مقدمه : امروزه با گسترش روزافزون اینترنت و همه گیر شدن آن مسأله طراحی صفحات وب بسیار مورد توجه قرار گرفته است .
برای طراحی یک سایت خوب باید نکات فنی بسیاری را مورد توجه قرار دهیم .
یکی از نکات خیلی مهم و ضروری در طراحی یک سایت استفاده درست و بجا از فایل های گرافیکی است.
بکارگیری تصاویر و فایلهای گرافیکی مناسب و زیبا جلوه بسیار زیبایی به سایت داده و باعث می شود افراد بیشتری از سایت دیدن کند ولی اگر همین فایلهای گرافیکی با فرمت مناسب ذخیره نشوند ممکن است از کیفیت مناسبی در هنگام download شدن برخوردار نباشند .
بنا به این مهم تصمیم گرفتیم به بررسی سه فرمت بسیار مهم و پرکاربرد در زمینه طراحی صفحات وب بپردازیم .
امید است ، این قدم کوچک مورد قبول و استفاده خوانندگان گرامی قرار گیرد.
چکیده اولین ومهمترین نکته که د رساخت تصاویر جهت استفاده در WEB باید مورد توجه قرار گیرد فرمت و قالب بندی آنهاست دو فرمت فایل استاندارد تصویر که در WEB استفاده می شوند : فرمت GIF ( GRAPHICS .
INTERCHANGE FORMAT) و فرمت JPEG ( JOINT PHOTOGRAPHIC EXPERTS GROUP ) می باشد علاوه بر این دو قالب قالب سو می نیز به نام PNG ( PORTABLE NETWORK GRAPHICS ) وجود دارد.
فرمت JPEG استانداردی از ISO/IIU که با استفاده از تبدیل گسسته کسینوسی به صورت فشرده برای ذخیره تصاویر بکار می رود این فرمت جهت ارسال تصاویر تمام رنگی استفاده میشود چرا که در این فرمت می توانید 16 میلیون رنگ مختلف را نمایش دهید .
فرمت GIF تعدادرنگهای موجود در این فرمت 256 رنگ می باشد از این فرمت شما می توانید جهت ساخت تصاویر متحرک استفاده کنید فرمت PNG : در دو حالت PNG-8 و PNG-24 بکار گرفته می شود .
PNG-8 بیشتر برای تصاویری که دارای نواحی یکدست رنگ می باشند استفاده می شوند این فرمت خیلی خوب جزئیاتی مانند نقشهای ترسیم شده ، آرمها یا طرح هایی که حاوی متن می باشند را حفظ می نمایند .
PNG-24 از 24 بیت رنگ استفاده می کند و بیشتر برای تصاویری که تغییرات شدت رنگ در آنها تدریجی است استفاده می گردد شفافیت چند سطحی توسط این فرمت پشتیبانی می گردد .
اصلاحات کلیدی از لحاظ کلی فشرده سازی داده ها به عملیات کوچک کردن اندازه اطلاعات گفته می شود طوری که داده ها فضای کمتری رااشغال کنند و نقل وانتقال آنها در زمان کمتری انجام گیرد.
دونوع فشرده سازی تصویر داریم : بی اتلاف (LOSSLESS) و با اتلاف ( LOSSY) در فشرده سازی بی اتلاف اندازه فایل کوچک می شود اما هیچ داده ای در این عملیات از دست نمی رود وقتی شما فایل فشرده را باز می کنید تصویر همان کیفیت قبل از فشردگی را دارد .
فشرده سازی با اتلاف اندازه فایل بسیار کوچکتری را بدست می دهد زیرا اطلاعات زائد را دور می ریزد و وقتی تصویر فشرده شده را باز می کنید اطلاعات دور ریخته شده از نو بازسازی می شود.
فرمت GIF : مهمترین فرمت گرافیکی GIF می باشد که انعطاف پذیرترین فرمت برای صفحات وب است قابلیت فشرده سازی عالی ، کیفیت مطلوب در شرایط مناسب ، پشتیبانی از انیمیشن ومتحرک سازی از ویژگیهای این فرمت تلقی می شود دراین فرمت از دو روش برای فشرده سازی استفاده شده 1 .
تکنیک CLUT (C OLOR LOOK UP TABLE) 2 .
الگوریتم LZU تکنیک CLUT : د رهنگام SCAN شدن تصاویر و تبدیل انها به زبانO و 1 ماشین به هر PIXEL ، 24 بیت از اطلاعات رنگی که 8 بیت آن برای رنگ قرمز 8 بیت برای رنگ سبز و 8 بیت برای آبی است ، ذخیره می شود بنابراین برای عکسی که ابعاد آن 100×100 PIXEL است به 240000 بیت حجم اطلاعات نگ نیاز پیدا می کنیم از آن جایی که تصاویر از نقطه نظر بصری در بهترین کیفیت خود به طیف رنگ بسیار کمتر از 16 میلیون رنگ نیاز دارند ایده حذف عمق اضافی رنگ تصاویر مطرح شده است لذا پیشنهاد محدود کردن تعداد رنگها به 256 رنگ با عمق 8 بیت و ذخیره کردن رنگهای دیگر که در عمق 24 بیت قابل دسترسی اند در یک جدول بسیار جالب به نظر می رسد .
پس به جای ذخیره کردن اطلاعات پر حجم رنگ د رعمق 24 بیتی برای هر PIXEL تنها به یک رفرنس یا آدرس ارجاع به جدول نیاز پیدا می کنیم .
بنابراین 8 بیت برای آدرس دهی 256 رنگ در جدول کافی به نظر می رسد پس برای تصویری که 100×100 PIXEL است در عمق 8 بیت رنگ ، تنها نیاز به 86144 بیت از اطلاعات نیاز پیدا خواهد کرد .
با توجه به این عدد ملاحظه می کنید که نتیجه عملیات 100×100×8 باید مساوی 80000 باشد پس این سئوال مطرح شده که این 6144 بیت اضافی از کجا آمده ؟
در حقیقت این مقدار اضافی از حجم داده ها به خود جدول اختصاص یافته است زیرا در 8 بیت جدول می توان 256 رنگ را آدرس دهی کرد که در ازای آن 6144 بیت از اطلاعات ذخیره می شود ( BIT 6144 = 256×24) به این تکنیک آدرس دهی اطلاعات رنگ د رجدول روش معروف INDEXING اتلاق شده و به همین خاطر اگر بخواهیم در برنامه PHOTOSHOP تصویری را فرمت GIF ذخیره کنیم لازم است سیستم رنگ را از RGB به INDEXCOLOR تغییر دهیم البته در فتوشاپ 5.5 و 6 د رهنگام استفاده از فرمان SAVE- FOR-WEB نیازی به انجام این کار نیست .
الگوریتم LZW ( LEMPEL , ZIV , WELCH) : اصولا در این روش PIXEL های تصویر به صورت ردیف به ردیف از بالا به پائین و از چپ به راست برای شناسایی PIXEL های مجاور که رنگ مشابهی دارند جستجو می شود .
مثلا برا ی دو PIXEL با رنگ سیاه در الگوریتم LZW به جای دوبار تکرار کردن کد رنگ سیاه (K) اطلاعات رنگی این دو PIXEL به صورت 2K خلاصه و ثبت می شود .
همین طور که آشکار است این روش باعث کاهش حجم کدهای ثبت کننده اطلاعات تصویر می شود و در نهایت حجم تصویر کاهش می یابد.
چون در این روش برای جستجو PIXEL های مشابه دریف PIXEL های تصویر به صورت افقی از چپ به راست و از بالا به پایین SCAN می شود می توان نتیجه گرفت تصاویری که از خطوط رنگی افقی تشکیل می شوند نسبت به تصاویری که از خطوط عمودی با همان حجم و از همان رنگ تشکیل شده باشند باید حجم کمتری داشته باشند .
مثلا برای تصویری که از خطوط رنگی افقی تشکیل شده است وابعاد آن 100×100 PIXEL است هنگام ذخیره شدن با فرمان SAVE FOR WEB تنها 217 بایت حجم پیدا می کند اما تصویری دیگر با همان ابعاد و رنگ که از خطوط رنگی عمودی تشکیل شده هنگام ذخیره شدن 654 بایت حجم پیدا کرده بنابراین تصاویری که از رنگهای یکنواخت و کنتراست زیاد وبدون تدرج رنگ تشکیل می شوند در فرمت GIF با کیفیت بسیار عالی و حجم کم ذخیره می شوند.
JPEG در حال حاضر تنها فرمتی که از حالت بیش از 256 رنگ در زمینه WEB پشتیبانی می کند فرمت JPEG است ولی پیش بینی می شود در آینده میدان را به نفع فرمت PNG خالی خواهد کرد و این به خاطر دو ویژگی خیلی مهم فرمت PNG است : 1 .
حفظ اصل اطلاعات گرافیکی فایل پس از فشرده سازی 2 .
پشتیبانی از ویژگی کانال در ارائه خاصیت شفافیت یا TRANS PARENCY اما فرمت JPEG تا چندین سال آینده اهمیت خود را حفظ خواهد کرد .
در این فرمت از الگوریتم DCT برای فشرده سازی تصاویر استفاده می شود این الگوریتم براین واقعیت استوار است که چشم انسان به تغییرات رنگ حساسیت کمتری نسبت به تغییراتی که در تباین روشنایی تصاویر و کنتراس اتفاق می افتد نشان می دهد و این در حالی است که اکثر فشرده سازهای گرافیکی مقادیر رنگهای RGB را برای هر PIXEL ذخیره می کنند فرمت JPEG رنگ را از BRIHTNESS یا درجات و مقادیر روشنایی آن تفکیک کرده و سپس به فشرده سازی اطلاعات رنگی می پردازد .
با توجه به اینکه فرمت JPEG یک تکنیک فشرده ساز کاهشی است به همین خاطر در هر بار که اقدام به ذخیره سازی فایل می کنیم تصویر تغییر پیدا کرده و تعدادی از رنگهای آن شیفت می شوند یا از دست می روند پس در حقیقت هنگامیکه یک تصویر JPEG را باز می کنیم با فرض اینکه هیچ گونه تغییری در آن ایجاد نکیند و بار دیگر آنرا SAVE کنید مقداری از اطلاعات گرافیکی آن از دست می رود .
می توان این تاثیر را با ذخیره کردن تصویر با همان تنظیم های قبلی تا حدودی کاهش داد .
اما این کار چندان هم موثر نیست برای رفع این مشکل فرمت JPEG-LS را ارائه کردند اما این فرمت به دلیل پایین بودن ضریب فشرده سازی تا حدود 50% چندان مورد توجه قرار نگرفت د رحال حاضر فرمت PNG یک راه حل ترجیحی و پیشنهادی در شرایط خاص برای حل این مشکل است .
تغییرات صورت گرفته روی فرمت JPEG در طول سالهای گذشته فرمت JPEG فقط یک تغییر به خود دیده است و آن افزودن گزینه PRAGRESSIVE به آن است که بابکارگیری آن درهنگام DOWN LOAD شدن تصاویر در اینترنت آشکار شدن تصویر به صورت تدریجی می باشد.
در طول سالهای گذشته فرمت JPEG فقط یک تغییر به خود دیده است و آن افزودن گزینه PRAGRESSIVE به آن است که بابکارگیری آن درهنگام DOWN LOAD شدن تصاویر در اینترنت آشکار شدن تصویر به صورت تدریجی می باشد.
فشرده سازی تصاویر سیاه وسفید در JPEG کیفیت فشرده سازی تصاویر رنگی در فرمت JPEG تا کنون بالا منازع است اما فشرده سازی تصاویر سیاه وسفید یا خاکستری نکات فنی خاص خود رادارد فرمت GIF در فشرده سازی تصاویر خاکستری به بهتر عمل می کند چرا که فرمت JPEG عمده ترین عملیات فشرده سازی خود را روی اطلاعات مربوط به رنگ انجام می دهد نه درجات خاکستری یا روشنایی تصاویر و به همین علت فرمت JPEG د رذخیره سازی تصاویر سیاه و سفید یاخاکستری به خوبی فرمت GIF عمل نمی کند .
ذخیره سازی تصاویر در فرمت JPEG در این قسمت قصد داریم بازدهی فرمت JPEG را در فشرده سازی تصاویر به وسیله دو فرمان SAVE AS و SAVE FOR WEB مورد بررسی قرا ردهیم .
تجربه نشان داده است که تصاویر JPEG را بهتر است با استفاده از فرمان SAVE FOR WEB ذخیره کنید چرا که در کادر محاوره ای این فرمان می توانید از قابلیت BLUR یا تار کردن که در افزایش کیفیت و کاهش حجم تصویر تاثیر مثبتی دارد استفاده کنیم در پایان با توجه به اهمیت برقرار کردن تعامل بین 2 عامل کیفیت و حجم بهترین حالت باتنظیم کیفیت روی 40% در فرمان SAVE FOR WEB و 5 در فرمان SAWE AS بدست می آید در این عمق کیفیت تصاویر مطلوب و حجم فایل در حد کافی کوچک و مناسب برای صفحات WEB تولید می شود و این همان هدفی است که طراحان WEB در زمینه گرافیک دنبال می کنند .
فرمت PNG این فرمت قرار بود به عنوان فرمت گرافیکی نسل جدید در زمینه WEB مطرح شود این فرمت به گونه ای طراحی شده است که بتواند مزایای دو فرمت JPEG و GIF را با هم داشته باشد یکی از مهمترین شاخصهای این فرمت سود بردن از قابلیت COMPRESSION LOSSLESS در عمق رنگ 24 بیتی است پس از ذخیره فایل گرافیکی اگر بخواهیم مجددا فایل مورد نظر را به حالت اولیه خود برگردانیم یا اصطلاحا DE COMPRESS کنیم قابلیت COMPRESSION SLOSSELS تمام اطلاعات اولیه فایل را بدون هیچ کم وکاستی به حالت اولیه خود برمی گرداند .
کلا فرمت PNG در دو حالت مورد استفاده قرار می گیرد این فرمت در حالت عمق رنگ 24 بیت از پشتیبای بیش از 16 میلیون رنگ برخوردار است و برای ذخیره سازی عکسها و تصاویر با تنوع رنگی بالا مناسب است که در این مورد برای جانشینی فرمت JPEG طراحی شده و همچنین از قابلیت شفافیت یا TRANSPARENCY در 256 سطح از طریق کانال نیز پشتیبانی می کند این ویژگی امکان ایجاد سایه های بسیار ظریف در تدرج رنگی بسیار نرم روی زمینه تصاویر را فراهم می کند این فرمت در حالت 8 بیت از پشتیبانی 256 رنگ برخوردار است و برا ی جانشینی فرمت GIF به وجود آمده است .
فرمت PNG-8 درست مانند GIF از قابلیت شفافیت در یک سطح پشتیبانی می کند اما این قابلیت در فرمت PNG-8 بر خلاف GIF قادر به پشتیبانی از تصاویر متحرک نیست فرمت PNG مانند JPEG از قابلیت INTERLASSING پشتیبانی می کند اما بر خلاف GIF از LOSSY پشتیبانی نمی کند .
این فرمت هنگام ذخیره سازی تصاویر منحنی ها و تنظیمهای مربوط به گاما یا شدت روشنایی و درجات خاکستری تصویر را نیز به همراه فایل ذخیره می کند .
فرمت PNG بنا به دلایلی نتوانستند در بالای فرمت های دیگر بالاخص در زمینه طراحی صفحات WEB قرار بگیرد .
یکی از معایب مهمی که کاربرد این فرمت را محدود کرده است افزایش حجم فایلهاست از دیگر معایب آن این است که بعضی BROWSER های WEB به خوبی از PNG پشتیبانی نمی کنند.
نتیجه گیری کلا باید گفت که عملکرد بسیار مثبت فرمت JPEG در برابر فرمت PNG-24 در عمق رنگ 24 بیت قابل مقایسه نیست لذا علارغم ویژگیهای فرمت PNG در پشتیبانی از خاصیت شفافیت و برخوردای از ویژگی LOSSLESS یا نگهدرای اصل اطلاعات گرافیکی پس از فشرده سازی دست کم تا چند سال آینده قادر به رقابت با فرمت JPEG در زمینه WEB نخواهد بود .
اما حالت دوم آن یعنی PNG-8 فرمتی که درست مانند GIF ا زعمق رنگ 8 بیت یا 256 رنگ پشتیبانی می کند و برای جایگزینی فرمت GIF طراحی شده است اما فایلهای GIF نسبت به فایلهای PNG-8 حجم کمتری را نشان می دهند به هر حل با توجه به دیدی که نسبت به این سه فرمت پیدا کردیم برای کسب اطمینان از بکارگیری بهترین ومناسب ترین فرمت در ذخیره سازی تصاویر بهتر است از فرمان SAVE FOR WEB استفاده کنیم سپس تصویر مورد نظر را در نماهای 4 گانه وارد کنیم وپس از تنظیم چند فرمت مختلف فرمتی که در آن بهترین کیفیت و کمترین حجم ممکن بدست آمده است را انتخاب و فایل را ذخیره کنیم .
خلاصه : حال که به بررسی فرمت ها پرداختیم یک سئوال مطرح است که درکجاها از فرمت JPEG در چه جاهایی از فرمت GIF و د رچه مواقعی از فرمت PNG استفاده کنیم ؟
تجربه نشان داده است که فایلهایی که حجم زیاد – تعداد رنگ فراوان و کیفیت بالا دارند بهتر است در فرمت JPEG ذخیره شوند چون نتایج بهتری در کیفیت و حجم دارند اما اگر حجم فایل کم باشد طبیعتا به عمق رنگ کمتری نیاز پیدا می کند لذا این گونه فایلها بهتر است در فرمت GIF ذخیره شوند همچنین فرمت GIF در مورد تصاویر سیاه و سفید نتایج بهتری را نسبت به JPEG از خود نشان می دهند.
در ضمن فرمت GIF بهترین فرمت ذخیره سازی تصاویر متحرک نیز می باشد .
فرمت PNG چون باعث افزایش حجم فایلها می شود معمولا مورد استفاده قرار نمی گیرد این فرمت در حالت PNG-8 در بعضی موارد خاص جایگزین فرمت GIF میگردد.
فهرست منابع منابع فارسی کلانتری .
علی و ستایش فرد .
مجید : فتوشاپ 7 ؛ انتشارات ناقوس سی – کی ، دیوید و لوین ، جان : فرمت فایل گرافیکی .
منابع لاتین WWW.FAQS .
QRG WWW.JPEG .
QRG WWW.LIBPNG .
QRG WWW.W3.
QRG به نام آفریینده جهان عنوان تحقیق : فرمت فایلهای گرافیکی استاد محترم : جناب آقای مهندس میرزائیان تهیه کننده : شاهین قربانی زاده شیرازی دی ماه 83 عنوان تحقیق : کامپیوتر فرمت فایلهای گرافیکی استاد محترم : جناب آقای سرشتی تهیه کنندگان : امیر تاج بخش امیر حسین کارآمد فرشاد بخشایی بهمن ماه 84