کوهستان دارای ویژگیهایی که باید حفاظت گردند این ویژگیها قبلا آورده شدند در اینجا به عنوان یادآوری می توان مواردی چون مناظر شکوه کیفیت طبیعت بکر ، حیات وحش و فصلهای توریسم و جوامع و فرهنگ محلی و دیگر ارزشهای فیزیکی ، بیولوژیک وکیفیتهای مناظر آنهاست .
رهنمودهای ارائه شده در کتاب راهنمای آماده سازی مناطق حفاظت شده کوهستانی از آن جهت مناسب برای پارکهای کوهستانی نیز میباشد .
این پارکها اولا محیطی طبیعی و فارغ از ساخت و سازهای سنگین می باشند و از طرفی در این تحقیق ، تاکید ، بر منظر سازی طبیعی در این پارکها می باشد لذا حفظ کیفیات طبیعی و فرهنگی این پارکها اهمیت می یابد مطالب ارائه شد.
که ذکر آنها در اینجا مفیده فایده می باشند.
در سه بخش حفاظت ، آب و خاک مدیریت منطقه جهت کاهش اثرات فیزیکی و بیولوژیکی و مدیریت برای تامین نیاز بازدید کنندگان می باشد .
و در صورت تاکید بر مدیریت و حفاظت در کلیه قسمتها مشهود است .
این دستور العمل نوع اقدامات لازمه را ذکر نموده اند .
در ذیل به رهنمودهایی چند در مورد هر کدام از این بخشها اشاره می شود .
جهت اطلاعات بیشتر خوانندگان می توانند به منبع ....
مراجعه نمایند .
حفاظت آب و خاک : تغییر و تبدیل پوشش گیاهی در اثر فعالیتهای انسانی و تغییر کاربری زمین عموما باعث افزایش فرسایش و در نتیجه رسوب می گردد .
بار سنگین رسوبات پیامدهای زیان باریدیگری چون به خطر افتادن حیات آبزیان ، محدود کردن استفاده انسان .
سیلاب ، تغییر رژیم رودخانه و محیط زیست دریایی است و به تبع آن بر زندگی انسان و حیات وحش تاثیر می گذارد .
رهنمود 1 – جنگل های ابری در به دام انداختن آبهای پنهان بسیار مهم هستند .
لذا جلوگیری از پاک ترا شی آنها و حفاظت آنها بایید مد نظر قرار گیرد .
رهنمود 2- بررسی مناطق شیب دار برای تعیین اینکه چه بخشی از آنها دارای فرسایش سطحی و لغزش خاک هستند و می توانند جریان آبهای سطحی را به خطر بی اندارند ضروری است.
این بخشها مناطق حساس بود و استفاده از آنها ممنوع یا با اقدامات شدید حفاظتی است .
رهنمود3- تدوین و دستورالعملهایی از جنگلهای کوهستانی تحت بهره برداری برای قطع و استعمال جهت به حداقل رساندن صدمات وارده به آب و خاک و اجرای دقیق دستور العملها موجود می باشد .
رهنمود4- برای تثبیت اراضی فرسایش یافته روشهای زیادی اعم از بیولوژیک و مصنوع به عنوان بخشی از مدیریت تثبیت منابع رسوب باید مورد توجه قرار گیرد .
رهنمود5- طراحی پلها ،نهرها ، آب گذرها ، و گذرهای مرتبط با جاده باید بر اساس اطلاعات صحیح هیدرولوژیکی طراحی شده و در صورت عدم وجود اطلاعات فاکتور ایمنی مد نظر قرار گیرد .
مدیریت منطقه جهت کاهش اثرات فیزیکی بیولوژیک : استفاده از مناطق کوهستانی باعث تغییراتی در آنها است که باید با اهداف مدیریتی منطقه سازگار باشند .
تعیین حدود دامنه تغییرات نیازمند پژوهش است .
بعضی از عوامل موثر در این حدود ظرفیت برد ، ظرفیت پذیرش اجتماعی جوامع محلی می باشند در این خصوص ،یکسری دستورالعمل در مورد عواملی نظیر حریق ، فشردگی ، کوبیدگی و سایر صدمات فیزیکی بر پوشش گیاهی و خاک ، آلودگی ، دفن مواد زائد ، گونه های غیر بومی ، پراکندگی گیاهان و جانوران بیماری زا و پاتوژن ، استفاده از هیزم و هلیمه .، احداث ساختمان ، چرای دام و استفاده سنتی از منابع وجود دارد .
در ذیل به مواردی چند اشاره می شود .
رهنمود 1- اقدامات در مورد اقدامات حریق : از ایجاد حریق های باز به طور کلی اجتناب شود یا در دوره هایی باشد که خطری ندارد و سپس آن را در محل حریق کنترل و محدود کرد .
در مناطق دور افتاده کوهستانی تنها باید از اجاقهای هیزمی استفاده شود .
برای مدیریت و اطفا حریق بایدآموزشهای لازم ، تجهیزات و بودجه کافی پیش بینی شود .
پوشش گیاهی : رهنمود 1- پوششهای طبیعی پایدار هر جا که لازم باشد باید مورد استفاده قرار می گیرند.
رهنمود 2- به عنوان اصل کلی باید استفاده از وسایل نقلیه موتوری در منطقه کوهستانی و ایجاد مسیر برای آنها جلوگیری شود مگر اینکه به طور خاص در طرحهای مدیریت مصوب در نظر گرفته شده باشند .
رهنمود 3- برای ریشه کنی هر نوع گونه غیر بومی که در اثر کوبیدگی یا اقدامات اصلاحی در مناطق تخریب یافته مستقر شده اند ، باید تلاشهای آگاهانه صورت گیرد .
آلودگی دفع مواد زائد : رهنمود 1- قانون (( بسته بندی کن ، بسته بندی را خارج کن )) باید به وسیله آموزش و پشتوانه اجرائی عینیت پیدا کند .
رهنمود 2- در مناطق تمرکز و کانونهای تجمع مرم باید دستشویی های کافی فراهم شود و پس مانده هایا به خارج انتقال یابند یا طوری تصفیه شوند که از نظر زیست محیطی مشکلی نداشته باشند.
زیستمندان غیر بومی : رهنمود 1- از آنجا که گونه های غیر بومی از طریق بازدید کنندگان و توریستها وارد میشوند ، لذا آموزش آنها درباره پیامدهای گونه های بیگانه و غیر بومی بسیار حیاتی است .
رهنمود 2- معرفی هر گونه گیاهی و جانوری یا کولتیوارها که احتمال دار گونه های مهاجم باشند باید به طور کلی ممنوع گردد .
شکار : رهنمود 1- شکارگونه های بومی باید در منطقه ممنوع گرددجز در مواردی که مردم کوه نشین ساکن به طور سنتی دارای حق شکار باشند .
رهنمود 2- شکار گونه های غیر بومی که تبدیل به آفات شده اند باید حمایت و ترغیب شوند .
احداث ساختمان : رهنمود 1- به طور کلی باید تا حد امکان تلاش شود که ساختمان جدید کمتر ساخته شود به علاوه با ماهیت کوهستانی همخوانی داشته باشد .
رهنمود 2- طرح و ساختار ساختمان باید با وضعیت زیست محیطی همخوانی داشته باشد .
ساختمانها باید با محیط زیست کوهستان و ساختارهای سنتی منطقه کاملا تناسب داشته باشند .
رهنمود 3- برای اصلاح و بهبود هر گونه اثرات منفی و فیزیکی زیباشناختی حاصل از احداث ساختمان در خدمت طرح ساختمان باشد که باید اقدامات لازم انجام بگیرد .
استفاده سنتی از منابع گیاهی : کوهها منابع زیادی در خود دارند که به طور سنتی مورد بهره برداری مردم محلی قرار می کیرند.
الوار ، چوب هیزمی ، بامبو ، علوفه ، کل ، خاک ،و انواع گیاهان خوراکی ، داروئی ، و تزئینی از جمله منابع شناخته شده کوهها به شمار می روند .
استفاده بی رویه و صنعتی از این منابع میتواند کوهستان را تهی و تخریب نماید .
رهنمود 1 – استفاده سنتی و پایداراز منابع باید مجاز باشد از طریق پژوهشهای لازم و حمایت مدیران مناطق می توان پایداری هر نوع فراورده ای را تضمین نمود .
رهنمود 2- جمع آوری چوب برای هیزم و تامین سوخت باید از چوبهای افتاده و مرده صورت گیرد .
بهر ه برداری از درختان زنده و سرپا زمانی مجاز است که : که اولا محدود به مناطق خاصی باشد .
ثانیا پایداری آن تضمین گردد.
ثالثا ضرورت آن تایید شود .
مناظر : اثرات فعالیت انسان بر کوهها ( راهها ..
ساختمانها ، پس مانده ها ) اغلب ماندگار و چشمگیر است .
بسیلری از بخشهای مناطق کوهستانی به دلیل زیبایی ، آرامش و سکوت بسیار ارزشمند هستند .
اثرات بهره برداری نادرست ، احداث سساختمان ، طراحی یا مکان گزینی نامناسب می تواند به شدت ارزشهای زیبا شناختی مناظر و چشم اندازهای کوهستان را تحت تایر قرار دهد .نوع یا استقرار هر گونه تسهیلات باید به طور موزون و هماهنگ با چشم انداز فیزیکی و فرهنگی کوهستان انجام گرفته و با طبیعت کوهستان همخوانی داشته باشد .
رهنمود 1- تسهیلات باید بر اساس طراحی و مکان گزینی اصولی احداث شوند و برای هماهنگی با سبک ابنیه جوامع کوهستان حتما باید از مواد و مصالح طبیعی استفاده شود .
رهنمود 2- بین سودمندی فنون بکار گرفته شده باید اجتناب شود .
در حفظ و حراست از منطقه ( مانند پیاده روهای تخته کوبی شده ) و پیامدهای بصری آن باید تعادل وجود داشته باشد .
رهنمود 3- از احداث ساختمانها در افق دید باید اجتناب شود .
جز در مواردی که احداث آنها برای ایمنی ضروری است .
( مانند کلبه های کوهستانی و پناهگاهها ) این اصل باید در تمام گستره کوهستان رعایت شود .
رهنمو 4- کلیه تسهیلات باید در زیر دار مرزها و خط فرضی درختان احداث شوند .
رهنمود 5- حاشیه راههای دسترسی ، کوره راهها و مسیرهای جدید باید درختکاری شده و از گونه های گیاهی بومی استفاده شود .
رهنمود 6- چنانچه ساختمانی برای مدت طولانی لازم نباشد باید بیدرنگ از منطقه خارج شود .
رهنمود 7- ثمر بخشی طرح ، مکان گزینی و احداث ساختمانها باید بر اساس آرا و نظرات بازدیدکنندگان مورد ارزیابی قرار گیرد .
مدیریت نیاز بازدیدکنندگان : از آنجا که کوه ها ویژگیهایی منحصر به فردی دارند و لذا مورد استفاده تفرجی واقع می گردند و تفراج نیاز به کوهستان اثراتی می گذارد بنابراین تفرج در کوهستان باید تحت تاثیر مدیریت قرار بگیرد تا ارزشهای ویژه آنها تهدید نشوند .
هر چند که تعادل دقیقی باید بر قرار باشد تا تجربه تفریحی بازدیدکنندگان تضعیف نشود .
رهنمود 1- سیاستها و استراتژیها باید ارزشهای ویژه تفریحی کوهها را به حساب آورده و محترم بشمارند .
به ویژه ارزش کیفیت مناطق بکر و مهار نشده و فرصتهایی را که برای چالش ، خود سازی و تفرج این گونه چشم اندازهای بکر و شگفت آور فراهم می کنند باید در این سیاستها و راهبردها مد نظر قرار گیرند.
یکی از راههای مهم حفاظت این ارزشها کنترل ورود و دسترسی به این مناطق است .
در مواردی که ضروری باشد باید شمار باردیدکننده ها محدود گردد.
رهنمود 2- پیاده روها باید با دوام ساخته شوند و باید طوری طرح ریزی شوند که به حفاظت کمک کرده و یا در تکمیل نیازهای حفاظتی عمل کنند .
به علاوه باید ایمنی و تجربه تفریحی بازدیدکنندگان را در کیفیتی بالا عرضه کنند .
عموما قبل از اینکه راهها و مسیرهای جدیدی باز بشوند باید از راههای موجود استفاده کرد ، مگر اینکه احداث راههای جدید ضروری باشند .
رهنمود 3- اردوگاهها یا پیاده روهایی که در اثر استفاده فرسوده یا تخریب یافته اند باید بسته شوند و با تناوب استفاده ، فرصت پیدا کنند خود را ترمیم و احیا کنند .
رهنمود 4- با پیاده روی در منطقه فرصتهای زیادی برای دیدن و کشف کردن به وجود می آید .
بدیهی است که هر یک از محیطها ، تسهیلات و فصول مختلف با درجه متفاوت دسترسی زمینه ساز این فرصتها هستند برخی از بازدیدکنندگان مسیر های نشانه گذاری شده .
مسطح ، کف سازی شده و محیط های ایمن را ترجیح می دهند .
در حالی که گروهی دیگر ممکن است از محیط های دست نخورده با کمترین آثار و علائم راهنمایی نظیر نشانه ها ، تریلها و پیاده روهای مشخص لذت ببرند .
رهنمود 5- بهر حال در مورد خطرات غیر منتظره و به حداقل رساندن میزان خطر از نشانه گذاری باید عموما برای اعلام هشدار به بازدیدکنندگان استفاده نمود .
رهنمود 6- برای فراهم آوری زمینه مسافرت امن راهها و سایر اشکال دسترسی باید همراه با سطح قابل قبولی از پیامدهای زیست محیطی تعیین شوند .
( بعنوان مثال از مسیر های نرده دار یا با دیواره حائل نباید استفاده کرد مگر اینکه مطلقا ضروری تشخیص داده شود ) .
رهنمود 7 – احداث ، حفظ و نگهداری و تعیین مشخص راهها و مسیرهایی که برای انتقال سریع افرادی که دچار آسیب دیدگی شده اند ممکن است ضروری باشد .
رهنمود 8 – مناطق حفاظت شده کوهستانی باید در برابر هر نوع آسیب ، مزاحمت و دردسرهای مربوط به جاده ها ،راهها ، آموزشها ، مانورهای نظامی و تفریحات مکانیزه چه در آب ، چه در هوا یا زمین باید محافظت شوند .
این مناطق باید مصون از این گونه فعالیتها باقی بمانند .
بعلاوه فعالیتهایی نظیر پروازهای شخصی یا نظامی بر فراز این مناطق باید بشدت تحت کنترل قرار گیرند .
صداهای ناگهانی مانند پروتز هواپیماهای جت می تواند بر روی بازدیدکنندگان ، اسب ها ، حیوانات بارکش و حیات وحش پیامدهای جدی در برداشته و حتی باعث آسیب ، سقوط و مرگ صعودکنندگان به کوه گردد.
رهنمود 9 – چنانچه جلوگیری از پروازها برفراز منطقه قابل اجتناب نباشد باید برای این منظور زونهای ویژه ای راکه پرواز در آنها اشکالی ندارد تعیین شوند .
آموزشهای نظامی نیز به مناطق دیگر یا زونهای مجاز هدایت شده و از منطقه به خارج انتقال یابند .
رهنمود 10 – فعالیتهای نظیر پرواز با بالون یا گلایدر باید در طرح مدیریت مشخص شده باشند .
ممکن است ایجاد محدودیت زمانی یا مکانی یا حتی ممنوعیت آنها ضروری باشد .
رهنمود 11 – برای یک محل ویژه یا باید برای بازدیدکنندگان کد و قواعد رفتاری تهیه شود و یا از دیگر مناطق کوهستانی اقتباس شده و متناسب بودن آن پذیرفته شود .
( بعنوان مثال بیانیه کاتماندو در مورد فعالیتهای کوهستان که بوسیله اتحادیه جهانی سازمانهای آلپی تهیه شده است .
) رهنمود 12 – بازدیدکنندگان باید قبل از ورود به منطقه حفاظت شده ،با ضوابط و مقررات آن آشنا شوند و این آشنایی با ارائه اطلاعات بیشتر در بدو ورود باید انجام گیرد رهنمود 13 – تسهیلات و تجهیزات عموما باید در مجاورت حاشیه مناطق حفاظت شده یعنی جایی که ممکن است منشاء درآمدی برای جوامع محلی باشد استقرار یابند .
بعلت دوری ،بعد مسافت و ارتفاع این مناطق ، رسم بر آن است که در مسیرهایی که عموما مورد استفاده قرار می گیرند امکاناتی نظیر پناهگاه ،محل چادر و کلبه به تعداد کافی احداث شوند .
رهنمود14 – تسهیلات فراهم شده باید در جایی و به شیوه ای مستقر شوند که صدمه و آلودگی بحداقل خود برسد و کیفیت مناظر حفظ شود .
رهنمود 15 – زمانی که کلبه ها یا پناهگاههای اضطراری ایجاد شدند باید بدون قفل و بست باشند و با دقت و مشخص نشانه گذاری شوند تا در شرایط آب و هوایی نامناسب بسادگی قابل شناسایی و دستیابی باشند .
ممکن است نشانه گذاری و استقرار علائم منعکس کننده و شبنما در مسیر راهها با احتیاط تمام ضروری باشد .
پناهگاههای اضطراری باید در روی تمام نقشه ها مشخص شوند .
رهنمود 16 – مدیران باید از خطرات عادی ( بهمن ، ریزش سنگ ، لغزش خاک ، حریق و ...
) و خطرات ویژه کوهستان ( سیکلونها ،شرایط سخت آب و هوایی ، زمین لرزه ، آتشفشان و پیامدهای آن ، حیات وحش ،سیلاب و غیره ) کاملا آگاهی داشته باشند و طرحهای احتیاطی لازم را فراهم کنند .
رهنمود 17 – مدیران باید از خطراتی که تندرستی و بهداشت مردم را تهدید می کند .
( کوه گرفتگی ،اثرات ارتفاع ،آلودگی ناشی از آب و غذا ، یخ زدگی ، گرما وآفتاب زدگی ، مسمومیت گیاهی و زهر جانوران ) کاملا آگاهی داشته باشند و برای مقابله با آنها مهارتهای لازم را داشته باشند .
رهنمود 18 – هرگاه گروه تجسس و نجات وجود داشته باشد نجات جان انسانها باید بالاترین اولویت را بخود اختصاص دهد .
خدمات تجسس و نجات باید داوطلبانه و بطور برابر هم برای مدیریت و نیروی انسانی پشنیبانی و هم بار بازدیدکنندگان در دسترس باشد .
این خدمات باید در دسترس جوامع ساکن محلی نیز باشند .
خدمات تجسس و نجات باید رایگان باشد مگر اینکه بیمه کافی موجود باشد .
اکوسیستم کوهستانی شامل اراضی است که پستی و بلندی و عوارض طبیعی ، تفاوتهای اکولوژیکی آنها را در سطح محلی به وضوح نشان می دهند .
مهمترین ویژگی آنها بعد ارتفاعی آنهاست .
اکوسیستم کوهستانی از شکننده ترین اکوسیستم هاست و در برابر دگرگونیها و اختلالات جزئی بسیار حساس می باشد .
در کوهستان با افزایش ارتفاع ، فشار هوا و درجه حرارت کاهش یافته و برودت هوا و تشعشعات ماوراء بنفش افزایش می یابد .
اکوسیستم های کوهستانی در ارتباط با اکوسیستم هایی چون آب راکد ،آ ب روان و خشکی قرار می گیرد .
این قرارگیری از نظر تاثیرات آن دو بر هم دیگر مهم است .
کوهها از طرفی مورد استفاده گردشگری داشته و از طرفی فقر در جوامع کوهستانی شایع است .
عوامل تخریب در کوهستان شامل پاک تراشی جنگلها ، فشار دام ، بهره برداری از معادن و جاره سازی و توریسم می باشند .
یکی از مهمترین مشکلات در کوهستان فرسایش آبی می باشد که نتیجه چهار فاکتور اولیه خاک ،پوشش گیاهی ، توپوگرافی و اقلیم است .
در پارکهای کوهستانی احتمال وقوع خطرات طبیعی چون سیل و حرکت مواد مانند بهمن ، برف ، زمین لرزه ، سنگ ریزش و جریان مواد تخریبی وجود دارد و باید با توجه به استعداد محیط طراحی نمود .
ویژگیهای اقلیمی پارکهای کوهستانی شامل فصول مشخص ، زمستانهای زیر صفر .
نوسان دمای روزانه ، بارش اغلب برفی و باد شدیدتر و نیز اقلیم های متعدد می باشد خاک مناطق کوهستانی تحت تاثیر اقلیم ، مواد مادری و فاکتور زمان ، توپوگرافی و پوشش گیاهی می باشد و از این میان شاید اقلیم مهمترین آنها باشد .
زمان لازم برای تشکیل خاک در کوهستان بیش از ارتفاعات پایین است و خاک بیشتر حاصل فرایندهای فیزیکی است تا پروسه های بیولوژیک .
بیشتر خاک در کوهستان از نوع نابجا می باشد .
در ساختار توپوگرافیک کوهستان سه فاکتور شیب و جهت و ارتفاع نقش مهمی در دیگر ویژگیهای کوهستان دارند .
شیب در جریان آب و فرسایش خاک موثر است ، دامنه های شرقی و شمالشرقی سردتر و مرطوبتر از دامنه های غربی و جنوب غربی می باشند .با افزایش ارتفاع میزان بخار آب و گرد خاک کاهش یافته و لذا توانایی جذب حرارت کم لذا دما به طور منظم کاهش می یابد و از طرفی بارش افزایش می یابد .
پوشش گیاهی در کوهستان تحت محدودیتهای اقلیم کوهستان چون سازگاری با یخبندان سنگین ،پوشش برفی عمیق ، تغییرات دمایی نهایی ، بادهای زمستانهخشک کننده با دامنه های زیاد و رطوبت خاک تابستانه پایین می باشند ، حیات وحش کوهستان به علت تنوع وضعیت آب و هوایی ،ارتفاع و پوشش گیاهی متنوع می باشد .
پارک کوهستانی ، پارکی با بستر توپوگرافیک کوهستانی که بعضی یا تمام ویژگیهای اکوسیستم کوهستانی را دارا می باشد این پارکه با توان اکولوژیک معین و تنوع منظر بیشتر ، امکانات بالقوه ای برای استفاده کنندگان ایجاد می کنند و فعالیتهای آنها متناسب با محیط طبیعی کوهستان می باشد .
پارکهای کوهستانی از نقطه نظرهای عملکردی ، ویژگی اصلی ، اندازه و مقیاس و موقعیت نسبت به شهر تقسیم بندی می شوند و از این بین پارک کوهستانی طبیعی عمومیت بیشتری دارند .
بعضی از اهداف ویژه پارکهای کوهستانی ، ایجاد فضاهای متنوع با توجه به بعد ارتفاعی خود ،توسعه فضای سبز کوهستان ،ارتقاء کیفی و کمی فضای سبز کوهستان ، ایجاد فرصتی تفریحی فعال و غیر فعال و آموزشی ، حفاظت اکوسیستم کوهستان می باشند .
از جمله ویژگیهای منظری پارک کوهستانی شکل زمین برجسته ،دامنه های شیبدار ، جذابیت شدید منظر ، دیدهای متنوع ، آب که دارای صدا،حرکت ،چسبندگی ، نور ، انعکاس ، عمق و توانایی تحریف بصری است ، صخره ها با بافتها و شکلها و رنگهای متنوع ،گیاهان با بافتهای مختلف ،بعدها ، تغییرات فصلی ، کیفیات احساسی و اتمسفر می باشند .
استفاده کنندگان پارکهای کوهستانی با افزایش شیب و سختی مسیر بیشتر به سمت طیف جوان و میانسال می گراید .
ایران از نظر نمونه های پارک کوهستانی هنوز در مراحل اولیه قرار دارد و نمونه های اجرا شده بیشتر به ایجار فضاهای جنبی توجه شده است ا به فضاهایی که مرتبط با محیط کوهستان باشد .
نمونه های اجرا شده در خارج متنوع و انواع مختلفی دارند .
در این پارکها به ایجاد فضاهایی برای استفاده از قابلیتها و جاذبیتهای کوهستان توجه شده است و بیشتر تفریحات مرتبط با محیط کوهستان می باشند مانند کوهنوردی ، کوهپیمایی ، دوچرخه سواری کوهستانی و منظرگاه و فضاهایی که قابلیتهای زمین شناسی و هیدرولوژیک و غیره محیط را به نمایش بگذارند .
آنچه در بعضی پارکها مفید به نظر می رسد زون بندی آنها به بخشهای مختلف می باشد که میزان دخالت و ساخت و ساز و احداث کاربریهای آنها متفاوت می باشد و از آنجا که کوهستان اکوسیستمی حساس است .
مطرح می باشد .
همچنین برای توجه به محلی استفاده های غیر صنعتی و سنتی از محیطی چون مصالح ساختمانی و هیزم و داروی گیاهی مجاز می باشد .
طراحی با طبیعت رویکردی اکولوژیک می باشد که در سالهای اخیر مطرح شده است این تفکر با تکیه بر طراحی پایدار گامی به سوی توسعه پایدار می باشد .
علت گرایش به طبیعت گرایی ، اشتیاق به حفاظت و بازیابی منابع زمین ، حفظ تنوع زیستی ،ایجاد قطعات کاربری پایدارتر و سلامت تر در سطر حفاظت از بانک ژن گیاهی و جانوری ، بالا بردن مقاومت به بیماریها و سازگاری ، محافظت اکوسیستم ها و جوامع اکولوژیک ، بهبود کیفیت آبها و به حداقل رساندن فرسایش ، ایجاد مناظر با هزینه نگهداری کمتر ، کاهش وابستگی به آب و تولید و کاربرد موادشیمیایی است .
منظر سازی طبیعی طیف وسیعی از تکنیکهای منظر سازی است که به حفظ مناظر زیبایی طبیعی چون تالابها ، جنگلها ی کوهستان کمک می کند .
آن هنر تسخیر ویژگیها و روح طبیعت در طراحی منظر است .
هدف از آن بازگرداندن زیبای طبیعی منط با کاربرد گیاهان بومی در مفهوم جامعه می باشد .
تفاوت منظر سازی طبیعی با زنده سازی معمولا در هدف و مقیاس می باشد .
با زنده سازی در مقیاس بزرگ مطرح است و به جامعه اجازه رشد و توالی می دهد .ولی منظر سازی طبیعی در مقیاس کوچکتر مطرح بوده و تمایل به باقی ماندن در سطوح یا حالات مدیریتی خاص دارد ولی جامعه اکولوژیک ( جامعه زیستی ) پایه طراحی هر دو می باشد .
جامعه اکولوژیک ، اجتماعی وابسته به هم از گیاهان ، جانوران و دیگر عناصر زنده و غیر زنده که با نیروهای طبیعی که منظر را شکل می دهند به تعادل و سازگاری رسیده اند آنها هم از نظر زیبا شناختی مناسب هم نسبتا مقاوم و خود پایدار می باشند .
رویکردهای طراحی منظر طبیعی به دو صورت می تواند باشد.
یکی انتخاب مدل و سپس ایجاد شرایط برای آن در سایت که تضمین شده و هزینه بر است و دیگری شناخت آنالیز دقیق سایت و سپس انتخاب یک یا چند جامعه طبیعی سازگار به آن که موفق تر است .
برخی اصول سیمای فضایی اکوسیستم شامل موارد ذیل می باشند .
_ جوامع طبیعی بزرگتر گونه های بیشتری را نسبت به انواع کوچکتر تحمل می کنند .
ــ اگر فضای کافی نیست سعی در ایجاد سطرهای کوچک به نمایند .
ــ مشکل لکه به اندازه و مقدار آن مهم است ، در طراحی به آن دقت شود .
ــ از قطه قطه سازی لکه های بزرگ بپرهزید چون تنوع را کاهش می دهند .
ــ بین لکه ها دالان ایجاد کنید چون تنوع را افزایش می دهند .
ــ لکه های ناهمگن پایدار تر از لکه های همگن می باشند .
ــ اکوتون بین جوامع طبیعی است لذا به طور طبیعی اجازه توسعه یابد .
برخی اصول وابسته به بیماری بیولوژیک اکوسیستم یا جوامع زیستی به صورت ذیل می باشد ــ با زنده سازی کاملتر جوامع طبیعی تنوع بالاتری ایجاد می کند .
ــ افزایش تنوع ساختاری پوشش گیاهی شامل درختان و درختچه ها و گیاهان علفی تنوع گونه ای را افزایش می دهد .
ــ بقای گونه ها وابسته به حفاظت حداقل سطوح جمعیتی است و لذا نباید از آن حداقل کمتر شوند .
ــ مدیریت پایین دارای هزینه کمتر ، حمایت بیشتر گونه ها و اثرات زیست محیطی کمتری نسبت به مدیریت شدید دارد .
دلایل استفاده از منظر سازی طبیعی : آرزوی داشتن طبیعتی قابل دسترسی ، حفظ منابع طبیعی ، کاهش هزینه های نگهداری ، حفظ تنوع بیو لوژیکی و جلوگیری از انقراض گونه ها می با شد .
منافع منظر سازی طبیعی سه دسته کای منافع اقتصادی ، زیست محیطی و علمی ـ تفریحی می باشند.
منافع اقتصادی منظر سازی طبیعی شامل کاهش هزینه های نگهداری چون آبیاری ، کارکر ، حاصلخیزی .
وجین علف هرز ، و حشره کشی و دوباره کاری گلهای یک ساله می باشند که به میزان 90% ،کاهش نیاز به وسایل مدیریتی و تاسیسات و نکهداری و انتقال در مناطق قلابی می باشد .
منافع زیست محیطی منظر سازی طبیعی شامل کاهش فرسایش خاک ، کیفیت آبها حفاظت و بازیابی زیستگاههای کوهستانی و نیز مزایای بکر اقلیمی ،کاهش اثر گازهای گلخانه ای و زیبا سازی می باشند.
منافع علمی ـ تفریحی منظر سازی طبیعی شامل آموزش حفاظت از تنوع گیاهی بومی در زیستگاهها ،ایجاد فرشت تفریحی غیر فعال ( عکاسی و تماشای پرندگان ) افزایش کریدورهای تفریحی ، ایجاد فرصت مطالعاتی و حیوانات بومی می باشند .
و نیز محلی برای فعالیتهای تفریحی چون قدم زدن ، دویدن ، قدم زدن ، دویدن .، دوچرخه سواری فراهم می سازد .
منظر سازی طبیعی در همه نوع دسته های مدیریتی از مقیاس کوچک ( قطعات کوچک تا مقیاس کلان تا پارکهای ملی و حیاط منزل ) کاربرد دارد .
الگوهای منظر سازی طبیعی شامل مناظر جگلی ( سایه ) و مناظر چمن زاری ( آفتاب )می باشند .
مناظر جنگلی به تقلید از جوامع جنگلی و تالابی الگوبرداری می شوند و مناظر آفتابی به تقلید از جوامع چمن زاری مرطوب ، نمناک ، یا خشک الگوبرداری می شوند.
منظر جنگلی :منظری که تسلط با درختان و درختچه هاست و الگوی مناظر سایه دار می باشند .این منظر محیطی با رنگهای مهیج و پنهگاهی در برابر آفتاب گرم تابستان و بادهای سرد تابستانه دارد .
درختان در فاصله های تصادفی قرار دارند .
اغلب آنها چند اشکوبه و در روی زمین گیاهان علفی چون چمن ها و گلهای وحشی و سرخسها و قارچ و خزه قرار گرفته است .
کف جنگل از مواد آلی پوشیده شده که غذای گیاهان و انواع حشرات و اورگانیسم ها را تامین می کنند .
منظر علف زاری : منظری که تسلط با چمنها و گیاهان علفی پهن برگ می باشد آن سریعتر از منظر جنگلی مستقر شده ولی نیازمند برنامه ریزی .آماده سازی سایت و استقرار مدیریت دقیق تری می باشد .
احداث منظر طبیعی یا توسط بذر یا با استفاده از محصول تولیدکنندگان یا ترکیب آن دو می باشد .
قبل از احداث یک منظر طبیعی باید توجهی خاص به آماده سازی سایت ، بهسازی خاک و کنترل و حذف علفهای هرز داشت .
احداث منظر توسط بذر چندین سال وقت می برد و نیازمند مبارزه با علفهای هرز می باشد از طرفی در انتخاب مخلوط بذری باید به رنگ گل ، تعداد شکوفه در گیاه ، دوره گل دهی و دسترسی به بذر و سازگاری منطقه ای و تعداد بذر در کیلوگرم باید مشخص گردد .
در انتخاب بذر باید به بومی بودن گونه های منطفه ای ، گلدهی فصول مختلف و دوام آن توجه شود .
احداث منظر از طریق محصو لات تولیدکنندگان به دو صورت ریشه لخت یا گلدانی می باشند .
انواع ریشه لخت اغلب ارزانتر می باشد ولی انتقال آنها موفقیت کمتری دارد .
انواع گلدانی به صورت ریشه و پیچیده در گونی می باشند که احتمال موفقیت بالایی داشته و برای مناظر وسیعتر ترجیح داشته و در هر فصلی استفاده دارند .
مدیریت منظر طبیعی اغلب شامل نگهداری رطوبت کافی در خاک در طی دوره احداث و کنترل آفات می باشند .
نمونه 1- این نمونه منظر سازی طبیعی و با زنده سازی اکولوژیک را در خصوص مدیریت حیاتی آب و سیلاب به کار برده است .
و خط ساحلی را با کنترل فرسایش ساحلی حفظ کرده است .
علاوه بر آن آموزش عمومی در زندگی با طبیعت اهمیت داده شده است که از مواد شیمیایی کمتر استفاده کرد و گیاه بومی بکارند .
نمونه 2- قطعه شهر کوچک بر اساس مشارکت همسایه ها در کاهش چمن سنتی و استفاده از علف کشها و آفت کشها بنیان نهاده شده است .
و اغلب محیط از گیاهان دائمی پوشیده شده است و هزینه های آن خیلی پایین است (مدیریت مداوم نیاز کاری را پایین می آورد ) برای آبیاری از سیستم شیلنگی استفاده از کمپوست و مالچ در کاهش نیاز به آب موثر است .
نمونه 3 – محوطه اداری قابل برداشت : نکته مهم از این نمونه امکان تبدیل منظر سنتی به منظر طبیعی می باشد که ابتدا گیاهان سریع الرشد انجام و سپس گیاهان دائمی تر جایگزین آنها می شوند .
پارک صنعتی : این نمونه ای نسبتا“ بزرگ می باشد که در محدوده ای صنعتی و روی پروسه کاهش تالابها تاکید نموده است و سعی در حفاظت از گونه های نادر داشته است و همچنین کنترل سیلاب مد نظر بوده است و نتیجه آن بهبود وضعیت گونه های نادر و ماهیان بوده است .
پارک عمومی : اهداف اصلی پارک آموزش جوامع مرتبط با تالابها ،ترمیم تالابها با مشارکت مردم ،تاسیس یک الگوسازی دولت – جامعه برای بازیافت اکولوژیکی .
این نمونه علاوه بر این اهداف سیل را از تسهیلات تفریحی حذف کرد و منبعی برای مطالعه علمی و مباشرت جوامع ایجاد نمود .
مدرسه : هدف از این طرح کاهش هزینه های مدیریتی چمن ،بهسازی منظر ، مرمت زیستگاه بومی و ایجاد آزمایشگاه زنده برای علوم محیطی و فضای بیرونی مورد نیاز کلاسهای درسی بود .
این نمونه از طرحهای مشارکتی توسط دانش آموزش و با نظارت مسئولان می باشد .
پوشش گیاهی واژه ای عامیانه تر هنگام طراحی فضای سبز و انتخاب گونه می باشد که در این بخش بجای فضای سبز بکار رفته است .
عوامل تشکیل دهنده شرایط رویشگاهی گیاهان شامل حرارت ،رطوبت ، نور ،خاک و مواد شیمیایی می باشند از بین آنها حرارت و رطوبت دو عامل منحصر به فرد در تقسیم بندی اقلیمی جهان و زیر بنای تقسیم بندی ژئوبتانیکی می باشند حرارت بالا در حضور آب تقش مثبت در گیاهان دارد و موجب تولید زیاد و جنگلی می شود ولی با کاهش منابع آب پوشش بیابانی می دهد .
همچنین حرارت پایین عامل محدود کننده حتی در برابر رطوبت بالا می باشد .
( ارتفاعات ) در مناطق گرم کمبود آب و رطوبت عامل بازدارنده است (بر عکس ارتفاعات ) ، گیاهان از نظر نیاز آبی سه دسته خشکی پسند ، رطوبت پسند و حد واسط هستند گیاه بومی ، گیاهی است که هزاران سال در منطقه ای خاص رشد کرده و به جغرافیا و اقلیم ، خاک و خشکی و یخبندان و با همدیگر و دیگر گیاهان سازگار شده است .
گیاه غیر بومی گیاهی است که در محلی رشد می کند که به طور طبیعی در آنجا نمی روید .
علل استفاده از گیاهان بومی ، عدم نیاز به حاصلخیزی خاک ،آفت کشی کمتر ،نیاز آبی کمتر ،کاخش آلودگی ناشی از استفاده از وسایل چمن زنی ، تاءمین پناهگاه و غذا برای حیات وحش و افزایش تنوع زیستی می باشد .