ریشه لغوی
این کلمه ، از کلمه یونانی atomos ، غیر قابل تقسیم ، که از a- ، بمعنی غیر و tomos، بمعنی برش ، ساخته شده است. معمولا به معنای اتمهای شیمیایی یعنی اساسیترین اجزاء مولکولها و مواد ساده میباشد.
تاریخچه شناسایی اتم
مواد متنوعی که روزانه در آزمایش و تجربه با آن روبه رو هستیم، متشکل از اتمهای گسسته است. وجود چنین ذراتی برای اولین بار توسط فیلسوفان یونانی مانند دموکریتوس (Democritus) ، لئوسیپوس (Leucippus) و اپیکورینز (Epicureanism) ولی بدون ارائه یک راه حل واقعی برای اثبات آن ، پیشنهاد شد. سپس این مفهوم مسکوت ماند تا زمانیکه در قرن 18 راجر بسکوویچ (Rudjer Boscovich) آنرا احیاء نمود و بعد از آن توسط جان دالتون (John Dalton) در شیمی بکار برده شد.
راجر بوسویچ نظریه خود را بر مبنای مکانیک نیوتنی قرارداد و آنرا در سال 1758 تحت عنوان:
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
چاپ نمود.
براساس نظریه بوسویچ ، اتمها نقاط بیاسکلتی هستند که بسته به فاصله آنها از یکدیگر ، نیروهای جذب کننده و دفع کننده بر یکدیگر وارد میکنند. جان دالتون از نظریه اتمی برای توضیح چگونگی ترکیب گازها در نسبتهای ساده ، استفاده نمود. در اثر تلاش آمندو آواگادرو (Amendo Avogadro) در قرن 19، دانشمندان توانستند تفاوت میان اتمها و مولکولها را درک نمایند. در عصر مدرن ، اتمها ، بصورت تجربی مشاهده شدند.
اندازه اتم
اتمها ، از طرق ساده ، قابل تفکیک نیستند، اما باور امروزه بر این است که اتم از ذرات کوچکتری تشکیل شده است. قطر یک اتم ، معمولا میان 10pm تا 100pm متفاوت است.
ذرات درونی اتم
در آزمایشها مشخص گردید که اتمها نیز خود از ذرات کوچکتری ساخته شدهاند. در مرکز یک هسته کوچک مرکزی مثبت متشکل از ذرات هستهای ( پروتونها و نوترونها ) و بقیه اتم فقط از پوستههای متموج الکترون تشکیل شده است. معمولا اتمهای با تعداد مساوی الکترون و پروتون ، از نظر الکتریکی خنثی هستند.
طبقهبندی اتمها
اتمها عموما برحسب عدد اتمی که متناسب با تعداد پروتونهای آن اتم میباشد، طبقهبندی میشوند. برای مثال ، اتم های کربن اتمهایی هستند که دارای شش پروتون میباشند. تمام اتمهای با عدد اتمی مشابه ، دارای خصوصیات فیزیکی متنوع یکسان بوده و واکنش شیمیایی یکسان از خود نشان میدهند. انواع گوناگون اتمها در جدول تناوبی لیست شدهاند.اتمهای دارای عدد اتمی یکسان اما با جرم اتمی متفاوت (بعلت تعداد متفاوت نوترونهای آنها) ، ایزوتوپ نامیده میشوند.
سادهترین اتم
سادهترین اتم ، اتم هیدروژن است که عدد اتمی یک دارد و دارای یک پروتون و یک الکترون میباشد. این اتم در بررسی موضوعات علمی ، خصوصا در اوایل شکلگیری نظریه کوانتوم ، بسیار مورد علاقه بوده است.
واکنش شیمیایی اتمها
واکنش شیمیایی اتمها بطور عمدهای وابسته به اثرات متقابل میان الکترونهای آن میباشد. خصوصا الکترونهایی که در خارجیترین لایه اتمی قرار دارند، به نام الکترونهای ظرفیتی ، بیشترین اثر را در واکنشهای شیمیایی نشان میدهند. الکترونهای مرکزی (یعنی آنهایی که در لایه خارجی نیستند) نیز موثر میباشند، ولی بعلت وجود بار مثبت هسته اتمی ، نقش ثانوی دارند.
پیوند میان اتم ها
اتمها تمایل زیادی به تکمیل لایه الکترونی خارجی خود و (یا تخلیه کامل آن) دارند. لایه خارجی هیدروژن و هلیم جای دو الکترون و در همه اتمهای دیگر طرفیت هشت الکترون را دارند. این عمل با استفاده مشترک از الکترونهای اتمهای مجاور و یا با جدا کردن کامل الکترونها از اتمهای دیگر فراهم میشود. هنگامیکه الکترونها در مشارکت اتمها قرار می گیرند، یک پیوند کووالانسی میان دو اتم تشکیل میگردد. پیوندهای کووالانسی قویترین نوع پیوندهای اتمی میباشند.
یون
هنگامیکه بوسیله اتم ، یک یا چند الکترون از یک اتم دیگر جدا میگردد، یونها ایجاد میشوند. یونها اتمهایی هستند که بعلت عدم تساوی تعداد پروتو نها و الکترونها ، دارای بار الکتریکی ویژه میشوند. یونهایی که الکترونها را برمیدارند، آنیون (anion) نامیده شده و بار منفی دارند. اتمی که الکترونها را از دست میدهد کاتیون (cation) نامیده شده و بار مثبت دارد.
پیوند یونی
کاتیونها و آنیونها بعلت نیروی کولمبیک (coulombic) میان بارهای مثبت و منفی ، یکدیگر را جذب مینمایند. این جذب پیوند یونی نامیده میشود و از پیوند کووالانسی ضعیفتر است.
مرز مابین انواع پیوندها
همانطور که بیان گردید، پیوند کوالانسی در حالتی ایجاد میشود که در آن الکترونها بطور یکسان میان اتمها به اشتراک گذارده میشوند، درحالیکه پیوند یونی در حالی ایجاد میگردد که الکترونها کاملا در انحصار آنیون قرار میگیرند. بجز در موارد محدودی از حالتهای خیلی نادر ، هیچکدام از این توصیفها کاملا دقیق نیست. در بیشتر موارد پیوندهای کووالانسی ، الکترونها بطور نامساوی به اشتراک گذارده میشوند، بطوریکه زمان بیشتری را صرف گردش بدور اتمهای با بار الکتریکی منفیتر میکنند که منجر به ایجاد پیوند کووالانسی با بعضی از خواص یونی میگرددبطور مشابهی ، در پیوندهای یونی ، الکترونها اغلب در مقاطع کوچکی از زمان بدور اتم با بار الکتریکی مثبتتر میچرخند که باعث ایجاد بعضی از خواص کووالانسی در پیوند یونی میگردد.
شرکت در مراسم سالگرد بمباران اتمی هیروشیما مردادماه 1383
نمایندگان " انجمن حمایت از قربانیان سلاحهای شیمیایی" و جمعی از جانبازان معزز شیمیایی به دعوت بنیاد فرهنکی بین المللی هیروشیما و انجمن MOCT و بمنظور حضور در مراسم پنجاه و نهمین سالگرد فاجعه بمباران اتمی هیروشیما روز دوشنبه دوم آگوست 2004 برابر با دوازدهم مرداد 1383وارد توکیو شده و پس از ملاقات با سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران وانجام هماهنگی های لازم در روز سه شنبه سوم آگوست وارد هیروشیما شده و مورد استقبال اعضای دو سازمان غیر دولتی میزبان وشهروندان هیروشیما قرار گرفتند.
هیئت مزبور در طی شش روز اقامت در شهر هیروشیما علاوه بر حضور مراسم بزرگداشت قربانیان بمباران اتمی در روز ششم آگوست ، که با حضور بیش از چهل هزار شرکت کننده از 611 شهر جهان و نیز نخست وزیر و سایر مقامات کشور ژاپن در پارک صلح هیروشیما برگزار شد، در جلسات جداگانه ای با مسئولین شهرداری و استانداری هیروشیما، رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه هیروشیما ، رئیس موزه صلح ، مسئولین انجمنهای شهروندان ، رئیس و پزشکان بیمارستان ویژه درمان مصدومین شیمیایی (مربوط به کارخانجات ساخت سلاحهای شیمیایی در زمان جنگ دوم جهانی) و نیز جمعی از بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما ملاقات و گفتگو کردند.
در این ملاقاتها طرفین به توافقات دو جانبه ای در زمینه ادامه روابط فرهنگی وعلمی بین NGO های ژاپنی و ایرانی ونیز همکاریهای علمی انجمن حمایت از قربانیان سلاحهای شیمیایی ایران با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ژاپن و نیز ادامه مراودات فرهنگی با هدف ترویج صلح و خلع سلاح در جهان دست یافتند.
لازم به ذکر است حضور هئیت ایرانی در هیروشیما که پنج نفر از آنان خود از قربانیان سلاحهای شیمیایی (جانباز شیمیایی 70% ) بودند علاوه بر انعکاس وسیع خبری در روزنامه ها و رسانه های منطقه ، مورد توجه مسئولین و شهروندان هیروشیما و نیز سایر سازمانهای غیر دولتی و بین المللی حاضر در مراسم واقع گردید.
این هیئت با انتشار بیانیه ای تحت عنوان پیام صلح در بین شرکت کنندگان در مراسم و میهمانان خارجی از بیش از 106 کشور جهان توجه مجامع جهانی به فاجعه انسانی کاربرد سلاحهای شیمیایی علیه رزمندگان و مردم ایران در طول جنگ8 ساله باعراق را خواستار شدند و نیز پایبندی تمامی دولتها به کنوانسیون ها و معاهدات منع کاربرد سلاحهای کشتار جمعی از جمله کنوانسیون سلاحهای شیمیائی را خواستارگردیدند
سادا کو ساساکی ، دخترکی لاغر اندام و مهربان است که به همراه پدر و مادر و برادرش در یکی از مناطق فقیر نشین هیروشیما زندگی می کند. لاغری او نشان از تغذیه نا مناسب و کمبود مواد غذایی دارد و صورت گوشتالوی او نشان از کودکی و خرد سالیش. پدر خانواده در همان اولین سپیده دم جنگ،به خدمت فرا خوانده شده و صندوق خانواده را بیش از پیش خالی گذاشته است. زمانی که ساداکو و برادرش برای تهیه غذا به شهر رفتند، انفجار اتمی هیروشیما رخ می دهد، انفجاری که نه تنها زندگی ساداکو بلکه زندگی میلیونها انسان دیگر را نیز دگر گون کرد. پس از این واقعه قهر مان خردسال داستان ما علاوه بر فقر و گرسنگی باید با شرایط اجتماعی و اقتصادی ژاپن بحران زده و البته تشعشعات کشنده اتمی( که پس از حادثه انفجار وارد بدنش شده است) مبارزه کند، در حالی که فقط 12 سال سن دارد!کودکی که به واسطه افکار مالیخولیایی انسانهای بالغ اطرافش، باید خیلی زود با جهان کودکیش وداع کند و وارد دنیای بزرگتر ها بشود، سفری زود هنگام از دنیای مملو از آرامش- عشق و صمیمیت و اعتماد به دنیای آکنده از پلیدی- زشتی- خیانت- جنایت! در جنگی خانمانسوز که توسط افسران راست گرا و به شدت نا سیونالیست ارتش امپراطوری ژاپن طراحی شده است، ساداکو ساساکی و خانواده اش قربانیان اولین و آخرین هستند ساداکوی کوچک در این هنگام با تلخ و شیرینی زندگی در ژاپن آشنا می شود، با روح حساس کود کانه اش حس می کند و در ذهن معصوم و پاکش ارزیابی می کند، یا حتی پناهگاهی می جوید ( مگر نه اینکه تخیلات و دنیای موهوم درونی ما، مفری است برای گریز از واقعیات تلخ و گزنده اطرافمان!) در حالی که پدر در میدان نبرد کشته شده و خانواده فقیر ساساکی بیش از پیش درون ورطه هولناک گرسنگی و فقر سقوط می کند، بیماری کشنده حاصل از تشعشعات اتمی نیز به درون جان ساداکوا رخنه می کند و همانند همتایش( فقر) با سرعتی دیوانه وار وجودش را تسخیر می نماید، گویا این بلاهای بشر ساخته ( فقر و بمب اتمی) در مسابقه ای حساس با یکدیگر رقابت می کنند، مسابقه ای تنها و تنها برای گرفتن جان یک دخترک خردسال ، اما نه، فقط برای گرفتن جانش نیست که با هم می جنگند، برای بلعیدن ، برای دریدن و خرد کردن یک روح حساس و یک ذهن معصوم کود کانه است که این چنین با هم رقابت می کنند ، آری در دنیای مدرن و نوینی آدم بزرگ ها ، جایی برای این صفات و خصوصیات وجود ندارد