مقدمه
یکی از مهمترین عوامل در از بین بردن افسردگی ها و یا پیشگیری از بوجود آمدن این نوع بیماریها ورزش است. ثابت شده است که ورزش موجب کاهش اضطراب و افسردگی، تنظیم و تعدیل میزان استرس و حتی تغییرات شخصیتی به صورت پیدایش دیدی مثبت تر نسبت به زندگی می شود.
مطالعه انجام شده در افراد میانسال نشان داده است، افرادی که ورزش می کردند، کمتر دچار اضطراب، فشار عصبی، افسردگی و خستگی می شدند و نیروی بیشتری نسبت به افراد گروه کنترل داشتند. با مطالعه ای در زنان افسرده نیز معلوم شده است که میزان افسردگی و اضطراب در آنان بطور قابل توجهی کاهش، و احساس کمال و اتکاء به نفس در آنها افزایش یافته بود.
اثرات مفید ورزش هوازی در از بین بردن افسردگی، استرس و اضطراب
ورزش هوازی معمولا به ورزشی گفته می شود که با انجام آن اکسیژن از طریق خون به عضلات در حال فعالیت می رسد. برای برقراری این نوع متابولیسم هوازی، باید شدت ورزش کم و مدت آن طولانی باشد. ورزش شدید و کوتاه از نوع غیر هوازی است، یعنی اکسیژن موجود در عضله مصرف می شود، زیرا شدت فعالیت به قدری زیاد است که جریان خون نمی تواند نیاز اکسیژن عضله را تأمین کند. ورزشهای هوازی در کم کردن استرس اثر مفید و قابل توجهی دارند و در نتیجه، زندگی سالمتری را فراهم می آورند. در بررسی تجزیه و تحلیلی 34 مطالعه، مشخص شده است، در افرادی که ورزش هوازی می کنند و تناسب اندام خوبی دارند. واکنش استرس روانی اجتماعی در مقایسه با افراد گروه کنترل یا خود افراد مورد بررسی قبل از شروع مطالعه، کمتر است.
مکانیسم دقیق این کاهش استرس مشخص نشده است، اما می تواند مربوط به این امر باشد که با ورزش هوازی، پاسخهای سمپاتیک قلب و عروق نسبت به استرس روانی – اجتماعی کم می شود. احتمالا یکی از راههایی که ورزش به رفع اضطراب و افسردگی کمک می کند، بالا بردن مقدار پپتیدهای اپیوئیدآندوژن (آندروفینها و آنکفالینها) در پلاسما است. در برخی از مطالعات مشخص شده است که مقدار پلاسمایی آندروفینها با ورزش افزایش می یابد و ورزیدگی قلب و عروق این اثر را تشدید می کند.
سایر اثرات مفید
از جمله منافع ورزش هوازی، کاهش تعداد ضربان قلب و فشار خون در حالت استراحت و نیز هنگام فعالیت است. حجم ضربه ای و برونده قلب در تمام مدت ورزش افزایش می یابد. علاوه بر این، ورزش هوازی تاثیری مفید و قابل توجه بر میزان کلسترول دارد. انجام ورزشهای هوازی منظم منجر به کاهش میزان تری گلیسیرید و لیپوپروتئین با دانسیته کم (LDL) و افزایش نوع (HDL) می شود. مطالعات انجام یافته نشان می دهند که افزایش بارز مقدار کلسترول HDL و کاهش مداوم میزان کلسترول تام و LDL شیوع بیماریهای شریانی کرونر را حدود 34 درصد کاهش می دهد.
ثابت شده است که با هر مایل پیاده روی سریع یا دویدن، حدود 100 کالری انرژی مصرف می شود، پس، با انجام ورزشهای هوازی منظم می توان در افراد چاق سبب کاهش وزن، و در سایر افراد مانع از افزایش بیش از حد وزن شد، چرا ک خطر بیماریهای شریان کرونر با افزایش میزان چاقی، که همراه با افزایش میزان LDL می باشد، زیادتر می شود. از طرف دیگر، ورزشهای هوازی منظم می توانند منجر به رشد مناسب عضلات و اندامها گردند. اما با قطع ورزش، تناسب اندام ظرف مدت کوتاهی یعنی حدود 2 هفته بطور قابل توجه از بین می رود. بنابراین، وقتی افراد برنامه ورزش هوازی را شروع می کنند باید به ادامه دادن آن تشویق شوند. اگر افراد فعالیتهای مورد علاقه خود را انتخاب کنند، تمایل بیشتری به ادامه دادن آن خواهند داشت.
ماهیت اضطراب رقابتی و تاثیر آن بر عملکرد ورزشی
اثرات اضطراب بر حالات روانی و مهرتهای ورزشی ورزشکار ، در قبل از مسابقه ، یک زمینه اساسی می باشد و به ورزشکاران و همچنین مربیان مربوط می شود ، ما معمولاً این حالت اضطراب را دلهره بیش از حد یا نا آرامی قبل از بازی می نامیم .
ورزشکاری ممکن است تمامی موارد فیزیکی مورد نیاز موفقیت در ورزش بخصوصی را داشته باشد، اما تربیت و عادت یافتن به سطح بالایی از کارآمدی روانی به تنهایی موفقیت ورزشی را تضمین نمی کند. یک بازیکن همچنین باید بطور موثری بر فشارهای رقابتی غلبه نماید: تقسیم وقت، تمرکز هوشیارانه، تصمیمات سریع و پیش بینیهای ممناسب در برابر حرکات حریف از ضروریات همگانی موفقیت در بسیاری از ورزشهاست مانند: فوتبال، بیسبال«ساکر»، تنیس، کشتی. البته نمونه های معدودی از افراد سطح بالا وجود دارد که علیرغم نداشتن خونسردی ظاهری،به نظر موفق می آیند، اما آنها اقلیت شرکت کنندگان را تشکیل می دهند. حتی در محیطهای حرفه ای مانند « لیگهای » ملی فوتبال، «لیگهای» بزرگ بیسبال و اتحادیه های ملی بسکتبال، افراد از لحاظ فیزیکی چنان با استعداد هستند که توانایی بازی کردن در شرایط سخت و تحت فشار می تواند بعنوان یک عامل مثبتی در موفقیت فردی و تیمی بحساب آید، بعبارت دیگر توان کنترل اضطراب و ایجاد آرامش فکری ممکن است بصورت سریع، قدرت و نفوذ فوق العاده ای به ورزشکار بخشیده که از لحاظ فیزیکی با حریف مقابله نماید.
منظور از توانایی انجام کار در تحت فشار چیست؟ در اصل، وقتی روانشناس ورزش، این پدیده را مورد بحث قرار میدهد به توانایی فطری ورزشکار برای مقابله با اضطراب رجوع می کند. در بیشتر نوشته های روانشناسی، اضطراب مترادف کلماتی مانند «استرس»، تنش وانگیختگی بکار رفته است. بعلت عدم وجود تعریف دقیق، اضطراب از نظر مفهوم و اصطلاحی درست معرفی نشده است. بنا به نظر «بورکویس» در سال (1976 ) وهمکارانش («اشپیل برگر» 1971 و 1966 ) اضطراب می تواند بعنوان یک میزان افزایش ای از «انگیختگی» مستقل سیستم عصبی تعریف شود که معمولا به شاخه فعالیت «سمپاتیک نزدیک می شود که با ادراک اثرات منفی و حرکتی همراه است؛ پس اضطراب هم جنبه «بیولوژیکی» و هم جنبه روانی دارد وهر دو جنبه در مواقعی که فرد، مضطرب است تا حدودی در او عینیت می یابد.
بطور ساده «انگیختگی » به سطح یا میزانی از فعالیت بدنی یا روانی اطلاق می شود که بعنوان پیوستار مداومی از خواب عمیق یا اغماء که به تهییج شدید، دهشت حرکتی و وحشت زدگی می انجامد تعریف شده است. بعضی از محققین اضطراب را بطور ساده به انگیختگی مفرط تعریف کرده اند. اضطراب را می توان از انگیختگی جدا کرد، چون انگیختگی صرف را می توان بطور ساده حالت شدیدی از فعالیتهای روانی بدون هیچ احساسی از بیم یا اثرات منفی تعریف کرد، مثلا ورزشکار انگیخته ممکن است یک ورزشکار «پسیکوز» نامیده شود، در حالیکه ورزشکار دیگر بعنوان «عصبانی» «خیلی مضطرب» و در بعضی موارد ورزشکار «خشمگین» نیز نامیده شود. اصطلاح «استرس» نیز همچنین دقیقا تعریف نشده و به عامل محیطی که باعث واکنش و هشدار بدنی شود اطلاق شده یا ممکن است به آشکار سازی بدنی یا روانی در بدن اطلاق شود مانند بوجود آمدن بی نظمیهای قلبی یا آشفتگیهای روحی.
در اینجا می توانیم نگاهی دقیقتر به ساختار اضطراب که اشتغال ذهنی روانشناسان بالینی و پژوهشگران روانشناسی را فراهم ساخته، بیندازیم، آنچه باید در ذهن داشته باشیم این است که «اضطراب» همانگونه که در بالا تعریف شد یک حالت روانی و گسترده ای است که به چندین نوع از ترس اطلاق می شود. اضطراب را به اضطراب لفظی، اضطراب موقع امتحان،ترس از صدمه دین، اضطراب کنش متقابل بین فردی و غیره طبقه بندی کرده اند. («اندلر» 1977). این کاملا صحیح است فردی که، اضطراب یک خصوصیت اوست از همه چیز و هر موقعیتی نمی ترسد ولی ترسش از اشیاء، مردم و حوادث بخصوصی است. در ورزش در وهله اول، شخص با پدیده اضطراب رقابت ورزشی سروکار دارد («مارتنز» 1977)، یعنی پاسخ ترس با رقابت کردن در مسابقات همراه می باشد، این دسته بندی یک طبقه بندی نسبتا معینی از مفهوم گسترده اضطراب را بدست می دهد.