امروز تغذیه ی مناسب برای ورزشکارها رو براتون گذاشتم. البته مختص بسکتبال نیست.
نیازهای پروتیینی در ورزشکاران بیش از افراد عادی است. البته مصرف گوشت و منابع غذایی حیوانی راحت تر پروتیین بدن را تامین می کند.
اما توصیه می شود که تا حد امکان این نیاز از منابع گیاهی و به اصطلاح سبز تامین گردد تا با خوردن گوشت حیوانی. از منابع پروتینی گیاهی می توان به این موارد اشاره کرد: حبوبات، دانه های روغنی، سویا، و غلات سبوسدار. تخم مرغ و شیر نیز مشتقات آنها هستند.
ویتامین ها
شامل غلات، دانه های روغنی، میوه و سبزی جات، حبوبات، محتوی ویتامین های گروه B و ویتامین C، و فولات که برای ورزشکار ضروری هستند، می باشند.
متاسفانه ویتامین B12 در محصولات گیاهی یافت نمی شود و منبع اصلی آن غذاها با منشا حیوانی و گوشت می باشد. به همین خاطر، گیاه خواران برای تامین ویتامین B12 باید از محصولاتی که از نظر این ویتامین غنی شده اند استفاده کنند - مانند انوع سویای غنی شده.
مواد معدنی
استفاده از مقادیر زیاد فیتات و اگزالات (غلات با فیبر بالا، سبزی جات برگ سبز و ...) می تواند باعث کاهش میزان برخی از مواد معدنی در بدن شود.
روی ماده ای است معدنی، که اغلب در رژیم ورزشکاران زن مطرح است و کمبود آن معمولا" در زنان ورزشکار مشاهده می شود. از منابع غنی از روی می توان به گوشت، حبوبات، محصولات دریایی، غلات سبوس دار و دانه های روغنی اشاره کرد.
استفاده ی زیاد از آهن غیر هم، فیبرهای غذایی و اسید فیتیک می تواند جذب روی را کاهش دهد. همچنین مطالعاتی که اخیرا" صورت گرفته نشان می دهد محصولاتی که از سویا به دست می آیند نیز می توانند اثرات منفی در جذب روی در بدن داشته باشند.
ورزشکاران گیاه خوار می بایست مصرف موارد زیر را جدی تر بگیرند:
- دریافت کافی انرژی
- پروتین
- ویتامین B12
- آهن
- کلسیم
- روی
هنگامی که از تغذیه صحیح در ورزش سخن می گوئیم باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که در علم تغذیه ورزشی و دیگر شاخه های علوم که با انسان سرو کار دارند نمی توان بصورت قطعی حکمی صادر نمود چرا که انسانها مشابه هم نیستند . همانگونه که دو اثر انگشت دقیقا یکشان نمی توان یافت . دو نفر انسان که دقیقا مشابه یکدیگر بوده و عکس العمل های یکسانی در برابر پدیده ها داشته باشند را نمی توان مشاهده نمود . دقیقا به همین دلیل است که در علم پزشکی هرگز گفته نمی شود که داروی واحدی در تمام بیماران موثر است . همین قاعده در تغذیه نیز جاری و ساری است و اگر قاعده و دستورالعملی بیان شود بدین مفهوم نیست که در تمام افراد و با قاطعیت کامل قابل انجام است اصول تغذیه در روزش نیز بدین معنا نمی تواند دقیقا از نظر تاثیر یکسان باشد اما مطالعات آماری نشان داده که نوعا چنین برنامه ای باید بیشترین راندمان و کارائی ورزشی همراه بوده است . اینک به ذکر اصولی چند در امر تغذیه می پردازیم .
1. هرم درست غذا خوردن
در گذشته تاکید زیادی روی فرآورده های گوشتی و لبنی بود . اما مطالعاتی که در 35 سال گذشته انجام گرفته دانشمندان را به سوی یک برنامه غذایی جامع که در بر گیرنده انواع غذاها باشد رهنمون ساخته است . مدلی که برای تغذیه صحیح ارائه شده هرم درست غذا خوردن است . در این هرم ، هیچ گروه غذایی مهمتر از سایر گروهها نیست و غذاهای هر گروه نیز قابل جایگزینی با گروههای دیگر غذایی نیست و انسان برای حفظ سلامتی به تمام آنها نیاز دارد . در این هرم 6 گروه غذا تعریف شده و تصریح شده که از هر نوع چه مقدار در روز باید مصرف شود .
1) چربی و روغن : حداقل ممکن با غذاهای اصلی
2) گروه شیر ، ماست ، پنیر 3-2وعده در روز
3) گروه گوشت ، ماهی ، تخم مرغ ، لوبیای خشک 3-2 وعده در روز
4) گروه سبزیجات 5-3 وعده در روز
5) گروه میوه ها 4-2 وعده در روز
6) گروه نان ، برنج ، غلات 11-6 وعده در روز
در اینجاسوالی مطرح می شود که چه میزان ازهرغذا یک وعده وحسوب می شود؟
برای پاسخ به این سوال در هر گروه غذایی به چند نمونه اشاره می کنیم و مقداری از آن را که یک وعده در نظر گرفته می شود را می آوریم .
1) گروه چربی و روغن : حداقل ممکن
2) گروه شیر ، ماسی ریال پنیر : یک فنجان شیر یا ماست ، 40 گرم پنیر طبیعی
3) گروه گوشت ، ماهی ، تخم مرغ ، لوبیا : 90 گرم گوشت پخته شده و لخم گاو ، بره ، گوساله ، ماهی ، مرغ یا خروس – 5/0 فنجان لوبیای پختهشده ، یک عدد تخم مرغ .
4) گروه سبزیجات : 5/0 فنجان سبزی پخته یا خام خرد شده ، یک فنجان سبزیجات خام برگ دار .
5) گروه میوه ها : حدود 200 گرم میوه یا یک برش خربزه ، 4/3 فنجان آب میوه ، 5/0 فنجان کمپوت
6) گروه نان ، برنج و غلات : یک برش نان ، 5/0 فنجان برنح یا غلات ( مانند ذرت ) پخته شده ، 30 گرم غله آمده طبخ .
سوال : مثلا در مورد نان و غلات 6 تا 11 وعده توصیه شده است ، چگونه مشخص کنیم نیاز بدن ما چقدر است ؟
بطور کلی افراد را به سه گروه تقسیم می کنیم :
1) مردان مسن و بیشتر زنان با نیاز روزانه 1600 کالری : کمترین تعداد وعده در هر گروه غذایی .
2) دانش آموزان ، دختران نوجوان ، زنان فعال و بیشتر مردان با نیاز روزانه 2200 کالری : متوسط وعده در هر گروه غذایی
3) پسران نوجوان و مردان فعال با نیاز روزانه 2800 کالری : بیشترین تعداد وعده در هر گروه غذایی .
2. نیاز روزانه بدن به انرژی
ابتدا باید بدانیم هر فرد در روز به چه میزان انرژی نیاز دارد و سپس برنامه غذایی متناسب با این نیاز تدوین شود . در جدول زیر مصرف روزانه انرژی بدن در چند حالت را مشاهده می کنید .