نگرشی بر معماری سنتی ایران اصول مذکور شامل پنج مورد است: - مردم واری : یا کاربرد مقیاس انسانی و پرهیز از هر گونه بیهودگی و شکوه بیجا و آذین بی سود .
- خود بسندگی : یا بهره گیری از امکانات و مصالح محلی و آنچه که معماران (بوم آورد) گفته اند و پرهیز از هر گونه وابستگی و نیاز.
- پیمون : یا اندازه ها و معیار هایی که تناسب پیکره و کالبد بنا را از لحاظ درستی ، استواری و زیبایی تضمین می کرده است.
- درون گرائی : این اصل بویژه در منازل مسکونی که همیشه مورد توجه مردم این سرزمین بوده و خوش داشته اند که چهار دیواری اختیاری باشد.
کنج و نیاز: یا پرهیز از کاربرد اندازه های بیش از نیاز که باعث هدر رفتن مصالح و بالا بردن هزینه می شده است .
شاهکار معماری سنتی ایران بادگیر ها شش بادگیر یزد(دوره قاجاریه) بادگیرهای سنتی را می توان یک نمونه عالی هنر مهندسی به شمار آوردکه در حالی که هوای بیرون بسیار گرم است و از آسمان آتش می بارد، بدون صرف هیچ گونه انرژی و صرفا با طراحی مناسب سیستم هدایت هوا، شرایط خنک با تفاوت دمای حدود 30درجه با بیرون را فراهم می کنند.
سقف گنبدی و الگوی بال هواپیما در بال هواپیما، این نیرو تعادل هواپیما و حرکت به سمت بالا را تامین می کند.
ولی در سقف گنبدی این نیرو موجب می شود هوا از سوراخ درون سقف به بیرون جریان پیدا کند و هوای محیط زیر سقف تهویه شود.
البته خود سقف گنبدی هم در کاهش انتقال حرارت از بیرون به داخل ساختمان نقش مهمی به عهده دارد البته خود سقف گنبدی هم در کاهش انتقال حرارت از بیرون به داخل ساختمان نقش مهمی به عهده دارد حیاط میزبان تابستانی اهالی خانه در خانه های سنتی ایران ، حیاط نقش بسیار مهمی از نظر ایمنی ، امنیتی و راحتی اعضای منزل به عهده داشته است.
ولی حیاط علاوه بر اینها از نوعی کاربری حرارتی نیز برخوردار بوده است.
زیرزمین و خنکی اهدایی زمین زمین خاصیت جالبی دارد.
در تابستان ها اگر چند متر پایین تر از سطح زمین را بررسی کنیم ، متوجه می شویم دما کمتر از سطح زمین است و در زمستان ها دما بیشتر از سطح زمین است.
استفاده از سرمای زمستان برای تابستان در آب انبار، آب سرد زمستان در سردابی زیرزمین جمع آوری می شد و با روشهای مختلف ، از انتقال حرارت بیرون به داخل جلوگیری می شد.
استفاده از بادگیر و سایه انداختن ، دو روش برای خنک نگاه داشتن آب در آب انبار بود.
در روش چاله های یخی هم در شبهای صاف زمستان ، لایه هایی از یخ می ساختند و آنها را در چاله هایی نگاهداری می کردند تا در تابستان از آنها استفاده شود.
منابع: * محمدیوسف کیانی-معماری ایران دوره اسلامی * آشنایی بامعماری مسکونی ایرانی-گونه شناسی درونگرا-(غلامحسین معماریان) * محمد کریم پیرنیا-معماری اسلامی ایران * عکس(تمامی اساتید از تهیه کنندگان میباشد)