معماری طی هزاران سال وجو د داشته و اصالت ارزشهای کیفی آن در طول قرنها شکل گرفته و رسالت یک معمار موفق در هر عصر و زمانی گردن نهادن به تمامی آنها و بکارگیری صحیح و منطقی مجموعه این قابلیت هاست .
به جرأت می توان گفت که اقلیم و چگونگی تأثیر شرایط آب و هوائی بر شکل گیری بنا از جمله ارکان محدود معماری است که از ابتدای ساخت سرپناه توسط بشر مورد توجه قرار داشته و با گذشت زمان و تغییر سبکها و جنبشها و تعاریف زیبائی و هنر ، و تحول نیازها و نگرش ها و گسترش فضاهای معماری ، اصل این نیاز دستخوش دگرگونی و تغییر نشده است .
از سوی دیگر مبنا و اساس کارهای اقلیمی که تا کنون در زمینه دانش ساختمان صورت گرفته است و در حال حاضر مورد استفاده اکثر ارگانها و سازمان های وابسته قرار می گیرد ، برپایه تقسیم بندی ایران به ۴ گروه اقلیمی است .
در صورتیکه آخرین و کاملترین پهنه بندی اقلیمی ایران برای استفاده در امور ساختمانی ، حاصل مطالعات و تحقیقات وسیعی در این زمینه است که به سفارش مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن توسط آقای مهندس کسمائی انجام گرفته ، هنوز برای اکثر معماران و دانش پژوهان نا آشناست .
در این مقاله با نگرش متفاوت ، سعی در بیان ابزار و روشهای دستیابی به اهدا ف طراحی اقلیمی در پهنه بندی جدید ایران به کمک روش متفاوتی است که در آن با شناخت عامل یا عوامل اصلی ایجاد بحرانهای اقلیمی در بنا ( سرما ، گرما ، رطوبت ، بارندگی و ...) ، با سیر جریانی که از کلیات به اجزاء منتهی می گردد ، بهترین شرایط تهیه طرح اقلیمی را فراهم می سازد .
بر همین مبنا مراحل مختلف طراحی به ۵ جزء تقسیم شده اند که عبارتند از : اجتماع و پراکنش واحدها تعیین کلیات ساختار کالبدی بنا طراحی پلان و نما محوطه سازی طراحی جزئیات اجرائی بنا با معرفی روشهای گوناگون جهت مقابله با عوا مل بحرانی و یا استفاده از شرایط مطلوب آب و هوائی در هر یک از مراحل فوق ، امکان بهره برداری بهینه از شرایط طبیعی جهت گرمایش و سرمایش بنا و تأمین شرایط آسایش تا حد قابل توجهی فراهم می گردد که این امر بالطبع کاهش تأسیسات حرارتی و برودتی ، کاهش هزینه های سوخت و تأسیسات ، کاهش آلودگی محیط زیست طبیعی و مواردی از این دست را به همراه دارد .
معماری طی هزاران سال وجود داشته و اصالت ارزشهای کیفی آن در طول قرنها شکل گرفته و هم اکنون این ارزشها قابل مطالعه و بررسی است .
این ارزشها بسیار متنوع و گوناگون هستند و رسالت یک معمار موفق در هر عصر و زمانی گردن نهادن به تمامی آنها و به کارگیری صحیح و منطقی مجموعه این قابلیت هاست .
امروزه نیاز به اینکه راهی برای تفکر در مورد معماری گذشته پیدا شود بیش از پیش احساس می شود ؛ راهی که مسیرش با شرایط زمان میزان شده باشد .
اگر معماری را به عنوان پدیده ای نشأت گرفته از بشر و ابزاری جهت پاسخگوئی به نیازهای او بدانیم ، به نظر می رسد که یکی از بهترین راهها برای دستیابی به هدف فوق توجه به عاملی است که گذشت زمان تأثیر چندانی در تغییر احساس نیاز به آن نداشته و تح ولات زندگی بشری و روحیات او باعث تغییر و دگرگونی شکل این نیاز نشده باشد .
به جرأت می توان گفت که اقلیم و چگونگی تأثیر شرایط آب و هوایی بر شکل گیری بنا از جمله ارکان محدود معماری است که از ابتدای ساخت سرپناه توسط بشر مورد توجه او قرار داشته و با گذشت زمان و تغییر سبکها و جنبشها و تعاریف زیبایی و هنر ، و تحول نیازها و نگرشها و گسترش فضاهای معماری ، اصل این نیاز دستخوش دگرگونی و تغییر نشده است .
در صورتیکه بسیاری دیگر از عوامل شکل دهنده و معنی بخش معماری در هر عصر و زمانی دارای تعاریف مربوط به خود بوده و تغییر شرایط اجتماعی ، فرهنگی ، تاریخی و ...
بر روی آنها تأثیر فراوانی داشته است .انسانها فارغ از موقعیت جغرافیائی محل زندگیشان ، بدلیل خصوصیات بدنی تقریبًا یکسانی که دارا هستند ، دارای شرایط راحتی برابری بوده و در محدوده مشخصی از رطوبت و دما احساس آسایش می کنند .
این موضوع نیز تأیید می کند که اصل طراحی اقلیمی در مقایسه با سایر ارکان معماری کمتر تأثیر گرفته از محیط و باورها و اعتقادات مکانی است ، هر چند که روشها و ابزار دستیابی به آن با توجه به امکانات و شرایط ، از محلی به محل دیگر متفاوت است .
بی زمانی و بی م کانی این نیاز به همراه اقتداری که در اهداف عمده طراحی اقلیمی وجود دارد از جمله خصوصیات شاخص این رکن معماری است .
اقتداری که در عین فراهم آوردن امکان تنوع و نوآوری که بارزترین خصوصیات معماری است ، سلائق و علائق شخصی را در چارچوب معینی محدود میکند ؛ آنچنانکه تمامی معماران با اعتقادات و نگرشهای متفاوت از معماری ، خود را ملزم به رعایت آن دانسته و در صورت تجاوز از حریم آن اصل معماری آنها به زیر سؤال می رود .
در معماری کشور ما ، ایران ، نیز از دیرباز توجه به اقلیم و شرایط آب و هوائی از ارکان اساسی شکل گیری فضاهای زیستی بوده است و تجربیات مردان کهن این وادی هنر به مرور زمان تبدیل به اصولی شدند که بهترین پاسخ را برای تأمین شرایط آسایش می دادند .
از سوی دیگر مبنی و اساس کارهای اقلیمی که تا کنون در زمینه دانش ساختمان صورت گرفته است و در حال حاضر مورد استفاده ارگانها و سازمان های وابسته قرار می گیرد ، برپایه تقسیم بندی ایران به ۴ گروه اقلیمی استوار است ؛ در صورتیکه آخرین و کاملترین پهنه بندی اقلیمی ایران که حاصل مطالعات و تحقیقات وسیعی در این زمینه است و به سفارش مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در سال ۱۳۷۰ به اتمام رسیده اس ت ، هنوز برای اکثر معماران ، اساتید و دانشجویان ناشناخته و ناآشناست .
بر مبنای این تقسیم بندی می توان ابزار و روشهای دستیابی به اهداف طراحی اقلیمی را به کمک روش متفاوتی که در آن با شناخت عامل یا عوامل اصلی ایجاد بحرانهای اقلیمی در بنا ( سرما ، گرما ، رطوبت ، بارندگی و ...
) ، با سیر جریانی که از کلیات به اجزاء منتهی می گردد ، جستجو کرد .
بر همین مبنا مراحل مختلف طراحی به ۵ جزء تقسیم شده که عبارتند از : اجتماع و پراکنش واحدها تعیین کلیات ساختار کالبدی بنا طراحی پلان و نما محوطه سازی طراحی جزئیات اجرائی بنا نکته مثبت و قابل تأملی که در این روش وجود دارد ، پرداختن به سایر زوایای معماری در کنار پاسخگوئی به مسائل اقلیمی است ، بدین نحو که اگر امکان رعایت کلیه مسائل اقلیمی در طرح بنا با توجه به اولویت اهمیت سایر عوامل مؤثر در شکل گیری بنا در کلیات میسر نبود ، در لایه های بعدی طراحی به آنها پرداخته می شود .
هر کدام از عوامل یاد شده در بندهای ۵ گانه فوق به شکل گیری تدریجی بخشی از بنا می پردازند که با عنایت به دامنه وسیع مطالب و عدم امکان پرداختن به همگی آنها در این مقاله تنها به شرح موارد اول و دوم می پردازیم : الف ) نحوه استقرار ، اجتماع و پراکنش واحدها : در کشور ایران بدلیل تنوع پهنه بندی آب و هوائی توجه به چگونگی چیدمان واحدها درکنار یکدیگر و در مفهومی وسیعتر شکل گیری ساختار مجموعه ها و بافتهای شهری از اهمیت بسزائی در کنترل میزان انرژی های حرارتی و شرایط اقلیم ی برخوردار است .
با نگاهی گذرا به میراث ارزشمند معماری نیاکان این سرزمین و تحلیل تأثیرات سوء عوامل بحرانی بر بنا ، می توان نتیجه گرفت که در یک قاعده عمومی هر گاه عامل دما ( گرما یا سرما ) به تنهائی دلیل ایجاد شرایط بحرانی است ، واحدها و ساختار عمومی بافت ب اید تا حد امکان مجتمع بوده و از چیدمان باز و پراکنده پرهیز کرد .
این امر باعث کاهش نفوذ هوای نامناسب محیط بیرون به فضاهای داخلی و بالطبع کاهش خروج هوای مناسب تولید شده در فضاهای داخلی به محیط بیرون است .
با کاهش سطوح نفوذپذیر جداره های خارجی بنا از طریق اف زایش دیواره های مشترک و جلوگیری از تلاطم جریانهای هوای گرم یا سرد به کمک فشردگی بافت ، می توان به نتیجه مورد نظر دست یافت .
اما هر گاه علاوه بر دما ، رطوبت نیز به عنوان عامل بحرانی در تعریف شرایط اقلیمی منطقه ای مؤثر باشد ، اولویت نخست در جانمائی چیدمان ب افت مجموعه ، حل مشکل رطوبت است .
از آنجائیکه راکد ماندن بخار آب دارای تأثیرات سوء فراوانی برای ابنیه موجود در این نوع آب و هواست ، لازم است که تا حد امکان با پراکنش چیدمان واحدها و بافت مجموعه به نفوذ جریانات هوا ، و انتقال هوای رطوبی راکد به وسیله این جریانات کمک نمود .
بنابراین عامل مؤثر در شکل دهی بافت ، پراکندگی و ایجاد فاصله مناسب بین واحدهای همسایگی مختلف به منظور سهولت دسترسی جریانهای هوا به رطوبت راکد باقی مانده در بین آنهاست .
ب ) کلیات ساختار کالبدی بنا : کلیات ساختار کالبدی بنا به مفهوم سازماندهی فرم عمومی و استخوان بندی یک بناست .
عواملی که در این بند مورد بررسی قرار می گیرند عبارتند از : ب‐ ۱) تعیین جهت استقرار ساختمان ب‐ ۲) فرم بنا ( نسبت سطح بیرونی به حجم مفید ( ب‐ ۳ (موقعیت استقرار ساختمان نسبت به کف زمین ب‐ ۴) فرم و شیب سقف ب‐ ۱) : تعیین جهت استقرار ساختمان : تعیین جهت استقرار بنا به ۲ عامل اصلی وابسته است ؛ نخست میزان انرژیهای حرارتی تابیده شده به دیواره های قائم و دوم جهت وزش بادهای مزاحم .
باید به این نکته توجه داشت که در بسیاری از موارد هر ۲ عامل فوق لزومًا یک جهت را برای ساختمان پیشنهاد نمی کنند و گاه ممکن است که نتایج حاصل از بررسی عوامل فوق برای تعیین جهت استقرار ساختمان دارای تفاوت اساسی با یکدیگر باشد .
در این موارد جهتی را برای ساختم ان انتخاب می کنیم که یا پاسخگوی تعداد بیشتری از نیازهای اقلیمی بنا بوده و یا اینکه بنا به دلایل خاص ، از اهمیت بیشتری نسبت به دیگری برخوردار باشند .
برای تعیین جهت استقرار ساختمان با استفاده از فاکتور اول ، باید از نمودارهای انرژی خورشیدی تابیده شده بر سطوح قائم استفاده کرد .با عنایت به شرایط بحرانی هر منطقه ، جهت چرخشی برای ساختمان انتخاب می گردد که بهترین پاسخ را به وضعیت دمای نامناسب بیرون دارا باشد .
این موضوع بدین معناست که در مناطقی که اولویت های نخست طراحی اقلیمی جهت مقابله با سرما در نظر گرفته می ش ود ، باید جهتی را برای چرخش بنا انتخاب کرد که در زمستان بیشترین میزان انرژیهای حرارتی تابیده شده به دیواره های قائم را در مقایسه با جهتهای دیگر جذب می نماید .
و بالعکس در گروههائی که گرما در آنها به عنوان عامل اصلی بحران مطرح است ، جهت چرخشی برای ساختمان ا نتخاب گردد که نمودار آن حاکی از دریافت کمترین میزان انرژیهای حرارتی دیواره های قائم در تابستان است .
برای تعیین چرخش ساختمان با استفاده از فاکتورها دوم ، نخست باید فصل بحرانی منطقه مورد نظر تعیین و سپس با مراجعه به نمودار جهت وزش بادهای غالب ، نحوه اس تقرار بناء را به نحوی انتخاب نمود که کمترین میزان برخورد جریانهای باد مزاحم با دیواره های ساختمان را دارا باشد .
این بدین معناست که در مناطقی که عامل بحرانی سرما ، بیشترین مزاحمت را برای ساختمان ایجاد می کند ، جهت وزش بادهای غالب در ماههای سرد سال ، و در م ناطقی که عامل بحرانی گرما است ، جهت وزش بادهای غالب در ماههای گرمسیری باید مبنای تصمیم گیری چرخش ساختمان به منظور مقابله با جریانهای باد نامناسب قرار گیرند .
هم چنان که در توضیحات فوق مشخص گردید ، برای تعیین جهت استقرار ساختمان در گروههای مختلف اقلیمی عامل دما از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و رطوبت هوا نقش چندانی در تعیین جهت چرخش ساختمان دارا نمی باشد .
ب‐ ۲)فرم بنا : برای تعیین کلیات فرم بنا هر دو عامل دما ( گرما یا سرما ) و رطوبت مؤثرند .
هر گاه در یک منطقه علاوه بر دمای هوا رطوبت نیز به عنوان عاملی جهت ایجاد شرایط نامساعد مطرح گردد ، فرم عمومی بنا باید به نحوی تعیین شود که در وهله نخست پاسخگوی رطوبت بالای محیطی باشد .
بدین منظور باید فرمی برای بنا برگزیده شود که در آن نسبت سطح خارجی بنا به حجم مفید ساختمان به حداکثر ممکن افزایش یابد .
بدین صورت میزان برخ ورد جریانهای هوا با سطوح مختلف بنا افزایش می یابد که این امر خود باعث حرکت هوای رطوبی راکد و افزایش تهویه طبیعی فضاهای داخلی می گردد .
فرم های آزاد با مقاطع کشیده و شکستگی های زیاد در حجم بهترین پاسخ به نیاز شرایط آب و هوای رطوبی هستند .
اما اگر تنها عامل ایجاد بحران ، دما ( گرما یا سرما ) در نظر گرفته شود ، نسبت سطح دیواره های خارجی بنا به حجم مفید ساختمان باید به حداقل ممکن کاهش یابد .
این امر امکان نفوذ هوای گرم یا سرد بیرونی به فضاهای مناسب داخلی از طریق دیواره هایی را که در تماس با هوای آزاد هستند ، را تقلیل می بخشد .
اشکالی که دارای فرمهای بسته با مقاطع فشرده و فاقد شکستگی حجمی بوده و کلیات ساختار آنها به احجام کروی و منحنی نزدیک است ، بهترین پاسخ جهت مقابله با شرایط نامساعد دمای بیرونی بوده و در صورت استفاده از آنها میزان اتلاف انرژی حرارتی و برودتی ت ولید شده در فضاهای داخلی به حداقل ممکن کاهش می یابد .
ب‐ 3) موقعیت استقرار ساختمان نسبت به کف زمین : در تعیین موقعیت استقرار ساختمان نسبت به کف زمین نیز هر دو عامل دما ( گرما یا سرما ) و رطوبت مؤثرند .
بناهای واقع در گروههای آب و هوائی که تنها دما عامل ای جاد شرایط نامساعد محیطی در آنها به شمار می رود ، بدلیل برخورداری از شرایط نامطلوب دمای هوا باید به نحوی باشند که ضایعات ناشی از سرما ، تگرگ ، برف ، بوران ، بادهای شدید سردسیری ، طوفانهای شن و گرد و غبار ، دمای بالا و ...به حداقل ممکن کاهش یابد .
اکثر این شرایط سخت آب و هوائی در زیرزمین به طور محسوسی قابل تثبیت یا تخفیف هستند .
لذا قرارگیری بخشی از ساختمان در عمق زمین یا بالا آوردن سطح خاک نکته مثبتی است که می توان در طراحی ابنیه این گروههای اقلیمی در نظر گرفت .
در صورتیکه رطوبت هوا به عنوان عامل بحرانی در یک منطقه مطرح باشد ، به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت خاک به ساختمان و فراهم آوردن امکان عبور جریان هوا از زیر بنا جهت انتقال رطوبت راکد و ایجاد تهویه طبیعی باید کف ساختمان نسبت به کف زمین در موقعیت بالاتری قرار گیرد .
این موضوع گاه با کرسی چین چوبی یا سنگی و گاه با پیلوتی کردن بنا صورت می پذیرد .
ب‐ ۴) فرم بام : در مورد تعیین فرم بام باید شرایط بحرانی گرما ، سرما و رطوبت و بارندگی به صورت مجزا مورد بررسی قرار گیرند .
در مناطقی که سرمای هوا عامل بحرانی محسوب می گردد و بارندگی به صورت برف زیاد است ، از آنجائیکه برف خود به عنوان یک عایق حرارتی مناسب عمل کرده و تا اندازه زیادی از اتلاف انرژی حرارتی فضای داخلی ساختمان جلوگیری می کند ، لازم است که فرم بام به نحوی در نظر گرفته شود که به هنگام بارش ، برف بر روی آن باقی مانده و به پائین نلغزد .
این موضوع لزوم پیش بی نی شیب ملایم بام به نحویکه امکان عبور سهل و آسان و لغزش باد سردسیر را از روی خود فراهم آورد را مطرح می سازد .
در مناطقی که گرمای هوا عامل بحرانی محسوب می شود استفاده از فرم بام گنبدی یا طاقی شکل به دلیل دارا بودن خصوصیات ویژه مناسب است .نخستین خصلت بام ها ی گنبدی اینست که به علت دارا بودن شکل منحنی امکان لغزیدن باد بر وری جداره خود را فراهم آورده و مانعی جدی در مقابل وزش بادهای نامطلوب گرم و یا طوفانهای گرد و غبار نمی باشند .
دوم اینکه بام های گنبدی ، به علت برجستگی ای که دارند ، همواره در معرض وزش جریان هو ا قرار داشته و این امر در کم کردن گرمائی که بام در اثر تابش شدید آفتاب می گیرد مؤثر است.
سوم اینکه در بام های گنبدی یا استوانی چون شدت تابش آفتاب بر تمام رویه بام یکسان نیست، همیشه قسمت (۳) گرمای کمتری نسبت به قسمت ( ۱) دریافت می کند ، و این در تقلیل درجه حرارت گنبد مؤثر است .
چهارم اینکه از نظر هندسی ، گسترده یک طاق نیمکره ای شکل تقریبًا سه برابر سطح قاعده اش است، بنابراین شدت پرتوافکنی آفتاب تند بر روی بدنه مدور کم می شود و قسمت پائین سقف گنبدی یا مدور درجه حرارت کمتری پیدا می کند .
پنجم اینکه شکل مدور ب رای خارج نمودن تشعشع گرمائی بیرون رونده هنگام شب و آماده نمودن عمل خنک شدن در شب مناسب تر از اشکال دیگر است ، یعنی گرمایی را که بدنه ساختمان پس می دهد ، بهتر بیرون می راند.
و ششم اینکه در گنبدهای دو پوسته فضای بین دو لایه گنبد همانند عایق حرارتی عمل کرده و باعث می شود که پوسته داخلی نسبت به پوسته خارجی سرد باشد .
و در نهایت در مناطقی که رطوبت بالا همراه با بارندگی فراوان عامل اصلی بحرانی محسوب می گردند ، باید فرم بنا به صورت شیبدار و به نحوی پیش بینی گردد که علاوه بر هدایت جریان آب باران به سمت پائین امکان عبور سهل و آسان بادهای توأم با باران از روی خود را فراهم آورد .
با معرفی روشهای گوناگون ذکر شده جهت مقابله با عوامل بحرانی و یا استفاده از شرایط مطلوب آب و هوائی در تصمیم گیری جهت نحوه اجتماع و پراکنش واحدها و تعیین کلیات ساختار کالبدی بنا ، امکان بهره برداری بهینه از شرایط طبیعی جهت گرمایش و سرمایش بنا و تأمین آسایش اقلیمی تا حد قابل توجهی فراهم می گردد که این امر بالطبع کاهش تأسیسات حرارتی و برودتی ، کاهش هزینه های سوخت و تجهیزات ، کاهش آلودگی محیط زیست طبیعی و مواردی از این دست را به همراه دارد که همگی آنها کمک شایانی در توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی زمین خواهند بود .
مختصری در رابطه با نم و رطوبت در ساختمان از گذشته ها تاکنون دیوارهای بتونی و سنگی و شالوده های ساختمان می بایست دارای جدار ضد آب باشند تا از نفوذ آب به داخل آن تاحد امکان بتوان جلوگیری کرد چراکه همانطور که می دانیم نم و رطوبت می تواند خسارات جبران ناپذیری را به ساختمان وارد کند.
رطوبت شالوده دیوارها ممکن است در اثر ایجاد میعان در فضای داخلی ساختمان و یا نفوذ آب از بیرون ساختمان به درون دیوارها پدید آمده باشد.
برای اینکه مطمئن شوید این رطوبت نتیجه میعان در داخل ساختمان نیست بهترین راه این است که یک ورقه آلومینیومی مربع شکل طوری بر روی دیوار قرار داده و بچسبانید که هوا از هیچ یک از اضلاع آن وارد نشود.
بگذارید 2 روز ورقه آلومینیومی به همین شکل باقی بماند.
پس از 2 روز آن را بردارید اگر قسمت بیرونی نوار آلومینیومی نمناک است مشکل از میعان داخل ساختمان می باشد.
این مشکل را می توان از طریق نصب یک دستگاه رطوبت زا و یا یک دستگاه تهویه در زیر زمین حل کرد.
اگر بخشی ا ورقه آلومینیومی که با دیوار در تماس بوده است نمناک شد، مشکل از بیرون ساختمان است.
چگونگی تعمیر و لکه گیری نقاطی که از آنها آب به دیوار نفوذ می کند: دیوارها را به درستی بررسی کنید و محل نشتی آب و نقاطی که دارای درز و شکاف هستند را شناسایی کنید.
این نقاط می توانند طرفین بالایی سقف که به ناودانی منتهی می شوند و یا زیر تاق بالکن باشد.
در صورت امکان نگذارید مسیر آب به سمت دیوارها باشد.
شکاف های بزرگ و سوراخ ها می بایست قبل از جدار بندی و رنگ کردن تعمیر شوند.
برای این منظور می توانید از سیمان آبی استفاده کنید.
جداربندی برای استفاده از جدار بتونی مقاوم آماده ساختن دیوار پیش از جداربندی بسیار مهم است.
اگر سطح دیوار نو است آن را با برس سیمی بسایید و سپس با آب بشویید.
اگر دیوار از ابتدا صاف و هموار بود مثلا دیوار از ابتدا بتونی بود آن را با محلول 20% تا 50% اسید هیدروکلریک شسته و سپس با آب شستشو دهید و یا اینکه بتون غنی شده با آکریلیک را به مخلوط اضافه کنید(در شماره 4 به آن خواهیم پرداخت) اگر سطح دیوار کهنه است و یا اینکه بوسیله رنگ یا دیگر پوشش ها پوشانده شده باید تمام پوشش ها قبل از استفاده از این جدارها از سطح دیوار پاک شوند.
با یک برس سیمی رنگ، گل و آهک و کثیفی ها و هر آنچه به دیوار چسبیده را جدا کنید.
در نهایت می بایست 75% دیوار اولیه باقی مانده و باقی ساییده شود.
همچنین مواد زائد روی دیوار را می توان بوسیله انواع زدایشگر های آسفالت از بین برد و سپس دیوار را با آب شستشو داد.
بتون مقاوم ضد آب در کیسه های بزرگ و سترده است که باید برای استفاده آن را با آب سرد و تمیز مخلوط کرد.
بطور تقریبی برای هر کیسه 18 کیلو گرمی از این بتون 8/3-6/4 لیتر آب لازم است و همچنین می توان گفت برای هر سطل 9 کیلویی از بتون معمولی ضد آب 8/3-6/4 لیتر آب لازم است.
اگر دیواری را که می خواهید جدار بندی کنید یک دیوار صاف و بدون شکاف است در مایع شستشو از مایع بتون آکریلیک دار مقاوم کننده استفاده کنید.
به جای استفاده از 2 لیتر آب در بتون مقاوم ضدآب و یا بتون استاندارد از 2 لیتر مایع بتون آکریلیک دار استفاده کنید.
این مخلوط به تدریج رقیق تر می شود، بنابراین بیسشتر از اندازه ای که ذکر شد بدان آب نیافزایید.
به اندازه کافی از این مخلوط درست کنید چون تا حداکثر 2 ساعت پس از درست کردن مخلوط می توان از آن استفاده کرد.
اجازه دهید این مخلوط 20 دقیقه قبل از مصرف همین طور باقی بماند.
درست قبل از شروع کردن به کار آن را هم بزنید و این کار بطور مداوم در طول مدت کار انجام دهید.
دیوارهای دارای درز و نفوذ پذیر را قبل از شروع به کار کمی مرطوب کنید.
اما اگر دیوار صاف و بدون درز است از این کار خودداری کنید.
در هنگام استفاده از این مخلوط از یک برس الیافی با عرض 15 سانتی متر برای کشیدن بر روی دیوار استفاده کنید و آن را به صورت مدور بر روی دیوار بکشید.
اگر هوا گرم و خشک است چندین بار با اسپری بر روی دیوار آب بپاشید.
از 2 لایه جدار استفاده کنید.
لایه دوم 12 تا 48 ساعت پس از لایه اول بر روی دیوار کشیده می شود.
قبل از مرحله دوم جداربندی با اسپری بر روی دیوار آب بپاشید.
پس از انجام مرحله دوم جداربندی دوباره بر روی دیوار جداربندی نکنید و از نمناک کردن دیوار بپرهیزید.
سیمان هیدرولیک ضد آب چیست؟
این نوع سیمان در دیوارهای بتونی و یا سنگی کاربرد دارد و از نفوذ آب جلوگیری می کند.
فرمول این نوع سیمان طوری است که خیلی سریع سفت می شود و در مقابل نفوذ آب بسیار مقاوم و مستحکم است.
سیمان هیدرولیک ضد آب، مشکل نشتی آب را در مناطقی که آبهای جاری از زیر و یا بالای سطوح بتونی و یا سنگی عبور می کند را حل می کند.
از این نوع سیمان می توان در اطراف لوله های بتونی که آب از آنها عبور می کند نیز استفاده کرد.
بطور کل موارد استفاه از این سیمان به شرح زیر می باشد: -- دیوارهای باربر و دیوارهای پشت بند -- دودکش ها -- استخر های شنا، حوضچه های فواره دار، مخازن آبی زیر زمینی مواد تشکیل دهنده: این سیمان مخلوطی از سیمان پورتلندی و سیمان آلومینات کلسیم، دانه های سیلیکا و دیگر افزودنی های مخصوص می باشد.
رنگ این محصول بطور معمول خاکستری می باشد اما انواع خاص آن که سفید رنگ است هم تهیه شده است.
دیواری را که می خواهید بر روی آن از این سیمان استفاده کنید می بایست عاری از گرد و غبار و جلبک زدگی و کپک زدگی باشد.
از ایجاد شکاف های V شکل ممانعت کنید.
به ازای وزن هر 4-5/4 بخش از این سیمان از 1 بخش آب استفاده کنید.
آب و سیمان باید طوری با هم مخلوط شوند که یک بتونه یکنواخت به دست آید.
به اندازه ای از این مخلوط استفاده کنید که در عرض 2-3 دقیقه مصرف شود.
برای هر بار استفاده 113 تا 170 گرم از پودر سیمان تجویز می شود.
اخطار: حرارت بالا زمان سفت شدن سیمان را افزایش می دهد.
این محصول می بایست در دمای پایین تر 50 درجه فارنهایت و با استفاده از آب نیمه گرم تهیه شود.
بتن ضد آب چیست؟
شرکت "کویکرت" (QUIKRETE) توانسته است محصولاتی را در این زمینه تولید کند که شامل بتون مقاوم ضد آب "کویکرت"، بتون معمولی ضد آب، بتون و مصالحی که دارای رنگ ثابت در برابر آب هستند، می باشد.
تمامی این محصولات قابل مصرف در بخش های داخلی و خارجی دیوارهای منزل می باشد.
البته این مصالح در کف سازی سطوح کاربرد ندارد.
استحکام بتون مقاوم ضد آب "کویکرت" و بتون معمولی ضد آب بوسیله مواد معدنی افزایش می یابد و در برابر آب نفوذ پذیری کمتر و در نتیجه دام بیشتری خواهد داشت.
رطوبت معمولا از 3طریق به ساختمان نفوذ می کند : - از سقف ( پشت بام و طبقات که بدلیل استفاده نادرست از عایق و ایزولاسیون مناسب و در برخی موارد استفاده نکردن از آن ، آبهای جمع شده نفوذ کرده و ....
) - از زمین و پی دیوار ( بالا آمدن آبهای زیرزمینی و جاری شدن در سطح زیرین ساختمان ) - از دیوار ها ( بدلیل خاصیت موئینگی میان مصالح دیوار ، آب از کف جذب شده و سرتاسر دیوار را تخریب میکند و دیوار های خارجی که بدلیل ارتباط مستقیم با آب باران و ...
مقاومت نداشته و آب به تدریج نفوذ می کند ) جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار : کم کردن رطوبت اطراف ساختمان (زهکشی) پائین بردن سطح آبهای زیرزمینی و جلوگیری از نفوذ آنها به ساختمان - قلوه چینی (بلوکاژ) استفاده از مصالحی که جاذب رطوبت نباشند علت جذب رطوبت مصالح ساختمانی به میزان تخلخل و وجود حفره های آوندگونه و همچنین تماس مستقیم مصالح با آب و یا مصالح مرطوب می باشد که باید میان مصالح و اجزا ساختمانی صفحه ای قرار داد تا مانع از عبور رطوبت گردند به این دسته از مصالحی که مانع عبور آب و رطوبت می شوند عایق رطوبتی گویند خواص این مصالح: - غیرقابل ترکیب بودن با سایر مواد موجود در محیط ( آب ، هوا ، مصالح مجاور ) - دوام و مقاومت کافی در برابر نیروهای محیطی و مکانیکی - قابلیت انعطاف و شکل پذیری - دارا بودن خصوصیت مثبت کاربری (حمل و نقل آسان - قیمت مناسب - نگهداری آسان) مثال مناسب برای این مصالح : انواع ورق های فلزی ( روی اندود - گالوانیزه - سرب و مس ) انواع سنگهای ساختمانی متراکم بتن متراکم و ضد آب مواد نفتی (قیر ....) علت و طریقه تشخیص و روش رفع نم (رطوبت) در ساختمان (داخل و خارج) الف- نفوذ رطوبت در دیوارهای ساختمان عمدتاً دو دلیل دارد: سوراخ شدن یا ترکیدگی لوله هایی که آب درآن جریان دارد ( آب مصرفی سرد و گرم – لوله های شوفاژ و لوله های فاضلاب سنگین و سبک) سوراخ شدن یا با دقت اجرا نکردن عایق کاری کرسی چینی دیوارها که این حالت عموماً در طبقات همکف و زیرین آن بوجود می آید و معیوب بودن یا بوجود آمدن صدمات عایقکاری در محلهایی که ریزیش آب در آنها زیاد است مانند سرویس ها و آشپزخانه و ...
مخرب تر است.
ب- روش تشخیص: جاهایی که رطوبت ابتدا شروع به نفوذ می کند اول با تغییر رنگ محل و سپس مشخص شدن سفیدک یا شوره شروع می شود واگر جلوگیری نشود و نسبت به مرمت به موقع آن اقدام نگردد اندود داخلی (گچ و خاک و کاهگل و سفید کاری) و اندود های داخلی و خارجی سیمانی شروع به طبله کردن (باد کردن – جدا شدن از دیوار یا سقف) و ریزش می نماید.
در محلهایی که از همکف بالا تر بوده و نکات ذکر شده در بالا نفوذ رطوبت دخیل نباشد ممکن است که از لوله های موجود در ساختمان باشد.
روش ساده تشخیص این مورد بستن مسیر لوله های این قسمت بوسیله شیر فلکه نصب شده است که مسلماً در صورت صحت موضوع نفود رطوبت فروکش می کند .
روش دیگر استفاده از دستگاههای نشت یاب است که دقیق تر محل را نشان می دهد.
ج- رفع عیب در نقاطی که نفوذ رطوبت در اثر خرابی عایقکاری باشد می باید کلاً یا موضعی کف ودیوار در قسمت فرش سنگ و موزاییک و کاشیکاری تخریب شود و سپس با اجزای عایق کاری جدید و انجام موارد تخریب شده اقدام نمود.
البته با دقت و حوصله ولی متاسفانه در دیوارهایی که در اثر نداشتن عایق کاری کرسی چینی یا معیوب بودن آن نم نفوذ می کند کار چندانی نمی شود انجام داد .
توصیه می شود که محل با اندود سیمانی باز سازی شود یا اینکه مقطعی را به فاصله یک متر از هم طول حداکثر یک متر از دیواره را به اندازه ای که بتوان با حرکت دست عملیات را انجام داد تخریب نموده و پس از بازسازی عایق کاری افقی و ساخت مجدد دیوار و پر نمودن آن با دقت بسیار و تامل مدت لازم برای محکم شدن آن نسبت به نقاط باقیمانده این عمل تکرار می شود.
رعایت اصول ایمنی و شمع کوبی و مهار مناسب برای جلوگیری از ترک اعضاء ساختمان یا ریزش آن و همچنین رعایت اصول ایمنی جوانب کار الزامی می باشد.
علت کنده شدن – لق شدن – شکستن موزاییک یا سنگ فرش کف و نحوه ترمیم آن عموماً عیوبی اینچنین در خوب اجرا نشدن و عدم دقت کافی بوجود می آید .
برخی از دلایل مانند مصرف مصالح نامرغوب مانند خاک دار و ...
کم مصرف نمون سیمان ، مصرف موزاییک یا سنگ نامرغوب ، دوغاب ریختن ناصحیح و غیر فنی – پس از انجام کار در فصل گرما نپاشیدن آب به مقدار کافی – اجرا در فصل یخبندان – حرکت وسایل سنگین از روی قسمت مفروش مانند اتومبیل و ...