای تصرف مصر به دست آورده بود ولی می‌گفت باید ابتدا ماساژت‌ها را با خود همراه کند و بعد به دنبال مصر برود.

بر ماساژت‌ها زنی حکومت می‌کرد به نام تومیریس که در حقیقت جانشین شوهرش شده بود او رشادت‌هایی از خود نشان داده بود.

او ظاهرا از هر مردی بی‌باک‌تر، هوشیارتر و … بود.

در این جنگ، کوروش از تجربیات کرزوس استفاده می‌کرد.

کرزوس به کوروش گفت اگر می‌خواهی با سکاها بجنگی، به تو هشدار می‌دهم و مواردی را برای کوروش ذکر می‌کند.

کوروش اندکی فکر کرد و گفت چه کنم!

کرزوس گفت آنها نباید به سرزمین تو برسند و اگر هم وارد سرزمین تو شدند نباید زنده بمانند و در حین جنگ هم باید سیر باشند و بعد کشته شوند.

این روش را خود سکاها به ما آموختند.

کوروش پاره‌ای از نصایح کرزوس را قبول کرد ولی کوچک‌ترین مساله‌ای را که قبول نداشت باعث به وجود آمدن لطمه به آنها شد.

تومیریس بارها به کوروش گفت که این جنگ به صلاح شما نیست و ما کاری به شما نداریم ولی کوروش اصرار می‌کرد و می‌گفت من باید آنجا را تصرف کنم.

تومیریس هم می‌گفت که من نمی‌گذارم تو موفق شوی.

گویا کوروش می‌خواست تومیریس را که زنی بسیار زیبا هم بود به حرمسرای خود ببرد.

تومیریس هم می‌گفت که تو من را نمی‌خواهی، فقط سرزمین من را می‌خواهی.

تومیریس پسری داشت که می‌توانست جانشین مادرش باشد، در آن زمان معمولا هم این پسرها را به صف مقدم به جبهه می‌فرستادند و تفاوتی قایل نبودند.

در حین جنگ یکی از کسانی که به اسارت کوروش در می‌آید پسر تومیریس یعنی سپارگاپیس بود.

سپاهیان کوروش ناگزیر شدند او را شکنجه بدهند و با این کار باعث خودکشی او شدند.

البته ابزار خودکشی او به دست نیامد.

وقتی خبر خودکشی او رسید تمام نیروهای ماساژتی با تمام قوا و با سرعت و با روحیه‌ای قوی به قلب پارسیان شتافتند و در حین این نبرد کوروش کشته شد.

وقتی خبر مرگ کوروش به تومیریس می‌رسد او دستور می‌دهد که مشکی از خون بیاورند و او مشک را به دهان کوروش می‌گذارد.

دربار ایران هخامنشی هم منتظر مرگ کوروش نبود و این نشان می‌دهد که بحران سیاسی در خانواده‌های حکومتی وجود داشته و روی مسایل جامعه اثر گذاشته است.

درگذشت کوروش بسیاری از معضلات سیاسی را به هم زد.

جسد کوروش را به پاسارگاد آوردند و در آرامگاهی گذاشتند.