CD-ROMها هر روز و هر روز سریعتر می‌شوند اما سریعترین آنها ممکن است از دستگاههای قبلی کندتر باشد و یک دستگاه اسماً کند هم ممکن است از دستگاههای به ظاهر سریع سریعتر عمل کند.
چگونه؟
چه کسی بررسی کرده است که یک دستگاه سی دی رام (CD-ROM) دقیقاً به همان سرعتی عمل می‌کند که روی بسته‌بندی آن نوشته شده است؟
آیا واقعاً لازم است دستگاه سی دی رام خود را با یک نوع جدیدتر عوض کنید؟
شما به عنوان یک خریدار حق دارید در قبال پولی که می‌دهید دستگاه بهتری به دست بیاورید.
از سوی دیگر، آیا بهتر نیست یک دستگاه DVD تهیه کنید که می‌گویند تا چند سال دیگر سی دی رام را کنار خواهد زد؟
برای داشتن پاسخ صحیح این سؤالات باید قدری اطلاعات از طرز کار و دانش فنی دستگاههای سی‌دی رام داشته باشید.
CD-ROM مخفف انگلیسی کلمات دیسک فشرده – حافظه فقط خواندنی[1] است و دستگاه سی دی رام دیسکهایی را می‌خواند که فقط از روی آنها می‌توان خواند و روی آنها نمی‌توان نوشت.
یک سی دی رام تقریباً به اندازه 700 دیسکت فلاپی اطلاعات را در خود جای می‌دهد در نتیجه وسیله بسیار مناسبی برای نرم‌افزارهای بازی، دائره العمارفها، کتاب راهنمای تلفن و برنامههای چند رسانه‌ای است.
همین چند وقت پیش، وقتی اولین سی دی رامها بازار را تسخیر کردند، با سرعت انتقال 150 کیلو بایت داده در ثانیه از دیسک به کامپیوتر سر و صدایی به راه انداختند.
اکنون، در حالی که چند سالی بیشتر از آن زمان نمی‌گذرد، سرعت بازیابی داده‌ها توسط سی دی رام به 3600 کیلو بابت در ثانیه رسیده است – یعنی 24 برابر سریعتر – که آن را به صورت 24X نمایش می‌دهند.
سرعت انتقال داده‌ها توسط سی دی رام را با 24X,…4X, 2X نشان می‌دهند.
یعنی 2، 4، … و 24 برابر سرعت اولین دستگاههای سی‌دی رام.
سی دی رام ها چگونه کار میکنند؟
درون دستگاه سی دی رام یک موتور وجود دارد که صفحه سی‌دی رام را می‌چرخاند.
یک هد هم درون این دستگاه روی سطح سی‌دی رام حرکت می‌کند تا از بخشهای مختلف صفحه سی‌دی رام اطلاعات را بخواند.
حرکت این هد روی صفحه سی‌دی رام مشابه حرکت سوزن گرامافونهای قدیمی روی صفحه گرامافون است با این تفاوت که هد در سی‌دی‌رام با صفحه به هیچ وجه برخورد نمی‌کند.
گردش صفحه سی دی رام در دستگاه به دو نوع متفاوت صورت می‌گیرد.
در یک روش، سرعت خواندن داده‌ها خیلی بالا نیست و در حد مشخصی ثابت می‌ماند.
در روش دیگر می‌توان با سرعت فوق‌العاده بالایی داده‌ها را از دیسک خواند اما نه همیشه و نه برای همه داده‌ها.
برای روشن شدن موضوع به ادامه مطلب توجه فرمایید.
یک صف بلند و مرتب از سربازها را در نظر بگیرید که در کنار هم و دوشادوش یکدیگر ایستاده‌اند.
اگر نفر اول صف در جا بزند و نفرات بعدی همانطور که در کنار هم یک صف تشکیل داده‌اند، شروع به گردش دور نفر اول کنند مثل این است که نفر اول مرکز دایره و صف مرتب کنار هم یک شعاع دایره است که پیوسته روی سطح دایره می‌چرخد.
در چنین حالتی نفر کنار اول باید قدمهای خیلی کوچکی بردارد و آهسته بچرخاند.
به همین ترتیب نفراتی که به نفر اول یا مرکز دایره نزدیکترند باید قدمهای کوچکتری بردارند در حالی که نفرات آخر صف یعنی آنهایی که دورتر از مرکز دایره هستند باید قدمهای بلندتری بردارند و تندتر بدوند تا صف به هم نخورد و بتواند دور مرکز بچرخد.
در واقع نفرات آخر صف مجبورند بدوند.
در حرکت یک صفحه سی‌دی رام نیز همین اصل وجود دارد.
داده‌هایی که روی شیارهای داخلی و نزدیکتر به مرکز صفحه قرار دارند خیلی آهسته‌تر می‌چرخند تا داده‌ها روی شیارهای بیرونی.
به همین دلیل سازندگان دستگاههای سی‌دی رام نمی‌توانند سرعت بازیابی داده‌ها از سی‌دی رام را کاملاً دقیق بیان کنند چون داده‌های روی شیارهای بیرونی خیلی سریعتر خوانده می‌شوند در حالی که داده‌های روی شیارهای نزدیک مرکز این حالت را ندارند در نتیجه سرعت خواندن داده‌ها بر حسب این که آنها چطور روی دیسک پراکنده باشند متفاوت خواهد بود.
روش فنی ساخت دستگاههای سی‌دی رام تا همین اواخر روشی معروف به سرعت ثابت خطی[2] یا CLV بود.
در روش CLV سرعت داده‌ها همیشه ثابت است چه سی‌دی رام از شیار درونی بخواند چه از شیار بیرونی زیرا سرعت چرخش صفحه تغییر می‌کند.
وقتی دستگاه سی‌دی رام از مرکز صفحه دور می‌شود و به شیارهای بیرونی نزدیک می‌شود، سرعت چرخش صفحه کند می‌گردد.
بدین ترتیب با تند و کند کردن گردش صفحه سی دی رام اطلاعات را در هر جای دیسک که باشد با سرعت ثابتی بازیابی می‌شود.
سازنده سی‌دی رام هم به سادگی می‌تواند سرعت دستگاه را مشخص کرده و روی بسته‌بندی اعلام نماید.
اشکال این روش در این است که تغییرات مداوم در گردش صفحه باعث تأخیر در خواندن اطلاعات باید صبر کند تا گردش صفحه تغییر کرده و تند یا کند شود.
این تأخیر مانعی در راه ساخت دستگاههای خیلی سریع است و اجازه نمی‌دهد سرعت بازیابی داده‌ها از مقدار معینی فراتر برود.
نیاز به سرعت بیشتر در بازیابی داده‌ها باعث شد تا روش فنی دیگری ابداع شود که به روش CAV [3]یا سرعت زاویه‌ای ثابت معروف است.
در روش CAV درست برعکس CLV عمل می‌شود.
یعنی سرعت گردش صفحه ثابت است و سرعت خواندن داده‌هاست ک تغییر می‌کند.
در این روش هرچه هد از مرکز صفحه به سمت بیرون می‌رود، سرعت بازیابی داده‌ها بیشتر می‌شود در نتیجه سرعت کار دستگاه کاملاً بستگی دارد به این که داده‌ها چگونه و در کجای صفحه سی‌دی رام پراکنده شده باشند.
همین نکته در روش CAV است که سرعت nx مندرج در روز دستگاه را زیر سؤال می‌برد.
سازنده‌ای که می‌خواهد دستگاه سی‌دی رامش را خیلی سریع معرفی کند، حداکثر سرعت بازیابی داده‌ها یعنی سعت بازیابی داده‌های واقع در شیارهای بیرونی دیسک را به عنوان سرعت دستگاه اعلام می‌کند در حالی که سرعت واقعی دستگاه را خوب است به صورت مثلاً 8x تا 16x با میانگین سرعت 12x نمایش داد.
خریداران بی‌خبر از این قضایا وقتی دستگاه جدیدی می‌خرند و انتظار سرعت فوق‌العاده بالایی را بر حسب نوشته روی بسته‌بندی دارند، با دیدن عملکرد آهسته دستگاه اغلب از خرید خود مأیوس می‌شوند در حالی که این مسئله ناشی از اشکال دستگاه نیست.
هرچند خوب است روی بسته‌بندی دستگاه سی‌دی رام قید شود که فی‌المثل «این دستگاه با حداکثر سرعت 24x و حداقل سرعت 10x داده‌ها را بازیابی می‌کند» اما متأسفانه اکثر سازندگان مایل به افشای این مطلب فنی نیستند.
آیا خرید یک دستگاه جدید لازم است؟
با تمام این صبحتها و ابهاماتی که در مورد مدلهای جدید دستگاههای سی‌دی رام وجود دارد آیا به صلاح است که دستگاه سی‌دی رام خود را با یک نوع جدیدتر عوض کنیم؟
و آیا اصلاً یک کامپیوتر قدیمی می‌تواند با یک دستگاه جدید سی‌دی رام به خوبی کار کند؟
خرید یک دستگاه سی‌دی‌رام منافع و معایبی دارد.
در ادامه مقاله نظرات یکی از دست اندرکاران تولید و فروش دستگاههای سی‌دی‌رام را در مورد خرید یک دستگاه جدید منعکس می‌کنیم.
تصمیم‌گیری با خود شماست: برعکس اکثر دستگاههای خرید و تازه‌های صنعت، نصب یک دستگاه سی‌دی‌رام جدید نیاز چندانی به ارتقاء سیستم کامپیوتر قدیمی ندارد و دستگاههای سی‌دی‌رام با حداقل امکانات سخت‌افزاری کار میکنند.
در اغلب موارد کامپیوتر شما باید بتواند با هر دستگاه سی‌دی‌رام با هر سرعتی کار کند.
البته توجه داشته باشید که اگر ناگزیرید یک دستگاه 24x را روی یک کامپیوتر کند 486 نصب کنید، کار خواهد کرد اما نه با آن کارایی که از دستگاه سی‌دی‌رام خود انتظار دایرد.
وقتی روی جعبه سی‌دی‌رام ذکر می‌شود که سخت‌افزار لازم یک پردازنده پینتیوم 100 مگاهرتز است یعنی این حداقل سخت‌افزار لازم برای بهترین کارایی دستگاه سی‌دی‌رام است.
نکته اساسی این است که قبل از خرید یک دستگاه سی‌دی‌رام دقت کنید که آیا سخت‌افزار لازم آن را دارید یا خیر.
به گفته همین صاحب نظر هر چه برنامههای نرم‌افزاری پیچیده‌تر و حجیم‌تر می‌شوند، ضرورت استفاده از سی‌دی رام مشخص‌تر می‌شود.
اولین مزیت داشتن سی‌دی‌رام نصب سریع نرم‌افزارها و برنامههای بزرگی همچون microsoft Office است.
چون بازیابی داده‌ها از یک سی‌دی رام سریعتر انجام می‌شود، نصب یک نرم‌افزار بزرگ هم خیلی سریعتر انجام می‌شود.
پس از نصب، هر چند که بعضی از اطلاعات ممکن است روی دیسک سخت بنشیند اما همچنان حجم زیادی از اطلاعات می‌ماند که باید از روی سی‌دی‌رام خوانده شود.
طبیعاً هرچه دستگاه سی‌دی‌رام سریعتر باشد، اجرای برنامه سریعتر انجام خواهد شد.
همچنین در مورد بازیهای کامپیوتری داشتن یک دستگاه سی‌دی‌رام سریع از پرشها و مکثهای ملا‌آور در حین بازی جلوگیری می‌کند.
همه روزه تعداد بیشتری از نرم‌افزارها حاوی قطعات ویدئویی می‌شوند.
برای به کارگیری آنها هم هرچه دستگاه سی‌دی‌رام سریعتر باشد، نمایش این قطعات ویدئوی با لرزش وپرش کمتر همراه است.
اما در هر حال برای ارتقاء و خرید یک دستگاه سی‌دی‌رام جدید و سریع باید آگاهانه عمل کرد.
شما می‌توانید این مسئله را با خرید یک آمپلی‌یار قیاس کنید.
اگر شما یک آمپلی‌فایر 10 وات داشته باشید و آن را با یک آمپلی‌فایر 20واتی عوض کنید، تغییر محسوسی در بلندتر شدن صدا نخواهید دید اما البته اگر آمپلی فایر 10 وات خود را با یک آمپلی‌فایر 100 واتی عوض کنید، مطمئناً تفاوت آن دو را حس خواهید کرد.
در مورد دستگاه سی‌دی‌رام هم همین طور است0 اگر شما یک دستگاه 4x دارید و آن را به یک دستگاه 6x تغییر می‌دهید انتظار نداشته باشید تفاوت چندانی در کار ببینید اما اگر یک دستگاه 4x یا 8x را به یک دستگاه 24x تغییر دهید، آنگاه تفاوت کار محسوس خواهد بود.
دقت کنید که اگر یک دستگاه 16x دارید احتمالاً با تعویض آن با یک دستگاه 24x بهبود چندانی در کار شما حاصل نخواهد شد و نیازی به این تعویض نیست.
به خاطر بیاورید که درج 24x روی دستگاه بدین معنی است که بیشترین سرعت کار این دستگاه 24x و احتمالاً سرعت متوسط آن 16x است.
و البته خریداران پروپا قرص لوازم کامپیوتری هم در این تردید به سر می‌برند که آیا بهتر نیست صبر کنند تا دستگاههای DVD یا همان دیسکها ویدئوی دیجیتالی به بازاربیاید.
(DVDها دیسکهای شبیه به سی‌دی‌رامها هستند اما با گنجایش خیلی بیشتر – 7/4گیگا بایت!-بدین ترتیب آنها برای کاربردهای چند رسانه‌ای و فیلمهای سینمایی ایده‌آلند.) DVDها قرار است تا دو سال آینده وارد بازار شوند و با پیشرفتهای سریع صنعت می‌توان امیدوار بود که تا 18 ماه آینده به بازار بیایند.
اما این که آیا DVD بازار را از سی‌دی‌رام خواهد گرفت یا نه بستگی به این دارد که چه اندازه قیمت بالای آن پایین بیاید و بازار چطور از آن استقبال کند.
در حال حاضر حداقل قیمت یک دستگاه DVD 400دلار آمریکاست در حالی که شما با حدود 200دلار می‌توانید سریعترین و گرانترین دستگاه سی‌دی‌رام را تهیه کنید.
سخن آخر این که هر چند انتظار این است که آینده از آن DVDها باشد اما در حال حاضر قیمت بسیار پایین‌تر سی‌دی‌رامها توجه خریداران را به خود جلب می‌کند.
سی‌دی‌رام (CD-ROM) و دی‌وی‌دی(DVD) دیسکرانها، از زمان معرفی نخستین دیسکران سی‌دی رام (CD-ROM) در اواخر دهه 1980 تا به امروز پیشرفتهای فراوانی داشته‌اند.
امروزه، دی‌وی‌دی (DVD) با وعده کار برای کامپیوتر و ویدئو دو باره بازار دیسکرانها را تکان داده است.
دی‌وی‌دی همان کاری را برای ویدئو می‌خواهد انجام بده که سی‌دی‌ها (CD) برای صنعت صدا انجام دادند.
سی‌دی‌رام زنده می‌ماند.
آیا عرضه دی‌‍وی دی به معنی مرگ سی‌دی‌رام خواهد بود؟
البته، نه.
این دیسکها بیش از گذشته متداول شده‌اند و به نطر می‌رسد که صنعت دیسکران سی‌دی‌رام روز به روز در حال پیشرفت است.
در حقیقت، چنان پیشرفتهای سریعی داشته است.
در حقیقت، چنان پیشرفتهای سریعی داشته است که اکثر کاربران وقت آن را نداشته‌اند که بفهمند چه چیزی دیسکرانهای جدید را نسبت به دیسکرانهای قبلی برتر کرده است.
«سرعت» مهمترین معیار کیفیت یک دیسکران سی‌دی‌رام است.
سرعت انتقال داده‌ای دیسکران سی‌دی‌رام سرعتی است که در آن یک دیسکران داده‌ها را به پردازنده انتقال می‌دهد.
اما سرعت دیسکران سی‌دی‌رام را معمولاً‌بر حسب سرعت انتقال داده‌ای نخستین دیسکرانهای سی‌دی‌رام ذکر میکنند.
سرعت انتقال داده‌ای برای دیسکرانهای اولیه 150کیلو بایت در ثانیه بود.
این دیسکرانها را یک سرعته (1X) نامیده‌اند.
برای این که سرعت انتقال داده‌ای یک دیسکران را مشخص کنید سرعت دیسکران را در 150 ضرب کنید.
به عنوان مثال، استاندارد حداقل برای دیسکرانهای سی‌دی‌رام در پی‌سی‌های جدید چیزی حدود 16x (16سرعته) است.
این به معنی سرعت انتقال داده‌ای 2400 کیلو بایت در ثانیه است.
فنآوری تعیین کننده سرعت یک دیسکران به تازگی تغییر کرده است.
طرح اولیه دیکسران به تازگی تغییر کرده است.
طرح اولیه دیسکرانهای سی‌دی رام براساس فنآوری «تندی خطی ثابت» (CLV) بود.
CLV سرعت انتقال داده‌ای را بدون توجه به جایی که داده‌ها ذخیره شده‌اند ثابت نگه می‌داشت.
این کار را با تغییر دادن سرعت چرخش دیسک در دیسکران انجام می‌داد.
دیسکرانهای جدیدتر براساس نوعی فنآوری متفاوت مشهور به «تندی زاویه‌ای ثابت» (CAV) طراحی شده‌اند.
CAV سرعت چرخش دیسک را همواره ثابت نگه می‌دارد.
در نتیجه، سرعت انتقال داده‌ای برا ین اساس که داده‌ها به شیار (track) درونی نزدیکتر است یا به شیار بیرونی متفاوت است.
از این رو، دیسکرانهایی که از فنآوری CAV بهره می‌گیرند معمولاً مشخص میکنند که «سرعت دیسکران» تعیین شده سرعت حداکثر است.
به عنوان مثال، روی یک دیسکران 22 سرعته (32x)، دامنه محدوده سرعتی معمولاً از 13x تا 32x است.
خصوصیت مهم دیگر یک دیسکران زمان جستجو (Seek time) آن است (زمان جستجو زمانی است که هد خواندن/نوشتن یک دیسکران، موقعیت قطعه‌ای از داده‌ها را می‌یابد).
زمانی بود که زمان جستجوی کمتر از 100 میلی‌ثانیه را برای دیسکرانها ناممکن می‌دانستند؛ امروزه زمان جستجوی میانگین 85 میلی‌ثانیه برای دیسکرانهای با سرعت بالا متداول است.
در مقایسه، زمان جستجوی میانگین دیسکهای سخت نمونه تقریباً 10 میلی‌ثانیه است.
سرانجام، رابط (interface) (پیوند ارتباطی بین یک دیسکران و سیستم عامل) دیسکران، عامل سوم تعیین کننده کارایی یک دیسکران است.
دو رابط اصلی عبارتند از ATAPI و اسکازی (SCSI).
به طور کلی، رابط ATAPI متداولتر و نصب آن ساده‌تر از اسکازی است.
اسکازی بیشتر در سیستمهای شبکه‌ای و رده بالا به کار می‌رود.
با آن که دیسکرانهای اسکازی نسبتاً سریعتر از دیسکرانهای ATAPI عمل میکنند اختلاف عمده‌ای بین آنها وجود ندارد، دیسکران سی‌دی‌رام یک وسیله آهسته است و گذرگاه اسکازی نمی‌تواند کاری برای بالا بردن سرعت دیکسران انجام بدهد.
آینده دیسکها با آن که آینده دیسکها را به احتمال زیاد باید در دی‌وی‌دی (دیسک ویدئویی دیجیتال) دید، فکر نکنید که دیسکرانهای سی‌دی‌رام به این زودیها از صحنه خارج بشوند.
یک دلیل آن است که بسیاری از کاربران کامپیوتر هم اکنون دیسکران سی‌دی‌رام دارند.
دلیل دیگر آن که هنوز دی‌وی‌دی به قیمتی نرسیده است که نظر کاربران را به خود جلب کند.
دلیل سوم آن که در حال حاضر دی‌وی‌دی برای کاربران کامپیوتر رومیزی حرفی برای گفتن ندارد.
مطمئناً برای ویدئو بسیار مهم است؛ اما اکثر مردم هنوز فیلمهای ویدئویی را روی تلویزیون می‌بیند نه روی نمایشگر کامپیوتر.
با این حال، دی‌وی‌دی طی چند سال آینده راه خود را هموارتر خواهد کرد.
دو فنآوری در حال ظهور دی‌وی‌دی عبارتند از DVD-RAM و DVD+RW، که هر دو به کاربران امکان می‌دهند که داده‌ها را در فرمت دی‌وی‌دی ذخیره کنند.
بزرگترین سؤال در مورد این فن‌آوریها آن است که آیا دیسک فشرده که یک حفاظ پلاستیکی مانند دیسکتها با کارتریجها ندارد می‌تواند بر اثر خراشها یا اثر انگشت به حیات خود ادامه بدهد.
بعضی از کاربران امتحان کردن یک رسانه جدید را مهمتر از مسئله امنیت داده‌ها می‌دانند.
اما اگر این رسانه‌ها پایداری خود را به اثبات برسانند بسیاری از کاربران سراغ آنها خوهند رفت.
همچون دیسکرانهای سی‌دی رام، انتظاردیسکرانهای را نداشته باشید که سریعتر از مورد 32x باشند.
چرخش سریعتر با خطای در خواندن همراه است.
البته، «بیل گیتز» (مدیرعامل میکروسافت) نیز زمانی گفته بود که کامپیوتر شخصی هیچگاه به بیش از 640 کیلو بایت RAM نیاز نخواهد داشت.
همچون سایر جنبه‌های صنعت کامپیوتر، نمی‌توان به طور قطع فهمید که در آینده چه اتفاقاتی روی دیسکها رخ خواهد داد.
با این حال،بسیاری از شرکتها مخارج زیادی را صرف پیشرفت دادن فنآوری دیسک میکنند و این به آینده‌ای پر هیجان خواهد انجامید.
اصطلاحات تندی خطی ثابت (CLV): نوعی فنآوری دیسکران که با تغییر دادن سرعت چرخش دیسک در دیسکران سرعت انتقال داده‌ای را ثابت نگه می‌دارد.
سی‌دی‌های ضبط شدنی جابجایی از دیسک به سی‌دی‌رام (CD-ROM) در چند سال گذشته افزایش یافته است.
امروزه، بسیاری از سازندگان، نرم‌افزارهای خود را بر روی سی‌دی‌رام عرضه میکنند زیرا این رسانه داده‌های بسیار زیادی را در خود جای می‌دهد (حدود 600 مگابایت؛ با گنجایش 44/1 مگابایتی دیسکت مقایسه کنید) و برای ارائه‌های چند رسانه‌ای بسیار عالی است.
از آنجا که سی‌دی‌رامها گنجایش بسیار زیادی دارند برای ذخیره و بازیابی داده‌ها به صورت که انتخاب طبیعی درآمده‌اند؛ متأسفانه، آنها «فقط – خواندنی» هستند و کاربران نمی‌توانند آنها را به صورت وسایل ذخیره‌گر به کار ببرند.
با معرفی فنآوری «سی‌دی قابل ضبط» (CD-Recordable) یا سی‌دی – آر (CD_R) و امکان دادن به کاربران برای نوشته داده‌ها بر روی سی‌دی‌ها در اوایل دهه 1990، صحنه تغییر کرد.
فنآوری یکبار نویسی، چند بار خواندنی (WORM) بدین معنی است که نمی‌توانید مانند دیسکتها فایلهای خود را پاک کنید و مجدداً بنویسید.
افزون بر این، نسخه‌های اولیه دیسکرانهای سی‌دی-آر گران قیمت بودند، نصب و عملیاتی کردن آنها دشوار بود، و به دلیل مسئله‌آفرینی خودشان انسان را به ستوه می‌آوردند.
چون یکبارنویسی بودند در اغلب موارد بخشهای زیادی از دیسک تلف می‌شد.
این دیسکها حدود 20دلار قیمت داشتند.
تغییرات جدید سی‌دی-آرها را مناسب ذخیره‌سازی و تسهیم‌سازی فایلها کرده است.
این فنآوری و نرم‌افزارهای همراه آنها ساده‌تر شده‌اند.
ضمناً کامپیوترهای امروزی سریعتر و در مدیریت جریان داده‌ها کارآمدتر شده‌اند.
قیمتها هم برای دیسکران و هم برای دیسکها پایین آمده است؛ دیسکرانها در محدوده 500 دلار هستند و هر دیسک حدود 3دلار به فروش می‌رسد.
دیکسرانهای سی‌دی‌رام نیز امروزه جزء وسایل استاندارد کامپیوترها درآمده‌اند و می‌توانند دیسکهای سی‌دی-آر را بخوانند، که تسهیم داده‌ها را با سایرین ساده‌تر می‌سازد.
هر سی‌دی-آر می‌تواند حدود 650مگابایت از داده‌ها یا 74دقیقه صدا را ذخیره کند (البته، به دلیل فرمت سازی مقدار ظرفیت واقعی کمتر است.) اما چرا باید به یک بار نوشتن روی سی‌دی قانع بود؟
نخستین دیسکران «سی‌دی – قابل بازنویسی» (CD-rewriteable) یا (CD-WR) که در سال 1997 به وسیله شرکت ریکو معرفی شد به کاربران امکان داد تا داده‌ها را 1000 بار با بیشتر روی سی‌دی بنویسند.
با آن که این دیسکها کمی گرانترند، هر کدام حدود 25 دلار، و گنجایش ذخیره یکسان است، امکان پاک کردن و بازنویسی فایلها معادل یک دیسکت 650مگابایتی را برای شما فراهم می‌سازد.
با این همه، قیمت و سازگاری دو مسئله دیسکرانهای CD-RW است.
قیمت دیسکرانهای آنها حدود 600 دلار است و دیسکهای CD-RW را همه دیسکرانهای سی‌دی‌رام نمی‌توانند بخوانند، در نتیجه کمتر ازدیسکهای CD-R با دیسکرانهای سی‌دی‌رام سازگاری دارند.
آلبومی از دیسکهای قابل ضبط فرایند تولید سی‌دی‌رام دیسکهایی را می‌سازد که در سطح شیاردار خود فرورفتگی یا حفره‌هایی (pit) دارند.
محتویات این دیسکها به وسیله لیزری که به شیار تابانده می‌شود خوانده می‌شود.
حفره‌ها نور را با شدتی متفاوت با سطوح صاف بازتاب می‌دهند.
وقتی دیسک می‌چرخد، تغییرات در رشد نور بازتابیده شده به اطلاعات دیجیتالی ترجمه می‌شوند و کامپیوتر شما آنها را به صدا یا اطلاعات دیگر تبدیل می‌کند.
دیسکرانهای سی‌دی-آر «اثر حفره» رابا داغ کردن رنگ روی لایه ضبط‌کننده دیسک شبیه‌سازی میکنند.
این کار موجب می‌شود که آن بخش از شیار بازتاب نوری کمتری داشته باشد.
این اثر برای یک دستگاه پخش سی‌دی یا یک دیسکران سی‌دی‌رام همانند اثر یک دیسک سی‌دی‌رام حفره‌دار است؛ در نتیجه، دیسکهای سی‌دی‌ـآر با سیستمهای سی‌دی سازگار می‌شوند.
نظر به این که نور لیزر نمی‌تواند رنگ داغ شده را دو باره به حالت بازتابی اولیه تغییر بدهد شما نمی‌توانید در ناحیه استفاده شده دیسک سی‌دی-آر بیش از یک بار بنویسید.
دیسکرانهای سی‌دی-آر اولیه فقط می‌توانستند کل یک دیسک را در یک مرحله ضبط کنند.
به چنین دیسکهایی دیسکهای یک جلسهای گفته می‌شود.
اگر اشتباهی در ضبط رخ می‌داد دیسک را بلااستفاده می‌ساخت.
در سیستمهای جدیدتر با امکانات ضبط بیشتر، بخشی از دیسک بازهم در بسیاری از وضعیتهای خطادار شده دیسک قابل استفاده است.
همچنین می‌توانید فایلهایی را از روی دیسک حذف کنید، ولی نمی‌توانید فضای تخریب شده دیسک رادو باره به کار بگیرید.
لایه ضبط شدنی یک دیسک CD-RW حاوی یک آلیاژ تغییر – فاز است.
روی یک دیسک نو، این آلیاژ در حالت کریستالی (بلوری) خود است، حالتی که بازتاب دهنده‌تر است.
وقتی لیزر آلیاژ را داغ می‌کند.
بخش داغ شده به یک حالت نابریخت (amorphous؛ حالتی که کاملاً بلوری نیست) تغییر می‌یابد، که بازتاب‌دهندگی کمتر دارد و متناظر با یک حفره (pit) در سی‌دی‌های معمولی است.
این آلیاژ را با استفاده از یک اشعه لیزر کم قدرت‌تر دوباره می‌توان به حالت کریستالی بازگرداند، که به شما امکان بازنویسی CD-RW را می‌دهد.
آنچه موجب مسئله برای دیسکرانهای سی‌دی‌رام می‌شود آن است که دیسک CD-RW به اندازه یک دیسک CD یا CD-R نور لیزر را بازتاب نمی‌دهد.
در نتیجه، دیکسرانهای سی‌دی‌رامی که قبل از سال 1997 (و بعضی از آنها که بعد از این تاریخ) ساخته شده‌اند نمی‌توانند دیسکهای CD-RW را بخوانند.
دیسکرانهای سی‌دی‌رام سازگار با سی‌دی‌ها مختلف (MultiRead) در سال 1997 به بازار عرضه شدند، و اکثر دیکسرانهای جدید از استانداردهای مختلف سی‌دی تبعیت کردند و امکان خواند سی‌دی‌ها، سی‌دی-آرها، و CD-RW ها را فراهم ساختند.
از دیسکران سی‌دی-آر می‌توان به صورت یک دیسکران سی‌دی‌رام استاندارد بهره گرفت.
سی‌دی-آرها را نیز می‌توان روی دیکسران سی‌دی‌رام به کار برد.
با آن که روی سی‌دی-آر فقط یک بار می‌توانید ضبط کنید به دلیل قیمت 3دلاری خود ارزشمند هستند وبرای بسیاری از کاربردها بازنویسی پذیر نبودن آنها اصلاً مهم نیست.
از سوی دیگر، تقاضا برای دیسکرانهای CD-RW رو به افزایش است زیرا محدوده امکاناتی که ارائه میکنند بیشتر است.
از آنها می‌توان به عنوان دیسکران سی‌دی‌رام استفاده کرد و آنها را می‌توان برای ضبط CD-R ها و CD-RW ها به کار برد.
با این همه با متداول‌شدن دیسکرانهای سی‌دی‌رام MultiRead دیگر مسئله سازگاری چندان اهمیتی ندارد.
دیسکرانهای CD-R و CD-RW با آن که برای تهیه نسخه پشتیبان (backup)، آرشیوسازی، و انتقال داده‌ها بسیار مناسب هستند به سرعت دیسک سخت نمی‌توانند داده‌ها را ضبط کنند و به سرعت دیسکرانهای سی‌دی‌رام جدید نیز نمی‌توانند داده‌ها را بخوانند.
اکثر آنها با سرعت 2x (2برابر) داده‌ها را می‌نویسند (300کیلوبایت در ثانیه) و با سرعت 6x (6برابر) داده‌ها را می‌خوانند هرچند، این سرعتها در حال افزایش است.
دیسکرانهای سی‌دی‌رامی که امروزه در اکثر کامپیوترها نصب می‌شود 16x تا 24x هستند.
CD-R یا CD-RW ؟
این که برای امور ضبط داده‌های خود CD-R را انتخاب کنید یا CD-RW را به طرحهای شما برای اطلاعات روی دیسک بستگی دارد.
اگر در نظر دارید دیسک خود را روی یک دستگاه پخش صوتی سی‌دی یا یک دیسکران سی‌دی‌رام قدیمی به اجرا درآورید (یا داده‌ها را با کسی مبادله می‌کنید و مطمئن نیستید که آیا او دیسکران جدید mulriread دارد یا نه) اجباراً باید از CD-R ها بهره بگیرید.
اگر نیاز به تغییر داده‌های روی دیسک دارید، لازم است از CD-RW بهره بگیرید.
این دیسکرانها به شما امکان می‌دهند که فایلها را بنویسید، پاک کنید و مجدداً بنویسید.
عامل دیگر قیمت است.
اگر قصد دارید داده‌های ضبط شده خود را برای کسی دیگر بفرستید ارسال یک دیسک 3دلاری بسیار مقرون به صرفه‌تر از دیسک 25دلاری است.
افزون بر این،دیسکرانها CD-R کمی ارزانتر از دیسکرانهای CD-RW هستند.
البته، قیمت هر دو نوع در حال پایین آمدن است.
سی‌دی-آرها برای آرشیوسازی فایلها، ساخت سی‌دی‌های صوتری، ذخیره دائمی عکسهای خانوادگی، و شریک شدن اطلاعات با کسانی که فقط می‌خواهند آنها را تماشا کنند یا به آنها گوش بدهند یا آنها را در سیستم خود کپی کنند بسیار عالی هستند.
یکی از مزایای سی‌دی-آر آن است که داده‌هایی را که نمی‌خواهید تغییر پیدا کنند یا پاک شوند به طور دائم ذخیره می‌کند.
همچنین عمر قفسه‌ای طولان‌تری دارد (100سال؛ عمر قفسه‌ای CD-RW ها 30سال برآورد شده است.) که پایداری داده‌های را در طی زمان تضمین می‌کند.
یک CD-RW همچون یک دیسکت بزرگ است – می‌توانید فایلهای خود را روی یک سی‌دی بنویسید، پاک کنید، مجدداً بنویسید و روزآمد کنید.
نظر به این که روی آنها بارها می‌توانید بنویسید برای تهیه هفتگی نسخه پشتیبان (backup)، انتقال فایلها از محل کار به جایی دیگر و بالعکس، یا ساخت یک آلبوم عکس خانوادگی که دائماً روزآمد می‌شود بسیار مناسب است.
اگر لازم باشد که فضایی از دیسک سخت خود را خالی کنید، و یا داده‌هایی را از اینترنت «پایین – بارگذاری» (download) کنید، CD-RW ها راه حل بسیار خوبی هستند.
ضبط یک دیسک عمل اساسی ضبط یک دیسک CD-RW داده‌ای یا صوتی ساده است (مطلب حاشیه‌ای را ببینید).
به عنوان مثال، با برنامه Adaptec Easy CD Creator می‌توانید مشخص کنید که ضبط برای داده‌هاست یا برای صدا، فایلهایی را که بناست ضبط شوند انتخاب کنید، مشخص کنید که ضبط یک جلسهای است یا چند جلسهای (برای سی‌دی‌های صوتی)، تعیین کنید که قبل از ضبط عمل سیستم آزمایش (test) بشود یا نه، و داده‌ها را ضبط کنید.
اگر مورد چند جلسهای را برگزینید می‌توانید بعهدها روی شیارهای دیگر ضبط کنید.
می‌توانید در هر جلسهای صدا را با استفاده از دیسکران سی‌دی‌رام خود پخش کنید، اما برای پخش آن روی یک دستگاه پخش سی‌دی صوتی باید موسیقی یا صداهای دیگر را در نخستین جلسه ضبط کنید (دستگاههای پخش سی‌دی و بعضی از دیسکرانهای سی‌دی‌رام قدیمی وضعیت چند جلسهای را پشتیبانی نمی‌کنند) و مطمئن شوید که جلسه ختم یافته است و دیگر باز نیست.
(یادآوری: وضعیت ضبط چند جلسهای (multiple Session) فضای دیسک را هدر می‌دهد زیرا برای مشخص شدن ابتدا و انتهای هر جلسه به فرمت بندی خاصی نیاز است.) اگر فقط فایهای داده‌ای را ضبط می‌کنید Adaptec Direct CD نسبت به استفاده از Easy CD ساده‌تر است.
برنامه Direct CD دیسک را طوری پیکربندی می‌کند که بتوانید با آن همانند یا دیسکران با اسم یک حرفی در برنامههای کاربردی ویندوز 95 کار کنید.
عملیات ضبط برای یک CD-RW نیز مشابه است، به جز این که این دیسکها ابتدا باید فرمت شوند، عملی که شاید یک ساعت وقت بگیرد.
وقتی فرمت شد، می‌توانید فایلهای خود را روی آن بنویسید یا آنها را پاک کنید، با این تفاوت که در اینجا فضای ذخیره بیشتری دارید.
(یادآوری: دیسکهای CD-RW را روی دستگاههای پخش استریوی سی دی نمی‌توانید پخش کنید، فقط می‌توانید آنها را با استفاده از دیسکرانهای سی‌دی‌رام MulriRead بخوانید.) در یادگیری عملیات ضبط کمی به آزمایش و خطا نیاز است، لذا خودتان را آماده هدر دادن چند سی‌دی-آر کنید.
مشکلترین بخش عملیات زمانی است که بخواهید سی‌دی صدا یا مخلوط صدا و داده‌ها را ضبط کنید.
پیش از ضبط یا فرمت‌سازی دیسکها، حتماً همه برنامههای باز را ببندید و برنامه‌هایی را که ممکن است به طور ناگهانی اجرای خود را آغاز کنند، مانند محافظهای صفحه نمایش (Screen saver)، غیر فعالی کنید.
باید مورد آزمایش (test) را طی عمل ضبط، دست کم برای کار اول خود، انتخاب کنید.
با آن که آزمایش وقت اضافی می‌گیرد، عملیات ضبط را شبیه‌سازی می‌کند و بررسی می‌کند که آیا سیستم شما سرعت لازم برای ضبط درست را دارد یا نه.
وقتی یادگیری در باره ضبط چند جلسهای، سی‌دی حالت مخلوط داده و صدا، و سایر خصوصیات آرایش سی‌دی را شروع می‌کنید احتمالاً امکانات ضبط فراوانی را کشف خواهید کرد که پیش از ان از آنها بی‌خبر بوده‌اید.
برنامه Direct CD حاوی یک راهنما (Wizard) برای خودکارسازی عملیات ضبط است، اما بهتر است در نخستین استفاده خود از آن بهره نگیرید.
بسته به دیسکران و نرم‌افزاری که می‌خرید امکانات متنوع دیگران برایتان فراهم خواهد شد، مانند ساخت آلبوم عکس یا سی‌دی‌ها ویدئویی، انتخاب موسیقی و فیلترسازی دیجیتالی پارازیتهای ناخواسته، یا ساخت برچسبهای سی‌دی.
همراه با دیگران معمولاً نرم‌افزار لازم برای ضبط نیز ارائه می‌شود که معمولاً استفاده از آنها ساده است.
انتخابها هنگام خرید یک دیسکران، نخستین مسئله این است که آیا دیسکران داخلی برایتان مناسب است یا دیسکران خارجی.
دیسکران با رابط استاندارد SCSIی داخلی ارزانتر و کمی سریعتر است اما لازم است یک کارت SCSI نیز بخرید و در یک شکاف توسعه تخته مدرا کامپیوتر خود نصب کنید.
دیسکرانهای با رابط IDEی خارجی معمولاً کمی گرانتر هستند اما نصب آنها بسیار ساده‌تر است، معمولاً به درگاه موازی پشت پی‌سی وصل می‌شوند و خودشان درگاهی اضافه دارند که کابل چاپگر به آن وصل می‌شود.
برای خرید به چند عامل مانند قیمت، سرعت، و نرم افزار همراه توجه کنید.
فهرست سخت‌افزار و نرم‌افزار، نیازهای سیستم، و خصوصیات فنی دیسکران را به دقت بخوانید (که معمولاً روی جعبه بسته‌بندی این کالا ذکر می‌شود.) خصوصیات ذکر شده می‌تواند اطلاعات سودمندی را در باره عملیات ضبط و فرمتهای خواند، روشهای نوشتن، و سرعتهای انتقال به شما بدهد.
اکثر دیسکرانها معمولاً همراه خود کابلها و سخت‌افزار لازم و یک یا دو دیسک خام را دارند.
بعضی از انواع نرم‌افزار کپی‌سازی دیسک، که معمولاً برنامههای Adaptec Easy CD Creator و Direct CD یا Cequadrat ToGo است، همراه دیسکران ارائه می‌شود.
قدرت نوشتن، پاک کردن، و بازنوشتن روی رسانه پرطرفدار سی‌دی در حال تغییر دادن نحوه ذخیره، مبادله، دستکاری، و بهره‌گیری از داده‌ها و فایلهای دیجیتالی کاربران کامپیوتر است.
فنآوری CD-RW این قابلیت را دارد که رسانه مبادله داده‌های عمومی بعدی برای کامپیوتر باشد و جایگزین دیسکت 44/1 مگابایتی 5/3 اینچی شود.
اما فنآوری رسانه‌های ذخیره فرمتهایی سریعتر و پرگنجایش‌تر از CD-R و CD-RW را معرفی کرده است: فرمتهایی که به کاربران امکان می‌دهد یک بار روی دیسک دی‌وی‌دی (DVD) بنویسند و DVD-R نام دارند؛ یا فرمتهایی که چندبار نویسی را امکان می‌دهند و DVD-RAM، DVD-RW، و فرمت ویدئویی چند رسانه‌ای (MMVF) نام دارند.
ظرفیت ذخیره چند گیگابایتی باور نکردنی دی‌وی‌دی‌ها به دلیل قیمت بالایی که فعلاً دارد هنوز مودر سهل‌الوصولی برای کاربران معمولی کامپیوتر نیست.
اما با پیشرفت فن‌آوریهای ساختن این رسانه و حل مسئله سازگاری با دیسکهای دیگر به احتمال زیاد کاربران به سمت دیسکرانهای دی‌وی‌دی خواهند رفت.
هنوز زود است که تعیین کنیم کدام فرمت باب صنعت خواهد شد؛ سال 1998 سالی فریبنده خواهد بود.
اگر هم اکنون دستگاه ضبط می‌خواهید ما دیسکران CD-RW را پیشنهاد می‌کنیم، زیرا هنوز بازار دی‌وی‌دی غیر قابل پیش‌بینی است.
اگر یک سال می‌توانید صبر کنید انتخاب فرق خوهد کرد.
چطور یک سی‌دی‌ـآر صوتی راضبط کنیم با استفاده از برنامه CD Easy Creator Deluxe، می‌توانید شیارهای (track) صدا را روی یک سی‌دی در چند مرحله ساده ضبط کنید.
مرحله 1 مشخص کنید که یک سی‌دی صوتی را ضبط می‌کنید و روی Next تقه بزنید.
مرحله 2 داده‌هایی را که بناست ضبط شوند انتخاب کنید (می‌توانید فایلهای WAV.
روی سیستم یا آهنگهای یک سی‌دی باشد).
روی Add Now برای اضافه کردن انتخابها در صفحه نمایش CD Layout تقه بزنید.
وقتی آماده کار شدید روی Next تقه بزنید.
امکان وارد کردن یک عنوان دیسک و اسم هنرمند برای معرفی سی‌دی را خواهید داشت.
مرحله 3 تعیین کنید که آیا جلسه را باز (حالت چند جلسهای) خواهید گذاشت تا بعدها شیارهای بیشتری را اضافه کنید یا جلسه را ختم خواهید کرد تا بتوانید سی‌دی را روی یک دستگاه استریوی پخش سی‌دی پخش کنید.
سپس Next را انتخاب کنید.
از شما پرسیده خواهد شد که آیا می‌خواهید پیش از ضبط برای بررسی کفایت سرعت سیستم یک آزمایش داشته باشید یا نه.
انتخاب خود را مشخص کنید و روی next تقه بزنید.
از شما پرسیده خواهد شد که سی‌دی را اکنون بسازد یا بعد.
روی Create Now و سپس Finish تقه بزنید.