مقدمه: امروزه یکی از مسائلی که گریبانگیر اکثر کشورهای جهان بویژه جهان سوم شده مسئله بحران جمعیت می باشد، مسلماً کشور ما هم با این مسئله روبرو است.
جمعیتی که از لحاظ اقتصادی تأثیر مثبت زیادی ندارد، ولی تأثیر منفی آن بیشتر است که این زمینه ساز اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و غیره است.
نبود کار مناسب، تأمین نبودن خانواده، عدم رفتار مناسب و صحیح بین والدین و کودکان، سوء استفاده و … سیلی از کودکان را در خیابانها رها نموده است که به این کودکان، کودکان خیابانی می گویند.
بی سرپرست ماندن بجه ها در اثر فوت والدین یا یکی از آنها، طلاق، اعتیاد و … باعث می شود، کودکان از کانون گرم خانواده محرم شده و در اثر تعلیم و تربیت نادرست کودکان، بی بند و باری و گرایش انحرافات اجتماعی نظیذ دروغگویی، خشونت و لجاجت و کج خلقی و فحاشی باعث بوجود آمدن کودکان خیابانی می شوند.
پدیده کودکان خیابانی بنظر می رسد ناشی از فقر اقتصادی و فرهنگی خانواده است.
اما با نگاه ژرفتر درمی یابیم که شیوع و گسترش این معضل را باید ناشی از فقر و نظام اقتصادی اجتماع و سیاست های حاکم بر جامعه دانست.
اگرچه آمار دقیق از تعداد این قبیل کودکان در دسترس نیست، اما وجود بیش از صد میلیون کودک خیابانی در جهان ضرورت طرح این مسأله را روشن می سازد.
در این تحقیق سعی شده به بررسی علل و نتایج پدیده کودکان خیابانی بپردازیم تا با یک دید و نگرش درست و اصولی در جهت کنترل و رفع این مشکل گام های اساسی برداریم.
چکیده در فصل اول بعد از بیان مسئله به توضیح در رابطه با عنوان تحقیق، اهمیت و ضرورت آن، ادبیات پیشینه و روش تحقیق می پردازیم.
در فصل دوم در مورد ادبیات پیشینه توضیحات بیشتری در مورد تعاریف مربوط به تحقیق و ذکر چند نمونه از تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان خارجی و ایرانی می پردازیم.
فصل سوم، اختصاص به روش تحقیق دارد.
فصل چهارم: در مورد یافته های و چگونگی سازماندهی کوودکان خیابانی و در آخر تجزیه و تحلیل وضعیت کودکان خیابانی است.
امیدوارم این تحقیق بتواند بر دانش و اطلاعات خوانندگان محترم، بیفزاید و دید آنها را نسبت به این آتش فشان خاموش بازتر نموده باشد.
بیان مسئله عنوان تحقیق، بررسی مشکلات کودکان خیابانی می باشد.
به طور جزئی و دقیق تر یعنی بیان مشکلات اجتماعی – روانی، جسمی فکری، اقتصادی و سیاسی که در مورد کودکان خیابانی بیان می شود، علل بوجود آمدن و گسترش این پدیده غم انگیز، چگونگی راههای مقابله با این پدیده و تأثیر آن بر مسائل اجتماعی و افراد دیگر جامعه.
برای اینکه مفهوم و محتوی موضوع هرچه بیشتر روشن گردد، ابتدا باید به تعریف بعضی از نکات مهم و کلیدی تحقیق بپردازیم و بعد در صدد یافتن راهی برای حل این معضل برآییم.
حودد تحقیق در این موضع، غالباً شهرهای بزرگ دنیا است.
در مورد عنوان تحقیق مورد نظر در ابتدا سؤالاتی کلی در ذهن هر محقق نقش می بندد که می توان به چند نمونه از این سؤالات اشاره ای کوتاه نمود.
1 علل بوجود آمدن پدیده کودکان خیابانی چیست؟
2 چه عواملی بر گسترش این پدیده مؤثر است؟
3 دولتها و مؤسسات غیر دولتی چه اقدامی در پیشگیری و سازماندهی این معضل انجام داده اند؟
روش احقیق مشاهده میدانی و مصاحبه با اساتید صاحب فن استفاده شده است.
ابزار آن کتاب، پایان نامه، نشریه، اینترنت، روزنامه می باشد و فیش برداری از این منابع شده است.
اهمیت و ضرورت کار: در رابطه با پیامدهای غیر قابل اجتناب صنعت و ماشینی شدن، تأثیر آن بر حالت جسمی و روانی انسانها موضوع بررسی و تحلیل بسیاری از دانشمندان امور اجتماهی قرار گرته است.
لذا کودکان خیابانی به عنوان گروهی از کودکان جامعه که با توجه به شرایط سنی خاص خود و در حال گذراندن دوره بلوغ و بحران هویت هستند و نیاز به حمایت بیشتر والدین دارند، ولی از آنجا که به دلایل گوناگون از حمایت های مادی و عاطفی والدین محروم می باشند، ، در خیابانها رها شده و آمادگی لازم را برای هر نوع آسیب پذیری دارند.
لذا در چارچوب دفاع و حمایت از کودکان موظف هستیم که به زندگی دشوار این کودکان و کاهش رنج های آنان توجه کنیم و به دلیل سوء استفاده های جنسی و جسمی وآزادی که این کودکان با آن مواجه هستند، خیلی راحت تر در معرض گرفتار شدن در باند تبهکاارن قرار دارند و در نتیجه جامعه را به مست جرم و جنایت سوق می دهند، درنتیجه امنیت و سلامت اجتماعی جامعه را در معرض خطر قرار می گیرد که این موارد ذکر شده، اهمیت و ضرورت این موضوع را به خوبی نشان می دهد.
هدف از تحقیق الف) هدف خاص: بررسی مشکلات اجتماعی اقتصادی کودکان خیابانی، ایجاد یک برنامه حمایتی و آموزشی و رفاهم نمودن امکانات رفاهی، بهداشتی و تغذیه ای ب) هدف عام بررسی عوامل محیطی مانند فقر، بی سوادی در ایجاد و گسترش کودکان خیابانی.
بررسی مشکلات خانوادگی و عدم ارتباط درست با همدیگر و تأثیر آن بر پدیده کودکان خیابانی بررسی نحوه جمع آوری، جایگزینی مناسب و سالم سازی محیط زندگی این قشر از جامعه مطالعه نحوه عملکرد سازمانهای دولتی در برخورد با این معضل ادبیات و پیشینه تحقیق معضل کودکان خیابانی مختص به قرن اخیر نمی باشد.
در همه اعضار و قرون گذشته این پدیده با نامهای متفاوت و شیوه زندگی و امرار معاش مختلف وجود داشته است.
برای اینکه بتوانیم این معضل را کنترل یا رفع کنیم ابتدا باید با این موضوع آشنایی کافی داشته باشیم و مفهوم موضوع را در کرده و تعاریف مرود نظر را هم در خاطر بسپاریم.
تعاریفی همچون تعریف کودک، کودک خیابانی – کودکان خیابان، کودکان کاملاً رها شده… که در فصل های آینده به توضیح این مواد خواهیم پرداخت.
موضوع کودکان خیابانی باید از همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی.
روانی و … مورد بررسی قرار گرفته و در واقع مشکل کودکان خیابانی پیامدهای گسترده ای در سطح جامعه و جهان دارد.
نظریه های متفاوتی در مورد علل مؤثر در ایجاد کودکان خیابانی ایراد شده است.
بعضی از محققان این معضل را ناشی از فقر خانواده می دانند؟
بعضی دیگر آن را ناشی از سیاستگذاری هیا دولت می دانند؟
افرا دیگر آن را نتیجه نداشتن نظام اقتصادی سالبم می دانند؟
و دهها نظریه درگ در مورد کودکان خیابانی در سطح جهان پرژوهش های زیادی شده که می توان به چند نمونه از آنها اشاره نمود.
سازمان یونیسف یکی از سازمانهای پیگیر در امور سازماندهی کودکان خیابانی است و کارشناسان آن و محققان علوم اجتماعی سعی در حل این معضل دارند.
دانشمندان و محققان زیادی در زمینه کودکان خیابانی تحقیقات وسیعی انجام داده اند که به صورت مقاله، کتاب و … به چاپ رسیده است.
در این قسمت تنها به نام چند تن از محققین اشاره می نماییم و در فصل مربوط به ادبیات و بیشینه که در صفحات بعدی است، توضیحات لازم و بیشتری را ارائه می نمائیم.
از جمله محققین می توان به باسوک و روپین 01987)، ویتمن 1987، باسوگ و روزنبرگ «1988»، پاندی 01989)، رایت 1991، و ود و همکارانش 1994 اشاره نمود.
سؤالات تحقیق 1 عوامل مؤثر در ایجاد کودکان خیابانی چیست؟
2 کودکن خیابانی را چگونه سازماندهی می کنند؟
3 از نظر سلامت و بهداشت کودکان خیابانی چگونه هستند؟
4 از نظر تغذیه کودکان خیابانی در چه وضعیتی هستند؟
5 کودکان خیابانی از نظر سنی در چه مقطع سنی قرار دارند.
6 چه پیشنهاداتی را در رابطه با دقع موانع در مورد کودکان خیابانی می توان ارائه نمود و صدها سوال دیگر روش تحقیق همانطور که در قسمت بیان مسئله به آن اشاره شد، روش آن کتابخانه ای و با استفاده از فیش برداری از کتاب، پایان نامه، نشریه، اینترنت.
روزنامه است.
در ادامه مراحل تحقیق ابتدا مطالب را گردآوری کرده سپس استخراج و طبقه بندی نموده بعد از آن تجزیه و تحلیل مطالب و رسیدن به یک نتیجه مؤثر و مطلوب پرداخته شده و آنچه که در پیش روی شما قرار گرفته نتیجه تحقیق .و بررسی از کتب مختلف و پایان نامه و … و در مواردی هم نتیجه مشاهده شخصی اینجانب می باشد.
فصل دوم ادبیات پیشینه برای اینکه بتوانیم در کنترل و رفع این پدیده به نتایج مطلوبی برسیم، ابتدا باید موضوع را تعریف کرده سپس دلایل وجود این پدیده را به روشنی بفهمیم، همچنین از محل، تعداد تقریبی، شرایط زندکی آنها و همچنین آرزوها و هدفهای آنان برای آینده اطلاعاتی بداست آورده و بر اساس این اطلاعات برنامه ریزیهای مؤثر و دقیقی در کنترل و رفع این مشکل انجام دهیم.
کودک: کودک: تعریف کودک بر اساس ماده یک پیمان نامه حقوق کودک و سازمان یونیسف به افرادی اطلاق می شود که کمتر از 18 سال سن دارند.
در اصطلاح حقوقی کودک گفته می شود که از نظر سنی به نمو جسمی و روحی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده است.
قانون مدنی در تبصره یک ماده 1210 که در سال 1360 به تصویب مجلس شو.رای اسلامی رسیده، اعلام داشته است: «سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام قمری و دختر 9 سال تمام قمری است».
بنابراین از نظر قانون مدنی، پایان کودکی نزد دختر 9 سالگی و نزد پسر 15 سالگی است.
کودک خیابانی: به کودکانی اطلاق می گردد که در شهرهای بزرگ برای بقاء خود مجبور به کار یا زندگی در خیابانها می باشد.
کودکانی که عمده وقت خود را بدون سرپرستی بزرگسالان در خیابانها می گذرانند.
الف: کودکی که کاملاً رها شده: کودکی که در خیابان زندگی و کار می کند و هیچگونه تماسی با خانواده اش ندارد.
ب: کودک خیابان: کودکی که در خیابان زندگی می کند.
اما به طور منظم یا غیرمنظم با خانواده اش تماس دارد.
پ: کودک خیابانی: کودکی که با خانواده اش در خیابان زندگی می کنند و به احتمال قوی با کار در خیابان به معاش خانواده کمک می کند.
پیشینه تحقیق: کودکان خیابانی از 6 تا 7 سال پیش در خیابانهای تهران مورد توجه قرار گرفت و تا کنون تعداد آنان در حال افزایش است.
چنانچه برای پیشگیری و رفع این مشکلات به فوریت اقداماتی پایه ریزی نشود، ممکن است آژیرهای خطر به صدا درآمده و معضلات و پدیده های خیلی زیادی را در جامعه باعث شوند.
در مورد کودکان خیابانی در سطح جهان مطالعات گسترده ای انجام شده، در ادامه به ذکر چند نمونه از این پژوهش ها می پردازیم تا بدین طریق اهمیت این موضوع روشن تر شود.