این پروژه در پنج فصل تدوین شده است .
در فصل اول آن این موضوعات مورد بررسی قرار گرفتهاند : بیان مساله رهبر معظم انقلاب در بیان اهمیت پرداختن به مساله تهاجم فرهنگی فرمودهاند : « امروزه دشمن بیشترین همت خود را روی تهاجم فرهنگی گذاشته است ».
در فصل اول یعنی در طرح تحقیق به بیان اهمیت این پدیده مهم تاریخی که در همه جوامع به چشم میخورد چه بصورت تهاجم فرهنگی و یا به صور گوناگون دیگر مانند تبادل فرهنگی ، انتقال فرهنگی ، استعمار فرهنگی و … پرداختیم .
اهداف تحقیق : 1-هدف عمده تحقیق : برخی از عوامل گرایش جوانان مخصوصاً قشر دانشجویان دانشگاه های پیام نور و آزاد سبزوار به فرهنگ غرب در سال تحصیلی 85-84 2-اهداف جزئی (ویژه) : الف : بررسی نحوه عملکرد شیوههای تربیتی والدین و گرایش جوانان به فرهنگ غرب .
ب : میزان و نوع تبلیغات رسانههای گروهی در جامعه ایران ج : دادن آزادی یا محدودیت بیش از اندازه در بروز این گرایش .
سوالهای تحقیق : 1-آیا بین آگاهی جوانان از اهداف فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
2-آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع رابطه وجود دارد ؟
3-آیا ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نکات مثبت و منفی این فرهنگ ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
4-آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
5-آیا غنی بودن فرهنگ بومی و آگاهی از فرهنگ جهانی مانعی برای گرایش به فرهنگ غرب میشود ؟
6-آیا شرایط اقتصادی و اجتماعی مرفه خانوادگی ، در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
روش تحقیق : با توجه به موضوع تحقیق ، روش به کار رفته از طریق آمار توصیفی انجام گرفته است بصورت روش توصیفی از نوع علی پس از رویداد .
جامعه ، نمونه ، شیوه نمونهگیری : جامعه مورد نظر دانشجویان دانشگاه پیام نور سبزوار در سال تحصیلی 85-84 حدود 2000 نفر است که نمونه انتخاب شده 50 نفر میباشد و جامعه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار در سال تحصیلی 85-84 حدود 6000 نفر است که از این تعداد ، 50 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدهاند که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده ، نمونهها انتخاب شدهاند .
ابزار اندازهگیری : ابزار جمعآوری اطلاعات ، پرسشنامه میباشد .
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : در تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ، از آمار توصیفی استفاده شده است .
به این صورت که بعد از استخراج اطلاعات از پرسشنامه ، جدول توزیع فراوانی ، درصد فراوانی برای هر گزینه و سپس نمره کل محاسبه شده است .
خلاصه نتایج : نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ، سوالات تحقیق را تایید کرده که آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب ، نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان ، ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نکات مثبت و منفی فرهنگ ، غنی بودن فرهنگ بومی ، آزادی بیحد و حصر یا محدودیت زیاد در این گرایش موثر است .
پیشنهادها : اصلاح و تقویت برنامههای صدا و سیما ایجاد تنفر و انزجار نسبت به فرهنگ غرب نه کل فرهنگ غرب بلکه نکات و جنبههای منفی آن جلوگیری از ورود نوارها و فیلمهای ویدیویی نامناسب تقویت بینش مذهبی و عاطفی در خانوادهها محدودیت ها : 1-کمبود تحقیقات در ارتباط با موضوع 2-عدم وجود کتابهای معتبر و جدید 3-وجود تفاوتهای فردی فصل اول : طرح تحقیق عنوان تحقیق : بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر دانشگاههای پیام نور و آزاد واحد سبزوار در سال تحصیلی 85-84 مقدمه : برای یک ملت فاجعه فرهنگی از فاجعه اقتصادی بسیار سنگینتر و خسارتبارتر است یورش فرهنگی از یورش نظامی بسیار بیرحمانه و صعبالعلاجتر است (مقام معظم رهبری) فرهنگ و تمدن غرب ، پس از رنسانس ، با اصالت دادن به انسان و ترویج اومانیسم ، درصدد نفی مذهب و فرهنگهای غیرغربی برآمد .
غربیان برای گسترش سلطه اقتصادی خود بر سایر ملتها و کسب منابع و منافع بیشتر تلاش کردند با تحریف ، تخریب و مسخ فرهنگ دیگران ، آنها را از خود بیگانه و بیهویت کنند و فرهنگ و اندیشههای غربی را در بین آنان تبلیغ و حاکم گردانند .
برای تحقق این هدف شوم آنها با بهرهگیری از کلیه ابزارها و روشهای مستقیم و غیرمستقیم ، زمینه برقراری حاکمیت خود را در سطح جهان فراهم کردند .
با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و احیای تفکرات دینی در بسیاری از کشورهای جهان بر همه تلاشهای آنان خط بطلان کشید .
دشمنان با سرمایهگذاری بلند مدت ، فرهنگ اسلام را فرهنگی بیمحتوا و بیتفاوت جلوه دادند و به اشاعه فساد و بدحجابی و بیبند و باری در جامعه پرداختند و از طرف دیگر به مصرف هر چه بیشتر کالاهای غربی و غیرضروری بویژه در بین نسل جوان دامن زدند .
در زمینه کودکان و نوجوانان یکی از مسائل مهمی که همیشه مطرح است مساله هویتیابی و بحران هویت است که در آینده تاثیرات بسزایی در شکلگیری شخصیت و جهتگیری آنها خواهد گذاشت در این پروژه سعی شده عوامل گرایش دانشجویان دختر دانشگاه آزاد و پیام نور به مظاهر ضدارزش فرهنگ بیگانه مورد بررسی قرار گیرد و درپایان هم راهکارهایی برای رفع این مشکل که جنبه کاربردی دارند بیان میشود.
به نظر میرسد برای دانشجویان درباره نارساییهای فکری و فرهنگی آنان تاکنون اقدامات موثر کمتری در سطح جامعه صورت گرفته است .
بیان مساله در باب تهاجم فرهنگی سخن بسیار گفته شده است و دربیان اهمیت و حساسیت این پدیده قرن و نوع برخورد با آن ، گفتهها و نظریه های مختلفی ابراز شده که هر یک اغلب ناظر به بعدی از ابعاد فرهنگ است .
اگر چه مساله تهاجم فرهنگی در کشورها از مدتها قبل مطرح بوده اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نفوذ فرهنگ پویای اسلام در عرصههای بینالمللی ، نمودی تازه یافته است .
استکبار جهانی با سرمایهگذاریهای وسیعی تلاش میکند تا حرکت انقلاب و نفوذ فرهنگ اسلامی را متوقف سازد .
از آنجایی که انگیزه تهاجم فرهنگی ، نخست ایجاد جو خودباختگی و روح بیتفاوتی در جامعه نسبت به ارزشهای اصیل خودی و تخریب هویت مذهبی است و سپس ایجاد جامعهای تازه که تفکرات و باورهای جهان غرب را بپذیرد و از نظر فرهنگ غرب ، در الگوی مصرفی غرب ، غرق شود و با توجه به اهمیت و حفظ اصالت فرهنگ اسلامی و ایرانی و با عنایت به اینکه جوانان ، نیروی پتانسیل هر جامعهای هستند و آینده کشور در دست توانای این قشر عظیم رقم میخورد بیانگر اهمیت بررسی این موضوع در بین این گروه وسیع را توجیه میکند .
همچنین امروزه با توجه به پیشرفت سریع علم و تکنولوژی و استفاده بشر از ابزارهای ارتباطی پیشرفته نظیر ماهوارهها و شبکههای اطلاعرسانی کامپیوتری که انسان را قادر ساختهاند درکمترین وقت ممکن به آخرین اطلاعات و اخبار درباره موارد مختلف دست پیدا کند تبادل افکار و فرهنگها امری عادی و حتی اجتنابناپذیر است که این تبادل فرهنگی مانند اکثریت ابزار مورد استفاده بشر ، هم دارای مزیتهای بسیار و هم زمینه مشکلات متعددی برای بشر می باشد ، موضوعی که در این پروژه بررسی میشود امری اجتماعی و فرهنگی در ایران است و در برخی کشورها دارای روند تاریخی است که میتواند تاثیرات زیاد و مخربی را بر هر کشوری داشته باشد .
تهاجم فرهنگی ابتدا با گرفتن هویت و اعتقادات ملی افراد شروع میشود و درنهایت موجبات دوری از استقلال و خودکفایی و وابستگی را فراهم میآورد .
در این صورت است که با نابودی فرهنگ یک کشور ، زمینه برای رشد سیطره سیاسی و اقتصادی و گسترش سلطه همهجانبه استکبار جهانی هموار خواهد شد .
با عنایت به توضیحات صفحات قبل ، ضرورت و اهمیت تحقیق در زمینه خطر تهاجم فرهنگی را جلوهگر میسازد .
چنانکه رهبر معظم انقلاب بارها در فرمایشات خود ، به اهمیت و ارزش فرهنگ اسلامی و ایرانی اشارت مبسوطی داشتهاند و تهاجم فرهنگی را شبیخون فرهنگی تعبیر کردهاند .
اهمیت و اهداف تحقیق : اکنون که استکبار جهانی از انقلاب اسلامی ما سیلی خورده و به نقش عظیم مسلمین در معادلات جهانی پی برده است ما شاهد ایجاد اختلال در جوامع اسلامی بوده و هستیم .
بنابراین شکی نیست که همه ما باید از برادران مسلمان خود در این کشورها (بوسنی و هرزگوین ، فلسطین ، لبنان) و سایر نقاط مسلماننشین جهان پشتیبانی کنیم .
اکنون که استکبار جهانی از انقلاب اسلامی ما سیلی خورده و به نقش عظیم مسلمین در معادلات جهانی پی برده است ما شاهد ایجاد اختلال در جوامع اسلامی بوده و هستیم .
آنچه درباره این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است و متاسفانه تاکنون در بسیاری از موارد ، با غفلت همراه بوده است مساله مبارزه فرهنگی میباشد زیرا همانطور که قبلاً اشاره شد تهاجم فرهنگی برخلاف تهاجم نظامی و اقتصادی یک جریان کاملاً ملموس نیست که بتواند در برابر آن واکنش دفاعی نشان داد بلکه دارای طبیعتی پیچیده است که از تلاشهای دشمنان اسلام ، طی مدتهای طولانی شکل گرفته و با فرهنگ اسلامی عجین شده است .
این شیوه ، خطرناکترین نوع هجوم است که اگر با موفقیت همراه باشد دشمن به همه اهداف خود رسیده است و دیگر ، نیازی به مبارزه نظامی هم نخواهد داشت .
مساله تهاجم فرهنگی که ما بارهای روی آن تاکید کردهایم یک واقعیت روشنی است که با انکار آن نمیتوانیم اصل تهاجم را از بین ببریم .
تهاجم فرهنگی وجود دارد اگر ما آن را انکار کردیم ، مصداق این فرموده امیرالمومنین (ع) میشویم که : « و من نام لم ینم عنه » تو اگر در سنگر به خواب روی ، معنایش این نیست که دشمن هم در سنگر مقابل به خواب رفته است و تو که خوابیدهای ، سعی کن خودت را بیدار کنی .
هدف عمده تحقیق : بررسی برخی از عوامل گرایش جوانان مخصوصاً قشر دانشجویان دانشگاههای آزاد و پیام نور سبزوار به فرهنگ مبتذل غرب در سال تحصیلی 85-84 اهداف ویژه 1-بررسی نحوه عملکرد شیوههای تربیتی والدین و گرایش جوانان به فرهنگ غرب 2-بررسی میزان و نوع تبلیغات رسانههای گروهی در جامعه ایران و گرایش جوانان به این فرهنگ 3-بررسی دادن آزادی یا محدودیت بیش از اندازه در بروز این گرایش سوالهای تحقیق : 1-آیا بین آگاهی جوانان از اهداف فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
2-آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع ، رابطه وجود دارد ؟
4-آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
5-آیا غنی بودن فرهنگ بومی و آگاهی از فرهنگ جهانی ، مانعی برای گرایش به فرهنگ غرب میشود ؟
6-آیا شرایط اقتصادی اجتماعی مرفه خانوادگی ، در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
تعاریف مفاهیم و اصطلاحات بصورت عملیاتی : فرهنگ : ادب و نفس ، تربیت ، دانش و علم ، معرفت ، بیرون کشیدن ، برکشیدن ، و در اصطلاح فرهنگنامه معین به این معانی اشاره شده : ادب ، تربیت ، دانش ، فضیلت ، حکمت و عقل .
فرهنگی : منسوب به فرهنگ ، با فرهنگ ، باادب تهاجم : به انبوه درآوردن ، ناآگاه آمدن ، درتاختن ، هجوم بردن ، حمله کردن به یکدیگر ، یورش تهاجم فرهنگی : یک مجموعه سیاسی یا اقتصادی برای اجرای مقاصد خاص خود و اسارت یک ملت ، به بنیانهای فرهنگی آن ملت هجوم و برد به قصد جایگزینی باورهای تازه به آن ملت .
فساد : هر گونه عمل یا جریانی که از نظر اسلام و قرآن و سنت نامشروع است اعم از جریانهای اقتصادی یا هر گونه ترویج فکر و روش مغایر با شرع مقدس .
سلطه فرهنگی : عبارتست از مبادله یک جانبه عناصر و پدیدههای فرهنگی به منظور تضعیف ، تحریف و نابودسازی هویت فرهنگی گروه مقابل .
مقابله فرهنگی : حمله فرهنگی دو قوم بر یکدیگر به منظور تغییر و تبدیل عناصر و پدیدههای فرهنگی قوم مقابل بنابراین در مقابله فرهنگی ، حمله 2جانبه و 2 سویه است و دو قوم مقابل یکدیگر ، بر هم یورش میآورند .
پوششهای نامناسب : کلیه لباسهایی که از سوی غربیان جهت هویتزدایی جامعه اسلامی طراحی شده و با نام مد وارد کشور میشود .
فرهنگ اسلامی : فرهنگی که مبتنی بر موازین شرع مقدس اسلام و هماهنگ با جهانبینی و ایدئولوژی خاص آن باشد .
فرهنگ غیراسلامی : مجموعههایی که اسلام را به عنوان تنها ملاک و مناط ارزشگذاری رفتارهای فردی و اجتماعی نپذیرفته باشند .
غربگرایی : از دیدگاه جامعه شناسی عبارتست از : طرز تفکر خاصی که به پذیرش هر چه قوی باشد گرایش دارد و از هر چه سنتی و شرقی است بیزار است .
جوان : کلیه افرادی که بین سن 24-18 سال قرار دارد .
ابعاد منفی مظاهر فرهنگ بیگانه : مواردی از فرهنگ غربی که بر افعال و ظاهر افراد تاثیر میگذارد و با فرهنگ اسلامی در تضاد قرار میگیرد و در جامعه به عنوان ضدارزش مطرح میگردد .
ارزش : یک اصل کلی و انتزاعی است که با الگوهای رفتاری در درون یک فرهنگ یا جامعه خاص سروکار دارد که از طریق اجتماعی شدن اعضاء ، آن را در سطوح عادی رعایت میکنند .
این ارزشهای اجتماعی همانگونه که نامیده شدهاند اصول اصلی و مرکزی را تشکیل میدهند که در اطراف آن ، اهداف اجتماعی و فردی میتوانند اصالت پیدا کنند .
نگرش : یک نوع حالت آمادگی و تمایل به عمل یا عکسالعمل مشخصی در مقابل محرکی خاص که بصورت مثبت یا منفی آشکار میشود (اوپنهایم .
ان 1369 ، ص 126) نهضت بازگشت به خویشتن : جریان تعدیل غربگرایی مفرط (غربزدگی) و تاکید مجدد بر نظام ارزشها و فرهنگ و تاریخ و این و عقیده و ایدئولوژی خویش است (نقوی ، علی ، 1361 ، ص 113) .
باورها : در مفهوم استاندارد لغوی غالباً برای پذیرش عاطفی یک قضیه ، حالت ، طرز تفکر و استدلال و عقیده بکار میرود .
تجزیه و تحلیل دادهها : سوال 1 : آیا بین آگاهی جوانان از فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
از این سوال چنانکه استنباط میشود ، آگاهی و خردمندی جوان نسبت به فرهنگ غرب را متذکر ساخته است طبق جدول 1-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 42 ، 12% مخالف ، 4% کاملاً مخالف ، 56% موافق ، 24% کاملاً موافق و 4% عدم اطمینان خود را از این موضوع بیان کردهاند .
طبق جدول 1-ب دانشگاه آزاد در صفحه 43، 8% مخالف ، 6% کاملاً مخالف ، 48% موافق ، 36% کاملاً موافق و 2% عدم اطمینان خود را در مورد این سوال اظهار کردهاند .
طبق اعداد و ارقام جداول 1-الف و 1-ب صفحات 42 و 43 و با توجه به درصدهای بالای پاسخدهندگان که موافق آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب را ذکر کردهاند میتوان به لزوم آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب از طریق رسانهها ، مجلات ، روزنامهها ، بروشورهای تبلیغاتی و … ضروری و جدی به نظر میرسد و هیچگونه اغماضی در این باب ، از سوی هیچ نهادی قابل قبول نیست .
جدول 2-الف و 2-ب صفحات 44 ، 45 نیز بطور ضمنی موضوع مورد بالا ، یعنی آگاهی جوانان از فرهنگ بیگانه و آشنایی با نقاط قوت و ضعف این فرهنگ را متذکر میسازد .
در جدول 2-الف ، ص 44 مربوط به دانشجویان پیام نور میباشد 6% مخالف ، 4% کاملاً مخالف ، 56% موافق ، 32% کاملاًموافق و 2% عدم اطمینان خود را بیان کردهاند و این در حالی است که طبق جدول 2-ب ، صفحه 45 در دانشگاه آزاد 14% مخالف ، 8% کاملاً مخالف ، 40% موافق ، 36% کاملاً موافق و 2% مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
طبق آمار بالای موافقان این سوال که بر شناسایی فرهنگ بیگانه و آشنایی با نقاط قوت و ضعف این فرهنگ تاکید کردهاند ، ایجاد بینش و بصیرت در بین نسل جوان و فرهنگدهی مناسب و مفید احساس میشود .
سوالات پرسشنامه 3 تا 6 نیز روی نقش خانواده و شیوه های تربیتی والدین ، عدم الگودهی مناسب از سوی والدین ، عدم ایجاد محیط و جوی صمیمانه در خانواده تاکید میکند .
سوال 2 : آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع رابطهای هست ؟
در جدول 3-الف صفحه 46 ، 14% دانشجویان پیام نور مخالف ، 6% کاملاً مخالف ، 34% موافق ، 38% کاملاً موافق و 8% مطمئن نیستم را علامت زدهاند .
طبق جدول 3-ب صفحه 47 ، 18% مخالف ، 6% کاملاً مخالف ، 32% موافق ، 40% کاملاً موافق و 4% مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
از درصدها مشخص میشود به علت موافقت بالای آزمودنیها با این موضوع که خانواده نقش مهمی در فرهنگدهی به افراد خانواده ایفا میکند و منبع مناسبی برای سرمشقدهی به جوانان هستند بالتبع ضعف بینش اعتقادی والدین و عدم الگودهی مناسب ، زمینه تزلزل اخلاقی جوانان را فراهم میکند و مقدس مآبی و تحکم و زور و اجبار در انجام مناسک دینی در جوانان تاثیر نامطلوبی میگذارد و سبب گریزان شدن آنها از دین و مذهب را سبب میشود .
طبق جدول 4-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 48 ، 16% مخالف ، 6% کاملا مخالف، 36% موافق ، 36% کاملاً موافق و 6% مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند و طبق جدول 4-ب دانشگاه آزاد در صفحه 49 ، 8% مخالف ، 2% کاملاً مخالف ،46% موافق ، 34% کاملاً موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
با توجه به درصدهای بالای موافقت افراد در زمینه نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منحط غرب احساس میشود .
در جدول 5-الف پیام نور صفحه 50 ، 14% مخالف ، 10% کاملاً مخالف ، 44% موافق ، 26% کاملاً موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
و این در حالی است که در جدول 5-ب دانشگاه آزاد صفحه 51 ، 10% مخالف ، 4% کاملا مخالف ، 40% موافق ، 32% کاملاً موافق و 5% مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
طبق ارقام ذکر شده و درصد بالای موافقان ، کمبود عاطفه و حتی عدم ایجاد محیط گرم خانوادگی مسبب مشکلات انحرافی زیادی برای جوانان میشود و سبب روی آوردن آنها به پارتیهای مخرب دوستانه را فراهم میسازد .
دوستانی که چه بسا ، زمینه افتادن جوان به ورطه نیستی و هلاکت فراهم میآورند .
محیط خانوادگی سرد و بیمحبت سبب گرایش جوان به سمت دوستان ناباب ، انواع بزهکاری ، مدپرستی و … را مساعد میکند و همین منجر به تنهایی و انزواطلبی جوان شده و برای زدودن خلاء عاطفی ، جوان میکوشد تا طعم محبت و عاطفه نچشیده را در بین گروه دوستان ، جبران نماید .
طبق جدول 6-الف دانشگاه پیام نور صفحه 52 ، 12% مخالف ، 6% کاملا مخالف ، 54% موافق ، 18% کاملا موافق و 10% مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
و طبق جدول 6-ب دانشگاه آزاد صفحه 53 ، 10% مخالف ، 8% کاملا مخالف ، 46% موافق ، 30% کاملا موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
در این سوال نیز طبق سوال قبل ، عملکرد و شیوه نامناسب تربیتی والدین را مسبب گرایش جوان به فرهنگهای دیگر میداند .
برخورد غلط و ناشایست و احیاناً توهینهایی که شخصیت جوان را متزلزل و خرد میکند زمینه لجاجت ، خودسری و بروز انواع بزهکاریها و اعتیادها را فراهم میسازد .
طبق بیان نکات صفحات قبل ، این نکته بوضوح مشخص میشود که با انجام تبلیغات و سرمایهگذاری از طرف دولت چه از طریق رسانهها و چه از طریق آگاهیهای تبلیغاتی ، باید والدین را با آداب صحیح پرورش کودک و نوجوان آشنا کرد تا این کودک در زمان بزرگسالی و جوانی ، از نظر شخصیتی دچار صدمات و آسیبهای جبرانناپذیر نگردد .
سوال 3 : آیا ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نکات مثبت و منفی این فرهنگ در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
در جدول 7-الف دانشگاه پیام نور صفحه 54 ، 10% مخالف ، 2% کاملا مخالف ، 24% موافق ، 56% کاملا موافق و 8% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
در جدول 7-ب دانشگاه آزاد صفحه 55 ، 6% مخالف ، 8% کاملا مخالف ، 36% موافق ،40 کاملا موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
طبق ارقام و آمار ، وجود اماکن مناسب تفریحی ، علمی برای جهت دادن به افکار جوانان ، آیندهای روشن و سالم را نوید میدهد .
این درصد بالای موافقان گویای این واقعیت است که عدم وجود اماکن سالم فرهنگی ، هنری و تفریحی و پرنکردن اوقات فراغت ، به گمراهی و فساد جوانان ، دامن میزند.
در جدول 8-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 56 ، 8% مخالف ، 6% کاملا مخالف ، 44% موافق ، 24% کاملا موافق و 18% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند و در جدول 8-ب دانشگاه آزاد صفحه 57 ، 14% مخالف ، 8% کاملا مخالف ، 40% موافق،24% کاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
در این سوال ،بر تهیه زندگینامه امامان و برگزاری مسابقات سازنده و مفید تاکید میکند و این مساله را مهم میشمارد که بعلت آسیبپذیری شدید قشر جوان ، از اهم برنامههای دولت باید توجه به نحوه آموزش و پرورش این نسل باشد تا این سرمایههای بالقوه که در آیندهای نه چندان دور ، سرمایههای بالفعل کشور میشوند ریشه و بنیانی پرثمر و محکم داشته باشند .
در جدول 9-الف دانشگاه پیام نور صفحه 58 ، 10% مخالف ، 4% کاملا مخالف ، 50% موافق ، 22% کاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند و طبق جدول 9-ب دانشگاه آزاد صفحه 59 ، 4% مخالف ، 10% کاملا مخالف ،36% موافق ،36% کاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند و تاکید کردهاند که ترویج فرهنگ بیگانه تنها از طریق تکنولوژی ، اقتصاد و جامعه صورت نمیگیرد بلکه از طریق نظامی ، لشکرکشی ، و حتی با استفاده از شیوههای جدیدی نظیر ماهواره ، ویدئو با سرعت قابل چشمگیری انجام میگیرد .
سوال 3 : آیا غنیسازی فرهنگ بومی و خودی در گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
طبق جدول 10-الف دانشگاه پیام نور صفحه 60 ، 16% مخالف ، 2% کاملا مخالف ، 54% موافق ، 24% کاملا موافق و 4% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
و در جدول 10-ب دانشگاه آزاد صفحه 61 ، 6% مخالف ، 4% کاملا مخالف ، 44% موافق ،32% کاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
طبق درصدهای بالای این دانشجویان ، افراد اظهار کردهاند که غنیسازی فرهنگ بومی و خودی ، مانع گرایش به فرهنگ بیگانه میشود فرهنگی که در آن از شجاعت ، فدا کردن خود برای دیگری و نوع دوستی نقشی دیده نمیشود و برعکس جرم و جنایت ، دیگرکشی و خودکشی از مظاهر فرهنگ آنها محسوب میشود .
سوال 6: آیا شرایط اقتصادی ، اجتماعی مرفه خانوادگی در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
در جدول 11-الف دانشگاه پیام نور صفحه 62 ، 36% مخالف ، 14% کاملا مخالف ، 22% موافق ، 22% کاملا موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
در جدول 11-ب دانشگاه آزاد صفحه 63 ، 30% مخالف ، 18% کاملا مخالف ، 26% موافق ، 14% کاملا موافق و 12% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
بعلت درصدهای بالای پاسخدهندگان ، آنها مخالف هستند که طبقه اجتماعی مناسب و مرفه دلیلی بر روی آوردن به گرایشات مادی پرستی در جوانان میشود.
مناطق و اماکنی در شهرها را میبینیم که جزء طبقات بالای اجتماع هستند در همان حال ، فرزندان آنها در سطح بالای تربیتی و آداب معاشرت قرار دارند و چه بسا افرادیکه در طبقات پایین اجتماع هستند ولی فرهنگ غرب در آنها تاثیر فوقالعادهای را گذاشته .
سوال 4 : آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
طبق جدول 12-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 64، 10% مخالف ، 4% کاملا مخالف ، 34% موافق ،38% کاملا موافق و14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند و در جدول 12-ب دانشگاه آزاد در صفحه 65 ، 8% مخالف ، 6% کاملا مخالف ، 34% موافق ، 42% کاملا موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب کردهاند .
طبق درصدها ، افراد زیادی بیان کردهاند که آزادی زیاد یا محدودیت و ممنوعیت بالا ، در ایجاد تعارض در جوانان نقش مهمی دارد .
زیرا هدف جاذب و دافع بدترین حالت تعارض را در جوان ایجاد میکند که سبب گوشهگیری و انزوای جوان یا مدافع و حامی سرسخت فرهنگ بیگانه را در او افزایش میدهد .
پس از این گفتهها میتوان این نتیجه را گرفت که نه آزادی بیش از حد و نه ممنوعیت زیاد، هیچکدام تاثیر و موفقیت کامل را ندارند .
بلکه راه بینایی و اعتدال را باید برگزید .
به گفته فلاسفه « بل امر بین الامرین » .
فصل دوم : پیشینه تحقیق مفهوم و ویژگیهای فرهنگ : فرهنگ (Culture) فقط مجموعهای انباشته از آداب و رسوم و شیوههای مختلف زندگی نیست بلکه نظامی سازمانیافته از رفتارها و یا شیوه عمومی زندگی گروه یا گروههایی از مردم است .
عناصر فرهنگی از قبیل عادات ، سنتها و ارزشها انسانها را به یکدیگر پیوند میدهد و هویت اجتماعی بوجود میآورد .
از دیدگاه تیلور ، فرهنگ عبارتست از مجموعه پیچیدهای از علوم ، دانشها ، افکار ،اعتقادات ، آداب و رسوم و بطور خلاصه کلیه آموخته ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ میکند .
برخی از ویژگیها و کارکردهای مختلف : فرهنگ چیزی است که : فرهنگ دارای این کارکردها است: از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابد - اجتماعی کردن افراد حالت انباشته دارد - آموزش و پرورش از محلی به محل دیگر میرود - ارزشها : درست و غلط ماهیتی پیچیده دارد - اعتقادات و باورداشتها نظام زندگی خانوادگی فرهنگ از طریق دیگر انسانها آموخته میشود و آموزش آن بر اثر روابط متقابل میان انسانها صورت میگیرد .
فرهنگ از طریق توارث منتقل نمیشود و یک تولید اجتماعی است .
فرهنگ محصول میراث اجتماعی است و در شکلگیری آن عواملی مانند اطلاعات و دانشهای موجود در جامعه ، تحولات و تغییرات اجتماعی ، روابط و وسایل ارتباط جمعی مداخله دارد .
فرهنگ مجموعهای است که : نسل به نسل انتقال مییابد ، عناصر آن بر روی هم انباشته میشود ، از محلی به محل دیگر نشر مییابد و دست به گزینش میزند .
کلمه جامعه ، مبین وجود وحدت میان عدهای از افراد است و فرهنگ نیز بازگوکننده الگوهای رفتاری آموخته شده و مشترک اعضای یک جامعه است .
تفاوتهای فرهنگی : با اینکه نیازمندیهای انسان عموماً در 3 جهت روانی ، اجتماعی و زیستی قرار دارد، در جهت ارضاء این حوائج ، اقوام مختلف ذخائر فرهنگی خاصی تهیه میبیند .
آنچه که فرق میکند چگونگی مقابله انسان با این نیازمندیهاست که تحت تاثیر عوامل بیشماری قرار دارد و اختلافات فرهنگی هم از همین جا ناشی میشود .
هر جامعه از طریق فرهنگ خاص خود ، به افراد رنگ مشخص میبخشد و رفتار آنان را در قالب الگوهایی درمیآورد .
بسیاری از مردمشناسان عقیده دارند که اقوام مختلف در هر درجه از پیشرفت که باشند دارای یک سری مشترکات فرهنگی هستند که در اجتماعات مختلف بصور گوناگون انجام میشود و اغلب این خصوصیات مشترک ، منبعث از ویژگیهای جسمی ، روانی و اجتماعی انسان است .
از میان مشترکات یک فرهنگ میتوان به تهیه و مصرف غذا ، ساخت آلات و ادوات، زبان ، بازی و تفریح ، آموزش ، تربیت ، ازدواج را نام برد و این اشتراکات در جوامع به دلیل داشتن برخی جهات مشخص واحد در جوامع میباشد اما به علت نحوه عمل است که تفاوتهای فرهنگی ظاهر می شود و تنوع به چشم میخورد.
طبقهبندی فرهنگ : از آنجا که فرهنگ در جوامع مختلف ویژگیهای متفاوتی دارد بسیاری از جامعهشناسان و یا مردمشناسان سعی در طبقهبندی فرهنگ به چند نوع و ارائه مشخصات هر یک از این انواع کردهاند آنچه که به طور کلی میان این افراد شدیداً متفاوت است ملاکی است که برای طبقهبندی خود تعیین کردهاند .
اگر مختصری در زمینه « فرهنگ کلی » به عنوان فرهنگی که در جامعه معینی موجودیت دارد تامل کنیم بدیهی است به تعداد جوامع ، فرهنگ خواهیم داشت .
از دیدگاه « رات بن دیکت » فرهنگ را میتوان به دو نوع تقسیم کرد : 1-نوع فلسفی (دارای افراد آرام ، متعادل و علاقمند به زندگی اشتراکی) 2-نوع پهلوانی (دارای افراد با عواطف شدید ، جاه طلب ، استقلال طلب و دارای خصایص رقابت جویی) بسیاری از جامعهشناسان فرهنگ را به 2 نوع مادی و غیرمادی تقسیم میکنند : فرهنگ مادی شامل اشیاء قابل لمس است مثل مسکن ، لباس ، وسایل زندگی و … فرهنگ غیرمادی یا معنوی شامل افکار و عقاید مربوط به اشیاء ، نحوه تفکر و استدلال ، مذهب ، زبان ، ادبیات و قوانینی است که مستقیماً فاقد تظاهر مادی هستند .
در ضمن لازم به یادآوری است که فرهنگهای مادی و غیرمادی در یکدیگر تاثیر متقابل دارند .
در سالهای اخیر دو اصطلاح « فرهنگ جمعی » و « فرهنگ برگزیدگان » بویژه از طرف جامعهشناسانی که به تحقیق در وسایل ارتباط جمعی دست زدهاند مکرر مورد استفاده قرار میگیرد .
در این اصطلاح فرهنگ جمعی عبارت از آن فرهنگی است که عملا توده مردم را در بر میگیرد و حال آنکه فرهنگ برگزیده را در میان قشر خاصی از جامعه که روشنفکران باشند میتوان سراغ گرفت .
تکنولوژی و استحاله فرهنگی : تغییر اجتماعی : رفتن از حالتی به حالت دیگر تغییر خوانده میشود و نتیجه تغییر شکلی است که دیده میشود .
تغییر اجتماعی و فرهنگی اصطلاحی است که بسیار رایج است و در عین حال مبهم و چند پهلوست .
این اصطلاح بطور کلی بیشتر سیر گذر جامعه سنتی به طرف جامعه صنعتی را در برمی گیرد .
این تغییرات ممکن است در سطوح بسیار گوناگونی مطرح باشد مثلاً : در زمینههای پدیدههای مورفولوژیک در سطح نهادها و ساختها در سطح سازمانهای اجتماعی در سطح قشر ، طبقه و یا پایگاه اجتماعی در زمینه رفتارها و اخلاقیات در زمینه فرهنگ و الگوهای فرهنگی تغییر و استحاله فرهنگی ممکن است بازگوکننده پیشرفت و پسرفت باشد ، خودبخودی یا دستوری باشد ، موقتی یا ماندنی باشد و بالاخره مثبت و یا منفی و نامطلوب باشد .
و حتی ممکن است تغییرات فرهنگی جزئی یا بسیار کلی و پردامنه باشد که در زمان مشخص میتوان آن را تشخیص داد و کم و بیش دارای نوعی استمرار است .
تغییر فرهنگ که منجر به تغییر اجتماع میشود جریان تاریخی جامعه را تحت تاثیر خود قرار میدهد و حالت محسوس دارد .