مقدمه
مهمترین نقاط آسیب پذیر
سیستم عامل، یکی از عناصر چهار گانه در یک سیستم کامپیوتری است که دارای نقشی بسیار مهم و حیاتی در نحوه مدیریت منابع سخت افزاری و نرم افزاری است . پرداختن به مقوله امنیت سیستم های عامل ، همواره از بحث های مهم در رابطه با ایمن سازی اطلاعات در یک سیستم کامپیوتری بوده که امروزه با گسترش اینترنت ، اهمیت آن مضاعف شده است . بررسی و آنالیز امنیت در سیستم های عامل می بایست با ظرافت و در چارچوبی کاملا" علمی و با در نظر گرفتن تمامی واقعیت های موجود ، انجام تا از یک طرف تصمیم گیرندگان مسائل استراتژیک در یک سازمان قادر به انتخاب مستند و منطقی یک سیستم عامل باشند و از طرف دیگر امکان نگهداری و پشتیبانی آن با در نظر گرفتن مجموعه تهدیدات موجود و آتی ، بسرعت و بسادگی میسر گردد .
اکثر کرم ها و سایر حملات موفقیت آمیز در اینترنت ، بدلیل وجود نقاط آسیب پذیر در تعدادی اندک از سرویس های سیستم های عامل متداول است . مهاجمان ، با فرصت طلبی خاص خود از روش های متعددی بمنظور سوء استفاده از نقاط ضعف امنیتی شناخته شده ، استفاده نموده و در این راستا ابزارهای متنوع ، موثر و گسترده ای را بمنظور نیل به اهداف خود ، بخدمت می گیرند . مهاجمان ، در این رهگذر متمرکز بر سازمان ها و موسساتی می گردند که هنوز مسائل موجود امنیتی ( حفره ها و نقاط آسیب پذیر ) خود را برطرف نکرده و بدون هیچگونه تبعیضی آنان را بعنوان هدف ، انتخاب می نمایند . مهاجمان بسادگی و بصورت مخرب ، کرم هائی نظیر : بلستر ، اسلامر و Code Red را در شبکه منتشر می نمایند. آگاهی از مهمترین نقاط آسیب پذیر در سیستم های عامل ، امری ضروری است . با شناسائی و آنالیز اینگونه نقاط آسیب پذیر توسط کارشناسان امنیت اطلاعات ، سازمان ها و موسسات قادر به استفاده از مستندات علمی تدوین شده بمنظور برخورد منطقی با مشکلات موجود و ایجاد یک لایه حفاظتی مناسب می باشند.
در مجموعه مقالاتی که ارائه خواهد شد ، به بررسی مهمترین نقاط آسیب پذیر یونیکس و لینوکس خواهیم پرداخت . در این راستا ، پس از معرفی هر یک از نقاط آسیب پذیر ، علت وجود ضعف امنیتی ، سیستم های عامل در معرض تهدید ، روش های تشخیص آسیب پذیری سیستم و نحوه مقابله و یا پیشگیری در مقابل هر یک از نقاط آسیب پذیر ، بررسی می گردد .همزمان با ارائه مجموعه مقالات مرتبط با یونیکس ( پنج مقاله ) ، به بررسی مهمترین نقاط آسیب پذیر در ویندوز ، طی مقالات جداگانه ای خواهیم پرداخت .
همانگونه که اشاره گردید ، اغلب تهدیدات و حملات ، متاثر از وجود نقاط آسیب پذیر در سیستم های عامل بوده که زمینه تهاجم را برای مهاجمان فراهم می آورد . شناسائی و آنالیز نقاط آسیب پذیر در هر یک از سیستم های عامل ، ماحصل تلاش و پردازش دهها کارشناس امنیتی ورزیده در سطح جهان است و می بایست مدیران سیستم و شبکه در یک سازمان بسرعت با آنان آشنا و اقدامات لازم را انجام دهند.
نقاط آسیب پذیر موجود در هر سیستم عامل که در ادامه به آنان اشاره می گردد ، سندی پویا و شامل دستورالعمل های لازم بمنظور برخورد مناسب با هر یک از نقاط آسیب پذیر و لینک هائی به سایر اطلاعات مفید و تکمیلی مرتبط با ضعف امنیتی است .
مهمترین نقاط آسیب پذیر:
یونیکس ، یکی از سیستم های عامل رایج در جهان بوده که امروزه در سطح بسیار وسیعی استفاده می گردد . تا کنون حملات متعددی توسط مهاجمین متوجه سیستم هائی بوده است که از یونیکس ( نسخه های متفاوت ) بعنوان سیستم عامل استفاده می نمایند . با توجه به حملات متنوع و گسترده انجام شده ، می توان مهمترین نقاط آسیب پذیر یونیکس را به ده گروه عمده تقسیم نمود :
BIND Domain Name System
Remote Procedure Calls (RPC)
Apache Web Server
General UNIX Authentication Accounts with No Passwords or Weak Passwords
Clear Text Services
Sendmail
Simple Network Management Protocol (SNMP)
Secure Shell (SSH)
Misconfiguration of Enterprise Services NIS/NFS
Open Secure Sockets Layer (SSL)
در بخش اول این مقاله ، به بررسی BIND Domain Name System وRemote Procedure Calls (موارد یک و دو) ، خواهیم پرداخت .
اولین نقطه آسیب پذیر : BIND Domain Name System
نرم افزار BIND ) Berkeley Internet Name Domain) ، در مقیاس گسترده ای و بمنظور پیاده سازی DNS)Domain Name Service) ، استفاده می گردد. BIND ، سیستمی حیاتی است که از آن بمنظور تبدیل اسامی میزبان ( نظیر : www.srco.ir ) به آدرس IP ریجستر شده ،استفاده می گردد .با توجه به استفاده وسیع از BIND و جایگاه حیاتی آن در یک شبکه کامپیوتری ، مهاجمان آن را بعنوان یک هدف مناسب بمنظور انجام حملات ، خصوصا" از نوع DoS)Denila Of Service) انتخاب و حملات متنوعی را در ارتباط با آن انجام داده اند. حملات فوق،از کارافتادن سرویس DNS و عدم دستیابی به اینترنت برای سرویس های مربوطه و میزبانان را می تواند بدنبال داشته باشد. با اینکه پیاده کنندگان BIND ، تلاشی مستمر را از گذشته تا کنون بمنظور برطرف نمودن نقاط آسیب پذیر انجام داده اند ، ولی هنوز تعداد زیادی از نقاط آسیب پذیر قدیمی ، بدرستی پیکربندی نشده و سرویس دهندگان آسیب پذیر در آن باقی مانده است .
عوامل متعددی در بروز اینگونه حملات نقش دارد: عدم آگاهی لازم مدیران سیستم در خصوص ارتقاء امنیتی سیستم هائی که بر روی آنان Bind deamon بصورت غیر ضروری اجراء می گردد و پیکربندی نامناسب فایل ها ، نمونه هائی از عوامل فوق بوده و می تواند زمینه یک تهاجم از نوع DoS ، یک Buffer Overflow و یا بروز اشکال در DNS Cache را بدنبال داشته باشد.از جمله مواردیکه اخیرا" در رابطه با ضعف امنیتی BIND کشف شده است مربوط به یک تهاجم از نوع DoS است . مقاله CERT Advisory CA-2002-15 جزئیات بیشتری را در این رابطه ارائه می نماید. از دیگر حملات اخیر ، تهاجمی از نوع Buffer Overflow است . مقاله CERT Advisory CA-2002-19 جزئیات بیشتری را در این رابطه در اختیار قرار می دهد. درتهاجم فوق ، یک مهاجم از نسخه آسیب پذیر پیاده سازی توابع Resolver مربوط به DNS استفاده و با ارسال پاسخ های مخرب به DNS و اجرای کد دلخواه ، امکان سوء استفاده از نقطه آسیب پذیر فوق را فراهم و حتی دربرخی موارد می تواند زمینه بروز یک تهاجم از نوع DoS را باعث گردد .
تهدیدی دیگر که می تواند در این رابطه وجود داشته باشد ، حضور یک سرویس دهنده BIND آسیب پذیر در شبکه است . در چنین مواردی ، مهاجمان از وضعیت فوق استفاده و از آن بمنزله مکانی جهت استقرار داده های غیر معتبر خود و بدون آگاهی مدیرسیستم استفاده می نمایند. بدین ترتیب ، مهاجمان از سرویس دهنده بعنوان پلات فرمی بمنظور فعالیت های آتی مخرب خود بهره برداری خواهند کرد .
سیستم های عامل در معرض تهدید :
تقریبا" تمامی سیستم های عامل یونیکس و لینوکس بهمراه یک نسخه از BIND ارائه شده اند .در صورت پیکربندی میزبان بعنوان سرویس دهنده ، نسخه ای از BIND بر روی آن نصب خواهد شد.
نحوه تشخیص آسیب پذیری سیستم :
در صورت دارا بودن نسخه خاصی از BIND که بهمراه سیستم عامل ارائه و بر روی سیستم نصب شده است ، می بایست عملیات بهنگام سازی آن را با استفاده از آخرین Patch های ارائه شده توسط تولید کننده ( عرضه کننده ) انجام داد. در صورت استفاده از نسخه BIND مربوط به ISC: Internet Software Consortium ، می بایست از نصب آخرین نسخه BIND ، اطمینان حاصل نمود . در صورتیکه BIND نصب شده بر روی سیستم ، نسخه ای قدیمی بوده و یا بطور کامل Patch نشده باشد ، احتمال آسیب پذیری سیستم وجود خواهد داشت . در اکثر سیستم ها ، دستور : "named - v " ، اطلاعات لازم در خصوص نسخه BIND نصب شده بر روی سیستم را بصورت X.Y.Z نمایش خواهد داد . X ، نشاندهنده نسخه اصلی ، Y ،نشاندهنده جزئیات نسخه و Z نشاندهنده یک Patch Level است . پیشنهاد می گردد ، آخرین نسخه BIND ارائه شده توسط ISC را دریافت و آن را بر روی سیستم نصب نمود. آخرین نسخه موجود Version 9.2.2 بوده و می توان آن را از سایت ISC دریافت نمود. یکی دیگر از رویکردهای کنشگرایانه مرتبط با نگهداری امنیت BIND ، عضویت در گروه های خبری نظیر Symantec برای آگاهی از آخرین هشدارهای امنیتی است . در این راستا می توان از یک برنامه پویشگر بهنگام شده که قادر به بررسی دقیق سیستم های DNS بمنظور تشخیص نقاط آسیب پذیراست ، نیز استفاده گردد .
نحوه حفاظت در مقابل نقطه آسیب پذیر:
بمنظور حفاظت در مقابل نقاط آسیب پذیر مرتبط با BIND موارد زیر پیشنهاد می گردد :
غیر فعال نمودن BIND deamon ( به آن named نیز اطلاق می گردد ) بر روی سیستم هائی که بعنوان یک سرویس دهنده DNS در نظر گرفته نشده اند . بمنظور پیشگیری ازاعمال برخی تغییرات خاص ( نظیر فعال نمودن مجدد آن ) ، می توان نرم افزار BIND را از روی اینگونه سیستم ها حذف نمود.
بمنظور بهنگام سازی سرویس دهنده DNS ، از تمامی Patch های ارائه شده توسط تولید کنندگان استفاده و در صورت امکان آن را به آخرین نسخه موجود ارتقاء دهید . برای دریافت اطلاعات تکمیلی در رابطه با نصب مطمئن تر BIND ، از مقالات ارائه شده درسایت CERT و بخش UNIX Security Checklist ، استفاده نمائید .
بمنظور پیچیده تر نمودن حملات اتوماتیک و یا پویش سیستم مورد نظر ، Banner مربوط به " Version String " را از BIND حذف و نسخه واقعی BIND را با یک شماره نسخه غیرواقعی در فایل named.conf ، جایگزین نمائید .
امکان ارسال انتقالات Zone را صرفا" برای سرویس دهندگان ثانویه DNS در Domain فراهم نمائید ( secondary DNS servers) . امکان انتقالات Zone در ارتباط با Domain های Parent و Child را غیر فعال و در مقابل از امکان Delegation ( واگذاری مسئولیت ) و فورواردینگ ( Forwarding ) استفاده نمائید .
امکان Recursion و glue fetching را بمنظور حفاظت در مقابل عماکرد ناصحیح DNS Cache ، غیر فعال نمائید .
بمنظور حفاظت در رابطه با استفاده از "named" و تحت تاثیر قرار دادن تمامی سیستم ، BIND را محدود نمائید . بنابراین BIND بعنوان یک کاربر non-privilage در دایرکتوری Chroot اجراء می گردد. برای نسخه شمازه نه BIND از آدرس http://www.losurs.org/docs/howto/Chroot-BIND.html استفاده نمائید .
بمنظور حفاظت در مقابل حملات اخیر و مرتبط با نقاط آسیب پذیر کشف شده BIND می توان از منابع زیر استفاده نمود:
برای نقطه آسیب پذیر DoS در رابطه با ISC BIND 9 از آدرس http//www.cert.org/advisories/CA-2002-15.html استفاده گردد.
چندین نقطه آسیب پذیر DoS در رابطه با ISC BIND 8 از آدرس http://www.isc.org/products/BIND/bind-security.html استفاده گردد .
برای آگاهی و استفاده از پیشنهادات لازم بمنظور نصب ایمن تر BIND بر روی سیستم های سولاریس ، می توان از آدرس : Running the BIND9 DNS Server Securely و آرشیو مقالات ارائه شده در آدرس Afentis استفاده نمود.
دومین نقطه آسیب پذیر : ( Remote Procedure Calls (RPC
با استفاده از RPC برنامه های موجود بر روی یک کامپیوتر قادر به اجرای روتین هائی در کامپیوتر دوم از طریق ارسال داده و بازیابی نتایج می باشند . با توجه به جایگاه عملیاتی RPC ، استفاده از آن بسیار متداول بوده و درموارد متعددی از آن بمنظور ارائه سرویس های توزیع شده شبکه نظیر مدیریت از راه دور ، اشتراک فایل NFS و NIS استفاده می گردد.وجود ضعف های امنیتی متعدد در RPC باعث بهره برداری مهاجمان بمنظور انجام حملات مختلفی شده است .دراکثر موارد ، سرویس های RPC با مجوزهای بیش از حد معمول ، اجراء می گردند . بدین ترتیب یک مهاجم غیر مجاز قادر به استفاده از سیستم های آسیب پذیر در جهت اهداف خود خواهد بود.اکثر حملات از نوع DoS در سال 1999 و اوایل سال 2000 در ارتباط با سیستم هائی بود که دارای ضعف امنیتی و نقظه آسیب پذیر RPC بودند. مثلا" حملات گشترده و موفقیت آمیز در رابطه با سیستم های نظامی امریکا ، بدلیل نقطه آسیب پذیر RPC کشف شده در صدها دستگاه کامپیوتر مربوط به وزارت دفاع امریکا بوده است . اخیرا" نیز وجود یک ضعف امنیتی DCOM RPC در ویندوز ، باعث انتشار گسترده یک کرم در سطح اینترنت گردید .