حوزه اول :
مقدمه :
نیاز هتل قبل از هر چیز با منشا سفر ایجاد می شود ومفهوم مسافرت که از دیر باز با اهداف گوناگون تجارت و سیاحت و زیارت و ... و یا حتی یافتن جای مناسبی برای زندگی به آن می پرداخته ما را به فکر آسان پیمودن این مسیر برای او و بیتوته ای کوتاه و آرامش بخش در مسیر و مقصد می کند . مسیر که خود بخش مهمی از سفر است و نمادی از گذر انسان از این دنیاست خود به کیفیتی انسانی نیازمند است که بتواند ذهن مسافر را در هر مرحله از سفر به درکی بالاتر سوق دهد و ارزشی والاتر برای او قائل باشد .
در این میان مسافر که تشنه رسیدن است نیروی روح و جسم خود را در اتراق کوتاه در کاروانسراها باز می یابد و زمانی که به مقصد می رسد و باروبنه می نهد دلتنگی اش برای خانه دو چندان می شود. در اینجاست که نیازی در او سر برمی نهد که چگونه می تواند مدتی را که در مقصد است آرامش و امنیت خانه اش را بازیابد. او خانه را جستجو نمی کند بلکه شاید گمنام بودن را بهتر بپسندد . شاید بخواهد ساعتی در فضایی لم دهد و روزنامه بخواند چای بنوشد و تلفن بزند بدون آنکه آن فضا متعلق به او باشد . فضایی مختص خود را می طلبد جایی که نام آن هتل است.
امروزه با گسترش مفهوم جهانی شدن و برداشته شدن مرزها سفر آسانتر شده است.
در جهان امروز یک انسان با تجربه و موفق نیازمند سفر کردن است. ارتباطات او را به اهدافش در هزینه تخصصی نزدیک می کند و دیدن جهان و آشنایی با فرهنگ دیگران و یا کسب و تجارت در سایر کشورها و نیز حفظ منافع سیاسی خود در آن کشورها مسائلی است که او را مجبور به اقامت در سایر کشورها می نماید .
این موضوع در سفرهای داخلی هم تعمیم می یابد . علی الخصوص که گاها به دلیل کمبود امکانات اقامتی یا عدم امنیت آن شاهد منصرف شدن مردم از مسافرت هستیم .
فرهنگ غنی و قدرت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی و سفر در آن را دو چندان می کند. این امر بستر مناسبی را برای سیر و سفر مردم داخل و خارج کشور به نقاط مختلف این سرزمین فراهم نموده است . شهر مقدس مشهد نیز به لحاظ جاذبه زیارتی بودن و پذیرایی سالانه 14 میلیون زائر داخلی و خارجی در این میان از اهمیت زیادی برخوردار است.
شاید هدف از سفر به مشهد از نظر رتبه بندی بیش از هر چیز همین زیارتی بودن آن است. اما از اهمیت وجود آثار فرهنگی تاریخی و همین راههای آسیای میانه در شرق که در مشهد است نباید غافل شد و باید با تقویت این آثار صنعت توریسم این شهر بزرگ را گسترش داد.
گفتار اول : طرح مسئله
دقت نظر و تفحص در بیان اهمیت هتل و رفتار سنجی دقیق انسان در آن و نیازهای روز افزون او موضوع مورد بحث را دچار پیچیدگی خاصی می نماید. آیا می توان برای طراحی هتل در دنیای امروز با همان ساختارهای قبلی و استانداردهای دیروز با هتل دیگر رقابت کرد و یا توریست های بیشتری جذب کرد؟
اگر به گذشته بنگریم درمیابیم که تکنولوژیهای امروز نظیر تلفن ، کامپیوتر و موبایل در ابتدا به صورت نیاز نبوده اند چون اصولا چنین نیازهایی تا آن حد احساس نمی شده که منجر به پیشرفت شود و بلکه حس سرگرمی جویی و تنوع طلبی انسان او را به این نقطه کشانده استت.
پس شاید در یک هتل فقط نباید به دنبال نیازهای استفاده کنندگان از فضاها بود بلکه باید نیازهای نهفته روح انسان را دریافت و در فضاها از تمهیداتی بهره برد که بتواند حرف جدیدی در میان هتل های رقیب داشته باشد .
سوال دیگری که مطرح می شود این است که انتظار یک مسافر از سفر به ایران و علی الخصوص مشهد چیست؟
آیا انتظار دارد لوکس ترین هتلی را که در ایالت متحده و یا در اروپا دیده با همان استانداردها این جا ببیند؟
گر چه که استانداردهای پیشرفته هتل های بزرگ بسیار در جذب مسافر مهم است اما موضوعی مهمتر مسافر را به این شهر کشانده است. با نگاهی عمیق تر درمی یابیم که شاید هتلی ساده اما با تنوع بسیار زیادی در فضاها و ایجاد سرگرمی و تفریح برای استفاده کنندگان که متناسب با قصد سفر آنان باشد ، بتواند ما را به هدفمان نزدیک نماید.
گفتار دوم : اهداف راهبردی
با توجه به مباحث مطرح شده در زمینه طرح مسئله ، اهداف زیر در نظر می باشد.
1- تشویق و ایجاد انگیزه های مسافران داخلی و خارجی به استفاده از این هتل
2- ایجاد جاذبه های گردشگری و تفریحی برای استفاده کنندگان داخل شهر و مسافران
3- تعریف و تفکیک حوزه های فعالیتی و برقراری رابطه صحیح بین کلیه استفاده کنندگان از فضاهای هتل
گفتار سوم : مکان یابی
با توجه به حوزه عملکردی وسیع این مجموعه و نیاز به ایجاد دسترسی های فراوان ، ضرورت وجود عناصر اتصال دهنده نمایان می شود.
بنابراین مکان مجموعه در مجاورت کاربری های شهری ارجع می باشد و پیوند آن با عناصر اتصال دهنده مانند میادین عمومی شهری و بازارهای مهم و معروف ضروری به نظر می رسد.
شهر مشهد به دلیل دارا بودن شبکه شعاعی و ترکیبش با شبکه شطرنجی در بافت جدید ، تقریبا بخش عظیمی از اراضی خود را در مجاورت شبکه اصلی معابر دارد و یکی از خصوصیات این مجموعه اینست که باید در معابر درجه 1 مهم قرار گیرد.
قرار گرفتن آن در فضای شهری با سطوح باز که امکان ایجاد چشم اندازهای متنوع را داشته باشد و ترکیب شدنش با فضای شهری پر از رفت و آمد می تواند به پویایی و کارآیی مجموعه بسیار کمک کند.
با توجه به تراکم بالای هتل ها و هتل آپارتمانها در محدوده نزدیک حرم و کمبود زمینی با سطح مورد نیاز که بتواند جاذبه های تفریحی برای شهروندان نیز داشته باشد از انتخاب سایت در آن منطقه صرف نظر کردیم و چون منطقه کوهسنگی به دلیل دارا بودن پتانسیل های بالای گردشگری از مناطق مهم توریستی مشهد به شمار می رود به عنوان سایت مورد نظر در این پایان نامه انتخاب شده است.
حوزه دوم : شناخت
بخش اول : تعریف موضوع
الف : تعریف جهانگردی
به استناد ماده 1 قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی منظور از ایرانگردی وجهانگردی عبارتست از: هر نوع مسافرت انفرادی یا گروهی که بیش از 24 ساعت و به منظور کسب و کار نباشد.
توریست با توجه به اهداف مسافرت به انواع مختلف تقسیم می شود:
توریست تفریحی: در حال حاضر 755 توریست دنیا در این نوع قرار دارند.
توریست فرهنگی: این بخش از توریسم تفاوت کیفی با توریسم تفریحی دارد و ایران دارای پتانسیل های مهمی از این نوع توریست می باشد.
توریست ورزشی: این نوع توریسم بامسابقات جهانی و منطقه ای در کشورها افزایش می یابد. و کشورها با شرایط خاص خود توریست ورزش را جذب می نمایند.
اکوتوریسم: توریستهایی که به دنبال چشم اندازهای طبیعی و دیدنی های محیط زیست هستند، ایران نیز داری پتانسیل های قابل ذکری در این ارتباط می باشد.
توریست پزشکی: در بعضی از کشورها با ارائه خدمات برتر پزشکی مسافران را جذب می نمایند.
توریست مذهبی: که مسافران به دلیل جاذبه های مذهبی به کشورها مسافرتمی نمایند (عربستان صعودی)
توریست معاملات: در بسیاری از کشورها جاذبه های تجاری سیل عظیمی از تجارت مسافران را به آن کشورها جذب می نماید (ایالات متحده عربی- هنگ کنگ، سنگاپور و ...)
اثرات صنعت گردشگری و کارکردهای اقتصادی و تاثیرات مثبت آن بر درآمدهای ملی:
افزایش درآمد ملی و جذب ارز خارجی
توزیع ثروت و توزیع درآمد حاصل از جهانگردی در بیشتر بخش های جاعه
جهانگردی در مقایسه با دیگر صنایع نیاز به سرمایه گذاری ارزی بسیار کمتری دارد.
این صنعت، باعث فعال شدن دیگر صنایع کشور می گردد.
این صنعت باعث تنوع بخشیدن به دیگر فعالیت های اقتصادی کشور در بخش های تولید، خدمات و توزیع می گردد.
تاثیر مهم و بسیار موثر این صنعت در امر ایجاد اشتغال در شرایط کنونی کشور ما بسیار حائز اهمیت است.
این صنعت بوسیله ارتباط و نزدیکی فرهنگها و ایجاد گفتگوی متقابل، تاثیر مثبت در ایجاد صلح جهانی دارد.
ب : جاذبه های جهانگردی ایران
ایران با مساحت 1648195 کیلومتر مربع دارای سرزمینی پهناور درجنوب غربی آسیا واقع شده است. ایران از نظر تنوع آب و هوایی، فراوانی میراث فرهنگ و آثار باستانی مانند جهانی در یک موزه می باشد که می تواند بالقوه جذب سالانه 120 میلیون نفر جذب جهانگردی را داشته باشد که در صورت چنین اتفاقی درآمد حاصل از 240 میلیارد دلار خواهد بود که حدود 12 برابر درآمد نفتی می باشد.
ایران از نظر درآمد توریستی بین کشورهای جنوب آسیا در مقام بعد از هندوستان قرار دارد و کمتر از 60% میزان بخش درآمدی گردشگری را دارا بوده است.
در خصوص توریستهای کشورهای اسلامی بخصوص شیعه، طبق آمار 300 میلیون شیعه در جهان وجود دارد که حدود 60 میلیون در ایران زندگی می کنند که اگر تنها 100 میلیون شیعه به ایران بیایند وحداقل 1000 دلار هزینه کنند، تنها باجذب این گروه یک میلیارد دلاردرامد خواهیم داشت. پس شناسایی مناطق جاذب در ایران و معرفی آنها به مردم جهان کاری است واجب و اصولی که باید به آن توجه وافری داشت و بعنوان مثال در استان خراسان 300 اثر تاریخی وجود دارد و 800 مکان متبرکه مذهبی، با این وصف بیش از 2 میلیون گردشگر خارجی از استان فارس دیدن نمی کنند و در این خصوص با تمام این مکانها حدود 20 هتل بزرگ جهت پذیرایی گردشگران و جهانگردان کم دارد در ذیل به ذکر پاره ای از انواع اماکن جانگردی اشاره می کنیم:
اماکن مقدس و متبرک
وجود آب و هوای متنوع
دریا
رشته کوههای متنوع و جاذبه های آن
آبهای معدنی
آثار باستانی و فرهنگی
موزه ها
از انواع زیارتگاههای مهم می توان مرقد حضرت رضا(ع) ، شاه عبدالعظیم، حرم حضرت معصومه (س) شاه چراغ در شیراز و اماکن مقدس دیگر از جمله زرتشتیان- مسیحیان وسایر اقلیتهای مذهبی
ویژگیهای یک منطقه به خودی خود ایجاد کاربری های بخصوص را دیکته می کند که بطور مثال می توانند ایجاد فروشگاههای مختلف، رستورانها و اماکن فروش نوشیدنی ها و یا ایجاد باشگاههای تفریحات سالم و ورزشی عواملی هستند که هر کدام می توانند در جذب توریست و زائر مهم تلقی شوند.
ج : تعریف هتل
با گسترش و توسعه سریع و خارق العاده وسایل و امکانات حمل و نقل، هتل داری و هتل به صنعتی واقعی، تبدیل گردیده و به طریقی که هتل مانند هر محصول صنعتی دیگر تولید می شود این محصول صنعتی از قوانین ضوابط مارکینگ (Marking) و قوانین بازار و محاسبات سود آوری تبعیت می کند. بدون شک تاثیر این تحول از یک سو بهبود سطح نسبی خدماتی است که در هتلها از هر نوع عرضه می شود و از سوی دیگر به تنزل چشم گیر کیفیت معماری چه در سیما و چه در درون آن انجامیده است.
آیا هتل صنعت است و باید به آن عنوان فرآورده صنعتی نگریست؟ یقیناً هتل و هتل داری می باید سودآوری مورد انتظار و متعارف وسرمایه گذار را تامین کند. اما هتل یقینا دارای وجوه دیگر است بسیار متنوع و شگرف، زیرا فضایی است که مانند سایر فضاها به شیوه خاص خود، انسان جمعی انسانی را به صورت فردی و گروهی مورد خطاب قرار می دهد جمعی که فرد فرد آن دارای ویژگی های خاص خود بوده، و بناید در قالبی از پیش فرض شده قرار داده شود، بنابراین: