یزد مرکز استان یزد در کشور ایران است و در فاصله ۶۷۷ کیلومتری تهران قرار دارد.
یزد به شهر بادگیرها معروف است. به شهر دوچرخهها و شهر شیرینی نیز شهرت دارد.
میدان امیرچخماق، باغ دولت آباد، زندان اسکندر (مدرسه ضیاییه)، آتشکده زرتشت، ساعت مارکار و مسجد جامع یزد از اماکن دیدنی شهر است.
پیشینه تاریخی
برخی از مورخین بنای اولیّه ی شهر یزد را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می دهند که وی زندانی ساخته و نام آن را چنین نهاده است و به اعتقاد عدهای دیگر از تاریخ نویسان در دورهی ساسانیان به فرمان یزد گرد اول (421-339 م) در این محل شهری بنام «یزدانگرد» بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنی مقدس، فرخنده و در خور آفرین می باشد.
مورخین یونانی شهر کهن و باستانی را ایساتیس خواندهاند که احتمالا بعد از ویرانی شهر کهن «کته» پدید آمده است. پس از ظهور اسلام و گرایش مردم ایران به دین اسلام به یزد لقب «دارالعباده» داده شد.
یزد به معنای پاک و مقدس و یزد گرد به معنای داده خدایی است. شهر یزد نیز به معنای شهر خدا و سرزمین مقدس است.
اولین بار نام یزد در کنار اسم چینی تخمه یکی از همرزمان داریوش آورده شد.
فرهنگ، زبان و گویش مردم یزد
مردم یزد به زبان فارسی رایج با پارهای ویژگیهای گویشی سخن می گویند و بسیاری از واژهها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کردهاند. در استان یزد برخی ویژگیهای گویشی میان شهرستانهای مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود هنوز به زبان نیاکانشان سخن میگویند و بویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام میدهند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیه ی ایرانیان) است.
از دبیرستانهای قدیمی یزد میتوان به دبیرستان مارکار، دبیرستان ایرانشهر و دبیرستان کیخسروی اشاره کرد.
محله های قدیم استان یزد
بادگیر
مشخصترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، منارهها و گنبدها مشخصترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنککردن فضای ساختمان به کار میرفته است. بافت و ساخت معماری ویژهی منطقهی یزد از بارزترین نمونههای معماری خاص اقلیمهای گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی- فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگیهای آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات) قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.
بادگیر
خانههای قدیمی در جهت قبله ساخته شدهاند. با این جهت گیری فضاهای تابستانی و اتاقهای زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار میگیرند.
حیاط مرکزی اصلی ترین فضای خانهی یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته است و باغچه ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تامین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز میکاهد. از جمله نمونه های بارز معماری قرنهای گذشته محلهی فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده است.
آتشکده زرتشتیان
اقلیت های دینی نظیر یهودیان بیشتر در محله یهودیها در سمت جنوب مسجد جامع ساکن هستند و کنیسهای دارند. زرتشتیان نیز از جمله در محلّهی عیش آباد، محلّه ی نعیم آباد، کوچهی بیوک، محلّه نرسی آباد، محلّهی اَهَرستان ساکن هستند .
رهآورد
قطاب
پشمک
باقلوا
کیک یزدی
در این میدان بنای چندطبقهای وجود دارد که بلندترین بنای آن حوالی است. این بنا ورودی بازارچه و بخشی از حسینیهای است که در قرن ۱۳ هجری بنا شده است. تاریخ بنای میدان و تکیهٔ امیرچخماق قرن ۹ هجری است.
باغ دولت آباد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
باغ دولت آباد از باغهای قدیمی شهر یزد در کشور ایران است.
بنای این مجموعه به سال ۱۱۶۰ توسط محمدتقی خان بافقی که به خان بزرگ معروف بوده ساخته شده و در حدود ۲۶۰ سال قدمت داشته و محل اقامت حاکم وقت و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم خان زند بوده است.
این مجموعه یادگاری است از دورههای افشاریه و زندیه که شامل عمارت سردر، ساختمان هشتی و بادگیر، عمارت بهشت آئین و تالار آینه، عمارت تهرانی، آب انبار دو دهانه و باغ ناصر است. فضای سبز باغ درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل های محمدی و سرخ نیز در باغ دیده میشوند.
در اصلی این مجموعه در خیابان شهید رجایی قرار گرفته است و در دیگری که در بلوار دولت آباد قرار دارد ورودی نداشته و تقریباً در دست مرمت و بازسازی است. به همین علت تردد از در اصلی انجام میگیرد. هنگام ورود از یک هشتی نسبتاً بزرگ عبور میکنیم که محل ارائه و فروش صنایع دستی از قبیل سفال است. فضای داخلی باغ تقریباً سبز است و تا حدودی باغ فین کاشان را در ذهن بیننده تداعی میکند. با این تفاوت که باغ فین کاشان معمورتر جلوه میکند در حالی که باغ ناصر به رغم اینکه حتماً متولی دارد به نظر میرسد که از آبیاری خوبی برخوردار نیست و خشک دیده میشود و البته ناگفته نماند که حوض های بزرگ و پرآب آن تمیز به نظر نمیرسند و اشیای خرده ریز که در اطراف ریخته شدهاند زیبایی بافت قدیمی بنا و باغ را زیر سئوال میبرند. در گوشه کنار باغ تخت هایی قرار گرفتهاند که محل استراحت توریست ها بوده و با توجه به وجود قسمتی به عنوان آشپزخانه میتوان انتظار امکانات رستورانی را هم داشت و از آن استفاده نمود با این امید که این امکانات به زیبایی و تمیزی محل لطمه نزند.