عمل تراکم و کوبیدن لایه های سنگریزی باید آنقدر ادامه یابد تا احتمال هیچ گونه نشست ، تقلیل ، حجم ، جا به جایی و یا کاهش ضخامت قشرهای کوبیده شده وجود نداشته باشد .
برای اطمینان از تراکم کافی این لایه ها باید ضریب تغییر شکل هر لایه یا EV2 با آزمایش آشتو T 221 و یا آشتو T 222 از طریق بار گذاری با صفحه و با قطر مناسب اندازه گیری شود . حداقل ضریب تغییر شکل باید 1500 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد. چنانچه اندازه گیری تراکم این لایه ها با روش دیگری از جمله VSS مورد نظر باشد روش اجرای کار باید مشروحا در مشخصات فنی خصوصی قید شود .
علی رغم حصول تراکم مشخصه به شرح جدول 2- 2 ، چنانچه در هر لایه ای از عملیات خاکریزی و یا بسترهای موجود زمین طبیعی و یا کف ترانشه های خاکی بعد از تراکم ، حالت خمیری ظاهر شود پیمانکار باید طبق نظر دستگاه نظارت مصالح نامناسب و خمیری را تا عمق لازم برداشته و ضمن جایگزین کردن آن با مصالح قابل قبول ، مجددا لایه را متراکم نماید بدیهی است که بابت چنین عملیاتی هیچ گونه پرداخت اضافی به پیمانکار تعلق نمی گیرد .
عملیات پخش و تراکم لایه های خاکریز ، کف ترانشه ها و بستر زمین طبیعی باید به ترتیبی برنامه ریزی و اجرا شوند که هر لایه و یا سطح متراکم شده در حداقل زمان ممکن با لایه بندی پوشیده شود تا همواره لایه ها و یا سطوح متراکم شده مشخصات و میزان تراکم مورد نظر را حفظ نمایند .
چنانچه لایه یا سطحی که متراکم گردیده است قبل از پخش لایه جدید و به هر دلیلی مشخصات و تراکم مورد نظر را از دست داده باشد پیمانکار موظف است به هزینه خود مجددا آن لایه یا سطح متراکم شده را به مشخصات و تراکم لازم برساند .
خاکریزی روی ابنیه فنی
عملیات خاکریزی ، به طریق سنگریزی را نمی توان مستقیما روی ابنیه فنی مانند پل ها ، آبروها و پل های طاقی اجرا کرد مگر آنکه قبلا ضخامتی معادل حداقل 60 سانتیمتر روی این سازه ها خاکریزی معمولی انجام شده و به درصد تراکم مشخصه رسیده باشد .
خاکریزی پشت پل ها
بعد از اجرای لایه های زهکشی پشت کوله ها و دیوارهای برگشتی پل ها که باید مطابق نقشه ها و دستورات دستگاه نظارت باشد ، عملیات خاکریزی لایه به لایه تا تأمین نسبی درصد تراکم مشخصه باید به مورد اجرا گذاشته شود .
نتایج آزمایشات تراکم خاکریزی پشت پل ها ، با توجه به تعداد لایه ها ، نوع خاک مصرفی ، ضخامت هر لایه ، ارتفاع کل خاکریز که باید متناسب با تعداد لایه ها باشد در هر قطعه راه جداگانه نگه داری می شود تا جهت ارزیابی کیفیت کار به سهولت قابل دسترسی و کنترل باشد .
خاکریزی در زمین های شیبدار
در محل هایی که خاکریزی روی سراشیبی تند و یا خاکریز موجود صورت گیرد ، طبق دستور دستگاه نظارت پله هایی به ارتفاع ضخامت لایه خاکریز یا سنگریزی روی شیب مزبور تعبیه خواهد شد تا از لغزش احتمالی خاکریز جدید روی بدنه شیب جلوگیری به عمل آید و در نتیجه خاکریز جدید و قدیم خوب با هم قفل و بست شوند .
مصالح حساس در مقابل یخبندان
خصوصیات خاک های حساس در مقابل یخبندان که مصرف آنها در خاکریزی و بستر رو سازی موجب تورم و گسیختگی سیستم رو سازی می شود برحسب درصد وزنی بحرانی ذرات کوچکتر از 20 میکرون و به تناسب ضریب یکنواختی آنها در جدول 2- 3 نشان داده شده است . این ضریب از رابطه زیر به دست می آید :
که در آن ابعاد دانه هایی هستند که به ترتیب 60 درصد و 10 درصد مواد رد شده در آزمایش دانه بندی داشته باشند .
میکرون با درون یابی خطی محاسبه می شود .
تعویض مصالح حساس در برابر یخبندان در عملیات خاکریزی بستر رو سازی و یا در کف ترانشه ها و جایگزینی آن با مصالح غیر حساس باید با توجه به شرایط محیطی پروژه انجام شود . به عنوان مثال : چنانچه یکی از دو عامل دمای زیر صفر ، و یا حضور آب در عمق نفوذ یخبندان در منطقه طرح وجود نداشته باشد مصرف خاک حساس در عملیات خاکی بلامانع است زیرا پدیده تورم و انبساط ناشی از یخبندان در رو سازی ، با حذف یکی از سه عامل یعنی خاک حساس ، دمای زیر صفر ، و وجود آب در عمق یخبندان ایجاد نمی شود .
پر کردن اطراف ابنیه فنی
در محل هایی که در اثر گود برداری جهت احداث ابنیه فنی ، پی ها ، ابروها ، دیوارها و یا لوله ها فضای خالی ایجاد شود این فضای خالی باید با مصالح مورد تصویب دستگاه نظارت و پس از بازدید مهندس مقیم و گذشت 28 روز از تاریخ ساخت ابنیه فنی پر شده و به طریق زیر متراکم گردد .
لایه ها را باید به ضخامت های حداکثر تا بیست سانتیمتر ریخته و با وسایل مکانیکی و در صورت تصویب دستگاه نظارت با وسایل دستی در جهت عمود بر محور راه تا حصول درصد تراکم 95 % کوبید . این عملیات نباید موجب صدمه زدن به سازه ابنیه فنی گردد .
درصد رطوبت لایه باید طبق دستور دستگاه نظارت تنظیم شود تا تراکم به میزان درصد تعیین شده در جدول 2- 2 بدست آید .
وسعت عمل پر کردن پشت ابنیه برابر نقشه ها و یا طبق دستور مهندس دستگاه نظارت خواهد بود .
هرگاه در نقشه ها پیش بینی شده باشد پر کردن پشت ابنیه فنی باید با مصالح معینی که دانه بندی و مشخصات آن به وسیله دستگاه نظارت تعیین می گردد اجرا شود .
شیب شیروانی ها در خاکریزی و خاکبرداری
شیب شیروانی های خاکبرداری و خاکریزی و همچنین ترانشه های سنگی در هر مورد
براساس دستورات دستگاه نظارت و مطابق معیارهای آیین نامه طرح هندسی راه برای آزاد راه ها ، بزرگ راه ها و راه های اصلی و فرعی ، و یا معیارهای آیین نامه طرح هندسی راه های روستایی تعیین می گردد . بدیهی است در مواردی که ارتفاع خاکبرداری و خاکریزی قابل توجه باشد انتخاب شیب مناسب باید با در نظر گرفتن نوع مصالح ، مشخصات زمین شناسی ، ژئوتکنیکی ، هیدرولوژیکی و هیدروژئولوژیکی طرح و شرایط محیطی- اقلیمی آن ، از طریق محاسبات پایداری شیب ها کنترل شود .
تسطیح و تنظیم
مقاطع عرضی و طولی باید دقیقا طبق قواره های لازم و منطبق با نقشه اجرا شود ، ضمن آنکه در شیروانی ها و شانه ها ، در برش ها و خاکریزی ها ، تسطیح لازم انجام گیرد به گونه ای که آثار غیر منظم ناشی از عملیات خاکی مشاهده نشود .
زهکشی
قبل از شروع عملیات لازم جهت به دست آوردن مشخصات مورد نظر در زمین پی باید کلیه ابنیه فنی و زهکشی ها به اتمام رسیده و هرگونه احتمال خیس و مرطوب شدن بدنه خاکریزی رفع شده باشد .
بستر رو سازی
بستر رو سازی ، سطح آخرین لایه متراکم شده در خاکریزها ، کف برش های خاکی و سنگی ، زمین طبیعی اولیه بعد از برداشت خاک سطحی و نباتی و یا راه شنی موجود است که اولین لایه رو سازی راه ( قشر زیر اساس ) روی آن قرار می گیرد . عرض این بستر در کلیه موارد فوق برابر عرض تراز نهایی خاکریزها و کف برش های خاکی و سنگی است .
بستر رو سازی برحسب اینکه در برش خاکی و یا سنگی ، خاکریز ، مسیر موجود و یا سطح زمین طبیعی واقع شود باید به شرح زیر آماده شده و در موارد لازم با مصالح مناسب تقویت گردد .
بستر رو سازی در برش خاکی
نوع مصالح در عمق 30 سانتیمتر زیر بستر و میزان درصد تراکم نسبی در کل این ضخامت باید طبق مشخصات مشروحه این فصل باشد ، در غیر این صورت اقدامات زیر
باید انجام شود .
الف : چنانچه نوع خاک موجود در ضخامت 30 سانتیمتر زیر کف ترانشه با خاک های A1 تا A7 آشتو و به شرح بند 2- 7 و یا نوع خاک تعیین شده در مشخصات فنی خصوصی برای پروژه مورد نظر منطبق نباشد باید اصلاح یا تعویض و یا کاربرد افزودنی ها از جمله آهک تقویت گردد .
ب : مصالح اصلاح شده به شرح بند الف باید در دو لایه به ضخامت 15 سانتیمتر کوبیده شود تا به درصد تراکم مشخصه در جدول 2- 2 برسد و تراز و رقوم مورد نظر تأمین گردد .
بستر رو سازی در برش سنگی
در برش های سنگی ، معمولا کف برش مقاومت لازم را دارا می باشد لیکن به دلیل ناهمواری حاصل از حفاری ، کف برش را حداکثر 15 سانتیمتر پایین تر از رقوم بستر رو سازی حفاری نموده و سپس آن را با مصالح مرغوب و قابل قبول جایگزین نموده و به درصد تراکم مشخصه می رسانند . در ترانشه های سنگی از نوع مارن یا گچ باید حداقل 30 سانتیمتر از کف برش با دو لایه مصالح مرغوب تعویض و هر لایه جداگانه تا حد مشخصات متراکم گردد .
بستر رو سازی در خاکریزی
30 سانتیمتر از خاک بستر رو سازی در خاکریزی باید از نوع خاک های مناسب به شرح مشخصات این فصل و مشخصات فنی خصوصی بوده و در دو لایه جداگانه ، هر یک به ضخامت 15 سانتیمتر اجرا گردیده و تا حصول درصد تراکم نسبی مشخصه متراکم شود چنانچه در ضخامت فوق از خاک های مناسب استفاده نشده و مشخصات لازم تأمین نشده باشد نسبت به اصلاح عملیات خارج از مشخصات اقدام شود .