دانلود روش تحقیق بررسی کودکان استثنایی (کم توان ذهنی)

چکیده آنچه که ذهن نگارنده را به خود مشغول و موضوع بحث موجود گردیده یک پدیده ی اجتماعی و انسانی است که باید به آن توجه مذبول داشت.

موضوعی که باعث شد که برای توجه به انسان و توانایی های او به کنکاش و جستجو بپردازم.

این که چه چیزی باعث می شود انسانی دارای توانایی های می باشد و دیگری فاقد آن توانایی ها و این که چگونه بتوانیم با ناتوانایی های آن کنار بیاییم و به آن کمک کنیم تا بتواند با توانایی های اندکی که دارد با محیط اطراف ارتباط برقرار کند و بتواند زندگی روزمره خود را بگذراند و موضوع تحقیق و پژوهش کودکان عقب مانده ذهنی است که افکار مرا بر آن داشت که درجه و توانایی های این کودکان را شناسایی و با دنیای آنها بیشتر آشنا شوم.

دیدگاههای متفاوتی مطرح شد که در صفحه های آتی با آن رو به رو خواهیم شد.

در ابتدا با تاریخچه ی کودکان استثنایی و دسته بندی آن و سپس در مورد کودکان کم توان ذهنی و گروه بندی های مطرح شده است .

در جایی دیگر علل به وجود آمدن کودکان کم توان ذهنی از جمله علل ژنتیکی و پدیده های قبل و بعد از تولد را مطرح کرده ایم.

و در پایان نتیجه گیری آن را عنوان خواهیم کرد.

امیدواریم که روزی رسد که انسانها دیدی وسیع و درست نسبت به کودکان کم ذهنی داشته باشند و برخوردی صحیح و فاقد ترحم به آنها داشته باشند.

مقدمه انسان به عنوان اشرف مخلوقات ایزد منان، خلق شده تا از فرصت های به دست آمده کمال استفاده را ببرد و به کمال واقعی که همان قرب خداست، دست یابد.

یکی از ویژگی های مهم انسان، قوای ذهنی رشد یافته و عقل و هوشی است که در وجود او به عنوان یک موهبت الهی به ودیعه نهاده شده و همین ویژگی او را از سایر موجودات متمایز ساخته و به دلیل دارا بودن این نعمت ، خداوند او را اشرف مخلوقات و مسجود فرشتگان و خلیفه خود بر روی زمین قرار داده است.

اما به دلایل متعددی، معدودی از افراد انسانی از داشتن چنین توانایی و ظرفیتی یا محروم بوده یا از حد طبیعی متناسب با سن خود پایین تر می باشند، این محرومیت یا کمبود و نقصان آنان را از سایر افراد متمایز ساخته و برای آنان نیازها و محدودیت ها و ناتوانایی ها را تحمیل می نماید که این افراد با توجه به ویژگی ها و خصوصیات خاصی که دارند در گروه افراد استثنایی قرار می گیرند.

البته باید توجه نمود که واژه استثنایی به طور اعم و به معنای دقیق علمی خود نمی تواند فقط به گروههای خاصی از افراد جامعه اطلاق شود، چرا که در حقیقت همه افراد از نظر خصوصیات مختلف جسمانی، ذهنی، روانی و عاطفی و اجتماعی و غیره یکسان نبوده و نسبت به همدیگر دارای تفاوت های خاصی می باشند.

لذا بدین ترتیب هر فرد نسبت به افراد دیگر استثنایی می باشد.

آنچه غالباً «کودک استثنایی» می گوئیم بدین معناست که کودک از نظر هوشی و جسمی و روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می باشد که ناگزیر، نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق العاده ای می باشد.

استثنایی بودن مشکلی است که نه فقط برای افراد استثنایی، بلکه مشکلی است که زندگی همه را تحت تأثیر قرار میدهد.

وقتی کودک بر اثر برچسب منفی که به او زده شده و باعث جدا شدن از دیگر کودکان می شود، وقتی کودکی در اثر معلولیتی که دچار آن است در برخورد با نیازهای اجتماعی و همچنان به کمک دیگران نیازمند باشد، در تمام این موارد سایر افراد جامعه تحت تاثیر قرار می گیرند چه از جهت اقتصادی و چه از لحاظ عاطفی .

بنابراین باید گفت که افراد استثنایی قبل از هر چیز یک انسانند، اما با یک سری کمبودها و ناتوانیها.

که وظیفه تک تک افراد جامعه است که در جهت خدمت به این قشر، عزم خود را جزم کرده و در راه رسانیدن آنان به حداکثر توانمندیهایشان تلاش نموده و خدمت به این قشر عزیز جامعه را برای خود سعادت و نیکبختی قلمداد نمایند.

یکی از گروههای که در تقسیم بندیهای مختلف که از طرف محققین و صاحب نظران در مورد افراد استثنایی شده است و دارای جایگاه خاص و ویژه ای می باشد، گروه «عقب مانده ذهنی» و کسانی که از نظر عملکرد هوشی پایین تر از حد متوسط عمل می کنند، می باشند.

عقب ماندگان ذهنی را می توان از یک طرف به عنوان یک مشکل تربیتی، روانی و پزشکی مورد بررسی قرار داد و از طرف دیگر به عنوان یک مشکل اجتماعی به حساب آورد.

مشکل اجتماعی بودن آن، این حقیقت را آشکار می سازد که در طول تاریخ عقاید و نظریات مردم نسبت به کسانی که عقب افتادگی روانی، ذهنی داشته اند، منعکس کننده نظریات اجتماعی آن زمان بوده و فرهنگ خاص آن ملت در شکل گیری آن عقاید و نظریات تاثیری شگرف داشته است و چگونگی برخورد با این گروه متأثر از شرایط اجتماعی و سطح فرهنگ و تمدن هر جامعه بوده و این رابطه متقابل تا به آن حد ملموس و دقیق است که به باور برخی از محققان می تواند آئینه تمام نمای فرهنگ و تمدن یک جامعه باشد.

(هاشمی) عقب ماندگی ذهنی همانطوری که یک مشکل اجتماعی به حساب می آید شاید قبل از هر چیز یک مشکل و معضل خانوادگی باشد که خانواده را با مشکلات روانی، اجتماعی و اقتصادی، عاطفی و غیره مواجه می سازد.

اهمیت و ضرورت پژوهش : چون علل ایجاد کننده عقب ماندگی ذهنی خصوصاً عوامل مربوط به هنگام تولد و بعد از تولد قابل پیشگیری می باشد می توان با شناخت اولیه از بروز تعدادی از این عقب ماندگیها جلوگیری نمود.

شناخت کودکان عقب مانده ذهنی و سطح هوشی و طبقه بندی آن قابل توجه است.

اینکه این کودکان دارای مهارتهایی هستند و می توانند در اجتماعی پذیرفته شوند در آن شکی نیست.

شناخت عوامل مهم ایجاد کننده عقب ماندگی ذهنی و آموزش آن به خانواده ها به عنوان آموزش های پیش از ازدواج یا آموزش های پیش از بارداری و دوران بارداری درصد قابل توجهی از تولد کودکان عقب مانده ذهنی را کاهش خواهد داد.

عقب مانده ذهنی بار اقتصادی زیادی را به دوش جامعه و وزارت آموزش و پرورش و خانواده ها می نهد که این شامل هزینه های آموزش، هزینه های تأمین وسایل حمایتی مورد نیاز (عینک، سمعک، عصا و ...

) هزینه مشاوره و درمانهای روان پزشکی و ...

می باشد.

که اگر این بودجه برای کودک عادی در زمینه های تحصیلی، فرهنگی، ورزش و ...

صرف شود بازده بسیار بالاتری خواهد داشت، که با انجام این تحقیق و یافتن بارزترین علل عقب ماندگی ذهنی می توانیم با شناخت عوامل و ارائه پیشنهادها و راهکارها جهت کاهش این پدیده و عوارض نامطلوب آن برای افراد و جامعه قدمی هر چند کوچک برداریم .

سابقه و پیشینه ی این تحقیق در ایران : در ایران تحقیقات زیادی در مورد کودکان استثنائی و علل عقب ماندگیها صورت پذیرفته است در زیر چکیده تحقیقات انجام شده بیان می شود.

1- در سال 1373 تحقیقی توسط آقای عبدا...

آژیر در استان خوزستان صورت پذیرفته است.

موضوع تحقیق بررسی عوامل موثر بر عقب ماندگی ذهنی در کودکان استثنایی استان خوزستان می باشد.

جامعه ی آماری عبارتست از کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی زیر پوشش اداره ی آموزش و پرورش استثنائی و سازمان بهزیستی استان خوزستان .

نتایج تحقیق حاکی از آن است که درصد بالای فراوانی مربوط به فقر فرهنگی – اجتماعی- اقتصادی و عدم آگاهی والدین نسبت به دوران بارداری و زمان تولد و ایام کودکی اینگونه کودکان می باشد.

همچنین رواج ازدواجهای فامیلی مزید بر علت بوده است.

2- در سال 1374 تحقیقی تحت عنوان بررسی تأثیر ازدواجهای فاصلی بر ایجاد عقب ماندگی ذهنی دانش آموزان دختر و پسر آموزش پذیر (6 تا 17) ساله مدارس استثنایی شهرستان تهران توسط آقای کریم سواری در دانشگاه روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم تهران صورت پذیرفته است.

نتیجه تحقیق این است که از لحاظ آماری هیچ تفاوت معناداری میان ازدواج های فامیلی و غیر فامیلی در ایجاد عقب ماندگی ذهنی وجود ندارد.

3- در سال 1372 تحقیقی تحت عنوان بررسی میزان شیوع و علل عقب ماندگی ذهنی خفیف دانش آموزان پایه اول دبستانهای شهر کرد توسط آقای مجید جلالی در دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی صورت پذیرفته است .

نتیجه ی گرفته شده از لحاظ آماری نشان داده که متغییرهای سطح تحصیلات والدین، ترتیب تولد کودک، سطح درآمد خانواده، بعد یا اندازه ی خانواده، ...

در سطح اطمینان 99/9 درصد با عقب ماندگی ذهنی خفیف ارتباط دارند.

بین متغییرهای جنسیت و سن والدین، قرابت یا خویشاوندی والدین با عقب ماندگی ذهنی خفیف همبستگی و ارتباط دیده نشده.

(پایان نامه، حمیدرضا بحرینی) تاریخچه ی کودکان استثنایی : علاقمندی به ارضای نیازهای کودکان استثنایی در اوایل سال 1800 آغاز شد.

و هدف آن این بود تا کودکان «کودن» و «دیوانه» را مورد آموزش و حمایت قرار دهند.

پزشکان اروپایی مانند : ایتارد – پینل و سگن مونتسوری کوششهایی منظم و سیستماتیک جهت معالجه و آموزش کودکان استثنایی به عمل آوردند.

قسمت اعظم پیشرفت هایی که در تاریخ آموزش های ویژه به عمل آمده است و کوششهای مشترک متخصصان حرفه ای و والدین است.

مثلاً انجمن کودکان استثنایی (CEC) یکی از انجمن های موثری است که با شعباتی که دارد کارهای زیادی در این زمینه انجام داده است.

از جمله این کارها می توان به این موارد اشاره کرد.

مطالعه و تحقیق درباره ی معلولیت های ویژه، مطالعه ی درباره ی مدیریت، سرپرستی و اجرای برنامه های آموزش های ویژه، مسئولیت تربیت معلمان و گزینش دانش آموزان و غیره.

سازمان دیگری به نام سازمان شهروندان عقب مانده (ARC) وظیفه دارد که اطلاعات لازم را درباره ی معلولیت های مختلف برای والدین، اولیای مدارس و عموم مردم فراهم آورده و همچنین خدمات لازم را در اختیار کودکان قرار دهد.

قانون دیگری که وضع گردید، قانون 142-94 PL که برنامه آموزشی را برای همه ی کودکان استثنایی لازم تشخیص داده است چنین تشریح می کند : «برای این که مدارس بتوانند از کمک های مالی دولت برخوردار شوند باید آموزش های لازم را برای همه کودکان استثنایی به طور مناسب و رایگان فراهم نمایند.» (هالاهان و کافمن، 1372).

تعریف کودکان استثنایی : کودکان استثنایی، افرادی هستند که برای شکوفا ساختن استعدادهای بالقوه و انسانی شان به آموزش های ویژه و خدمات مربوط به آن دارند.

منظور از آموزشهای ویژه یعنی طرح برنامه ای که بتواند نیازهای بی همتایی کودکان استثنایی را برآورده سازد.

خدمات آموزشهای ویژه فراوان برای کودکانی که به نوعی با افراد عادی تفاوت دارند هم اکنون در اختیار است.

(هالاهان و کافمن 1372).

دانش آموزی که از نظر جسمی یا خصوصیات رفتاری و ذهنی با اکثر دانش آموزان همکلاس خود تفاوت فاحش دارد و آموزش ویژه برای اوضا بستر از آموزش معمولی باشد.

در اینجا منظور از مناسبتر بودن آموزش نسبت به آموزش عادی این است که از طریق آزمایش و بررسی مشخص شود که این آموزش از لحاظ تطبیق و سازش همه جانبه ی دانش آموز با محیط و همچنین پیشرفت تحصیلی او، برتر است.

با توجه به تعریف دانش آموز فقط برای مدتی از دوران مدرسه که شرایط بالا را دارد استثنایی خوانده می شود.

(عزت ا...

نادری و سیف نراقی، 1380).

آموزش و پرورش کودکان استثنایی باید جرئی از آموزش و پرورش برای همه کودکان باشد.

همانند دیگر کودکان، این کودکان نیز باید قسمت اصلی و اساسی از طرح کلی نظام آموزشی باشند.

خارج کردن دانش آموزان استثنایی به طور مطلق از برنامه ی عادی و معمولی آموزش و پرورش، بدین معنی است که ما آنان را از آشنایی و تماس با همسالان و مربیان عادی خود دور کرده و تاکید در جدا کردن و دور نگاهداشتن آنان از روال طبیعی داریم .

گروهبندی دانش آموزان استثنایی : محققان مختلف، در زمینه ی دانش آموزان استثنایی، تقسیم بندی های گوناگونی را پیشنهاد کرده اند، ولی در این قسمت فقط تقسیم بندی کلی را که کرک از انواع این دانش آموزان به عل آورده است، ارائه می گردد.

محققان مختلف، در زمینه ی دانش آموزان استثنایی، تقسیم بندی های گوناگونی را پیشنهاد کرده اند، ولی در این قسمت فقط تقسیم بندی کلی را که کرک از انواع این دانش آموزان به عل آورده است، ارائه می گردد.

این گروهبندی عبارتند از : انحرافات هوشی : دانش آموزان تیزهوش و گندذهن نقایص حسی: دانش آموزان کم شنوا- ناشنوا- کم بینا، نابینا دشواریهای ارتباطی : دانش آموزان با مشکلات تکلمی و دانش آموزان با نارسایی های ویژه ی یادگیری نابهنجاری های رفتاری : دانش آموزان با اختلالات رفتار دشواریهای حرکتی : دانش آموزان با معلولیت های بدنی سایر موارد استثنایی و بیماریها همچنین در بررسی انجام شده توسط مرکز ملی آمار آموزش و پرورش آمریکا در سال 1979 درصد شیوع دانش آموزان استثنایی برای حدود 47 میلیون دانش آموزان آمادگی تا دیپلم به شرح زیر آمده است.

جدول براورد شیوع انواع دانش آموزان استثنایی بر اساس تخمین و قیاس و با توجه به آمار دانش آموزان کشور که در سال 1370 حدود 15 میلیون نفر برآورد شده است و با عنایت به متوسط درصد مطالعات یاد شد، لذا تخمین زده می شود ما حدود دو میلیون دانش آموز استثنایی که نیاز به رسیدگی ویژه دارند، وجود دارد.

(دکتر عزت ا...

نادری و نراقی، 1380).

تاریخچه ی کودکان کم توان ذهنی (عقب ماندگان ذهنی ) : از نظر تاریخی عقب ماندگان ذهنی در هر جامعه ای وجود داشته و می توان گفت از زمانیکه انسان خود را شناخته عقب ماندگی ذهنی وجود داشته ولی انسان نسبت به آن واقف نبوده و هر جامعه ای متناسب با رشد فکری و فرهنگی خود برخورد های متفاوت با این افراد داشته اند، مثلاً در قرون وسط در اروپا علت عقب ماندگی ذهنی را منسوخ به ارواح شیطانی و خشم خدایان نسبت به این افراد می دانستند و متناسب با آن درمانهایی بسیار سخت و آزار دهنده ای به آنها می دانند.

مثلاً سوراخ کردن سر در آسیا مسئله در آئین کنفوسیوس چین با عقب ماندگان ذهنی با مهربانی و ملایمت رفتار می شود.

در آئین یهود آمده است که اگر فرد عقب مانده ای جرمی را مرتکب شد نباید او را مجازات کرد.

در حالی که در اروپا عقب مانده ها را مانند افراد سالم مجازات می کردند .

(سایت blog fa) در دین اسلام با عقب مانده های ذهنی با دید بازتری برخورد شده البته در اسلام روی عقب مانده های ذهنی تنها بحث نشده بلکه اسلام کلمه مسکین به معنی تهی دست و فقر بارها مورد تاکید قرار گرفته و همچنین رفتار با ملایمت با این افراد توصیه شده است.

کلمه ی مسکین تنها به معنی تهی دست و فقر اقتصادی نیست.

بلکه کسانی که نیاز به آموزش و تربیت و سایر نیازها را شامل می شود و به عبارتی فرد معلول ذهنی و غیره به نوعی نیازمند می باشند.(سایت blog fa) رویدادهای مهم در رابطه با توجه به عقب مانده های ذهنی : 1- انقلاب کبیر فرانسه : شعار انقلاب کبیر فرانسه آزادی و رعایت حقوق بشر یعنی از بین رفتن فقر و برده داری به دنبال این انقلاب افراد دانشمند و متخصص در رشته های مختلفی پیدا شدند که جرأت اظهار عقیده داشتند.

مثلاً ایتارد و پینل بیان کردند.

پینل عقیده داشت : که عقب ماندگان ذهنی با بیماران روانی متفاوت هستند و قبل از اینکه اینها بیمار باشند انسان هستند و باید مانند انسان با او رفتار شود.

ایثارد عقیده داشت : که فرد عقب مانده ی ذهنی با این که مشکل ذهنی داشته ولی به وسیله ی آموزش از طریق حواسهای مختلف می توانند آنها را تا حدودی بهبود بخشید ایتارد به عنوان اولین معلم کودکان عقب مانده ی ذهنی مطرح است.

2- رونسانس انقلاب اروپا (قرن 18): در انقلاب اروپا مسئله ی حقوق بشر به صورت یک قانون مدون شد.

همین مسئله باعث تحولاتی در طرز برخورد با افراد عقب مانده ی ذهنی شد همچنین پیشرفت های پزشکی در این دوره شناخت علت های مختلف عقب مانده ی ذهنی در ترویج برنامه های آموزشی در این دوره تحولی در زمینه عقب ماندگی ایجاد کرد.

3- جنگ جهانی اول و دوم : به دنبال جنگ جهانی اول و دوم به علت بازسازی بعد از جنگ نیاز به نیروی انسانی افزایش یافت و افراد عقب مانده ذهنی و بیماران روانی در کارخانه ها و دیگر مراکز به کار گرفته می شوند و همچنین بعد از جنگ توجه به معلولین ناشی از جنگ باعث شد که روش های خاص توانبخشی و آموزشی برای معلولین عقب مانده ی ذهنی به کار گرفته است.

این توجهات باعث شد که روش های توان بخشی اجتماعی حرکتی حرفه ای آموزشی و کارگاههای حمایتی و مدارس تأسیس شد.

و هر کدام تأثیر بی شماری روی عقب مانده ی ذهنی گذاشت.

(سایت (blog fa)).

سازمان حمایت از کودکان عقب افتاده به کمک بخشی از ایالت Nassau سازمانی با حمایت گروه کوچکی از دوستان و علاقه مندان به کودکان عقب مانده تأسیس شد و رویاهای آنها به حقیقت پیوست این رویا نابودن کردن و هدر دادن زندگی کسانی که دوستشان داشتند با رابطه عاطفی یا دور کردن و انزوای آنها از جوامعی که زندگی می کنند نبود.

هدف ما ایجاد یک دوره مراقبت، برای کودکان و بچه ها، نوجوانان، شهروندان بزرگسال و جوان برای تمام افراد با ناتوانی در رشد بود.

سعی می کردیم تا سرویس های حمایتی را برای افرادی که نیاز دارند فراهم کنیم و انگیزه ای در مردم به وجود آوریم تا شاد و با نشاط در اجتماعی که آنها را قبول خواهند کرد، زندگی کنند.

ما 50 سالگی انجام تعهدمان را جشن می گیری .

تعهد و پیمانی که توسط پیشگامان اصلی و ابتدایی تحت رهبری یکی از موسسان AHRC به نام هلن کاپلن به وجود آمد.

هلن کاپلن به عنوان مدیر عامل AHRC به نام هلن کاپلن به وجود آمد.

هلن کاپلن به عنوان مدیر عامل AHRC بیش از 30 سال بود و طراح بیشتر برنامه های امروزه ما برنامه های خارق العاده ای را به وجود آوردیم اما چالش مراقبت و نگهداری برای بیش از 500/1 معلول جسمی را در یک بایس روزانه مداوم بود و حتی افزایش و تقویت نیاز برای حمایت و توسعه برنامه هایمان همیشه با ما بوده است.

(سایت .

ahrc.or).

(ACF) انجمن کودکان و خانواده : انجمن کودک و خانواده (ACF) مسئول برنامه های فدرالی است که رفاه اجتماعی و اقتصادی خانواده ها، کودکان، افراد و جوامع را ایجاد می کند.

AFC کار نظارت و سرمایه گذاری های یک رنج گسترده از فعالیت ها را در مشارکت با آگانس های دولتی محلی، ایالتی دارد.

این آژانس ها سرویس های مستقیمی را فراهم می کنند و به کودکان و جوانان، خانواده های افراد با ناتوانی جسمی، پناهنده ها، مهاجرین، آمریکایی های بومی، بیگانگان قانونی و سایرین کمک می کند تا تحت قوانین قانونی ACF کمک هایی را دریافت کنند.

ACF همچنین تحقیقات، جمع آوری اطلاعات، تحلیل اطلاعات، فراهم کردن اسناد بودجه و گزارشات در رابطه با پیشرفت، قوانین و مقررات سیاسی، گزارشات کمک به ناشران و توسعه قوانین تحقیقات و عملکرد سالیانه دولت (GPRA) را کنترل می کند.

(سایت acf.dhhs.gor).

دیدگاههای درباره ی عقب ماندگان ذهنی : دیدگاه تردگلد : حالتی از رشد و تحول ذهنی ناقص از نوع وحدی که (فرد در آن وضع) قادر نیست خود را با محیط بهنجار همنوعان خود به گونه ای سازش دهد که بی نیاز از سرپرستی، کنترل یا حمایت خارجی به زندگی خود ادامه دهد.

دیدگاه کانر : دو طبقه از اشخاص مبتلا به نقص ذهنی را مجدداً بر حسب موقع و منزلت بزرگسالیشان، تعریف کرد.

تعاریف او، میزان معلولیت را با توجه به طبیعت محیطی که فرد معلول برای انطباق با آن تحت فشار قرار می گیرد، در نظر می گیرد.

او با تمیز و تفکیک آنچه کند ذهنی نسبی و مطلق اصطلاح می کرد، گفت : نوع اول عقب ماندگان شامل افرادی می شود که در پتانسیلهای هیجانی و شناختی نشان عمیقاً ناقص اند.

این افراد در تمام فرهنگ های موجود به عنوان معیوب تلقی می شوند آنها در تمام جوامع متمدن و غیر متمدن ناتوان و غیر سازشی می باشند و نه تنها در زمینه ی هوشی بلکه در تمام زمینه های ذهنی ناقصند.

نوع دیگر عقب ماندگی شامل افرادی می شود که محدودیت های هوشی آنها به طور قطع مرتبط با معیارهای فرهنگی خاصی است که آنها را احاطه کرده است.

در جوامع ساده تر و کمتر هوش گرا، آنها هیچ مشکلی در باب نایل شدن و برخورداری از برابری در برآورد آرزوهای قابل درک و عملی خود ندارند.

حتی برخی از آنها می توانند از طریق پرهیزگاری از مال دنیا، نسبت به افراد دیگر از موقعیت بهتری بهره مند شوند ...

.

آنها در یک جامعه ی قبیله ای می توانند، دهقانان، ماهیگیران و رقاصان شایسته ای باشند و در جامعه ی ما، به عنوان زارع، کارگر خانه، معدنچی، پیشخدمت و کلفت، افراد موفقی باشند.

اما کمبودهای آنها که در آگاهی یک مجموعه ی فرهنگی بدوی ناشناخته می ماند و از این رو وجود ندارد، در میان ما که وجود برنامه های تحصیلی رقابت در املا، تاریخ و جغرافیا را ایجاد می کند و آمادگی های دیگری برای انجام وظایفی چون تغذیه ی طیور، املا، تاریخ و جغرافیا را ایجاب می کند و آمادگیهای دیگری برای انجام وظایفی چون تغذیه ی طیور، گردآوری زباله و بسته بندی در کار انبارداری ضروری است، کند ذهنی آنها به خوبی ملموس می شود.

در این حالت بهتر است از چنین مردمی به عنوان افرادی که به لحاظ هوشی نارسا می باشند صحبت کنیم تا افرادی مبتلا به نقص ذهنی.

(رابینسون.

رابینسون ، 1374).

تعریف بر اساس نمره آمون (IQ) : در سال 1916 ترمن براساس IQ به دست آمده از اجرای مقیاس استنفوردبینه به گروهبندی تواناییها پرداخت.

با تغییراتی که آزمون در رابطه ی با نسخه ی 1937 انجام گرفت، موارد استفاده از این طرح گروه بندی به طور گسترده افزایش یافت و در حقیقت این طرح به یک نظام طبقه بندی میزان شدن تبدیل گردید.

هوشبهر 70 به عنوان نمره ی برش گروه عقب مانده مقبولیت قابل ملاحظه ای به دست آورده است، هر چند نمرات برش دیگری نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

در برخی مدارش محلی، هوش بهر 75-80 را به عنوان ملاک تعریف معیار انتخاب افراد برای کلاسهای ویژه مورد استفاده قرار می دهند.

تعریف انجمن آمریکایی نقص ذهنی بسته به این که انحراف معیار آزمون 15 باشد یا انحراف معیار 16 استفاده شود، نمرات 67 تا 69 را نقطه ی برش در نظر می گیرد.

(رابینسون ، رابینسون، 1374).

تعریف AAMD: در سال 1973، انجمن آمریکایی نقص ذهنی (AAMD) دست به انتشار نسخه ی تجدید نظر شده انتشار نسخه ی تجدید نظر شده (گروسمن، 1973) یک کتاب بسیار مفید اصطلاح شناختی و طبقه بندی زد که از چهارده سال قبل تا آن زمان مورد بحث قرار داشت.

تعریف به شرح زیر است : به عقب ماندگان ذهنی ناظر است بر عملکرد عمومی هوش که به طور معنی دار پایین تر از حد متوسط است و به طور همزمان، همراه با نواقصی در رفتار سازشی است .

و طی دوران رشد و تحول ظاهر شده است که جدول زیر مراتب انحراف معیار AAMD بنابر سطوح هوش اندازه گیری شده است.

(مأخذ گروسمن 1973، ص18) ویژگی های رشد افراد عقب مانده ذهنی از نظر AAMD (کاپلان، پورافکاری 1379) دیدگاه ریچارد هانگر فورد: «انسانها مساوی آفریده شده اند.» پذیرش این نظریه در مورد کودکان عقب مانده ی ذهنی، به عنوان تنها نظریه می تواند بسیار خطرناک باشد.

چنین کودکان اگرچه ممکن است در همسایگی ما زندگی کنند، ولی تفاوت های زیادی دارند.

اما تشابهاتی هم دارند.

تحقیقات بسیاری نشان داده که عقب ماندگان ذهنی بیش از آن که یک مسئله ی کیفی باشد یک مسئله ی کمی است.

در بسیاری موارد، کودک عقب مانده رفتاری همچون یک کودک عادی دارد.

با این تفاوت که کودک عادی از نظر سن زمانی کمتر و او از سن زمانی بیشتری برخوردار است.

حتی تفاوت هایی که در کودکان عقب مانده ی ذهنی وجود دارد نباید مایه نومیدی والدین در سراسر عمر باشد.

(هالاهان و کافمن، 1372) دیدگاه ادگاردال : برای ارائه ی یک تعریف و مفهوم درست به طور کلی پنج معیار ضرورت دارد که عبارتند از : 1- عقب ماندگی هایی که جریان رشد را متوقف کند.

3 عقب ماندگیهایی که مانع بلوغ و پیشرفتند.

4 عقب ماندگیهایی که ریشه های سرشتی دارند.

5 عقب ماندگی هایی که لزوماً غیر قابل درمان هستند.

(هالاهان و کافمن، 1372).

تعریف عقب ماندگان و کم توانان ذهنی در DSM در چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSMIV) عقب ماندگی ذهنی « عملکرد ذهنی کلی به طور قابل ملاحظه ای زیر حد متوسط) همراه با محدودیت قابل ملاحظه در عملکرد انطباقی که شروع آن زیر 3 سالگی تعریف شده است.

اختلال کارکرد باید توأم با اختلال کارکرد هوشی باشد، که با یک آزمون هوش سنجی استاندارد در بهره ی هوش (IQ) حدود 70 خواهد بود، اما عوامل محیطی فیزیکی و سایر عوامل موثر بر کاربرد انطباقی و هوشی را مدنظر قرار گیرند.

DSMIV چهار درجه از شدت ذهنی عقب ماندگی ذهنی تعیین کرده است : خفیف، متوسط، شدید و عمیق.

عقب ماندگی ذهنی از ترکیب عملکرد هوشی زیر حد متوسط و اختلال در مهارت های انطباقی تشکیل یافته است که از 18 سالگی آغاز می شود.

(کاپلان، پورافکاری، 1379) تقریباً 85 درصد افراد عقب مانده ذهنی در طبقه ی عقب ماندگی ذهنی خفیف (بهره ی هوشی 50 تا 70) قرار می گیرند.

اعمال انطباقی افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی خفیف در چندین زمینه نظیر مکالمه، مراقبت از خود، مهارت های اجتماعی، کار، تفریح و حفظ ایمنی کارائی دارد.

عقب ماندگی ذهنی تحت تأثیر عوامل ژنتیک، محیطی و روانی – اجتماعی است و در سالهای گذشته، پیدایش عقب ماندگی ذهنی خفیف معمولاً به محرومیت شدید روانی اجتماعی نسبت داده شده است.

(کاپلان، 1379).

طبق ICD-10 ، عقب ماندگی ذهنی رشد متوقف یا ناقص ذهنی که با اختلال مهارت های رشدی «که سهمی در سطح کلی هوش دارد» مشخص می باشد.

نتیجتاً توانائی های زبانی، حرکتی، اجتماعی و شناختی آسیب می بینند.

ICD-TO خاطر نشان می سازد که عقب ماندگی نیازی نیست حتماً با یک اختلال روانی یا جسمی همراه باشد اما شیوع اختلال روانی یا جسمی همراه باشد اما شیوع اختلالات روانی دیگر بین افراد عقب مانده 3 تا 4 برابر بیشتر از جمعیت کلی است.

رفتار انطباقی تقریباً همیشه در افراد عقب مانده آسیب دیده است، اما این واقعیت ممکن است در «محیط های اجتماعی حفاظت شده» آشکار نباشد.

طبق ICD-10 افراد عقب مانده ذهنی خفیف زبان را کمی دیر یاد می گیرند، اما برای مدارا در زندگی روزمره تکلم آن ها خوب است.

اکثر آن ها قادر به مراقبت از خود هستند هر چند مهارت های آن ها ممکن است با سرعتی کمتر کسب شود.

ناتوانائی های رشدی آنها زمانی آشکار می شود که شروع به نوشتن و خواندن می کنند، اما می توانند مهارت های بنیادی را یاد گرفته و قادر به تأمین معاش خود باشند.

ناتوانائی های رشدی ممکن است گاهی با انتظارات اجتماعی نظیر مدارا با زناشوئی تداخل نماید.

عقب ماندگی ذهنی متوسط ممکن است به کندی کاربرد زبان را بیاموزند و در مراقبت از خود دچار اشکال هستند.

برخی مهارت های اساسی تحصیل را یاد می گیرند، کارهای ساده انجام می دهند، و در فعالیت های اجتماعی شرکت می کنند، اما توانائی های آن ها فقط در محیط های ساخت یافته و تحت سرپرستی ممکن است ظاهر شود.

در اکثر افراد عقب مانده ذهنی توسط یک علت عضوی وجود دارد.

طبق ICD-10، عقب مانده ذهنی شدید در شکل بالینی و علل عضوی به عقب ماندگی ذهنی متوسط شبیه است توانایی زبانی محدود یا فقدان آن و اختلال بارز حرکتی یا سایر اختلالات آسیب سلسله اعصاب مرکزی و عدم رشد را مطرح می سازد.

(کاپلان، پورافکاری، 1379) ویژگی های کودکان عقب مانده و کم توان ذهنی : ماهیت برنامه ریزیهای ویژه جهت کودکان عقب مانده خفیف و متوسط از یک زمینه به ویژگی هایی وابسته است که این کودکان را از همسالانشان متفاوت می سازد.

ما می توانیم در ابعاد گوناگون تفاوت های بارزی را در این کودکان پیدا کنیم .

مانند : فرایندهای شناختی، کسب و کاربرد زبان، توانایی های جسمی و حرکتی و خصوصیات شخصی و اجتماعی و (آموزش و پرورش کودکان استثنایی، کرک) پردازش اطلاعات : آشکار ترین ویژگی کودکان عقب مانده ذهنی خفیف و متوسط، توانایی شناختی محدود آنها می باشد.

این محدودیت به صورتی اجتناب ناپذیر، اثر سوء خود را در پیشرفت تحصیلی آنها نشان می دهد.

این دانش آموزان به ویژه در موضوعات درسی وابسته به زبان (نظیر خواندن و هنرهای زبان) عقبتر از همسالان می باشند.

برای کمک به کودکانی که به صورتی موثر یاد نمی گیرند، ما باید عواملی را که از یادگیری آنها جلوگیری می کند، شناسایی کنیم .

و برای چنین کاری باید بفهمیم که آنها چگونه فکر می کنند و چگونه اطلاعات را پردازش می نمایند.

مدلهای پردازش اطلاعات.

فرایند فکری را به اجزای جداگانه تقسیم می کنند، که هر یک را می توان به طور انفرادی مورد مطالعه قرار داد.

این مدلها نه تنها آنچه را که فرد قادر است (براساس تست های هوش و پیشرفت تحصیلی انجام دهد، مشخص می کنند، بلکه می توانند چگونگی انجام آن را توسط فرد- یعنی گامها و فرایندهایی که بین زمان دریافت یک انگیزه، و زمان واکنش دادن به آن توسط کودکی طی می‌کند نیز نشان دهند.

در شکل یک ساده از پردازش اطلاعات ارائه شده است.

این مدل به سه گام اصلی تقسیم شده است: ادراک: یعنی درک بصری یا صمعی یک محرک پردازش مرکزی : یعنی طبقه بندی محرک براساس فرایندهای شناختی حافظه، استدلال و ارزشیابی ابراز : یعنی انتخاب یک پاسخ واحد از میان مجموعه ای از پاسخ های متعدد و ممکن.

اثرگذاری و کنترل کردن این گامها را عملکرد اجرایی گویند- تصمیم گیری درباره عاملی که آنچه را که ما به آن توجه می کنیم، کنترل می کند، (دریافت و شیوه هایی که در حل مسأله به کار می بریم.

توجه شیوه های شناختی شیوه عملکرد – ابراز (این شکل مراحل موجود در پردازش اطلاعات ) مقایسه ی کودکان نرمال و کودک عقب مانده ذهنی : کودکانی که دچار عقب ماندگی ذهنی می باشند در کاربرد زبان تعبیری با نقایص و کمبودهایی مواجه می باشند.

ما نمی دانیم که چه میزان از تاخیر در رشد زبان معلول توانایی های شناختی پایین می باشند.

آیا رشد زبان در کودکان عقب مانده ذهنی همان فرایندی را که سایر کودکان طی می کنند، با درجه ای کندتر تعقیب می کند ؟

آیا تفاوت های کیفی در رشد زبان این کودکان وجود دارد؟

شواهدی موجود است که هر دو نظر را تا اندازه ای تایید می کنند.

در یک تحقیق معلوم شد که در سنین اولیه تفاوتی در درجه رشد زبانی و در سنین بعد تفاوت های کیفی وجود دارد.

نامور و دور (1975) نمونه های پنج دقیقه ای از گفتار کودکان 6 تا10 ساله عادی و عقب مانده راجع آوری کردند.

کودکان عقب مانده در استعمال مجله های پیچیده و بسط موضوعات نقایص بیشتری از خود نشان دادند.

اینها نقایص ارتباطی مهمی هستند زیرا که می توانند نوع و میزان اطلاعاتی را که کودک قادر است از طریق آن با دیگران ارتباط برقرار کند به خصوص در مواقعی که فرایند های موجود در هر فعالیت چنین کاری را ایجاب می کند، محدود می سازند.