حرکت اسلام و معماری ایران به سمت کمال گرایی دو جانبه
نگرش ذهنی معمار ایرانی:
میراث معماری کهن ایران
تعالیم اسلام
معرفی آثار چند بنیانی
ترکیب روح اسلام با یک معماری دیرینه
مسجد به عنوان نماد و سمبل معماری اسلامی
مساجد در معماری اسلامی ایران
مساجد مهمترین بناهای مذهبی هر شهر وروستا
استفاده از عناصر تزئینی گوناگون در آراستن مساجد
انواع مساجد
شبستانی
یک ایوانی
دو ایوانی
چهار ایوانی
چهار طاقی
معانی نمادین مکان ها در مساجد
درگاه ،استقبال از زائران
محراب،درخشش پرتوی الهی
گنبد ،رمز اتحاد بین آسمان وزمین
کاشیکاری ایجاد آرامش روح وروان
کتیبه عامل دفع شیطان
حوض تمثیلی از نهرهای بهشتی
معماری ایران در اغاز عصر اسلامی
سردرگمی در معماری ایران
ساده و مردم وار بودن
تاثیر معماری کهن ایرانی همگام با معماری بیزانس
استفاده از معابد کهن یعنی آتشکده ها ومهرابه ها وتلفیق واختلاط آن با فضای شبستان مسجد
کثرت در ساخت مساجد
پرهیز از بیهودگی
استفاده از مصالح بوم آورد
پرهیز از گستردگی وارتفاع وتزئینات
ساختن مساجد و مناره ها برای دعوت به اسلام و نماز
آثار مهم این دوره: مسجد فهرج وتاریخانه دامغان وپلانهای
اولیه مسجد جامع اصفهان
معماری دوره سلجوقیان
تبدیل مساجد شبستانی به مساجد چهار ایوانی
ساخت آرامگاه های برجی شکل و میل های راهنما
پیشرفت چشمگیر در اجرای انواع طاق و گنبد
استفاده از مصالح مرغوب
استفاده از انواع تزئینات مثل آجری ومعقلی وخطوط کوفی
استفاده از انواع "نقوش شکسته" و "گره سازی" با آجر و کاشی
آثار مهم این دوره:مسجد جامع اصفهان و گنبد قابوس و...
پدید آمدن ساختمان با کارکردهای متفاوت همچون مدارس،آرمگاهها و...
انواع فرمها و طرحها در این دوره
چفدهای نیزه دار
طاقهای چهار بخشی و عرقچین و ترکین
برجها و منارها به اشکال چهارگوش ،دایره ،چند ضلعی ساده ومضرس
گنبدها به دو صورت گسسته وپیوسته و به روشهای مختلف همچون گنبد رک و گسسته ناری
برپا داشتن گنبدها با شیوه های ترمبه و طاق بندی
معماری دوره مغول
ادامه روشهای دوره قبل با انجام اصلاحات در طراحی وسازه بنا
مقیاس ها گسترده تر،پلان ها متنوع تروکاربردها بیشتر
پیمون بندی و روی آوردن به عناصر یکسان
بهره گیری بیشتر از هندسه در طراحی معماری
تاقهای آهنگ ، کلنبو و تاق وتویزه بیشتر مورد استفاده داشت سلطانیه
در بناهای این دوره بیشتر نماسازی بعدا به نما افزوده می شد
از سفالهای مهردار با یا بی لعاب به جای آجر استفاده می شد
کاشی تراش به حد اعلای خود رسید
استفاده فراوان از تزئینات گچبری شده ،سفالینه در نمای داخلی و خارجی
از مهمترین آثار آن دوره میتوان به مجموعه بسطام یزد وگنبد سلطانیه اشاره کرد.
معماری دوره تیموریان
کاشی هفت رنگ و خشتی در این دوره وارد معماری گشتند
تعدد بنا و در نتیجه عجله در ساختمان ومدوله شدن عناصر مختلف آن
ایوان ها بلندتر ،مناره ها به هم نزدیکتر،ستون ها باریکتر وقوس ها رفیع تر
تبدیل رواق های اطراف صحن مساجد ومدارس به ایوانچه وحجره های دو طبقه
تنوع در بکارگیری انواع گنبد ها (دو پوش پیوسته و گسسته،قوس ها،عرقچین ها،کاربندی و..)
تنوع در انواع رنگ های کاشی (آبی کبالت ،بادمجانی ،سفید شیری و...)
استفاده فراوان از کاشی معرق
آثار مهم این دوره : مسجد و مدرسه طلایی کاری،مسجد گوهرشاد،مدرسه خان و...
معماری صفویه
ساده شدن طرح ها که در بیشتر ساختمان ها فضاها و یا چهارپهلو( مربع ) هستند یا مستطیل .
در تهرنگ ساختمان ها نخیر و نهاز ( پیش آمدگی و پس رفتگی ) کمتر شد ولی از این شیوه به بعد ساخت گوشه های پخ در ساختمان رایج تر شد .
همچنین پیمون بندی و بهره گیری از اندام ها و اندازه های یکسان در ساختمان دنبال شد .
سادگی طرح در بناها هم آشکار بود .
استفاده از انواع پوشش ها
استفاده از گچبری،نقاشی ،شیشه های رنگی در تزئینات داخلی بنا
هشت وگیر کردن زبره ونما
ایجاد نور بیشتر برای فضاهای داخلی از طریق روزن های روی ساقه گنبد
توجه همزمان به معماری درون شهری(مسجد،مدرسه و...) و معماری برون شهری(پل،جاده و...)