هوش و استعداد رابطه مستقیم با تغذیه فرد دارد. پس پیگیری رشد کودک در این میان اهمیت خاصی خواهد داشت . در برخورد با والدین زیاد شنیده می شود که فرزند من ضعیف است یا اینکه از قد و وزن کودک خود راضی نیستند . البته این یک مطلب نسبی است و باید در ابتدا به بررسی راهی بپردازیم که بر اساس آن از شرایط رشد قدی و وزنی کودک خود اطمینان حاصل کنیم . در این رابطه قبلا دانشمندان به نتیجه خوبی دست یافته اند و آن بررسی و تحلیل رشد کودک بر اساس شاخصهای خاصی است که بدان شاخص رشد یا نمودارهای متروپولیتن می گویند که این نمودارها برای هر کشوری بسته به شرایط رشدی کودکان آن کشور طراحی و تدوین شده است .اهمیت پیگیری و تحلیل قد و وزن کودک در ایران توسط مراکز بهداشت و خانه های بهداشت روستائی ویاتوسط متخصصین رشد و کارشناسان تغذیه پیگیری می شود . روش کار نیز به این صورت است که در هر مرحله از مراجعه کودک قد و وزن او توسط افراد آموزش دیده تعیین و بر روی نمودار خاص خود نقطه گذاری می شود و در صورتیکه نقاط شکل گرفته در مراجعات کودک سیر منطقی داشته باشد والدین از رشد قدی و وزنی کودک خود اطمینان حاصل می کنند و در غیراین صورت مشکل پیگیری خواهد شد . در کودکان کم وزن به علت عدم تامین حد اقل نیازهای غذائی روزانه کودک ،اولین شاخص در کاهش وزن و کاهش رشد قد خودنمائی می کند خوب این بدان معنا است که سطح سلولی بدن به علت عدم دریافت مواد غذائی نتوانسته به رشد و تکثیر خود ادامه دهد . پس می توان گفت مغز نیز که یکی از اجزای بدن است به اندازه کافی رشد نکرده و نتوانسته به ظرفیتهای لازم خود دست یابد. البته اگر در دوران رشد کودک خیلی زود به جبران خسارات وارده بپردازیم جای امید هست که بدن و اندامهای آن به ظرفیتهای لازم خود برسند و جبران کاستی ها نیز بشو د . اما اگر سو ء تغذیه برای مدت طولانی ادامه داشته باشد کودک دچار یک سری رخدادهای ناخوشایند خواهد شده که مهم ترین آنها عقب ماندگی ذهنی کودک است و در ادامه ممکن است برون ده قلب نیز کاهش یافته و درنتیجه ریه ها نیز به خوبی نقش خود را در تامین اکسیژن سلولها تامین نکنند .
درجات کمتر خسارت ناشی از سو ء تغذیه در زمانی است که شاخصهای کاهش وزن و قد خیلی تغییر نمی کنند یا به عبارت دیگر شرایط فیزیکی کودک در حدی نیست که والدین و اطرافیان را به فکر تعقیب موضوع بیاندازد و کودک از یک سو ء تغذیه مضمن آرام رنج می برد . با دیگر کودکان هم سن خود مقایسه می شود و همان ظرفیتهای دیگران نیز از او انتظار می رود در صورتی که او قادر به انجام آن کارها و رسیدن به آن ظرفیتها نیست .
دراین شرایط کودک به علت یک سری مشکلات اعم کم خونی و یا کاهش مختصر بازده ریوی قادر به تحمل شرایط دیگر هم ردیفهای خود نیست . مطالب را آنگونه که باید نمی تواند تحلیل کند . در ضبط و یاد آوری موضوعات به اندازه دیگران نیست و همه این مشکلات روز به روز زیاد تر می شود چرا که بر مجهولات او افزوده شده بدون آنکه کسی وی را درک کند .
بخش زیادی از انرژی روزانه ما به مصرف سلولهای مغذی می رسد حال در صورت کاهش انرژی و کمبود آن، بدن نمی تواند همه نیاز های مغز را فراهم کند و این اندام مهم که در سالهای اولیه زندگی در حال شکل گیری است نمی تواند به ظرفیتهای لازم خود برسد.
در بیشتر تحققات ارتباط تغذیه و هوش مشخص شده و آمارها حاکی از آن است که در صورت نداشتن تغذیه متناسب کودک نمی تواند به سوالات پاسخ مناسبی بدهد .
شکل گیری سلولهای مغذی اگر بر پایه و بنیاد محکمی استوار باشد در نتیجه تحمل پذیرش ظرفیهای بالا را نیز در خود دارد.
نیاکان ما نیز به نقش تغذیه و هوش اعتقاد داشتند و بر همین اساس در دوران بارداری به مادر باردار سفارش می کردند تا در خوردن غذا های خود دقت داشته باشد و مواد غذائی که امروز مشخص شده سرشار از ویتامین ها واملاح است را به مادر توصیه می کردند . مثلا خوردن کشمش و میویز و دانه ها و مغذها را به همراه میو ها موثر می دانستند . از جمله عواملی که در افزایش هوش موثر هستند می توان به ریز مغذی ها اشاره کرد که مهمترین آنها را باید آهن نام برد آهن در دوران رشد در ساخت بسیاری از ویتامین ها و انجام واکنشنها و حتی به صورت کوآنزیم جهت فعالیتهای سلولی نقش خود را بازی می کند در صورت کمبود آهن ایجاد اختلال در تکامل و هماهنگی سیستم عصبی رخ خواهد داد . محققین معتقد هستند کودکانی که فقر آهن در دوران رشد داشته اند در بزرگ سالی پرخاشگر و زود جوش خواهند بود . اسید فولیک هم که نقش تشکیل لوله های عصبی را به آن نسبت می دهند از دیگر عوامل موثردر افزایش هوش می باشد . از جمله ریز مغذی ها به ویتامی C باید اشاره کرد که در افزایش جذب آهن موثر است .
ویتامین دی و پروتئین هم از مواردی است که در صورت کاهش آنها رشد مغزی خوبی در پی نخواهد بود .
از دیگر ریز مغذی ها به روی اشاره می شود که در صورت کاهش آن رشد مغزی با اخلال روبرو خواهد شد در مناطقی که خاک آن مقدار روی لازم را ندارد مشاهده شده که کودکان از ضریب هوشی بالائی برخوردار نیستند.
از منابع خوب روی می توان به انواع سبزیجات بخصوص سبزیجات ریشه ای ،پیاز ، غذاهای دریائی بخصوص ماهی های آبهای شور اشاره کرد.
از منابع خوب آهن نیز به انواع غذاهای گوشتی ، تخم مرغ، حبوبات ، خشک بار ، میوه های خشک مثل انجیر و هلو ، سبزیجات برگ سبز ، اسفناج و مغزها اشاره کرد . در صورتی که مواد غذائی گوشتی را در کنار ویتامی C مصرف کنیم امکان افزایش جذب آهن را فراهم کرده ایم .
از منابع خوب اسید فولیک هم باید به منابع گوشتی ، سبزیجات و مغزها اشاره نمود در جگر هم می توان به مقدار کافی همه منابع مورد نیاز را یافت .
مطلب زیر از سایت برای شما آورده شده است.
دانشمندان معتقدند که در زمان تولد تعداد مشخصی سلول های مغزی داریم که به مرور با پیر شدن تعداد بسیار زیادی از آنها را از دست می دهیم. تحقیقات گسترده در این باره نشان داده اند که سلولهای مغزی جدید در طول زندگی نیز برخلاف آنچه در گذشته تصور می شد، تولید می شوند و مغز در صورت استفاده هر چه بیشتر از آن ، قابلیت رشد و حجیم تر شدن را دارد. تحقیقات و مطالعات حاکی از آن است که به عنوان مثال قسمتی از مغز رانندگان که مربوط به کنترل نقشه یابی تصویری است، رشد بیشتری دارد. همچنین بخشی از مغز پیانیست ها و نوازندگان متبحر هم که کنترل و اداره موزیک را در اختیار دارد، حجم بیشتری دارد. از طرف دیگر، تحقیقاتی که اخیراً در این مورد انجام شده ، حاکی از آن است که افرادی با مشغله های مهارتی بالا مانند : مهندسان و معلمان دارای سیناپس ( محل اتصال دو رشته عصبی به یکدیگر) های بیشتری هستند. سیناپس ها همان رابطین بین سلول های مغزی هستند که به ذخیره سازی اطلاعات کمک می کنند.