دانلود مقاله بررسی روستای ازغند مه ولات

چکیده مطالب: ازغند از دهستان های بخش مه ولات به مرکزیت شادمهر می باشد.

این روستا در فاصله 55 کیلومتری از تربت حیدریه و حدود 35 کلیومتری کاشمر و مه ولات می باشد.

جمعیت این روستا بر اساس سرشماری مسکن ونفوس سال 1385، تعداد 1313 نفر بوده که از این تعداد 687 نفر زن و 626 نفر مرد هستند ودر مجموع دارای 402 خانوار جمعیت می باشد.

ازغنداز نظرجغرافیایی در شمال شرق کشور واقع شده و از نظر آب و هوا در محدوده گرم و خشک قرار گرفته است.

از آنجایی که این منطقه در مسیر راه های ارتباطی شمال و جنوب و شرق و غرب استان واقع شده است، یکی از مهم ترین مناطق کشاورزی استان می باشد.

از عمده محصولات کشاورزی ازغند می توان به زعفران، گردو، انار،کشته و...

اشاره کرد.

در ازغند حدود 30حلقه چاه، وجود دارد که آب را به سطح زمین منتقل می کند.

مساحت زمین هایی که برای کشت کلیه محصولات آبی منطقه مناسب است حدود 10000 هکتار است .

در این منطقه، فرسایش بادی دیده می شود.

پوشش گیاهی این منطقه شامل پوشش گیاهی طبیعی و مصنوعی است که پوشش گیاهی غالب منطقه، در دشت ها عمدتاً شور دانه، طاق، خار شتر، اسپند و در ارتفاعات گون و درمنه است.

قدمت تاریخی روستای ازغند، به 2000 سال قبل، باز می گردد و از آثار تاریخی آن می توان به مسجد جامع ازغند وگورهای زرتشتیان اشاره کرد.

صنایع دستی این روستا نیز شامل قالی بافی، فرت بافی، تهیه صابون، کفاشی و آهنگری می باشد.

واژگان کلیدی: ازغند- مه ولات- منطقه- ویژگی ها- روستا.

مقدمه در طول تاریخ، روستا و روستا نشینی جلوه بارزی از مدنیت و حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر کشوری بوده و با وجود فراز و نشیب های فراوان، به خصوص در یک قرن گذشته همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.

روستا به عنوان کانون حیات و فعالیت از دیر باز در تاریخ هر کشوری، واحد جمعیتی پایه تلقی شده و به همین دلیل در هر سرزمینی بنا به جایگاه و نقشی که ایفا می کند، همواره مورد توجه سیاست گذاران، مدیران و برنامه ریزان بوده است.

روستا به عنوان واحد پایه تولید و سامانه اجتماعی هر ملت بر سایر اجزای جامعه، اثر گذاشته و از آنها نیز متأثر شده است.

ارتباط متقابل میان شهر و روستا و تأثیر تعیین کننده روستا بر بخش کشاورزی و سایر بخشها را نمی توان در فرایند مدیریت و برنامه ریزی نادیده گرفت.

درباره نام ازغند و حتی شکل نوشتاری آن روایت های گوناگونی مطرح است.

بعضی شکل تغییر یافته آذوغه بند را و بعضی ازقند یا ازغند به ضم الف، که « از » به معنی خوش و خرم و « غند» از ریشه پهلوی «کن» و « کنت » به معنی شهر، نتیجه می گیرند که ازغند به معنی شهر سبز است.

در این تحقیق سعی شده تا به شناخت و آگاهی کافی از وضع موجود روستا از نقطه نظرهای ذیل بپردازیم.

ویژگیهای طبیعی: موقعیت جغرافیایی و تقسیمات کشوری؛ ویژگیهای زمین شناسی منطقه؛ ویژگیهای اقلیمی منطقه؛ ویژگیهای منابع آب و خاک؛ پوشش گیاهی.

ویژگیهای انسانی: جمعیت؛ مسائل تاریخی؛ ویژگیهای فرهنگی.

ویژگیهای اقتصادی: بخش کشاورزی و دامداری؛ بخش صنعت.

در دوران کنونی ابزار و روشهای دستیابی به منابع، گرچه بسیار گسترده و آسان شده است ولی همین گستردگی، پیش بردن تحقیقات فردی را به چالش کشیده است، به گونه ای که از پیش پا افتاده ترین تا پیچیده ترین تحقیقات توسط گروه یا گروه ها انجام می شود و در حقیقت دوران تحقیقات فردی به پایان رسیده است.

تحقیقی که اکنون پیش روی دارید، اگر چه دارای نقاط ضعف بسیاری است، اما امروز که شاهد نسخ تدریجی زندگی از سنتی به صنعتی هستیم، تحقیق درباره روستا از اهمیت ویژه ای برخوردار است، امید است مورد استفاده خوانندگان قرار گیرد.

فصل اول ویژگیهای طبیعی روستای ازغند 1) موقیعیت جغرافیایی: 1-1) موقع ریاضی: روستای ازغند در طول جغرافیایی 58 درجه و 48 دقیقه و عرض جغرافیایی 354 درجه و 16 دقیقه و ارتفاع 1280 متر، از سطح دریا واقع شده است.

این روستا در فاصله تقریبی 55 کیلومتری از شهرستان تربت حیدریه و حدود 35 کیلومتری از شهرستان کاشمر و 35 کیلومتری شهرستان مه ولات می باشد.

1-2) موقع نسبی: ازغند از شمال با روستاهای حصار، نامق، رودمعجن و از جنوب به جاده کاشمر- تربت حیدریه و روستای گلستان و از شرق به روستاهای علی آباد، سلطان آباد و روستای خالی از سکنه حاجی آباد و از غرب با روستاهای فرشه و نای همسایه و مرز مشترک دارد.

روستای ازغند در شهرستان تربت حیدریه از توابع بخش شادمهر شهرستان مه ولات در استان خراسان رضوی قرار دارد.

1-3) توپوگرافی: به طور کلی از جنوب تربت حیدریه به طرف مه ولات از ارتفاعات کاسته شده و تنها در بخش شرقی به سمت رشتخوار بر تراکم ارتفاعات افزوده می گردد .ارتفاعات منطقه را می توان به دو رشته تقسیم کرد : اول ارتفاعات شمالی مه ولات که شامل کوه های شصت دره و کال سالار ، کوه سماق با 2218 متر ، کوه تیغ سیاه با 2250 متر ، کوه تیغ سبز با 2287 متر می شوند و بلند ترین نقاط منطقه را دارا می باشد.

دوم پایکوه ها و ارتفاعات کوههای کم ارتفاع مر کزی و شرقی مه ولات است .

کوه حاجی میری ( شکسته حاجی میر ) با 1281 متر ، شکسته کوهیک با 1307 متر در بخشهای شرقی و مرکزی مه ولات از این جمله اند.

2) ویژگیهای زمین شناسی: از نظر چینه نگاری می توان مهم ترین سازند ها و لیتولوژی آنها را به صورت زیر بر اساس نقشه های زمین شناسی 250000 : 1 و 100000 : 1 سازمان زمین شناسی کشور به شرح ذیل طبقه بندی کرد: الف : سازند های دوره دو نین فوقانی؛ ب: ماسه سنگ های میوسن تحتانی؛ ج: رسوبات میوسن فوقانی؛ د: سازندهای پلیوسن؛ ه: سازند های کواتر نری منطقه دشت مه ولات دارای گسل ها و شکستگی های تکتونیکی زیادی است که تحت تاثیر فعالیت های لرزه خیزی گسل درونه که خود یکی از گسل های مهم خاورمیانه می باشد قرار دارند.

به طور کلی در دشت مه ولات چند گسل وجود دارد: گسل سنگل آباد ، گسل بشرویه ،گسل امیر آباد ، گسل فیض آباد ، بند لوچک و گسل مهنه.

این گسل ها با جهات شمالی – جنوبی و یا شرقی – غربی عموماً در غرب ، شرق و جنوب منطقه مورد مطالعه واقع گردیده و فعالیت های آنها به دلیل مربوط بودن به چین خوردگی آلپی هنوز ادامه دارد.

از این نظراین گسلها بر حرکات زلزله خیزی منطقه مؤثرند.

1-2) ژئو مورفولوژی: واحدهای ژئومورفولوژی منطقه به قرار زیرند: واحد دشت: این واحد ژئو مورفولوژی که بیشترین مساحت سر زمین مه ولات را در بر می گیرد شامل مناطق نسبتا هموار، با سطح توپوگرافی ملایمی است .

دشت های منطقه مورد مطالعه از نظر نوع رسوبات آنها متفاوت بوده که می توان آنها را به دشت های رسی ، ماسه بادی و دشتهای مرکب از رس و ماسه بادی تفکیک نمود.

1-2-1)دشت ازغند: دشت ازغند در بخش شمالی شهرستان واقع شده است .این دشت به سبب نزدیکی به کوهستانهای شمالی از وسعت کمی نسبت به دشت فیض آباد برخوردار است .

اراضی این دشت بوسیله قنات، روانابهای سطحی، چاههای عمیق و نیمه عمیق با عمق کم آبیاری می شود.

با توجه به قرار گرفتن در ارتفاع بالا نوع محصولات کشاورزی و باغی خاص منطقه را دارا می باشد.

مثل محصولات سر درختی آلبالو، زردآلو، گردو و ...

و محصولات زراعی مثل گندم و جو نیز کشت می شود.

اما گاهی سرمازدگی بهاره بخش عمده محصولات سردرختی را از بین می برد و درآمد کشاورزان کاهش می یابد .

1-2-2)دشت فیض آباد: دشت فیض آباد در بخش مرکز و جنوب شهرستان واقع شده است.

این دشت بدلیل آب و هوای گرم وخشک مستعد کاشت محصولات گرمسیری و با توجه به اینکه نوع آب از نظر کیفی تغییر میکند و میزان شوری آن بالا است ،کشت درختان شورپسند مثل پسته رایج است .در بخش شمالی دشت فیض آباد به دلیل سبکی آب و نوع خاک کشت انار رایج می باشد .این دشت بخش بزرگی از میزان محصولات تولید ی کشاورزی و محصولات دامی را بر عهده دارد ولی بعلت برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی ، جزو دشتهای بحرانی استان خراسان رضوی محسوب می شود .

1-3) نمکزارها و ریگزارها: واحد ژئو مورفولوژیک ریگزارها و نمک زارها در جنوب منطقه دارای تبخیر بالا و املاح نمکی در خاک است که باعث شده سطح دشت نمک بسته و در آنها دق نمکی به وجود آید.

ویژگیهای اقلیمی: بطور کلی سه عامل مهم و اساسی در اقلیم کشور دخیل هستند.

این عوامل عبارتند از : 3-1) عوامل درونی : شامل ارتفاع ،عرض جغرافیایی ،دوری و نزدیکی به دریا و پوشش گیاهی زمین که عملکردی محلی دارد .

3-2) عوامل سیاره ای : شامل پرفشار جنب حاره ای، رود باد جنب حاره ای باد های غربی فرود بلند مدیترانه ای و سیستم های سینوپتیک برون حاره شامل سیکلونهای مدیترانه ای و امواج کوتاه و بادهای غربی ، جبهه قطبی رودباد.عوامل درونی با زمان چندان تغییر نمی کند و حالت متعارف اقلیمی یک محل می باشند .

این عوامل در مقایسه با عوامل همسایه و سیاره ای در شکل دهی به اقلیم منطقه حکم زیر ساخت را دارد .

به بیان دیگر استخوان بندی اقلیم منطقه را ارتفاع، عرض جغرافیایی، دوری و نزدیکی به دریا و پوشش گیاهی زمین می سازند.

تغییرات روزانه، ماهانه، و سالانه هوا که به منزله انحراف از میانگین از این زیر ساخت تلقی می شود ناشی از پسروی و پیشروی و پیدایش و ناپدید شدن عوامل همسایه و سیاره ای است.

نقش ارتفاع و عرض جغرافیایی در آرایش نواحی اقلیمی منطقه بسیار مهم می باشد، به طوری که تغییرات آب و هوایی شمال و جنوب شهرستان عمدتاً از پیکربندی ناهمواریها پیروی می کند .نقش ناهمواریها در آرایش مکانی دمایی منطقه بسیار آشکار است و در همه جا با افزایش ارتفاع از دمای هوا کاسته می شود که عمدتاً جهت آن شمالی – جنوبی می باشد.

اثر ناهمواریها بر بارش در سطح منطقه کاملا مشهود است و دارای همبستگی مستقیم و معنا داری می باشد، به طوری که نواحی شمالی منطقه دارای ارتفاع بیشتر، از بارش بیشتری نسبت به نواحی پست جنوبی برخوردار است.

از عرض جغرافیایی به عنوان عامل مهم در زاویه تابش و میزان انرژی در یافت شده می توان یاد کرد و از طول جغرافیایی به عنوان موقعیت نسبی، نسبت به توده های هوایی که از غرب وارد کشور می شود، یاد کرد.

3-3) تحلیل عناصر اقلیمی منطقه: بدلیل تغییرات در شرایط توپوگرافی، تغییرات مکانی عنصر دما در منطقه بسیار چشمگیر می باشد.

نقش ناهمواریها در آرایش مکانی دمایی منطقه بسیار آشکار می باشد.

این مسئله را می توان گاهاً در نوع ریزشهای جوی نیز مشاهده کرد بطوری که نواحی مرتفع شمالی منطقه دارای ریزش برف بیشتری نسبت به نواحی جنوبی می باشد.

این اختلاف شدید دمایی در شکل دهی نواحی با اقلیم متفاوت مؤثر است .همانند دما بارندگی از الگوی آرایشی توپوگرافی تبعیت می کند و با آن رابطه ای مستقیم دارد به گونه ای که نواحی شمالی منطقه با متوسط 250 ملی متر بارندگی حدود دو ونیم برابر بارندگی بیشتر از نواحی جنوبی با 100 میلی متر دریافت می کند.

چنین توزیع مکانی نامناسبی، ذکر میانگین بارشی را برای کل منطقه با مشکل مواجه می کند.

علاوه بر آن توزیع زمانی بارندگی در منطقه بسیار ناهمگون می باشد، به طوری که قسمت عمده از بارندگی و به عبارتی 57 درصد از بارندگی سالیانه در فصل زمستان ریزش میکند و در فصل بهار هم که 20 درصد از بارندگی سالیانه را به خود اختصاص داده است.

سهم فروردین بسیار چشمگیرتر است.

این موضوع در مورد بارندگی فصل پائیز هم صدق می کند.

در این فصل هم اکثر بارندگی ها در اواخر فصل رخ می دهد.

در نتیجه گیری کلی از بارش شهرستان می توان عنوان کرد که این عنصر اقلیمی از توزیع زمانی و مکانی بسیار نامناسبی برخوردار است.

به عبارتی علاوه بر اینکه منطقه از نزولات جوی کم برخوردار است همین مقدار کم هم در مدت زمان کوتاه ریزش می کند و عمدتاً در زمانی که محصولات نیاز آبی زیادی دارند، فاقد بارندگی در سطح منطقه هستیم.

3-4) تعیین نوع اقلیم منطقه: بدلیل تغییرات قابل ملاحظه شرایط توپوگرافی و ارتفاعی در سطح منطقه، تعمیم یک نوع اقلیم که همه نواحی مرتفع شمالی و جنوبی را در بر گیرد خالی از اشکال نخواهد بود.

از طرفی بدلیل عدم وجود ایستگاه هواشناسی در منطقه، جهت استفاده از ایستگاه های مجاور لازم است ابتدا تغییرات مکانی پارامترهای اقلیمی در سطح منطقه شناسایی شود و با لحاظ کردن این تغییرات نسبت به آمارسازی اقدام گردد که با توجه به محاسبات صورت گرفته و آمارهای بدست آمده نسبت به تعیین نوع اقلیم منطقه اقدام و نتایج زیر حاصل شد .

اقلیم نواحی شمالی، در طبقه بندی کوپن از نوع (Bsk ) نیمه خشک سرد می باشد ولی نواحی جنوبی, که دارای بارندگی متوسط 150 میلیمتر و دمای متوسط 19 درجه سانتی گراد می باشد از نوع (Bwh ) یا آب و هوای بیابانی گرم قرار می گیرد .

بر اساس طبقه بندی دمارتن نیز که دو پارامتر بارندگی سالانه و درجه حرارت سالیانه لحاظ می شود، نوع اقلیم در کل منطقه خشک می باشد.

بر اساس فرمول آمبرژه که عوامل آب وهوایی منطقه میانگین حداکثرهای در جه حرارت به کلوین در گرمترین ماه سال و میانگین حداقل های درجه حرارت به سردترین ماه سال به کلوین و میزان بارندگی متوسط سالیانه منطقه به میلیمتر است که بر اساس آن اقلیم منطقه خشک وسرد تعیین گردید.

3-5) منابع آب: 3-5-1) آبهای سطحی مجموعاً در کشور ما بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک بیابانی آن آب فراوانی به هدرمی رود.

در این مناطق که طبیعت در طی ماهها و حتی سالها در مورد باریدن باران امساک می کند، ناگهان لطف خدا ظاهر می شود، در مدت کوتاهی، در منطقه ای محدود بارانهای سیل آسا جاری که منجر به جریان شدید و ناگهانی سیل در مسیل و بستر خشک رودخانه می شود.

آبهای سطحی مه ولات عمدتاً شامل رودخانه های فصلی است که عبارتند از کال خالصه ،کال خوشدره،کال زرنوخ ،کال آلی ،کال خشک، کال نمک،کال ازغند، کال ریگی،کال تکریز که عمدتاً با مسیرهای کوتاه در دشت مه ولات جریان دارند.

روستای ازغند از نطر منابع آب دارای منابع آبهای سطحی است که عمدتاً شامل رودخانه های قصلی است.

رودهایی که در مه ولات جاری هستند عبارتند از: رود حصار، رود معجن، رود سرخ آباد و رود خانه شادمهر و این رودخانه ها بدلیل اینکه در بالا دست سطح زیر کشت افزایش داشته، بخشی از منابع آب برای زمینهای بالا دست مورد نیازمی باشد که آب کمتری را به پایین دست می فرستند.

3-5-2) منابع آبهای زیر زمینی: سفره های آب زیر زمینی از نظر کمی و کیفی در نقاط مختلف ناحیه دشتی تفاوت می کنند؛ بطوریکه در دامنه ارتفاعات در محدوده مخروط افکنه ها از سایر نقاط بهتر است .

وجود حدود 400 حلقه چاه عمیق در دو دشت فیض آباد و ازغند سالیانه حدود 320 میلیون متر مکعب آب را به سطح زمین منتقل می کند و باعث مشروب شدن اراضی کشاورزی و سایر مصارف عمومی می گردد.

تعداد 30 حلقه چاه در دهستان ازغند و تعداد 370 حلقه در قسمت دشت فیض آباد وجود دارد.

تعداد قناتها در دشت فیض آباد 62 رشته است ، لیکن به علت اینکه چشمه ها عمدتاً در دامنه ارتفاعات و یا داخل دره های کوهستانی برفگیر جریان پیدا می کنند، به علت وضعیت خاص دشت در فیض آباد چشمه های فراوان جریان نداشته و تعداد کل آنها به 27 رشته می رسد.

سفره های زیرزمینی روستای ازغند که بیشتر در دامنه ارتفاعات دیده می شود تا حدود30 حلقه چاه عمیقمی باشد که آب را به سطح زمین منتقل می کنند.

منابع آب ازغند از چاه های عمیق، نیمه عمیق و قنات ها تأمین می شود و به دلیل اینکه در مخروط افکنها واقع شده اند زمین کشاورزی مناسب ندارند و بیشتر زمین ها به کشت باغ ها اختصاص داده شده است.

3-6)خاکها: مهمترین عوامل موثر در تکامل خاک عبارتند از : آب و هوا، موجودات زنده، سنگ مادر، نا همواریها و فعالیت انسان و آب و زمان.

مساحت زمین هایی که برای کشت کلیه محصولات آبی مه ولات مناسب است حدود 10000 هکتار است .

مقدار نمک خاک به طرف جنوب افزایش می یابد و به تدریج این زمینها به زمینهایی تبدیل می شوند که حتی در روی سطح آنها مقدار کمی نمک وجود دارد.

در جنوب دشت مه ولات خاکها شور بوده و مساحتی حدود 6000 هکتار را در بر می گیرد .

این اراضی در حاشیه کویر قرار گرفته اند .

فرسایش بادی نیز در اینجا وجود دارد.

3-7) پوشش گیاهی و جانوری: پوشش گیاهی به اقلیم وابسته است.

رشد گیاهان به حرارت ،نور و رطوبت بستگی دارد .

بطور کلی پوشش گیاهی ازغند به دو دسته تقسیم می شود: 1- پوشش گیاهی طبیعی؛ 2- پوشش گیاهی مصنوعی.

دسته اول شامل طاق، اشنیان، شوردانه ،خارشتر، چرخه،کنگر، اسپند، درمنه، گون و تلخ بیان می باشد.

پوشش گیاهی مصنوعی نیز بیشتر در نواحی که در معرض وزش بادهای مداوم بصورت طوفانهای شن بوده اند.

گیاهان این نواحی ایجاد شده اند که توسط انسان کشت می شود و تحت حفاظت قرار می گیرد عبارتند از : طاق ،درمنه و جعفری وحشی (ارتی پلکس)در مجموع پوشش گیاهی غالب منطقه در دشتها عمدتاً شور دانه، طاق ،خارشتر ،اسپند و در ارتفاعات گون و درمنه است.

زندگی جانوری تابع پوشش گیاهی منطقه و اقلیم ناحیه می باشد و حضور جانورانی چون روباه ،شغال ، موش ، انواع مار ، گرگ و غیره در منطقه وجود دارد.

فصل دوم ویژگیهای انسانی روستای ازغند 2-1) جمعیت: بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 جمعیت شهرستان مه ولات 47663 نفر اعلام گردیده است.

در نقطه شهری معادل 15151 نفر ساکن و مابقی در روستاهای شهرستان سکونت داشته اند.

از مجموع جمعیت شهرستان 69% در سکونتگاههای روستایی ساکن می باشد و این نشان می دهد که توجه به روستا و ایجاد زمینه های توسعه پایدار و حفظ و نگه داری جمعیت در مناطق روستایی باید از اولویتهای برنامه ریزی باشد .

چنانچه در زمینه حفظ و پایداری منابع آب کاری نشود شاهد مهاجرت روستائیان به مناطق شهری همجوار خواهیم بود.

2-2 ) تراکم های جمعیتی : 2-2-1) تراکم نسبی: با توجه به جمعیت 47663 نفری شهرستان مه ولات و مساحت آن، تراکم نسبی حدوداً 22/14 در هر کیلومتر مربع بدست می آید.

با توجه به تراکم نسبی استان 78/43 نفر از تراکم کمی برخوردار است.

اما وجود نمکزارها و زمین های کویری در بخش جنوبی مانع از جذب جمعیت شهرستان گردیده است ودر بخشهای مرکزی و شمال جمعیت بیشتری ساکن می باشد.

2-2-2) تراکم زیستی: میزان تراکم زیستی یا حیاتی جمعیت عبارت است از رابطه میان وسعت زمین های زیر کشت یا قابل کشت یک منطقه با جمعیت آن؛ بر این اساس تراکم زیستی شهرستان معادل 43% نفر در هکتار می باشد.

با مقایسه با تراکم زیستی استان که معادل71/1 در هکتار است تراکم زیستی شهرستان مه ولات از استان کمتر است .

2-2-3) مراکز جمعیتی و سکونتگاهی: فرمانداری شهرستان مه ولات درشهر فیض آباد واقع است.

این شهر براساس سرشماریهای انجام گرفته روند جمعیت رو به رشدی دارد.

بر اساس آخرین سرشماری سال 1385 دارای جمعیت 15151 نفر می باشد (جدول شماره 1) و سایر جمعیت در روستاهای شهرستان ساکن می باشند.

برخی از روستاها افزایش جمعیت داشته و برخی با کاهش جمعیت روبرو هستند .

روستای ازغند دارای تعداد 402 خانوار جمعیت می باشد که شامل: 1313 نفر؛ 678 نفر زن، 626 نفر مرد می باشد.

2-3) الگوی استقرار مراکز جمعیتی در سطح شهرستان: پیدایش و استقرار مکانی مراکز جمعیتی و آبادیها در ارتباط مستقیم با وجود منابع آب بوده است .

مخصوصا در ایران هر کجا امکان دسترسی به آب بوده در آن مکان آبادی به وجود آمده است .

درشهرستان مه ولات نیز بدلیل اینکه در گذشته از قنات و آبهای سطحی و جاری جهت کشت و زرع استفاده می شده است ،آبادی ها در مکانهایی استقرار یافته اند که در کنار مسیر کالها و یا در مکانهایی که امکان ایجاد قنات و رساندن آب به مزارع و باغات وجود داشته است بوجود آمده است .

لذا استفاده از قنات و روانآبها و چاههای عمیق و نیمه عمیق در استقرار و پایداری جمعیت سکونتگاهای روستایی و شهری تاثیر گذاربوده است.

2-4) آثار تاریخی: قرنها است روستای کهن ازغند در دامنه جنوبی رشته کوه های چهل تن خراسان رضوی، آرمیده است.

این روستای تاریخی جدیداً به توابع شهرستان مه ولات ملحق شده است.

گمانه زنیها به استناد آثار برجای مانده، قدمتی حداقل 2000 ساله را حکایت می کنند.

آثاری همچون گورهای زرتشتیان موسوم به گبر ها، مخروبه های بر جای مانده بر بالای کوه صعب العبور باغ قلعه که ممکن است از قلاع اسماعیلیه باشد.

حفره های باقی مانده در شرق روستا معرف به سومب و همچنین باغ هایی که فقط نامی از آنها باقی مانده است مانند: باغ هوس؛ باغ نظر؛ باغ گلشن؛ باغ صومعه؛ باغ سلطانی؛ باغ میری, که همه از گذشته ای اگر نگوییم با عظمت و پر شکوه، ولی سرسبز و خرم حکایت دارد.

مسجد جامع ازغند: از این مسجد ایوانی ارزشمند باقی مانده است که قدمت آن به دوران ایلخانی و تیموری باز می گردد.

بنای اولیه این مسجد شامل ایوان و شبستان شرقی و غربی بوده است.

مهمترین ویژگی این مسجد، تغییر نامحسوس ایوان از راستای شبستان های دو طرف به جانب قبله می باشد.

2-5) ویژگیهای فرهنگی: زبان مردم روستا, فارسی و پیرو دین اسلام و دارای مذهب شیعه اثنی عشری می باشند.

لازم به ذکر است که دین ازغندی ها قبل از اسلام، زرتشتی بوده و هنوز آثار آنها دیده می شود از جمله: قبر گبرها؛ باغ صومعه؛ و آثار برجای مانده از ساختمان بر بالای کوه باغ قلعه است.

2-5-1) آداب و رسوم: دعای باران: در قدیم مردم ازغند برای طلب باران، ابتدا چوبی رابه صورت مجسمه یا مترسک در می آورده اند و به آب « حت حلو » می گفتند.

در اول شب هفت نفر فاطمه نام جمع شده و با مجسمه به در خانه ها رفته و باآهنگ می خواندند: ای خدا بارو بته بارون او شرو بته هر خانه بنا به وسع خود مقداری آرد یا روغن به آنان می دهند و صبح با این مواد آش پخته و میان مردم پخش کرده، سپس سر الاغی را سوزانده, درون سینی گذاشته و بر آن آب می ریختند، زیرا عقیده داشته اند با این کار طلسم باران شکسته شده و باران می بارد.

چراغ برات: شب نیمه شعبان به تعبیر ازغندیها، شب چراغ برات است.

دراینمردمروستا به زیارت اهل قبور می رفتند و طی مراسمی خاص، 14 نفر (به نماد 14 معصومی) لباس محلی ازغند(شامل کلاهنمدی، پیراهن بلند و شلوار سیاه گشاد) می پوشیدند و هر کدام مشعلی در دست می گرفتند ودر قبرستان ریش سفیدها این مشعل ها را روشن کرده و با ذکر صلوات برای سلامتی امام زمان، مراسم را به پایان میرساندند.

جدول شماره 1: جمعیت شهرستان مه ولات به تفکیک شهری و روستایی سال 1385 منبع: مرکز آمار ایران جدول شماره 2: آمار جمعیت روستاهای نمونه و تنها نقطه شهری سال 1385 منبع: مرکز آمار ایران فصل سوم ویژگیهای اقتصادی روستای ازغند 3-1) بخش کشاورزی: اساس اقتصاد شهرستان مه ولات را بخش کشاورزی و فعالیتهای مربوط به آن تشکیل می دهد.

بیشترین نیروی فعال شهرستان در این بخش مشغول به فعالیت اند؛ به گونه ای که 90% از کل شاغلین شهرستان را شامل می شود.

اما این بخش بدلیل اینکه بیشترین سهم بهره برداری از منابع آب را دارا است ، متاسفانه بدلائل: خرده مالکی و شیوه های سنتی آبیاری؛ عدم استقبال کشاورزان از شیوه های جدید کشاورزی بدلیل سرمایه بر بودن آنها؛ ناآگاهی و عدم آموزش آنها؛ و اینکه میزان هدر دهی آب در شیوه های سنتی بسیار بالا است, در نتیجه بخش عمده آب بدون بهره وری صحیح از دست می رود.

در حالی که شهرستان با بحران کمبود آب مواجه است، سایر بخشهای اقتصادی ( خدمات و صنعت ) تعداد شاغلین کمی را به خود اختصاص داده است.

کاربری زمین :با توجه به وضعیت منابع طبیعی و اراضی کشاورزی شهرستان، بخش عمده اراضی به صورت مراتع که عمداً از نوع فقیر می باشد را شامل می شود.

وسعت زمینهای بیابانی و کویری نیز قابل توجه است و بدلیل عملکرد نادرست مردم در جهت بهره برداری درست از خاک و آب، به اراضی بیابانی و کویری افزوده می شود.

اراضی جنگلی که عمدتاً به صورت دست کاشت و مصنوعی می باشد جهت جلوگیری از بیابانزایی احداث گردیده است.در این شهرستان بدلیل ریزشهای کم جوی و نامناسب بودن آن از نظر زمانی و مکانی اراضی زیر کشت دیم بسیار محدود است.

عمده محصولات کشاورزی ازغند شامل: زعفران، گردو، انار، کشته، انگور می باشد.

3-1-1) دامپروری: این منطقه با توجه به شرایط اقلیمی حاکم و وجود اراضی کشاورزی از ظرفیت خوبی برای نگه داری دام برخوردار می باشد.

شیوه پرورش دام در منطقه به دوصورت سنتی و نیمه صنعتی اداره می گردد.

3-2) صنایع دستی: در سالهایی کشاورزی، باغداری ودامداری، محور اصلی اقتصاد ودرآمد اهالی روستا بوده است.

در چند دهه گذشته فرش منطقه به نان فرش ازغند شهرت داشته است و در سه دهه گذشته در روستای 400 خانواری، یکصددار قالی دائر بوده و حدود40 نفر، یعنی از هر خانه، یک نفر به این حرفه اشتغال داشته است.

به دنبال تحول اقتصاد نفتی و صادرات نفت و دیگر محصولات کشاورزی و گرانی کارگر و نخ و پشم این حرفه دیرینه در اغلب نقاط ایران از جمله روستای ازغند، از رونق افتاده است.

از دیگر صنایع دستی می توان به پارچه بافی، کفاشی، آهنگری، تهیه صابون و فرت بافی اشاره کرد.

3-3) بخش خدمات و تأسیسات زیر بنایی: این روستا دارای 2 مسجد جامع، یک خانه بهداشت، یک حمام زنانه و مردانه، پست بانک، 2 مدرسه ایتدایی و یک مدرسه راهنمایی، یک سرویس اتوبوس با دو نوبت رفت و برگشت صبح و بعد از ظهر، شورای اسلامی، دهیاری و ...

می باشد.

روستا دارای سیستم آب لوله کشی، تأسیسات برق، گاز و تلفن می باشد.

راه اصلی روستا، جاده آسفالته ولی کوچه های آن خاکی است.

منابع: جغرافیایی تاریخی ولایت زاوه، محمد رضا خسروی.

گروه جغرافیای بنیاد پژوهش های اسلامی, 1362.

بناهای تارخی خراسان، علی اصغر مقری،انتشارات اداره کل ارشاد خراسان رضوی.

تارخ مه ولات، دکتر محمد رضا خسروی- محمدوکیلی مه ولاتی.

سایت مرکز آمار ایران.

سایت رسمی روستای ازغند.

سایت موسسه تحقیقاتجهان پژ.هش توس.

سایت اختصاصی تربت حیدریه.

سایت جهاد کشاورزی مه ولات.

جمعیت شهریجمعیت روستاییمجموع47663 نفر15151 نفر62814 نفر ردیفنام شهر / روستاتعداد خانوارجمعیتمردزن1فیض آباد383315151767574762عبدل اباد14355561281527463شادمهر8483369173416354دوغآباد8762954149714575حسن آباد41616378008376ازغند40213136266877خیر آباد35112966136838همت آباد31614847757099جنت آباد289121062258810چنار271107653554111احمد آباد256115660556012شمس آباد256950481469